Charakterystyka porównawcza metody analityczno – syntetycznej o charakterze wzrokowym oraz metody globalnej.
Zanim zacznę porównywać dwie dane metody nauki czytania, najpierw zauważmy, iż czytanie w dzisiejszych czasach należy do podstawowych umiejętności człowieka. Dzięki systemowi znaków składających się na alfabet może on korzystać ze zdobyczy cywilizacji, jakie zostały wytworzone przez wieki. Zagłębmy się więc w to czym jest sama metoda. Przez metodę w nauce czytania rozumiemy pewien zespół teoretycznie uzasadnionych działań, zmierzających tak w swoim założeniu, jak i praktyce do zrealizowania określonego celu, którym jest opanowanie umiejętności czytania. W zależności od przebiegu procesu nauki czytania oraz oparcia jej na określonych prawidłowościach ze względu na czynnik fonetyczny, psychologiczny i fizjologiczny R. Więckowski przyjął następujące kryterium podziału:
wartości fonetyczne języka to metody : alfabetyczna, fonetyczna, sylabowa, wyrazowa, zdaniowa;
proces psychiczny uczestniczący w toku czytania to metody: syntetyczne, analityczne, analityczno-syntetyczne;
udział organów zmysłowych w procesie czytania to metody: słuchowa, wzrokowa, kinestetyczna.
Obecnie przyjmuje się, że najczęściej stosowana klasyfikacja metod nauki czytania to podział na cztery podstawowe grupy:
metody syntetyczne,
metody analityczne,
metody analityczno-syntetyczne,
metody globalne.
Każdej wyodrębnionej grupie metod nauki czytania przyporządkowane są charakterystyczne dla niej metody szczegółowe.
Podstawową ,,kategorią metod początkowej nauki czytania w Polsce, wynikającą z właściwości języka polskiego, są metody analityczno-syntetyczne.”
Istotą tych metod jest czynność wyodrębniania elementów składowych zawartych w języku mówionym lub pisanym, ich symboliczne określenie, a następnie łączenie. Podstawą do analizy, a następnie syntezy jest tzw. Wyraz podstawowy, zawierający poznawaną przez dzieci literę (znak graficzny zapisany) lub głoskę (dźwięk słyszany przez dziecko). W zależności od tego, jakie elementy języka są przedmiotem analizy wyodrębniamy różne odmiany metod analityczno – syntetycznych.
Współcześnie wyodrębniamy co najmniej trzy odmiany metod analityczno - syntetycznych:
wyrazowe metody analityczno-syntetyczne o charakterze wzrokowym,
wyrazowe metody analityczno-syntetyczne o charakterze fonetycznym,
wyrazowe metody analityczno-syntetyczne o charakterze funkcjonalnym.
Metody analityczno-syntetyczne o charakterze wzrokowym, sprowadzają się do następujących czynności nauczyciela i dzieci: wyodrębnienie z wyrazu podstawowego, zapisanego na tablicy, danego znaku graficznego w postaci litery, ,,przyporządkowanie” określonego ,,obrazu dźwiękowego” do danej litery, łączenie danej litery z innymi literami i odczytywanie przez dzieci określonych wyrazów. Tok metodyczny składa się z następujących etapów: analiza wzrokowa, analiza słuchowa, synteza.
Kolejną metodą, którą chce opisać jest metoda globalna. Metody globalne to metody czytania, część zdania lub zdanie są poznawane jako całościowy obraz graficzny. Wynika to z odniesienia się przede wszystkim do strony znaczeniowej czytanego tekstu. W metodach czytania globalnego wychodzi się od konkretnego pojęcia, zrozumiałego dla dziecka, budząc w nich poznawanie poszczególnych elementów i ich składanie na rzecz rozpoznawanie wyrazów na podstawie ich wyglądu ogólnego. Wyodrębnienie poszczególnych dźwięków i liter ma na celu utrwalenie wyrazu i podkreślenie różnic pomiędzy poszczególnymi wyrazami, a nie badanie ich struktury literowo-głoskowej. Wpływa to na lepsze zrozumienie treści, gdyż znacznie mniej wysiłku i uwagi poświęca się formalnej stronie czytania.
Bardzo małe dzieci mogą i uczą się rozumieć mówione słowa, zdania i dłuższe teksty dokładnie w ten sam sposób, w jaki uczą się rozumieć mówione słowa, zdania i wypowiedzi. Wczesne rozpoczęcie "zabawy w czytanie" pozostawia dziecku więcej czasu na doskonalenie techniki czytania oraz na czynienie znacznych postępów w czytaniu ze zrozumieniem, przed przejściem do czytania krytycznego.
Teraz możemy dokonać porównania tych dwóch metod. W metodzie analityczno-syntetycznej o charakterze wzrokowym wyodrębniamy z wyrazu podstawowego, zapisanego na tablicy, danego znaku graficznego w postaci litery, natomiast w metodzie globalnej część zdania lub zdanie są poznawane jako całościowy obraz graficzny. Co różni się w zasadniczy sposób. W metodach czytania globalnego wychodzi się od konkretnego pojęcia natomiast w metodzie analityczno-syntetycznej o charakterze wzrokowym przechodzi się od pojedynczej litery w całe sylaby, a następnie wyrazy.
Bibliografia:
Kamińska Krystyna, Nauka czytania dzieci w wieku przedszkolnym, Wyd.WSiP, 1999, s. 65-67.
Strona internetowa: <http://mateusz.pl/rodzina/dk-czytanie.htm>
Sylwia Staszak, II grupa