Gospodarka i kultura w okresie stalinowskim
str. 233-239
Kultura i oświata:
a. socrealizm w sztuce - twórczość na zamówienie władz, tematyka: sojusz robotniczo-chłopski, wysiłek ludzi pracy, propaganda sukcesu reżimu, monumentalizm ( gigantomania) w architekturze ( Pałac Kultury i Nauki w Warszawie)
b. kult jednostki- wszechobecne portrety Stalina i Bieruta
c. cenzura ( ścisła kontrola twórczości artystycznej, mediów, treści nauczania) - „białe plamy”- fakty niewygodne dla władz, przemilczane lub zafałszowane, np. sprawa katyńska
d. upowszechnienie i indoktrynacja systemu oświaty - tzw. „punkty za pochodzenie”- przy rekrutacji na studia, świadectwach maturalnych osoby z rodzin robotniczo-chłopskich otrzymywały dodatkowe punkty za pochodzenie
2. Gospodarka w okresie stalinowskim:
ogromne zniszczenia wojenne: śmierć 6 mln obywateli ( 20 %), straty szacowano na 50 mld $
reforma rolna- 6 IX 1944- zniszczenie ziemiaństwa ( parcelacja majątków ziemiańskich powyżej 50 ha, a na Ziemiach Odzyskanych powyżej 100 ha, konfiskata ruchomości)
na 6 mln ha powstało 800 tys. małych i nierentownych gospodarstw
kolektywizacja rolnictwa 1948 r.- tworzenie spółdzielni rolniczych ( RSP- Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna) i PGR-ów ( Państwowych Gospodarstw Rolnych)
- walka z „kułakami”- zamożnymi rolnikami indywidualnymi ( represje, utrudnianie w nabyciu nawozów, maszyn, tzw. przymusowe kontraktacje- przekazywanie państwu po zaniżonych cenach produktów z gospodarstw)
- niska wydajność i nierentowność RSP i PGR-ów
nacjonalizacja ( upaństwowienie) przemysłu- w rękach prywatnych pozostały drobne sklepiki i warsztaty rzemieślnicze
- bez odszkodowań upaństwowiono mienie poniemieckie,
- niewielkie odszkodowania dla właścicieli znacjonalizowanych przedsiębiorstw,
powstawanie państwowych molochów, nierentownych, zatrudniających tysiące pracowników,
„bitwa o handel”- likwidacja sieci prywatnych sklepów i hurtowni pod pozorem walki z spekulacją- Hilary Minc 1947- 1948
pod pozorem walki z drożyzną i spekulacją kontrolowano i regulowano ceny w prywatnym handlu
wymiana pieniędzy 1950 zł- 3 zł= 100 zł stare, oszczędności w PKO 1:100, ludność straciła 2/3 oszczędności
na rynku handlu pozostały sklepy państwowe zwykle bez towaru ( system nakazowo-rozdzielczy) i kartki na wiele artykułów ( system reglamentacji) - Państwowe Domy Towarowe
- P-1 były rodzajem kartek. Kartki te wydawane były ludziom, którzy otrzymywali kartki M-I. Nie obejmowały one mięsa i w początkowym okresie istnienia też tłuszczów. Można było za nie nabyć: 2kg. cukru, 1kg. produktów zbożowych(wyłączając chleb), 10dag. czekolady, 30dag. proszku do prania, 25dag. cukierków i 1kg. mąki, na dwa miesiące kostkę mydła i nieokreśloną teraz ilość tłuszczów.
- M-I, to rodzaj kartek wydawanych w PRLu. Wydawany był nauczycielom, studentom, lekarzom i innym, którzy nie pracowali fizycznie, przez co ten rodzaj kartek nazywany był inteligenckimi. Obejmował on głównie mięso oraz przez pewien czas: masło, cukier, mąkę i produkty zbożowe.
- M-II był rodzajem kartek, które były dla osób pracujących fizycznie, tj. robotników przez co były popularnie nazywane robotniczymi
plany gospodarcze:
plan trzyletni 1947-1949- odbudowa przemysłu i infrastruktury, zagospodarowywanie Ziem Odzyskanych,
- plan sześcioletni 1950-1955- industrializacja kraju, rozwój przemysłu ( hutnictwo, górnictwo), kombinaty przemysłowe- np. Nowa Huta, kosztem zastoju w przemyśle spożywczym i lekkim