By szkoła była terenem sukcesu.
Tak, chodzi nam nie tylko o szkołę pracującą w języku ojczystym, którą sobie w ciągu lat pracy dla kraju zamieszkania potrafiliśmy ukształtować i utrzymać, ale też o to, by dała ona naszym dzieciom start do sukcesu życiowego. Sukces, oczywiście, może osiągnąć człowiek, który w pełni rozwinie swe możliwości i talenty. A to, jak wiemy, najefektywniej się odbywa w języku ojczystym, na fundamencie ojczystej kultury i tradycjach. By owocować - drzewo potrzebuje mocnych korzeni, człowiek - oparcia w dorobku narodu. Dopiero potem może przenikać i poznawać inne języki i tradycje. Potrafi też je uszanować, o ile od dziecka nauczony jest szanować język matki i ojca.
Laureaci i wyróżnieni I Olimpiady Języka Polskiego klas młodszych Fot. Marian Paluszkiewicz
Właśnie takiego dzieciństwa i startu życiowego pragniemy dla swoich dzieci, my, Polacy, zamieszkali w Republice Litewskiej. Taki model zdał nam egzamin w ciągu ponad 60. powojennych lat i doskonale się przetransformował w nowej rzeczywistości niepodległej Litwy. Prestiż szkoły polskiej, jej konkurencyjność ugruntowały się na Litwie, o czym świadczą znów wykazujące tendencje zwyżkowe wskaźniki kształcenia dzieci w szkołach mniejszości narodowych. Nie stało się tak, że budowane w każdej miejscowości na Wileńszczyźnie szkoły litewskie, często podporządkowane dawnym powiatom, dziś Ministerstwu Oświaty i Nauki, zostały upragnioną Mekką dla polskich dzieci. I to właśnie jest prawdziwy powód, dlaczego państwo metodą buldożera, nie zważając na 60 tysięcy podpisów rodziców przeciwko nowej Ustawie o oświacie, ją nam narzuca. Uszczęśliwianie na siłę, wprowadzanie od klas szkoły początkowej integrowanego nauczania języka litewskiego - co oznacza tak naprawdę wykładanie oddzielnych tematów w języku litewskim dzieciom, które dopiero poznają ojczysty język i uczą się podstawowych pojęć. Na dalszym etapie wykładanie tematów po litewsku z geografii i historii Litwy oraz nauki o społeczeństwie, a na koniec ujednolicony egzamin z języka litewskiego, jak gdyby dla uczniów szkół polskich był też ojczystym. Te posunięcia nie tylko naruszają dwa podstawowe dokumenty: Konwencję Ramową o Ochronie Mniejszości Narodowych, którą Litwa podpisała bez żadnych wyjątków (jak to zrobiła Łotwa) oraz Traktat polsko-litewski, który głosi, że sytuacja mniejszości narodowych nie może być pogarszana.
Dziś musimy stanąć w obronie swego szkolnictwa, bowiem inaczej czeka nas los Polaków na Kowieńszczyźnie. Wiedzeni słowami naszego Wielkiego Rodaka, błogosławionego Jana Pawła II mamy pamiętać, że nie musimy się lękać dbać o swoje żywotne interesy. Mamy w historii przykład Polaków we Wrześni, którzy stanęli w obronie swoich szkół i języka wykładowego. Ustawa o oświacie ma na celu zniszczyć tradycyjny model szkoły polskiej na Litwie. Ponadto zabiera ona prawo dzieci do nauki w języku ojczystym, kiedy to na lekcjach poszczególnych przedmiotów, uczniowie mają się uczyć np. geografii, a nie języka litewskiego i geografii. Wprowadza także nierówność pomiędzy szkołami i dziećmi, głosząc iż ma być w każdej miejscowości zachowana klasa z państwowym językiem nauczania, o ile istnieją problemy z kompletowaniem. Zmusza też nasze dzieci w klasach maturalnych nadrabiać programy z języka litewskiego, by zdawać maturę na równi z Litwinami, dla których język litewski jest ojczysty.
O tych sprawach mówili na XVI Konferencji Wileńskiego Rejonowego Oddziału ZPL jego prezes, deputowany do Parlamentu Europejskiego, prezes AWPL Waldemar Tomaszewski, wicemer rejonu wileńskiego dr Jan Gabriel Mincewicz, prezes Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna” Józef Kwiatkowski, poszczególni mówcy oraz kierownik wydziału oświaty rejonu Lilia Andruszkiewicz. Powagi debatom nad losem szkoły polskiej, której jak wyraził się Józef Kwiatkowski grozi hamletowski werdykt: być albo nie być, dodawała też nie tylko obecność przedstawicieli władz rejonu, starostów, pedagogów i rodziców, ale też posłów na Sejm RL z ramienia AWPL: prezesa ZPL Michała Mackiewicza, Leonarda Talmonta oraz prezesa Trockiego Oddziału Rejonowego ZPL, członka Sejmowego Komitetu Oświaty, Nauki i Kultury Jarosława Narkiewicza.
Fot. Marian Paluszkiewicz
Wskaźniki i liczby potwierdzały słowa mówców, iż szkoła polska na Litwie tak entuzjastycznie odbierana na początku lat 90. przeszła przez krytyczne lata niżu demograficznego i prób nawracania na litewskość, no i zajęła należne jej miejsce. Czworo z pięciu polskich dzieci w rejonie uczęszcza do szkoły polskiej, a wskaźnik wstępowania na studia wyższe z 49 proc. w roku 2002 wzrósł do 68,5 proc. w ub. roku. I to jest wizytówką polskiej szkoły.
Nowa ustawa oświatowa może prowadzić do wyrzucenia ze szkół pedagogów zasłużonych dla polskiej oświaty na Litwie Fot. Marian Paluszkiewicz
O sukcesach i problemach poszczególnych placówek mówiły w swych wystąpieniach dyrektor Szkoły Średniej im. J. Słowackiego w Bezdanach Wiesława Wojnicz, członek rady szkoły-przedszkola „Malowany latawiec” w Wojdatach Inga Borodevičiene, dyrektor Szkoły Średniej im. ks. Józefa Obrembskiego w Mejszagole Alfreda Jankowska, starsza nauczycielka Szkoły Średniej im. św. Jana Bosko w Egliszkach Krystyna Glav¬deliene, starsza nauczycielka nauczania początkowego filii Podbrzeskiej Szkoły Średniej im. St. Kostki w Pikieliszkach Jolanta Markowska.
Ričardas Čekutis (pierwszy od lewej) uważa, że Polacy nie powinni sprzeciwiać się ustawie o oświacie Fot. Marian Paluszkiewicz
Jak zaznaczył w swym wystąpieniu wicemer rejonu wileńskiego dr Jan Mincewicz, m. in. właśnie rodzice powinni stanąć, jak i przed laty, w obronie polskiej szkoły na Litwie. Z kolei nauczyciele muszą zadbać o to, by w szkołach wychowywać młodzież w duchu patriotyzmu. Lekcje historii naszego narodu, wychowanie obywatelskie - o tym nie można zapominać o ile chcemy mieć patriotyczną i zaangażowaną młodzież. Tylko pracując razem - rodzice i nauczyciele - potrafimy obronić swe prawo do wychowywania i nauczania własnych dzieci w ojczystym języku oraz na patriotycznych i religijnych treściach. Konstytucja kraju zakłada równość obywateli, więc mamy do tego prawo tak samo jak nasi współobywatele - Litwini. O ile władze nie zechcą tego zrozumieć i odwołać dyskryminującej szkolnictwo polskie na Litwie Ustawy o oświacie, musimy być zdecydowani wystąpić przeciwko jej wcielaniu w życie wspólnym frontem.
Z badań przeprowadzonych wśród uczniów klas 5-12 wynika, że zjawisko dyskryminacji bynajmniej nie jest im obce Fot. Marian Paluszkiewicz
W zaistniałej sytuacji zagrożenia szkolnictwa polskiego, z pomocą Rodakom w umacnianiu szkół polskich ma jeszcze bardziej efektywnie działać Polska. Jak zaznaczył Józef Kwiatkowski, decydenci w Rzeczypospolitej planują, iż każdy pierwszoklasista otrzyma wyprawkę w wysokości około tysiąca złotych. Wszystkie klasy szkół początkowych planuje się wyposażyć w sprzęt komputerowy, by na każdej ławce był komputer z oprogramowaniem w treści nauczania. Planuje się też, by w klasach 5-6 (na początek w połowie z nich) stworzyć możliwość nauczania matematyki w wariancie komputerowym. Te kroki pomogą jeszcze bardziej podnieść poziom nauczania przedmiotów i uatrakcyjnią szkoły polskie.
Konferencja już tradycyjnie przyjęła „Apel do rodziców-Polaków” (zamieścimy go w najbliższym numerze „N.G.”), rezolucję o dyskryminacyjnej Ustawie o oświacie z 17 marca 2011 r. oraz rezolucję „O zagrożeniach dla oświaty polskiej na Litwie” (zamieszczamy ją obok). Obrady konferencji i przyjęte na niej dokumenty mają służyć jednej sprawie: zachowaniu i umacnianiu tradycyjnego modelu szkoły polskiej na Litwie.
Janina Lisiewicz
Fot. Teresa Worobiej
http://www.zpl.lt/2010/06/rezolucja-xv-konferencji-%e2%80%9epolskie-dziecko-%e2%80%93-w-polskiej-szkole%e2%80%9d-o-ostatnich-dzialaniach-sejmu-republiki-litewskiej/
Rezolucja XV konferencji "Polskie dziecko-w polskiej szkole" - o ostatnich działaniach Sejmu Republiki Litewskiej
Czerwiec 22, 2010
Ostatnio w Sejmie Republiki Litewskiej wbrew woli obywateli narodowości polskiej są podejmowane działania w kierunku ograniczenia statusu i stanu posiadania oświaty polskiej na Litwie. W myśl wstępnie popartych przez Sejmowy Komitet Oświaty, Nauki i Kultury poprawek do Ustawy o oświacie na siłę wprowadza się nauczanie przedmiotów w szkołach mniejszości narodowych w języku nie ojczystym oraz wprowadza się ustawowy dyskryminacyjny wymóg przymusowego zachowania średnich szkół z litewskim językiem nauczania na Wileńszczyźnie kosztem szkół z polskim językiem nauczania.
W małych miejscowościach szkoły niekiedy są jedynymi ogniskami kultury Fot. Archiwum ASRW
Konferencja „Polskie dziecko - w polskiej szkole” stwierdza, że głównym celem takich zmian jest stopniowa lituanizacja polskiej oświaty na Litwie. Taka polityka aktualnych władz naszego kraju jest w ewidentnej sprzeczności z literą Polsko-Litewskiego Traktatu o Przyjaźni i Dobrosąsiedzkiej Współpracy, którego 15 artykuł głosi, iż „strony - w szczególności zapewnią odpowiednie możliwości nauczania języka mniejszości narodowej i pobierania nauki w tym języku, w przedszkolach, szkołach podstawowych i średnich”.
Wypieranie języka ojczystego ze szkół z polskim językiem kształcenia i wprowadzanie na jego miejsce języka litewskiego przeczy też podejmowanym zobowiązaniom Polsko-Litewskiego Zgromadzenia Poselskiego, które to gremium nawet kilkakrotnie deklarowało w imieniu władz własnych państw nie pogarszać sytuacji w oświacie polskiej na Litwie i litewskiej w Polsce, a tylko ją polepszać. Zgromadzenie Poselskie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Sejmu Republiki Litewskiej, obradujące na II sesji w dniach 26-27 stycznia 1998 r. w Warszawie podjęło uchwałę o następującej treści: „Nowe regulacje prawne stanowione przez którąkolwiek ze stron nie mogą umniejszać praw, lecz powinny tylko polepszać dotychczasową sytuację mniejszości”, a także „podkreśla szczególne znaczenie prawa mniejszości narodowych do pobierania nauki w języku ojczystym i uznaje jakiekolwiek próby ograniczenia tego prawa za sprzeczne z postanowieniami Traktatu”.
Konferencja wyraża stanowczy protest przeciwko próbom łamania praw polskiej społeczności, historycznie stanowiącej większość mieszkańców Wileńszczyzny, do nauczania w języku ojczystym oraz ustawowemu protekcjonizmowi szkół tylko jednej grupy narodowej, co jest równoważne z dyskryminacją pozostałych szkół.
Konferencja „Polskie dziecko - w polskiej szkole” apeluje do władz najwyższych Litwy, Polski, Unii Europejskiej oraz wszystkich ludzi dobrej woli o obronę oświaty polskiej na Wileńszczyźnie, mającej wielowiekowe tradycje.
Wilno, 12 czerwca 2010 r.
O ZAGROŻENIACH DLA OŚWIATY POLSKIEJ NA LITWIE
(Rezolucja XVI konferencji „Polskie dziecko - w polskiej szkole”)
Ostatnio w naszym państwie wbrew woli obywateli narodowości polskiej zostały podjęte działania w kierunku ograniczenia statusu i stanu posiadania oświaty polskiej na Litwie. Przyjęta przez Sejm Republiki Litewskiej 17.03.2011 r. nowa Ustawa o Oświacie nakazująca w trybie przymusowym dwujęzyczne nauczanie (art. 3.2.2) uniemożliwia uczniom szkół polskich pobieranie nauki wszystkich przedmiotów w języku ojczystym. To stanowi brutalne pogwałcenie Traktatu Polsko-Litewskiego ratyfikowanego przez Sejm Republiki Litewskiej i posiadającego obowiązującą moc prawną. Bowiem artykuł 15 Traktatu głosi, iż „strony w szczególności zapewnią odpowiednie możliwości nauczania języka mniejszości narodowej i pobierania nauki w tym języku w przedszkolach, szkołach podstawowych i średnich”.
Z kolei artykuł 30.8 nowej Ustawy o Oświacie wprowadza zaskakującą dyskryminację uczniów szkół polskich zakładając, że przy braku wymaganej ilości uczniów w miejscowościach wiejskich szkoły polskie muszą być likwidowane, natomiast szkoły litewskie (nawet przy jeszcze mniejszej ilości uczniów) muszą być zachowane. Wprowadza to już dawno niespotykaną w krajach cywilizowanych dyskryminację ze względu na narodowość.
Nagłe zarządzenie ujednolicenia w 2013 roku wymagań na maturalnym egzaminie z języka litewskiego dla nie-Litwinów tak samo jak i dla Litwinów wbrew wynikom przeprowadzonych badań naukowych i wbrew elementarnej logice i rozsądkowi jest kolejnym krokiem dyskryminacji uczniów szkół polskich, skierowanym na całkowitą asymilację i wynarodowienie młodzieży narodowości polskiej.
Dalsze nakazy dyskryminacyjne zawierają akty poustawowe, a zwłaszcza przyjęta 30.03.2011 r. Uchwała Rządowa nr 352 ( od nowa redagująca Uchwałę nr 746 z 14.06.2004 r.). Ta Uchwała zlikwidowała nawet istniejące dotychczas nieznaczne ulgi (o 2 uczniów mniej) w normach kompletowania klas 1-10 w szkołach polskich. Ustalono normy takie same, jak na całej Litwie nie uwzględniając, że dzieci mieszkańców Wileńszczyzny idą do różnych językowo szkół i nie mogą sprostać normom ustalonym dla jednojęzycznych rejonów Litwy.
Uczestnicy konferencji stanowczo protestują przeciwko rozpętanej antypolskiej nagonce skierowanej przeciwko szkolnictwu polskiemu na Litwie.
XVI Konferencja „Polskie dziecko - w polskiej szkole” postuluje i żąda:
1. Zaprzestania tworzenia sztucznych przeszkód oraz prób ograniczenia funkcjonowania szkół polskich na Litwie.
2. Natychmiastowego odwołania dyskryminacyjnych założeń nowej Ustawy o Oświacie oraz nowych Uchwał Rządowych i rozkazów ministra skierowanych na pogorszenie nauczania w języku ojczystym.
3. Rezygnacji z ujednolicenia egzaminu z języka litewskiego na maturze dla szkół polskich i litewskich z powodu obiektywnej różnicy możliwości opanowania przez ucznia języka państwowego i ojczystego, jak też różnicy programów nauczania, liczby godzin lekcyjnych, niedostosowania podręczników .
4. Przejścia do konkretnych działań w kierunku zapewnienia jednakowych warunków finansowania dla szkół mniejszości narodowych poprzez:
- pokrycie różnicy wydatków na podręczniki z budżetu państwa;
- zwiększenie dodatku finansowania koszyka ucznia dla szkół polskich: wiejskich do 50% i miejskich - 30%, na przykładzie sąsiedniej Polski mającej podobny wskaźnik PKB (Produkt Krajowy Brutto) na jednego mieszkańca.
5. Ustalenia minimalnej liczby dzieci w szkołach wiejskich przy kompletowaniu klas 5-10 do 5 uczniów, zaś w klasach 11- 12 do 10 uczniów oraz odwołania nieuzgodnionych ze społeczeństwem Uchwał Rządowych..
6. Przywrócenia egzaminu z języka polskiego ojczystego na listę egzaminów obowiązkowych na Maturze, oraz sprawdzianu z języka ojczystego w klasie 10 szkoły podstawowej.
7. Wniesienia gruntowych poprawek do obecnie przyjętej Strategii rozwoju oświaty mniejszości polskiej na Litwie i wypracowania planu jej realizacji, zapewniającego stabilność rozwoju szkolnictwa polskiego na Litwie.
8. Natychmiastowego zlikwidowania dyskryminacyjnego systemu dwojakiego podporządkowania szkół polskich (samorządowych) i litewskich (ministerialnych) utworzonego celem nierównego traktowania i finansowania szkół ze względu na narodowość ich uczniów.
Konferencja deklaruje, że nadal będziemy bronić interesów społeczności polskiej w tworzeniu godnych warunków do kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży w języku ojczystym na wszystkich szczeblach od przedszkola, przez szkołę średnią, do szkoły wyższej na miarę rozwiązań europejskich w dobie XXI wieku.
Konferencja „Polskie dziecko - w polskiej szkole” apeluje do władz najwyższych Litwy, Polski, Unii Europejskiej oraz wszystkich ludzi dobrej woli o obronę oświaty polskiej na Wileńszczyźnie, mającej wielowiekowe tradycje.
Wilno, 18 czerwca 2011 r.
http://kurierwilenski.lt/2011/06/29/litwa-oswiadczenie-macierzy-szkolnej-w-sprawie-ustawy-o-oswiacie/
Szereg negatywnych skutków nowej Ustawy o Oświacie utwierdza przekonanie, że była aktem politycznym władz wymierzonym w mniejszość polską, a nie rzetelnie opracowanym aktem prawnym Fot. Marian Paluszkiewicz
cze
2011
Litwa/ Oświadczenie Macierzy Szkolnej w sprawie ustawy o oświacie
Stowarzyszenie Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie wystosowało oświadczenie w sprawie oświaty polskiej, w którym nawołuje do dalszego sprzeciwu wobec znowelizowanej ustawy o oświacie i wzywa do kontynuowania nauczania w szkołach polskich według już sprawdzonych zasad.
„Zarząd Polskiej Macierzy Szkolnej na Litwie, uwzględniając dobro ucznia, nawołuje do kontynuowania nauczania według już sprawdzonych w praktyce zasad wynikających z poprzedniej ustawy. Apeluje też do dalszego uargumentowanego i konstruktywnego sprzeciwu wobec założeń nowej ustawy o oświacie” - czytamy w rozpowszechnionym w środę oświadczeniu skierowanym do nauczycieli i dyrektorów szkół z polskim językiem nauczania, a także rodziców uczniów szkół polskich.
Przyjęta w marcu na Litwie znowelizowana ustawa o oświacie przewiduje m.in., że w szkołach mniejszości narodowych, w tym polskich, lekcje dotyczące historii Litwy, geografii Litwy, a także wiedzy o świecie w części dotyczącej Litwy będą prowadzone w języku litewskim. W całości po litewsku będzie wykładany przedmiot o nazwie „podstawy wychowania patriotycznego”. Ustawa przewiduje też, że od 2013 roku w szkołach litewskich i szkołach mniejszości narodowych egzamin maturalny z języka litewskiego zostanie ujednolicony.
„Przeanalizowaliśmy tę ustawę bardzo szczegółowo. Niestety, jest ona dyskryminująca i zagraża szkolnictwu polskiemu na Litwie, uszczupla prawo rodziców do kształcenia dzieci w języku ojczystym, narusza prawa dziecka i zasady równouprawnienia” - podkreślił prezes Macierzy Szkolnej Józef Kwiatkowski.
Przypomniał, że ustawa wchodzi w życie już 1 lipca. „Dlatego właśnie wystosowaliśmy to oświadczenie, by wyraźnie pokazać nasze stanowisko w sprawie nowej ustawy o oświacie i przedstawić nasze dalsze działania” - powiedział.
Kwiatkowski zapewnił, że Polska Macierz Szkolna będzie nadal zwracała się do władz kraju o wniesienie poprawek do ustawy o oświacie; apeluje do rodziców, dzieci których uczą się w szkołach polskich, by wyrażali aktywnie swój sprzeciw wobec ustawy nie tylko w formie akcji protestacyjnych, ale też, by pisali pisma do odpowiednich instytucji państwowych.
Kwiatkowski nie zgadza się z zarzutami niektórych litewskich polityków, że protesty mniejszości polskiej są przejawem nielojalności wobec kraju, w którym żyją.
„Jesteśmy lojalni i korzystamy z możliwości demokracji. Uczestniczymy w zarządzaniu państwem” - powiedział Kwiatkowski.
PAP
Zespół Ochrony Praw Człowieka
