Pan Tadeusz - slowniczek postaci









Kategoria:
Polski


Zakres:
Romantyzm


Tytuł:
Pan Tadeusz - slowniczek postaci


Dodano:
1999.10.30









Pan Tadeusz - słowniczek postaci.

Asesor - właściciel charta Sokoła; konkurent Rejenta w walce o palmę pierwszeństwa w polowaniu; dawniej żyjący dostatnio; roztrwonił majątek na sprawy polityki i ( aby odzyskać status ) zaangażował się w służbę państwową; miłośnik myśliwstwa; rywal Tadeusza i Hrabiego w staraniach o względy Telimeny;

Bolesta Rejent - właściciel charta Kusego i strzelby Sagalasówki; konkurent Asesora; ze względu na dość żywą gestykulację w czasie rozmowy dawniej zwany Kaznodzieją ( księga I, w. 686 ); dawniej adwokat;

Brzechalski Protazy Baltazar zwany Woźnym - stary służący Sopliców; pozostający w zażyłych stosunkach z Sędzią; żywił niezbyt przyjazne uczucia w stosunku do rodziny Horeszków; opiekował się słuckim pasem Sędziego; zawsze nosił przy sobie trybunalską wokandę - spis spraw, w których przed laty uczestniczył jako woźny;

Buchmann - komisarz z Klecka; Polak, choć ubrany z niemiecka; również uczestnik narady w Dobrzynie;

Dąbrowski Jan Henryk - postać autentyczna; generał; stworzył legiony polskie we Włoszech; wojska polskie pod jego dowództwem walczyły u boku wojsk napoleońskich; pojawiał się w opowieściach ( głównie Bernardyna ), był też honorowym gościem na weselu Zosi i Tadeusza;

Dobrzyński Bartek zwany Brzytewką - przezwisko otrzymał od cienkiej szabli, którą nosił; podczas narady w Dobrzynie popierał Chrzciciela;

Dobrzyński Bartek zwany Prusakiem- poseł; uczestnik narady w Dobrzynie;
zwolennik walki z Rosją;

Dobrzyński Bartek zwany Szydełkiem - walczył szpadą;

Dobrzyński Maciej - Maciek nad Maćkami, Kurek na kościele, Zabok, Królik; dawny konfederat barski; stał na czele rodziny Dobrzyńskich, do których zwrócił się Hrabia chcąc zajechać Sopliców; w chwili narady liczył 72 lata; miał karabelę, którą nazywał Rózeczką; walczył u boku Ogińskiego pod Jakubem Jasińskim;

Dobrzyński Maciej zwany Kropicielem lub Chrzcicielem - jego ulubioną bronią była maczuga zwana Kropidełkiem; zwolennik metod radykalnych;

Dobrzyński Maciej zwany Konewką - nosił sztucer o wyjątkowo szerokiej lufie;

Dobrzyński Sak - syn Chrzciciela, zakochannny w Zosi;

Ekonom - podwładny Sędziego ( wypowiada się w wersach 676-683 księgi II );

Fiszer - szef sztabu armii polskiej pod Księciem Józefem, od niego to posłaniec przynosi Robakowi wiadomość o wojnie ( księga X, w. 880 );

Gifrajter - były instruktor pułku; w czasie bitwy w Soplicowie walczył z Maćkiem nad Maćkami i poległ; "...fechmistrz najpierwszy z Moskalów, kawaler trzech krzyżyków i czterech medalów."

Gont - żołnierz moskiewski, który miał zastrzelić Tadeusza ( księga IX, w. 650 );

Horeszko Hrabia - krwi Horeszków miał on w sobie właściwie niewiele, był jedynie dalekim "...krewnym Stolnika po matce Łowczynie, która się rodzi z drugiej córki Kasztelana, który był, jak wiadomo, wujem mego Pana..." jak mówił Gerwazy, jednak właśnie jego wybrał na właściciela Zamku Klucznik Rębajło; miłośnik francuszczyzny, początkujący malarz; dziwak; procesował się o Zamek z Sędzią;

Horeszko Stolnik - ojciec Ewy, która była wybranką Jacka Soplicy; Stolnik, mając inne
plany, nakazał, aby Jackowi podano "czarną polewkę" ( symbol odmowy ); w czasie gdy odpierał moskiewski atak na Zamek został zastrzelony w porywie gniewu przez Jacka Soplicę;

Horeszkówna Ewa - ukochana Jacka Soplicy, córka Stolnika; później żona Wojewody;

Hreczecha Wojski -"...daleki krewny pański i przyjaciel domu..." ( Sopliców ); w nieobecności Sędziego on właśnie miał za zadanie przyjmować i zabawiać gości, przygotowywał uczty i polowania; lubił polowania na muchy ( był twórcą teorii podziału much na zwykłe i "szlachciców"); wspaniale grał na rogu;

Hreczeszanka Tekla - zaręczona z Asesorem; córka Wojskiego;

Jankiel - żyd, dzierżawił obie soplicowskie karczmy; grał na cymbałach ( m.in. na weselu Zosi i Tadeusza ); uczestniczył w naradzie w Dobrzynie ( księga VII, w. 363 );

Płut - major, dowódca wojsk rosyjskich, które odzyskały Sopliców; z urodzenia Polak, pochodził z Dzierowicz ( dawniej nazywał się Płutowicz );

Podhjascy, Birbaszowie, Hreczechy, Biergele, Isajewicze, Kotwicze - nazwiska szlachty która wzięła udział w odsieczy dla Soplicowa ( księga IX,w.68 i 205 );

Podkomorzy - podobnie jak Sędzia, zwolennik dawnych obyczajów;

Podkomorzyna - żona Podkomorzego; nie odgrywa zbyt dużej roli, jedynie kilka razy
wymieniona ( np. księga I, w. 212 );

Róża Podkomorzanka - starsza z córek Podkomorzego;

Anna Podkomorzanka - młodsza z córek Podkomorzego; z początku przeznaczona Tadeuszowi;

Proporszczyk - kolejny przeciwnik Maćka, zwyciężony przez Chrzciciela ( księga IX, w. 411 );

Rębajło Gerwazy - szlachcic służący długo u Horeszków; posiadał liczne przezwiska :
Półkozic ( od herbu Horeszków który widniał na jego liberii ), Szczerbiec
( od "poszczerbionej" bliznami łysej głowy ), Mopanku ( od ulubionego sposobu zwracania się do innych ); sa tytułował się Klucznikiem; uczestniczył w tej samej bitwie, w której zginął Stolnik ( nigdy do końca nie wybaczył tego Soplicom ); jego opowieść o "dziedzictwie Horeszków" nakłoniła Hrabiego do walki o Zamek; jego bronią był rapier, zwany Scyzorykiem;

Ryków Nikita Nikitycz- kapitan moskiewskiego wojska wspólnie z litewską szlachtą biesiadujący w Zamku ( księga I, w. 504 ), a później uczestniczący w "odbijaniu" Soplicowa Hrabiemu;

Skołuba, Mickiewicze, Terajewicze, Stypułkowscy - uczestnicy narady w Dobrzynie;

Skołuba, Wilbik, Juraha, Żagiel, Podhajski, Birbasz, Mickiewicz, Cydzik, Rymsza, Zubkowski, Terajewicz - szlachcice uczestniczący w rozmowie w karczmie przed polowaniem; zażywszy z tabakiery Robaka, wyrażają swoje poglądy
( nie tylko polityczne)( księga IV, wersy 293- 470 );

Soplica Sędzia - stryj Tadeusza, brat Jacka; właściciel dworu w Soplicowie; przywiązany do dawnych obyczajów ( nabył ich służąc w młodości na dworze Wojewody ); procesował się o Zamek z Hrabią;

Soplica Jacek - w młodości cieszący się dużym poparciem szlachty ( stąd przezwisko Wojewoda inne przezwisko Wąsal ); kandydat na zięcia Stolnika Horeszki, został jednak odrzucony i w porywie gniewu zabił Stolnika podczas ataku Moskali; winę swoją chciał odpokutować jako Bernardyn Robak ( kwestarz ), walcząc na wojnach i przenosząc wiadomości ( co również bywało niebezpieczne ); ojciec Tadeusza ( po własnej ucieczce wciąż kierował jego wykształceniem );

Soplica Tadeusz - syn Jacka Soplicy, wychowany przez Sędziego Soplicę; imię otrzymał po Kościuszce; od dzieciństwa kształcony w Wilnie; później mąż Zosi; w chwili przyjazdu miał blisko 20 lat ( księga I, w. 618 ); po ślubie postanowił uwłaszczyć swoich poddanych;

Telimena - podobnie jak Hrabia zwolenniczka obcej mody; długo mieszkała w Petersburgu; osoba obyta, światowa; uważana za siostrę Sędziego; opiekunka Zosi; to ją z początku Tadeusz wziął za Zosię; próbowała z początku usidlić Tadeusza, później Hrabiego, ale zaręczyła się z Rejentem; miłośniczka sztuki;

Tomasz - sługa Podkomorzego ( księga V, w. 682 );

Wania - służący Asesora, okazał się użyteczny w momencie gdy gajowy przyniósł wiadomość o niedzwiedziu ( księga III, w. 754 );


Zan i Czeczotowie - trzej szlachcice, którzy ruszyli na odsiecz Mickiewiczowi i Prusakowi pod koniec narady w Dobrzynie ( księga VII, w. 540 ), a później przyjechali do Soplicowa wraz z Robakiem;

Zosia - wywodziła się z Horeszków; pozostawała pod opieką Telimeny, jednak utrzymywana przez Jacka Soplicę; późniejsza żona Tadeusza;

Bohaterowie opowiadań
( nie biorący udziału w akcji lub nie mający wpływu na akcję ) :

Bartochowski - ksiądz; opowieść Wojskiego ( księga VIII, w. 179 );

Binion - Francuz, członek rady Napoleona; dzięki niemu książę Józef dowiedział się o prawdopodobnym niepowodzeniu układy Francja - Rosja ( księga VI,
w. 269 );

Borzdobochaci i Łopot, Krepsztulowie i Kupściowie, Putrament z Pikturną, Mackiewicz z Odyńcami, Turno z Kwileckimi - strony w procesach, które w czasach Woźnego rozstrzygnięto ślubem ( księga XI, w. 315 );

Czarnobacki - podczas obrony Częstochowy miał ponoć zabić moskiewskiego generała Dejowa i w pojedynkę rozbić cały pułk Kozaków;

Denassów - książę, postać autentyczna; naprawdę nazywał się Karol de Nassau - - Siegen bohater opowiadania Wojskiego rozpoczętego w czasie uczty w księdze VI, a zakończonego w VIII;

Domejko i Dowejko, Rupejko - bohaterowie opowieści Wojskiego, która miała pogodzić zwaśnionych Asesora i Rejenta ( księga IV, w. 759 );

Dymsza - proboszcz, który wygrał proces z Rymszą ( w czasach, gdy Protazy pełnił swój woźnieński urząd ( księga XI, w. 333 );

Gorecki, Pac, Obuchowicz, Piotrowski, Obolewski, Rożycki, Janowicz, Mierzejewscy, Brochocki, Bernatowicze, Kupść, Giedymin - przykłady szlachciców, którym udało się przekroczyć Niemen i w ten sposób dotrzeć do Księstwa Warszawskiego ( księga I, w. 936 );

Grabowski Józef - przyjaciel Prusaka, mieszkaniec Wielkopolski
( księga VII, w. 20 );

Hieronim Król Westfalski - razem z Księciem Józefem dowodził w walkach na Litwie ( księga XI, w. 81 );

Hrabia na Tęczynie, Karol - Kochanku - Radziwiłł - obaj korzystali, podobnie jak Wojski, z księgi "Kucharz Doskonały" ( księga XI,w. 119 );

Jabłonowski Stanisław - postać autentyczna; hetman wielki koronny; jeden z dowodzących w bitwie pod Wiedniem; opowiada o nim Wojski ( księga VIII, w. 175 );

Kaszyc z Jatra - przygotowywał fajerwerk na przyjęciu Rejtana ( księga VIII,
w. 221 );

Kniaziewicz generał - postać autentyczna, wysoki rangą dowódca wojskowy ( księga I w. 921 ); brał udział m.in. w bitwie pod Hohenlinden ( księga XI, w. 248); w czasie uczty w Soplicowie ( XII księga ) stał się właścicielem Scyzoryka;

Kozietulski - razem z Robakiem zdobywał grzbiet Samosiery ( księga XI, w. 253 );

Kozodusin Kiryło Gawrylicz - Wielki Łowczy Dworu ( rosyjskiego ); bohater opowiadania Telimeny; on to ukarał czynownika, którego charty zagryzły ukochanego Bonończyka Telimeny;

Mejen - postać autentyczna; generał za czasów Kościuszki ( księga II, w. 823 );

Mokronowski - szlachcic zabity przez Rykowa w bitwie pod Maciejowicami; chwalony przez niego za męstwo ( księga X, w. 135 );

Napoleon - postać historyczna; cesarz francuski,król Włoch i wielki dowódca wojskowy; od niego właśnie Litwini oczekiwali pomocy w wyzwoleniu spod panowania Rosji;

Ogiński, Wyzygird, Rymsza, Radziwiłł, Wereszczaka, Giedrojć, Rdułtowski, Obuchowicz, Juraha, Piotrowski, Maleski, Mickiewicz - pozywający i pozwani we sprawach, w których uczestniczył Protazy;

Orłowski - malarz, którego wymieniła Tełimena widząc zachwyt Tadeusza nad pięknem rodzimej przyrody; postać autentyczna ( księga III, w. 620 );

Pac, Małachowski prawdopodobnie generałowie - goście na weselu w XII księdze;

Parafianowicz - szlachcic, który przyszedł Stolnikowi z odsieczą w czasie bitwy o Zamek, "...przywiódłszy Mickiewiczów dwiestu z Horbatowicz ...";

Pinety - wędrowny kuglarz, sławny w całej Polsce; postać autentyczna ( księga XII, w. 189 );

Pociej Aleksander - hrabia; uratowany przez Macieja pod Pragą ( księga VI, w. 524 );

Poczobut - ksiądz, rektor Akademii Wileńskiej ( księga VIII, w. 145 );

Podczaszyc - bohatr opowieści Podkomorzego ( księga I, w. 437 ); na jego przykładzie przedstawiony został negatywny wpływ kultury francuskiej na polskie społeczeństwo;

Puzynina - opowiadał o niej Podkomorzy; przeznaczyła dochód z dwustu chłopów na rozwój Akademii Wileńskiej ( w VIII księdze, w. 142 );

Radziwiłł Dominik - postać autentyczna; książę; znakomity myśliwy ( księga II, w. 822 );

Rejtan Tadeusz - postać autentyczna,szlachcic; w jego domu wychował się Wojski; poseł nowogrodzki; urządził przyjęcie, o którym opowiadał Wojski w VIII księdze ( wersy 211-259 );

Rejtan, Lachowicz, Niesiołowski, Białopiotrowicz, Żegota, Budrewicz, Terajewicz, Ogiński - sławieni w opowieściach Wojskiego jako wspaniali, niezrównani myśliwi ( księga I w. 788 i księga II, w. 789 );

Rymsza - wspólnie z Rębajłą uczestnik zajazdu na Korelicze ( księga II, w. 351 ) w czasie którego zginął jeden z Sopliców;

Ryszpans - generał, którego w bitwie pod Hohenlinden Robak uratował od całkowitej klęski ( księga XI, w. 246 );

Sapieha - bohater opowieści Wojskiego; nadworny marszałek królewski ( księga VIII, w. 170 );

Sukin - książę, Rosjanin; bohater opowieści Telimeny; od niego dostała psa, którego śmierć spowodowała, iż dostała "... mdłości, spazmów,serca palpitacji..."
( księga II, w. 620 );

Śniadecki - astronom ( księga VIII, w. 149 );

Tułoszczyk - również wspomniany przez Wojskiego jako znakomity strzelec ( księga V, w. 463 );

Tyzenhauz - podskarbi litewski, z którym trzymał Maciej do czasu Targowicy ( księga VI, w. 504 ); on też prawdopodobnie przysłał tancerzy na ucztę którą Rejtan urządził dla Denassowa ( księga VIII, w. 222 );

Wilczek - hrabia, poseł austriacki do króla Jana III Sobieskiego przed bitwą pod Wiedniem; opowieść Wojskiego ( księga VIII, w. 179 );

Witenes, Mindowa, Giedymin, Kiejstut, Olgierd - wielcy kniaziowie litewscy wspomniani w pierwszych wersach IV księgi;

Wołodkowicz, Dzindolet - przypomniał ich sobie Protazy, gdy zanosił pozew Hrabiemu ( księga VI w. 333 );





Autor: roonco