| Skały | OKRUCHOWE | ILASTE | CHEMICZNE | |||||||||||
| Luźne | Zwięzłe | Zwięzłe | Spoiste | |||||||||||
| Żwir | Gruz | Piasek | Brekcja/zlepieniec | Piaskowiec | Mułowiec | Iłowiec – zwięzła | Glina | Ił | Less | Gips | Wapień | Dolomit | Margiel | |
| Grubość 2 mm – 40 mm, kształt obły, | Wielkość 2 mm- 40 mm, powyżej 50% powierzchni to ostre brzegi | Wielkość 0,063 mm – 2 mm, wyczuwalna szorstkość – obecny kwarc | Brekcja – powstaje z gruzu, Zlepieniec – powstaje ze żwiru | Czuć szorstkość, gdy pocieramy palcem | Rysa na mokro nie brudzi tak palców jak iłowiec. Zgrzyt podczas tarcia nożem. Gładka skała. | Rysa w wodzie staje się mazista, brudzi palce. Brak zgrzytu. Skała gładka. Raczej nie burzy, osad brudzi palce | W wodzie staje się plastyczna, wyczuwalne okruchy, szorstkość | W wodzie staje się mazisty, struktura iłowa – wielkość poniżej 0,002 mm, struktura pyłowa 0,063-0,002 mm | Brudzi palce na sucho | rysuje się paznokciem, skrobiąc nożem sypie się jak śnieg, płaszczyzna łupliwości odbija światło | zazwyczaj gładkie, gdy doda się HCl pojawiają się białe bąbelki | może być lekko szorstki, burzy po sproszkowaniu | brudzi palce w niewielkim stopniu, burząc z HCl tworzy brudną, szaro zielonkawą zawiesinę, czasem trzeba lekko sproszkować | |
| Barwa | żółto brunatne, szare, szaro żółte | brązowo białe, szare, żółte, różowe | szare, różowe | szare, ciemne, czarne | brązowe, żółto brązowe, żółte, czarne | brązowe, żółto brązowe, żółte, czarne | żółta, rdzawożółta | jasny, biały, z szarością, białobrązowy (zawiera hematyt) | biały, żółtawy, szary, różowy, popielaty czarny, brązowy (związki żelaza) | biały, żółtawy, kremowy | SZARY | |||
| Struktura | żwirowa | żwirowa | piaskowa | żwirowa | piaskowa | pyłowa, biomorficzna | iłowa, pyłowo-iłowa | piaszczysto iłowa | iłowa albo pyłowo iłowa | pyłowa | krystaliczna, | skrytokrystaliczna | drobnoziarnista, afanitowa | drobnoziarnista |
| Tekstura | biezkierunkowa, sypka | bezładna, zwięzła | bezkierunkowa, zwięzła | spoista | spoista, bezkierunkowa | porowata | masywna, kierunkowa - widać warstwy lub bezkierunkowa | masywna, bezkierunkowa | masywna, bezkierunkowa | masywna, bezkierunkowa | ||||
| Skład | kwarc, okruchy innych skał | kwarc, okruchy innych skał, spoiwo (krzemiankowe, żółto-brunatne żelaziste, gdy burzy z HCl zawiera kalcyt) | drobne, ostrokrawędziste ziarna kwarcu (zgrzyt, burzy z HCl), minerały ilaste (osad brudzący palce), żelazo substancje organiczne | Minerały ilaste, pył kwarcowy, | kwarc - nadaje szorstkość, okruchy skał, minerały ilaste brudzą palce, kalcyt - burzy z HCl | minerały ilaste rozmakają w wodzie, brudzi palce, śliska w dotyku. Pył kwarcowy | kwarc - nadaje szorstkość pod palcami, frakcja pyłowa, kalcyt - burzy z HCl, minerały ilaste - brudzą palce, limonit - zółta barwa | Gips | kalcyt - burzy z Hcl, dodatki dolomitu, substancji organicznych | Dolomit - HCl burzy na rysie, dodatki kalcytu | kalcyt, dolomit, minerały ilaste, pył kwarcowy | |||
| Cechy genetyczne | Okruchowa, sypka | okruchowa, zwięzła | ilasta, zwięzła | ilasta, zwięzła | ilasta, spoista | ilasta, spoista | ilasta, mało spoista | chemiczna | chemiczna | chemiczna | chemiczna | |||
| Zastosowanie w budownictwie | Żwir - produkcja betonu, podłoże do dróg, filtracja wód pitnych, ścieków | Piasek – szkło, cegła wapienno-piaskowa, betony, zaprawy | Brekcja – dekoracyjne elementy okładzinowe, posadzki... Zlepieniec – mat. Budowlany | Materiał budowlany, wyrób kamieni szlifierskich, | Skały ilaste zwięzłe są zazwyczaj dobrym podłożem budowlanym. Rc mułowca 8-80. UWAGA! Dla iłowca Rc wynosi 0,5-50 MPa (zatem nie zawsze jest on dobrym podłożem). Parametry wytrzymałościowe są zależne od rodzaju spoiwa. Ich obniżenie pojawia się w obszarze zwietrzelin, spękań. Mogą być podatne na rozwój procesów obsuwiskowych. Są zbiornikiem wód podziemnych i opadowych (gromadzących się w obszarze szczelin). Zastosowanie podobne do skał magmowych. Mułowiec – przemysł materiałów ściernych | Skały ilaste są surowcem dla przemysłu ceramicznego i materiałów ogniotrwałych. | ze względu na twardość minerału tj. gipsu, którego twardość w skali Mohse'a wynosi 2 wytrzymałość Rc skały gipsu jest niska z powodu pękania, + zjawisko krasu. zastosowanie: tynki, ozdobne detale architektoniczne, płyty gipsowo kartonowe, posadzki pod wykładziny podłogowe, formy do odlewów, szpachlowanie | Wapień to podłoże skaliste o wytrzymałości na ściskanie 7-200 MN/m2. zwrócić uwagę na zwietrzelinę, poziom wodonośny, spękania, szczeliny, uskoki, zjawisko krasu - rozpuszczanie pod wpływem wód. Wodonosiec - tak, ośrodki porowato-szczelinowe, zastosowanie - okładziny, tablice, cement, kruszywo i kamień bud. | dolomit to podłoże skaliste o wytrzymałości na ściskanie 75-120 MN/m2. Należy zwrócić uwagę na zwietrzelinę, poziom wodonośny, spękania, szczeliny, uskoki, zjawisko krasu - rozpuszczanie pod wpływem wód. Wodonosiec - tak, ośrodki porowo-szczelinowe, zastosowanie - okładziny, tablice, specjalne rodz. Cementu, topik w hutnictwie | Podłoże skaliste o Rc powyżej 0,6 MPa. Obniżenie parametrów wytrzymałościowych w obszarze spękań, zwietrzelin, należy zwrócić uwagę na poziom wodonośny. Wyrób cementu, nawóz mineralny | ||||
| gruzy, żwiry, piaski to dobre podłoże ze względu na łatwość zagęszczenia, względnie łatwe zwiększenie wytrzymałości. Im drobniejszy tym trudniej zagęścić. Piaski i żwiry są zbiornikami wód podziemnych (woda gromadzi się w porach). Są wykorzystywane jako podsypka, dodatki do zapraw, betonów. | Skały okruchowe są bardzo dobrym podłożem budowlanym. Ich Rc wynosi powyżej 0,6 Mpa. Ich parametry wytrzymałościowe zależne są od rodzaju spoiwa. Mogą być podatne na rozwój procesów obsuwiskowych. W szczelinach i spękaniach może gromadzić się woda (są jej zbiornikiem). Ich zastosowanie podobne jest do skał magmowych. Rc zlepieńca 60-74; Rc piaskowca 1,5-180; | Skały ilaste zmieniają swoje parametry na skutek zawilgocenia. Mogą rozmakać i ulegać spęcznieniom. Stanowią warstwę nieprzepuszczalną dla wody. | surowiec do cegieł, dachówek, klinkieru. Ze względu na swoje właściwości (np. plastyczność, pęcznienie i skurcz), występując w podłożu obiektów budowlanych, jest przyczyną wielu strat (np. pękanie murów) i katastrof budowlanych co wymaga znacznych nakładów finansowych, aby ich uniknąć. | fatalne podłoże, osiadanie zapadowe, wyrób klinkieru | ||||||||||