"Dobre maniery przy stole"
W przedszkolu dziecko będzie musiało wykonywać pewne czynności samodzielne. Jedną z rzeczy, która nie zawsze wychodzi przedszkolakom jest jedzenie przy wspólnym stole. Dziecko siedzi wśród rówieśników. Często bierze z nich zły przykład. Niestety nieodpowiednie zachowywanie się przy stole przenosi się także do domu. Robi się nieprzyjemnie podczas gościnnych wizyt u znajomych, na których dziecko mlaska, je palcami. Wszyscy patrzą się na malucha i obwiniają matkę, że nie potrafi nauczyć dziecka dobrze się zachowywać.
Samodzielnego jedzenia uczy się już dziecko półroczne. Wraz z wiekiem umiejętność ta stale się doskonali. Półrocznemu niemowlęciu nie udaje się zachowywać przy stole, tak jak starszemu. Jest nieporadne, ale stara się wykonać proste czynności, tak jak potrafi najlepiej. Udaje mu się trzymać kubek obydwoma rączkami i łyżkę, choć przy tym jest niezdarny i brudzi się przy każdej próbie. Znacznie lepiej radzi sobie dziecko półtoraroczne, które nie tylko utrzymuje kubek, lecz także potrafi się z niego napić. Ruchy dwulatka są bardziej precyzyjne. Potrafi trzymać szklankę jedna ręką i znacznie lepiej radzi sobie z łapaniem łyżki.
Dzieci w wieku przedszkolnym są dużo bardziej zaradne przy stole. Trzylatki umieją jeść bez pomocy osób dorosłych. Starsze przedszkolaki wykazują większą inicjatywę. Nie tylko same zjadają przygotowany posiłek, ale odnoszą też naczynia do zlewu, nakrywają stół. Jednym słowem powinny radzić sobie przy wspólnym stole wraz z innymi dziećmi. Spora część przedszkolaków woli jednak żeby jedzenie podawała pani. Tłumaczą, że same nie potrafią. Dobrze jest aby rodzice nie wyręczali swoich pociech podczas domowych posiłków. Jeżeli nawet coś im nie wychodzi powinny próbować dotąd, aż im się uda.
Bardzo trudno jest nauczyć dziecka dobrych manier przy stole. U większości dzieci problem stanowi już sama postawa przy stole. Siedzą zgarbione, opierają się o łokcie, kucają zamiast siedzieć itp. Tymczasem podczas posiłku maluch powinien zająć się tylko jedzeniem. Jak więc nauczyć dziecko prawidłowego zachowania się przy stole? Przede wszystkim trzeba pamiętać o wykształceniu odpowiednich nawyków. Jest to długa i żmudna praca. Dobrych manier najlepiej uczyć dając swemu dziecko dobry przykład. Tak więc starsi powinni za każdym razem nakryć stół, a potem posprzątać po posiłku. Osoby dorosłe siedząc przy stole powinny się zachowywać tak, by dzieci mogły ich traktować jako wzór godny naśladowania. Dobrze, aby rodzice zachowywali się pogodnie, nie wybrzydzali, prowadzili miłą konwersację. Nie zaszkodzi pochwalić kucharkę za dobrze przyrządzony posiłek. Już sama obserwacja zachowania rodziców prowokuje maluchy, by postępowały podobnie.
Rodzice powinni podczas posiłku usiąść koło swoich pociech i pilnować by dobrze się zachowywały. Mogą je lekko szturchnąć, kiedy coś jest nie tak lub poklepać w plecy, pokazując tym, samym, że źle siedzą. Jeżeli dzieci dobrze się zachowują powinny zostać za to nagrodzone dobrym słowem lub smakowitym deserem.
Bywa, że nie obejdzie się bez kary. Rodzice mogą wtedy wyprosić swoje dziecko z pomieszczenia lub nie pozwolić na zjedzenie deseru. Kara nie powinna być zbyt surowa, aby dziecko nie kojarzyło wspólnego posiłku z udręką. Poza tym maluch nie nauczy się prawidłowych zasad w krótkim czasie. Potrzeba do tego sporo wysiłku i zaangażowania ze strony rodziców. Najważniejsze jest to, by być konsekwentnym.
Bardzo często pomimo usilnych starań rodziców dziecko w dalszym ciągu źle zachowuje się przy stole. Może to być wynikiem tego, że dorośli zamiast dawać swym pociechom dobry przykład kształtują w nich złe nawyki. Takie złe zachowanie powstaje wtedy, gdy dziecko traktuje posiłek jako zabawę. Bywa, że maluchy specjalnie nie chcą jeść, gdyż chcą żeby dorośli się trochę powygłupiali. W wielu przypadkach ten scenariusz sprawdza się. Dorośli zabawiają swoje pociechy, a gdy te na chwilę zapomną, że są przy stole i muszą jeść, dorośli wciskają im do ust jedzenie. Niektóre brzdące biegają po całym pomieszczeniu przed rodzicami trzymającymi w ręku widelec. Maluszki zdają sobie sprawę, że nie powinny tak robić, ale sprawia im to wyraźną frajdę. Jak potem wymagać od takiego dziecka, by zachowywało się prawidłowo przy stole.
Nawyki powinno tworzyć się już od pierwszych chwil życia. Już od najmłodszych lat dzieci powinny obserwować, jak zachowują się przy stole starsi, nawet jeżeli nie są jeszcze na tyle sprawne, by ich naśladować. Nie można dopuścić do tego, by malec odkrył, że posiłek może być okazją do świetnej zabawy ze starszymi i uciekaniem przed jedzeniem. Niestety w wielu przypadkach rodzice popełniają błędy. Trudno potem nauczyć takie dziecko, by zachowywało się prawidłowo. Trzeba pamiętać, że każdego, nawet najbardziej niesfornego urwisa, można nauczyć odpowiedniego zachowania przy stole. Trzeba tylko przyjąć pewną taktykę. Nauka powinna odbywać się stopniowo. Maluszek nie nauczy się wszystkiego od razu.
Na samym początku trzeba nauczyć dziecko odpowiedniego siedzenia przy stole. Należy cierpliwie korygować wszystkie złe zachowania. Jeżeli maluszek ześlizguje się ze stołka, to trzeba go cały czas poprawiać. Jeżeli to nie pomaga trzeba przytrzymać dziecko przez parę minut. Niestety niektóre dzieci są bardzo oporne. Takie działania nie pomogą. Wtedy trzeba zastosować bardziej radykalne środki. Można powiedzieć dziecku, że jeżeli nie potrafi się zachować przy stole, to nie będzie jadło, może zmądrzeje do następnego posiłku. Zazwyczaj dzieci odchodzą wtedy od stołu. Nie należy się nazbyt obwiniać o to, że maluszek będzie bardzo głodny. Jeżeli rzeczywiście dziecko będzie chciało jeść to zacznie negocjować, mówiąc, że nie odejdzie od stołu, dopóki nie dostanie czegoś do jedzenia. W takim wypadku należy ulec, ale nie od razu. Trzeba odczekać około godziny. W tym czasie dziecko nie umrze z głodu, ale będzie bardziej szanowało decyzje dorosłych.
Jeżeli dziecko nauczy się prawidłowo siedzieć przy stole pora przejść do następnego etapu nauki, czyli posługiwania się sztućcami. Spora część przedszkolaków woli jeść rękami niż widelcem. W przypadku, gdy pociecha nie będzie posłuszna należy ją upomnieć, a gdy to nie pomoże trzeba się spytać, czy dziecko jest głodne. Jeżeli powie, że tak, a pomimo tego w dalszym ciągu będzie grzebało w talerzu, to trzeba to przerwać i pozwolić, by dziecko zjadło dopiero następny posiłek. Metoda ta jest dość drastyczna ale skuteczna. Maluszek w końcu zgłodnieje, a wtedy będzie w stanie się podporządkować.
Maluch bardzo często wybiera sobie z jakiegoś posiłku tylko to, co mu smakuje, reszty rzeczy nie rusza. Trzeba mu wyraźnie wytyczyć granicę, co może, a czego nie. Część rodziców jest w stanie przymknąć oko, jeżeli maluszek nie zje np. ziemniaków, ale za to zje całą surówkę i mięso. Rodzice powinni się umówić z pociechą, czy chcą, aby dziecko zjadło wszystko czy tylko część. W przypadku, gdy pociecha nie dotrzymuje umowy musi wtedy zjeść wszystko. Dziecko musi wiedzieć, że nie może samo decydować o tym, co zjeść.
Jeżeli dziecko w miarę nauczy się podstawowych zasad przy stole, należy je stopniowo wdrażać, żeby nauczyło się jeść w towarzystwie innego dziecka. Dobrze jest zaprosić do siebie koleżankę z dzieckiem. Posiłek zjedzony przy rówieśniku znacznie zdopinguje malca. Prawdopodobnie przestanie grymasić przy jedzeniu. Nie będzie także wybrzydzało na to, co jest na talerzu. Posiłek zostanie zjedzony w mgnieniu oka. Ponadto maluszek nie będzie miał dużo czasu na zabawę, czy wybrzydzanie. Taki posiłek bardziej przypomina rywalizację. Jeżeli przedszkolak poświęci swój czas na wygłupy, to nie będzie pierwszy. Organizowanie dziecku towarzystwa ma jeszcze jedną zaletę, w ten sposób stwarza się pretekst do tego, by częściej spotykać się z koleżankami.
Jedzenie lepiej smakuje przy ładnie nakrytym stole. Warto więc przed każdym posiłkiem postarać się, by stół wyglądał efektownie. Można zaangażować do pomocy dziecko. Ono chętnie, według własnego upodobania rozmieści serwetki przy stole. Będzie się cieszyło, jeśli dobrze rozłoży sztućce i przyozdobi stół piękną świeczką. Z pewnością brzdąc będzie chętniej jadł, jeżeli jadłospis będzie urozmaicony. Często rodzice podają swym pociechom cały czas to samo. Ta monotonia wpływa na to, że nawet, jeżeli dziecko chce się zachowywać grzecznie, to posiłek wydaje się tak nudną czynnością, że maluch zaczyna rozrabiać, aby ożywić całą sytuację. Warto więc od czasu do czasu ożywić posiłek. Nie trzeba w tym celu drastycznie zmieniać wszystkich nawyków żywieniowych. Można zamiast zwykłego makaronu użyć specjalnego w różne śmieszne wzorki.
Dzieci nie potrzebują tyle jedzenia, co dorośli. Jeżeli pociecha przez cały posiłek zachowywała się grzecznie i taktownie, a od pewnego momentu znowu zaczęła być niegrzeczna, to może to znaczyć, że zwyczajnie jest już najedzona. Nie trzeba zmuszać maluszka, by na siłę dokończyło obiad. Żołądek malca ma wielkość zaciśniętej piąstki. W przypadku, gdy dziecko nie chce już jeść nie można go do tego zmuszać.
Przygotowała Barbara Zagórowska