39. Bezpodstawne wzbogacenie
Źródłem jest fakt uzyskania kosztem innej osoby jakiejś korzyści majątkowej bez należytego usprawiedliwienia prawnego. Ten, kto korzyść uzyskał i przez to się wzbogacił, jest zobowiązany do dokonania zwrotu na rzecz zubożonego. Według kodeksu może nastąpić w wyniku różnych zdarzeń:
Przez działanie wzbogaconego
Przez działanie tego, czyim kosztem wzbogaca się ktoś drugi
Przez działanie os.3, np. gdy dłużnik po dokonanym przelewie wierzytelności dokonuje zapłaty na rzecz dawnego wierzyciela w miejsce zapłaty nowemu wierzycielowi
W skutek zdarzeń nie mających w ogóle charakteru działań ludzkich, np. zarybienie stawów sąsiada w skutek powodzi.
W świetle art. 405 KC bezpodstawne wzbogacenie powstaje przy istnieniu 3 przesłanek:
Musi wytworzyć się sytuacja w której w zasadzie występuje przesunięcie majątkowe- po jednej stronie wzbogacenie a po drugiej zubożenie
Między wzbogaceniem a zubożeniem musi istnieć związek, przez który należy rozumieć zależność tego rodzaju, że są to niejako dwie strony tego zjawiska (a nie związek przyczynowo skutkowy)
Wzbogacenie musi nastąpić bez podstawy prawnej.
Przedmiotem roszczenia o zwrot z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia jest zwrot korzyści w naturze, a gdyby to było możliwe, zwrot wartości korzyści. Prócz właściwego przedmiotu wzbogacenia zwrotowi podlega też i to, co rzecz lub prawo przynosi, a także korzyści zastępcze.
Rozliczenie nakładów normuje art. 408 KC. Istotne znaczenie ma tu okol. Czy czyniący nakłady wiedział, że korzyść mu się nie należy.
Jeśli wiedział to należy mu się zwrot nakładów tylko o tyle, o ile zwiększają one wielkość korzyści w chwili jej wydania.
Jeśli czyniący nakłady nie wiedział, że korzyść mu się nie należy, może żądać :
a) nakładów koniecznych (o ile nie znalazły pokrycia w użytku jaki z nich osiągnął),
b) pozostałych nakładów o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania.