PRZEBIEG I OBJAWY CHOROBY

1. Utajony okres choroby – jest to okres, który mija od pierwszego zetknięcia się ustroju z czynnikami chorobotwórczymi, aż do chwili ujawnienia się choroby (choroby zakaźne – okres wylęgania).

2. Objawy choroby – służą ustaleniu diagnozy. Dzielimy objawy na:

   a) subiektywne (podmiotowe) np. ból, duszność, brak łaknienia, uczucie rozbicia – są to objawy odczuwane przez samego chorego.

   b) obiektywne (przedmiotowe) – stwierdzone przez lekarza na podstawie badania np. powiększenie narządu, szmery sercowe, zmiany odgłosu opukowego płuc, ciśnienie, tętno

3. Rozszerzanie się choroby – procesy patologiczne mogą szerzyć się różnymi drogami

   a) przez krew i chłonkę (układ limfatyczny) szerzą się drobnoustroje, wywołują zakażenia, zatrucia i zaburzenia hormonalne

   b) przez ciągłość – przez stopniowe przenoszenie się z danej okolicy na sąsiada np. z błony śluzowej nosa na błonę śluzową krtani, tchawicy, oskrzeli

   c) przez naturalne kanały ustrojów – np. wzdłuż przewodu pokarmowego, układu moczowego

   d) za pośrednictwem układu nerwowego na drodze odruchowej np. rwa kulszowa

Ze względu na przebieg choroby dzielimy na:

• ostre

• podostre

• przewlekłe

OSTRE posiadają nagły początek, przebieg burzliwy, objawy nasilone. Choroby te trwają od kilku godzin do około 6 tygodni.

PODOSTRE charakteryzują się łagodniejszym przebiegiem, mniej nasilone objawy, trwają od 6 do kilkunastu tygodni.

PRZEWLEKŁE wywołują je przyczyny działające długotrwale i niegwałtownie, objawy są mało nasilone, powodują trwałe uszkodzenia narządów, zejście tych chorób jest niekorzystne. Trwają wiele tygodni do wielu lat.

4. Zejście choroby (zakończenie).

Zależy od:

• siły i czasu działania czynnika chorobotwórczego

• stanu sił obronnych ustroju

• ogólnych warunków w jakich ustrój przebywa w czasie choroby

Wyzdrowienie to osiągnięcie równowagi ustroju ze środowiskiem zewnętrznym, dzięki przystosowaniu się. Proces zdrowienia obejmuje odbudowę uszkodzonych tkanek i komórek, zniknięcie objawów chorobowych, osiągnięcie sprawności życiowej (rekonwalescencja)

• całkowite

• częściowe (zostanie zrost)

• niepełne

CAŁKOWITE – przywrócona całkowita równowaga organizmu

CZĘŚCIOWE – dochodzi do równowagi częściowej, pomimo nieodwracalnych zmian autonomicznych poszczególnych narządów (amputacja)

NIEPEŁNE – gdy występują nieodwracalne zmiany autonomiczne, związane z czynnościami ustroju (usunięcie części jelita = zmiana procesu trawienia i defekacji)

Śmierć jest to ustanie procesów przemiany materii organizmu, dochodzi do martwicy różnych narządów.

Dzielimy na:

• śmierć ogólna ustroju

• śmierć kliniczna

• śmierć mózgowa

• śmierć płucna

• śmierć sercowa

• śmierć biologiczna

ŚMIERĆ OGÓLNA USTROJU jest to ustanie wszystkich jego czynności, zmiany te nie występują jednocześnie, rozwijają się w pewnym czasie

ŚMIERĆ KLINICZNA polega na zahamowaniu czynności i narządów. Przyczyną śmierci klinicznej jest porażenie ośrodkowego układu nerwowego.

KLINICZNA:

• mózgowa

• sercowa

• płucna

ŚMIERĆ MÓZGOWA następuje na skutek porażenia ośrodka naczynioworuchowego i oddechowego np. wylew krwi do mózgu po przedawkowaniu narkotyków

ŚMIERĆ PŁUCNA następuje wskutek upośledzenia układu oddechowego i zaburzeń tlenu i dwutlenku węgla np. po utonięciu

ŚMIERĆ SERCOWA spowodowana jest załamaniem się czynności krążenia lub zatrzymaniem obiegu krwi, dochodzi do porażenia czynności ośrodka układu nerwowego na skutek niedotlenienia

ŚMIERĆ BIOLOGICZNA polega na nieodwracalnym ustaniu procesów przemiany materii w komórkach ustroju, rozwijających się z różną szybkością

• NAGŁA do zgonu dochodzi natychmiast – kilka sekund

• POWOLNA zgon poprzedzony agonią trwającą do kilki min lub wielu godzin

CECHY AGONII:

• rozwijają się zaburzenia oddychania

• osłabienie czynności serca

• niedokrwienie mózgu powodujące porażenie mięśni, zanikanie odruchów, spadek temperatury ciała, utrata przytomności, zatrzymanie akcji serca

ZNAMIONA ŚMIERCI śmieć rozpoznajemy na podstawie znamion śmierci:

• ustanie czynności serca i ruchów oddechowych

• ochłodzenie zwłok

• stężenie pośmiertne – jest to zesztywnienie mięśni szkieletowych pod wpływem gromadzenia się białka mięśni i kwasu mlekowego. Występuje w 8-10h po śmierci, trwa około 24 h.

• Plany pośmiertne (opadowe) w postaci rozległy silnych plam w miejscach położonych najniżej (pośladki, okolice brzucha)

• autoliza (samotrawienie) i gnicie na skutek zatrzymania procesu przemiany materii, białka komórek ulegają rozkładowi. Drobnoustroje znajdujące się w przewodzie pokarmowym przechodzą drogami limfatycznymi i krwionośnymi w głąb organizmu powodując rozkład bakteryjny tkanek i nieprzyjemny zapach.

PATOLOGIA – ZMIANY WSTECZNE

są to zaburzenia organizmu w budowie komórek, tkanek i narządów prowadzącymi do upośledzenia czynności danego narządu.

ZANIKI – to zmniejszenie się objętości poszczególnych komórek prowadzące do pomniejszenia rozmiarów danego narządu.

PRZYCZYNY ZANIKÓW:

• fizjologiczny np. zanik jajników menopauza

• starzenie się np. zanik mięśni szkieletowych u ludzi starszych

• wyniszczenie ustroju np. anoreksja, kacheksja w chorobach nowotworowych

• ucisk np. zanik nerki

• bezczynność narządu np. zanik mięśni i kości – opatrunek gipsowy

• odnerwienie np. choroba rdzenia kręgowego

• niedokrwienie np. miażdżyca tętnic

• zaburzenia hormonalne np. brak hormonów wzrostu

• nadczynność np. komórek beta wysp trzuski

TYPY ZANIKÓW

• zanik prosty

• zanik barwnikowy

• zanik włóknisty

CECHY TKANEK I NARZĄDÓW ZANIKAJĄCYCH:

• są mniejsze

• twarde

• spoiste

• wyjątek: zanik tkanki tłuszczowej która staje się galaretowata

ZWYRODNIENIE – jest skutkiem zaburzeń przemiany materii. Różni się jakościowo i prowadzi do upośledzenia czynności narządu

TYPY ZWYRODNIEŃ:

• zwyrodnienia polegające na gromadzeniu się wady

• zwyrodnienia białkowe

• zwyrodnienia węglowodanowe

• zwyrodnienia śluzowe

• zwyrodnienia tłuszczowe

• zwyrodnienia mineralne

• zwyrodnienia barwnikowe

MARTWICA jest to miejscowe, gwałtowne obumarcie narządu, tkanki lub grupy komórek w żywym ustroju. Następuje pod wpływem czynników o dużym nasileniu. Od martwicy należy odróżnić powolne obumieranie dokonujące się w przebiegu zaników i zwyrodnień.

PRZYCZYNY:

a) bezpośrednie działanie czynników uszkadzających np. chorobotwórczych, gwałtownych i o dużym natężeniu

Dokonują one:

• zmiażdżenie komórek

• koagulację (wysoka/niska temperatura)

• rozpuszczenie (czynniki chemiczne, kwasy)

• uszkodzenie jąder komórkowych (promieniowanie)

• destrukcja komórek np. ultradźwięki

• czynniki biologiczne (jady drobnoustrojów)

b) odcięcie odpływu krwi do tkanek – wywołuje zahamowanie procesów utleniania, prowadzi do śmierci tkanek

POSTACIE MARTWICY:

• martwica skrzepowa – tkanka ulega martwicy np. zwiększa spoistość, jest szarożółta i krucha, jądro komórkowe ulega rozpadowi

• martwica rozpływowa – polega na zahamowaniu enzymów, komórki obumierają, nie są aktywne np. martwica mózgu, wrzód żołądka

ZEJŚCIE MARTWICY: może być w postaci:

• zbliznowacenia na skutek wrastania tkanki łącznej

• oddzielenie i odpadnięcie martwych częściowej zwapnienie na skutek wytrącania soli wapnia

NASTĘPSTWEM MARTWICY jest upośledzenie czynności narządu oraz szkodliwe działanie ogniska martwiczego na ustrój

ZGORZEL (gangrena) jest to rozpad i rozkład martwych tkanek w żywym organizmie przez bakterie gnilne tzw. beztlenowe

POSTACIE:

• wilgotna (niebezpieczna jest zgorzel gazowa, wypadki drogowe)

• sucha (mniej groźna dla organizmu)

ZAPALENIE jest to odczyn obrony ustroju na miejscowe działanie czynników szkodliwych. Zmiany zapalne tworzą ognisko zapalne składające się ze zmian wstecznych i rozplemowych (rozsiewowych). W przebiegu zapalenia może nastąpić umiejscowienie i ograniczenie procesu chorobowego, zniszczenie lub usunięcie czynnika szkodliwego i naprawienie uszkodzeń.

PRZYCZYNY:

• różnego rodzaju bodźce pochodzenia zewnętrznego lub wewnętrznego które uszkadzają i drążnią tkanki, należą do nich:

  • czynniki fizyczne: np. urazy mechaniczne, energia cieplna, promieniowanie, izotopy, prąd

  • czynniki chemiczne to związki chemiczne z grupy środków drażniących

  • czynniki biologiczne to drobnoustroje (bakterie, wirusy) oraz pasożyty. Dochodzi do zatrucia ustroju produktami przemiany materii.

MECHANIZM ZAPALENIA (ilustracje)

dochodzi do podrażnia receptorów, zaburzeń naczynioworuchowych co prowadzi do przekrwienia czynnego w związku ze wzmożonym przepływem krwi. Jednocześnie w ognisku zapalnym powstaje wysięk, który przechodzi do zastoju. W wysięki gromadzą się krwinki białe uszkadzając włóknik. W następstwie tych zmian i gromadzenia się płynu tkankowego dochodzi do nacieku zapalnego.

Wysięk, przekrwienie, zastój

OBJAWY:

• miejscowe – zaczerwienie, podwyższenie temperatury, obrzmienie, ból, upośledzenie czynników narządu

• ogólne – gorączka, odczyny uczuleniowe, zwyrodnienie