Henryk Grynberg
Urodził się w 1936, prozaik, poeta, dramaturg i eseista, laureat wielu prestiżowych nagród literackich, autor ponad dwudziestu książek, w których postawił sobie za cel bycie kronikarzem losu Żydów polskich. Z całej, licznej rodziny Henryka Grynberga wojnę przeżyli jedynie on i matka. Lata 1942-44 przeżył w kryjówkach i na tzw. "aryjskich papierach". Po wojnie mieszkał w Łodzi i w Warszawie. W roku 1967 jako aktor warszawskiego Teatru Żydowskiego wyjechał na tournee do USA, gdzie pozostał i gdzie mieszka do dzisiaj.
Debiutował w roku 1959 opowiadaniem, które weszło potem do jego pierwszej książki Ekipa "Antygona";(1963). W tej i w następnych, tak wydanych jeszcze w Polsce i niewolnych od przykrych ingerencji cenzury, jak opublikowanych już na emigracji, opowiada historie tych, którzy zginęli i tych, którzy ocaleli, by żyć potem w Łodzi, w Warszawie, w Nowym Jorku, borykając się z własną pamięcią i z niepamięcią innych. Jak żyć, gdy wszystko, co trzymało człowieka przy życiu umarło? - zapytują bohaterowie jego prozy. Jest to również nadrzędny temat jego wierszy, składających się na wielki lament kogoś, kto żyje kultywując pamięć o pomordowanych, staje się "strażnikiem grobów", w świecie skażonym nihilizmem, zmaterializowanym i coraz bardziej obojętnym dla losu ofiar. W swoich książkach Grynberg sięga po materiał autobiograficzny i biograficzny: jego żydowski bohater jest najczęściej narratorem, ale to, co przeżyte ma wymiar metafory i jest dopełnione doświadczeniami innych "ocaleńców". O niewielkiej objętości, pisane oszczędnym, protokolarnym językiem, w którym pojawia się niekiedy sarkazm zmieszany z liryzmem, kolejne książki Grynberga przynoszą zapisy losów ludzkich, które pisarz ocala od zapomnienia, dając wyraz przekonaniu, że taki zabieg jest nie tylko wymogiem literatury wobec ofiar holocaustu, ale i potwierdzeniem świętości samego ludzkiego istnienia.
"Kiedy byłem młody, miałem większą skłonność do fabularyzowania (...), chciałem być przede wszystkim powieściopisarzem, teraz coraz bardziej chcę być kronikarzem." (Henryk Grynberg)
Źródło: www.polska2000.pl, Stowarzyszenie Willa Decjusza, 2001
Wydana w 2004 książka Henryka Grynberga "Uchodźcy" została nominowana do nagrody Nike 2005.
Aktualizacja: 2005
Bibliografia:
proza:
Ekipa "Antygona" (opowiadania), Warszawa: PIW, 1963.
"Żydowska wojna" (powieść), Warszawa: Czytelnik 1965.
"Zwycięstwo" (powieść), Paryż, Instytut Literacki, 1969.
"Życie ideologiczne" (powieść), Londyn: Polonia Book Fund, 1975.
"Życie osobiste" (powieść), Londyn: Polonia Book Fund, 1979.
"Życie codzienne i artystyczne" (powieść), Paryż: Instytut Literacki,1980.
"Prawda nieartystyczna" (eseje), Berlin: Wydawnictwo Archipelag, 1984.
"Kadisz" (powieść), Kraków: Znak, 1987.
"Szkice rodzinne" (opowiadania), Warszawa: Czytelnik, 1990.
"Dziedzictwo", Londyn: Aneks, 1993.
"Dzieci Syjonu", Warszawa: Karta, 1994.
"Drohobycz, Drohobycz" (opowiadania), Warszawa: W.A.B., 1997.
"Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne", Warszawa: Świat Książki, 1998.
"Ojczyzna" (opowiadania), Warszawa: W.A.B., 1999.
"Memorbuch" (powieść), Warszawa: W.A.B., 2000.
"Szmuglerzy", Warszawa: Twój styl, 2001 (wraz z Janem Kostańskim).
"Uchodźcy", Warszawa: Świat Książki, 2004.
"Kalifornijski kadisz", Warszawa: Świat Książki, 2005.
"Janek i Maria", Warszawa: Świat Książki, 2006.
"Ciąg dalszy", Warszawa: Świat Książki, 2008.
poezja:
"Święto kamieni", Warszawa: PAX, 1964.
"Antynostalgia", Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1971.
"Wiersze z Ameryki", Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1980.
"Po zmartwychwstaniu", Londyn: Sowula, 1982.
"Wśród nieobecnych", Londyn: OpiM, 1983.
"Wiersze wybrane z lat 1964-83", Warszawa: Rekontra, 1985.
"Pomnik nad Potomakiem", Londyn: OpiM, 1989.
"Wróciłem. Wiersze z lat 1964-1989", Warszawa: PIW, 1991.
"Rysuję w pamięci", Poznań: a5, 1995.
"Z Księgi Rodzaju", Warszawa: Twój Styl, 2000.
"Dowód Osobisty", Wrocław: Biuro Literackie, 2006.
dramat:
"Kronika", Berlin, 1984.
tłumaczenia:
angielski: "Child of the Shadows (Żydowska wojna)", Londyn: Vallentine, Mitchell, 1969. "The Victory (Zwycięstwo)", Evanston: Northwestern University Press, 1993. "Children of Zion (Dzieci Syjonu)", Evanston: Northwestern University Press, 1997. "Drohobycz, Drohobycz". Penguin USA, 2002.
czeski: "Židovska valka. Vitezstvi (Żydowska wojna i Zwycięstwo)", Prague: Aurora, 1996.
hebrajski: "Hamilhama Hayehudit (Żydowska wojna)", Tel Aviv: Sifriath Poalim, 1968. "Yaldey Tsiyon (Dzieci Syjonu)", Jerusalem: Yad Vashem, 1995.
holenderski: "De Joodse Oorlog (Żydowska wojna)", Utrecht: Bruna & Zoon, 1968.
niemiecki: "Der jüdische Krieg (Żydowska wojna)", Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1972. "Kinder Zions (Dzieci Syjonu)", Leipzig: Reclam, 1995. "Kalifornisches Kaddisch (Kadisz)", Frankfurt a.M.: Neue Kritik, 1993. "Drohobycz, Drohobycz". Zsolnay, 2000.
francuski: "California Kaddish (Kadysz)", Paris: Edition Balland, 1991. "La Guerre des juifs (Żydowska wojna i Zwycięstwo)", Paris, Edition Balland, 1994.
włoski: "La guerra degli ebrei (Żydowska wojna)", Rome: Edizioni E/O, 1992. "Ritratti di famiglia (Szkice rodzinne)", Florence: Giuntina, 1994.
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_grynberg_henryk