Najczęściej popełniane przez was błędy, i jak powinny wyglądać odpowiedzi:
W pytaniu, w którym mieliście wymienić 5 minerałów bardzo często popełnialiście błąd wymieniając np. pirokseny, albo skalenie alkaliczne - to są GRUPY MINERAŁÓW - przykładem minerału z grupy piroksenu jest np. augit.
Wymienialiście również mi.in. ametyst albo agat - to są odmiany minerałów, wyróżniane ze względu na jakąś cechę charakterystyczną - np. ametyst to fioletowa odmiana kwarcu, ale to nie jest inny minerał, to dalej kwarc. Również tzw. kamienie szlachetne takie jak szmaragd, szafir, rubin są odmianami minerałów - szafir i rubin to odmiany korundu, szmaragd to odmiana berylu - wyróżnia je to, że są rzadkie, czyste, jednorodne ,o efektownych kolorach, silnym połysku i wszystkie są minerałami o dużej twardości (pow. 7 w skali Mohsa)
Jak powinien wyglądać opis minerału - na przykładzie kwarcu:
Wzór chemiczny - SiO2 -(przy okazji: SiO2 to związek chemiczny - tlenek krzemu - potocznie nazywany krzemionką - jeżeli krzemionka wykrystalizuje w pewien uporządkowany sposób to może przyjąć postać kwarcu , ale również chalcedonu - lub jeśli nie powstanie uporządkowana sieć krystaliczna - opalu)
Barwa - duża część minerałów, które omawialiśmy jest BEZBARWNA (kwarc, halit, kalcyt), ale najczęściej przez zanieczyszczenia wewnątrz sieci krystalicznej PRZYJMUJĄ (w tym wypadku) JASNE ZABARWIENIE
Twardość - jeżeli minerał jest minerałem wzorcowym (używanym do określenia twardości innych minerałów) wypada wiedzieć ile ma w skali Mohsa - w tym wypadku piszemy: twardość 7. Jeśli nie jest wzorcowy, np. halit wystarczy powiedzieć, że jest minerałem miękkim
Przełam lub łupliwość - (przy okazji: TYLKO minerały mogą posiadać łupliwość, a nie całe skały). Tutaj piszemy: kwarc posiada przełam
Połysk: w tym wypadku szklisty
Inne cechy: w tym wypadku - występuje charakterystyczne poprzeczne prążkowanie - linie przyrostu minerału; ale może to być także np. w przypadku kalcytu - silnie reaguje z HCl
Jak powinien wyglądać opis skały? Przykłady
Klasyfikacja: skała magmowa, głębinowa
Skład mineralny: kwarc, jasne i różowe skalenie (prawdopodobnie plagioklazy i skalenie alkaliczne), widoczne również ciemne minerały prawdopodobnie - biotyt
Struktura: fanerokrystaliczna, średnioziarnista, tekstura: bezładna, zbita
Inne cechy: skała twarda (ale nie musicie tego pisać, to wynika ze składu mineralnego. Poza tym przy opisie skał nie mówimy za bardzo o konkretnej wartości w skali Mohsa, chyba że skała jest monomineralna, wtedy możemy mówić o wartości przybliżonej).
Nazwa: granit
Klasyfikacja: skała magmowa, wylewna
Skład mineralny - minerały niewidoczne gołym okiem, barwa skały ciemna - wskazuje na charakter zasadowy skały (dlaczego? Skały kwaśne to skały bogate w krzemionkę, która jak wiemy jest przezroczysta, jasna, a więc i skały kwaśne mają barwę raczej jasną. Tylko po to potrzebne jest określenie barwy, każdy widzi, że skała jest np. czerwona - wy musicie wiedzieć co to oznacza - że czerwona barwa wskazuje na obecność związków Fe lub skaleni alkalicznych - w zależności od przypuszczalnego składu mineralnego skały), duża zawartość minerałów ciemnych (do minerałów ciemnych zaliczamy m.in.: amfibole, pirokseny, oliwiny, magnetyt, hematyt, piryt, granaty)
Struktura: afanitowa, tekstura: bezładna, zbita
Inne cechy: skała twarda (przy braku możliwości dokładnego określenia składu mineralnego ta informacja jest już bardziej przydatna - większość minerałów ciemnych to minerały dosyć twarde)
Nazwa: bazalt
Klasyfikacja: skała osadowa, okruchowa
Skład mineralny: widoczne kwarc i skalenie (alkaliczne i plagioklazy)
Struktura: skała źle wysortowana, większe klasty o frakcji psefitowej, mniejsze o psamitowej, dość dobrze obtoczone, tekstura: bezładna, lekko porowata, spoiwo - burzy z kwasem solnym = prawdopodobnie zawiera węglany (przy opisie możecie napisać, że skała burzy (lub nie) z kwasem - ale nie z każdym tylko solnym albo HCl - natomiast będzie to potraktowane jako wasza notatka. Prawidłowo powinniście napisać: burzy z kwasem solnym, czyli zawiera węglany)
Inne cechy - spoiwo ma barwę czerwonawą, czyli być może jest żelaziste
Nazwa: zlepieniec (możecie dopisać: prawdopodobnie o spoiwie węglanowo - żelazistym)
Klasyfikacja: skała osadowa, organo- lub chemogeniczna
Skład mineralny: burzy intensywnie z kwasem solnym - węglany, prawdopodobnie kalcyt CaCO3
Struktura: ziarna niewidoczne, bardzo drobna frakcja (tak też ewentualnie wystarczyło napisać), tekstura lekko porowata
Inne cechy: widoczne szczątki organiczne - skała najprawdopodobniej organogeniczna, barwa - czerwona (tutaj też barwa ma znaczenie, bo mówi o występowaniu domieszek innych minerałów lub związków chemicznych w skale)
Nazwa: wapień muszlowy
Klasyfikacja: skała metamorficzna
Skład mineralny: kwarc, skalenie, łyszczyki (muskowit), minerały ciemne - prawdopodobnie hornblenda (skąd wiem, że prawdopodobnie hornblenda - bo typowo występuję w gnejsie - tego się już trzeba nauczyć!)
Struktura: pełnokrystaliczna (wszystkie skały metamorficzne mają pełnokrystaliczną, kwestia jak duże są te kryształy, mogą być niewidoczne gołym okiem), blasty widoczne gołym okiem, tekstura: widoczna tekstura kierunkowa, a dokładniej - gnejsowa.
Inne cechy - widoczne struktury kierunkowe - skała powstawała w strefie raczej płytkiej, a więc epi lub mezo. Skałą pierwotną mogły być kwaśne skały magmowe (nie tylko granit! Riolit to również ewidentnie skała magmowa kwaśna) oraz ich tufy i skały okruchowe o podobnym składzie lub skały ilaste i mułowcowe
Nazwa: gnejs
Ponieważ z braku czasu nie ćwiczyliśmy dokładnie opisów skał uznawałam jeżeli ktoś potrafił opisać fragment skalny własnymi słowami - niestety spora część z was rozpoznała skałę (w sensie podawała prawidłową nazwę), a potem w opisie powymyślała karygodne bzdury.
Przypominam również, że fakt, że skała burzy przy polaniu kwasem solnym nie jest cechą (a tym bardziej fakt, że nie burzy). Powinno być napisane: skała burzy z HCl czyli zawiera węglany (to jest interesująca mnie i was informacja).
I podkreślam jeszcze raz: takie cechy jak przełam, łupliwość, połysk dotyczą minerałów, a nie całych skał.