Wieź, przywiązanie i relacja z obiektem.

1. Jakie znaczenie w rozwoju dziecka ma miłość i uczucie?

2. Czy miłość i jej doznawanie przez dziecko są warunkiem jego zdrowego rozwoju?

XVII w. Sycylia - Fryderyk II

Każdy człowiek ma wbudowany naturalnie język(któryś z języków starożytnych), badanie zaplanował(eksperyment naturalny) w celu sprawdzenia tej hipotezy, zebrał pewną ilość noworodków i oddał na wychowanie mamką, które milczały i pilnowały by dzieci nie słyszały ludzkiego głosu - Fryderyk II trudził się na próżno gdyż wszystkie dzieci umarły, bo nie mogły żyć bez miłości, troski i uczuć.

• 1760r. - „w domu podrzutków dzieci umierają ze smutku”(hiszpański mnich)

• 1840r. Przytułki dla dzieci:

• Wenecja z 1840 - przeżyło 5-cioro

• Praga z .... - 0

• Londyn z 13229 - 18

• 1915r. Lekarz ze szpitala Johana Hopkinsa w Baltimore, mimo właściwej opieki fiz. 90% noworodków w domu podrzutków umiera w I-szym mieś życia

• 1942r. - badacz z New York University, wpływ zabrania dzieci z domu rodzinnego do szpitala(na długą hospitalizację) powoduje: apatyczność, przygnębienie, gorączkę, chudną mimo dobrego odżywiania, infekcje górnych dróg oddechowych.

• 1935-1943r. - Margaret (Libbe/ Ribble)skutki hospitalizacji niemowląt - brak normalnej interakcji(więzi) miedzy matką, a dzieckiem prowadzi do deprywacji na rozwój dziecka. Skutki: biegunka, brak apetytu, brak napięcia mięśniowego

• 1972r. Loyd Gartner z Syracuz- opisał jednostkę karłowatość deprywacyjna - choroba o podłożu fizjologicznym -hormon wzrostu uwalniany przez przysadkę mózgową podczas snu ma wpływ na zdrowy rozwoju dziecka; gdy jest ono umieszczone w stresującej atmosferze, w patologicznej rodzinie, hormon wzrostu jest nie uwalniany. Dzieci umieszczone w dobrych, prawidłowych warunkach rosną 20cm na rok

( brak prawidłowych relacji prowadzi do zaburzeń w podwzgórzu)

Badania nad małpami

Gatunek Rezusy (zapis DNA, najbardziej podobne do człowieka) badacze: Harry i Margaret Harlow(bad 1954 - pocz. Lat 70-tych) Harlow starał się sprawować kontrole opanowując wszystkie czynniki w hodowli, jedynym elementem „nie do opanowania” okazały się matki małpek.

Oddzielono więc od matki niemowlęta zaraz po porodzie, weterynarze dbali o małpki, rozwijały się b. dobrze, lepiej nawet niż przy matkach. Były zdrowsze i silniejsze.

Niestety przed osiągnięciem dojrzałości zaczynały się nienormalnie zachowywać:

• siedzą w klatce i patrzą otępiale w jeden punkt

• samoagresja, samookaleczenie, bieganie

• agresja przy kontaktach interpersonalnych- kierowana na zewnątrz, przy ich braku do wewnątrz

• po osiągnięciu dojrzałości płciowej, małpy zostały połączone w pary, ale okazało się, że nie są zdolne do kopulacji, brak zalotów, jedynie agresja w postaci śmiertelnych pogryzień drugiego osobnika.

Wniosek - brak matki, stał się powodem nienormalnego zachowania małp. Wychowywanie nie jest możliwe bez matki.

Starano się abstrahować cechy matki.

1957r. - eksperyment z atrapami zastępującymi matkę.(znaczenie i pochodzenie więzi z matką). Do tego samego pomieszczenia wstawiono dwie atrapy:

1. Atrapa druciana - karmiąca (butelka z mlekiem zamiast sutka)

2. Atrapa szmaciana/ futrzana - przypominająca futro (miękki, miły w dotyku materiał)

Małpy wolały atrapę miękką, futrzaną. Gdy odczuwały głód to chodziły do drugiej, ale tylnymi łapami dotykały matki futrzanej. Zaspokojone i spokojne młode - będąc przy atrapie futrzanej, zaczęły interesować się otoczeniem.(podstawiono futrzanego misia uderzającego w bębenek, młode tuliło się do miękkiej atrapy, po uspokojeniu zaczęło zwracać uwagę na misia ale nie odchodzilo od atrapy - u ludzi dzieci w wieku od 0,5 - do 1,5 roku w nieznanym otoczeniu wolą nie patrzeć na obcych, chyba że są koło matki)

Małpki niezwiązane z matkami-„atrapami” - apatyczne bądź agresywne, złośliwe, kąśliwe i niezdolne do erotycznej miłości

Małpki rozwijają się bdb., były zrównoważone w działaniach przy atrapie szmacianej, zrównoważone w reakcjach i ciekawe.

Wnioski:

Niezbędnym warunkiem do prawidłowego rozwoju jest dobry kontakt dotykowy z matką(miłymi bodźcami fizycznymi).

Szmaciana matka lepsza od prawdziwej, bo jest zawsze dostępna, nie gryzie, nie karze.

Po osiągnięciu dojrzałości płciowej wszystkie były tak samo aspołeczne jak małpki wychowujące się bez matki. Pociąg do szmacianej kukły.

[Witus Dreshel „Rodzinne gniazdo” - literatura]

W 1962r. Harlow'owie zmienili hipotezę badawczą ale celu badań nie zmienili (Jak można obejść się bez matki w wychowywaniu) - stali się gorliwymi wyznawcami naturalnej więzi dziecka z matką.

Harlow prekursor teorii relacji z obiektem.

Jak samica rezusa wychowywana bez matki, będzie zachowywać się wobec własnych dzieci.

Sztucznie zapłodniona samica, po urodzeniu nie opiekowała się dzieckiem, była wobec niego obojętna. Małe po urodzeniu przyczepiały się do matki ale ta je odrzucała i gryzła.

WNIOSKI:

Popęd macierzyński jest wytworzony w relacji z matką, a zniszczony może być przez jej brak.

Predyspozycje do instynktu macierzyńskiego tkwią w noworodku.

Tezy etologów dot. okresu dzieciństwa u ssaków.

1. Istotny dla rozwoju jest kontakt matki z dzieckiem niezależny od pożywienia

2. Brak matki lub rówieśników powoduje nieodwracalne zaburzenia psych.

3. W skutek pozbawienia we wczesnym (dzieciństwie) wieku kontaktów społecznych zaburzeniu ulega przystosowanie społeczne, często nieodwracalne - nieopanowana pozycja ciała komunikująca o dobrych zamiarach co wywołuje ataki przemocy u innych.

( u psów - stwierdzono, że nie wychowywane w miocie, ale w warunkach sztucznych: 1 młode i brak matki - może powodować pewne zaburzenia, ważne jest dla psów ocieranie się ciałami o siebie nawzajem - to bowiem tworzy warunki dla hierarchii stadnej.

4. Zaburzenia zach. są mniejsze jeśli małpka pozbawiona matki miała zapewniony kontakt z rówieśnikami.(po części mogą oni ją zastępować)

5. Nie zdarza się aby samiec kopulował z matką. Matka pozostaje na długo dominująca.

6. Seksualizm dziecięcy rozwija się stopniowo, poprzez zabawy ciałem rówieśnika na długo przed osiągnięciem dojrzałości płciowej.

7. Przywiązanie do matek znacznie wyprzedza przejawy życia seksualnego.

8. Wychowywanie dziecka tzn. kontakty dziecka z dorosłymi różnie przebiegają u różnych gatunków ssaków:

• Monotropia - preferowanie jednej osoby (dziecko - matka)

• Politropizm - równomiernie preferowanie wielu osób(Najpierw monotropia, później politropizm)

9. Zauwazono pewną prawidłowość, jeśli samce biorą udział w wych. dzieci (w szczególności syna) to dochodzi on w dorosłości do dominującej pozycji.

10. Młode małpki są wych. przez stado b. tolerancyjnie, do osiągnięcia dojrzałości płciowej. Potem dominancie stada narzucają ograniczenia.

11. Matka inaczej traktuje córki(trzyma je przy sobie, nie pozwala im się oddalać) i synów (większa tolerancja)

12. U małp struktura rodziny jest w niewielkim stopniu podobna do ludzkiej. Tylko Gibbony żyją w parach, reszta w stadach.

Małpy mogą być interesującą inspiracją do badania struktury rodziny człowieka. Te wnioski są cenne ale nie wolno przenosić

1. Rene Spitz - opublikował artykuł w 1945r. w ang. Periodyku „Psychoanalitic Study of The Child” W 1946r. T sam artykuł ukazał się w czasopiśmie francuskim

2. John Bowlby(1951r.) “Maternal Care and Mental Health”

John Bowlby(1958r.) “The Nature of the Child`s Tie to His Mother”

3. Harry Harlow (1958r.) “The Nature of Love” (artykuł)

Rene Spitz

Zebrał noworodki (91)wraz z matkami z przytułków w Meksyku, i umieścił je w specjalnym zakładzie(medycznym) z reżimem sanitarnym. Przez pierwsze 3mieśdzieci były karmione piersią przez matki, potem matki mogły opuścić zakład. Dzieci umieszczono w szklanych pojedynczych boksach. Lekarz codziennie wizytował wszystkie dzieci. 1 pielęgniarka na 7 dzieci.

Rozwój w wieku 3-4mieś. - (norma 100 pkt.) Dzieci posiadały 124pkt.

Ok.1 roku - z 91 zmarło 27

W 2 roku - zmarło 7

Pozostali - znacznie opóźnieni w rozwoju, upośledzeni psych, pogorszenie stanu zdrowia oraz marazm

W 4 roku - 1/2 nie mówi, nie siedzi, nie stoi

-> powód - wynik opuszczenia przez matki => zjawisko nazwane terminem Hospitalizm - (choroba szpitalna) w języku polskim potocznie nazwano terminem: choroba sieroca. Aktualnie nie ma takiej jednostki formalnej??? , ale objawowo można tak nazwać.

[zawarł w podanym wyżej czasopiśmie (wnioski)], wyróżnił tzn. chorobę sierocą.

Depresja anaklityczna - całkowita bierność, martwa, maskowana mimika, dziwne ruchy palców i głowy, bezwładna pozycja ciała

Inni psychologowie

Deprywacja emocjonalna - pozbawienie objawów uczuć, nie doznają emocjonalnej ekspresji (nie widza, nie słyszą, brak uczuć, emocji) takie uczucia, których brak jest w rozwoju dziecka, nie zostało to dzieciom przekazane przez matki

Carl Wolf (współpracował ze Spitzem) i Margaret Leibl 1944r. - kliniczne skutki rozwoju dzieci pozbawionych opieki macierzyńskiej -> objawy:

*ogólny marazm

*osłabienie fizyczne

*załamanie odporności

*występowanie reakcji opornych ( negatywizm, nadpobudliwość psychoruchowa)

Problematyka -> znaczenie związku emocjonalnego dziecka z matką.

Trzy fazy choroby sierocej(następują po sobie, badano dzieci w wieku od 15-30 miesiąca życia w szpitalach i sierocińcach):

1. protest( krzyk, rozpaczliwy płacz, tupanie, brak tchu, wołanie „mama”)

2. rozpacz

3. wyobcowanie

1i2 - motywem chorobotwórczym jest narastający lęk dziecka

Ad.1 z wyczerpania mogły zasnąć, odrętwienie dł. Fazy indywidualne, kilka dni do kilku tygodni

Ad.2. dziecko nie pamięta jaki jest powód jego stanu, płacze, nie patrzy już na drzwi, nie je; nie zasypia i nie daje się pocieszyć, ułagodzić

Ad.3. powoli przechodzi w stan pozornego pogodzenia się z sytuacją, obojętność, bierność, nie wyrażanie uczuć w mimice, brak i wycofywanie się z aktywności zewnętrznej - stłumiony (wewnętrzny)szloch przy dotknięciu klatki piersiowej, dominuje przystosowanie - na zahamowaniu gwałtownych reakcji(ale i rozwoju) - to stan niepokojący i niewłaściwy przez lekarzy mylnie określany jako poprawny

Wykład2

Badanie w 1944r.nad skutkami deprywacji w wieku dorosłym - środowisko rodzinne złodziei, którzy nie doznali uczuć(wcześniej Levii 1937r. rozwój osobowości psychopatycznej a deprywacja uczuć macierzyńskich.)

Przełomem dla praktyki opieki nad dzieckiem było:

• opublikowanie raportu przez Bowlby'ego w 1952r. dla Światowej Organizacji Zdrowia

• * dziecko pozbawione opieki matki jest zawsze upośledzone, opóźnione w rozwoju fizycznym, umysłowym, społecznym

• *skutki deprywacji są trwałe i nieodwracalne

• * wiek krytyczny dla więzi jest od 6 miesiąca do 3 r.ż.

• * tolerancja na rozłąkę znacznie wzrasta w późniejszym okresie życia

• poglądy Bowlby'ego w „.......& menthal helth” z 1951r.

Jakie skutki ma deprywacja emocjonalna w okresie dziecięcym, późniejszym(szkolnym i dorosłym)

Witus Dresher - „Rodzinne gniazdo” - problem miłości macierzyńskiej i wpływ jej na rozwój ludzi i zwierząt.

„Głos zrozpaczonej matki” - późne skutki rozłąki z matką, matka autorki nie była w stanie zapewnić ochrony dziecku co spowodowało iż autorka nie mogła poradzić sobie z wychowaniem własnego dziecka.

Doświadczenia Harlow'a na rezusach - skutki rozłąki:

Po porodzie odzielił noworodki:

• gr. A- po 3 miesiącach oddano matce

• gr. B - po 6 mies

• gr. C - po 12

Obserwował ich zachowanie:

A - pierwsza reakcja to lęk, kulenie się, krzyk, przyczepianie się - dalszy rozwój bez zakłuceń

B - poważny uraz psychiczny, względny spokój na boku stada, trwało to 9 miesięcy, agresywność w stosunku do innych młodych osobników ( około 1 r.ż)

C - fala lęków, gwałtownych przeskoków od wściekłości do wycofania, atakowały nawet dominantów stada, pomiędzy atakami lęk, całkowicie nie zdolne do życia w stadzie

Harlow tłumaczył: w rozwoju nie doszło do zrównoważenia życia emocjonalnego(strachu, lęku i agresji) to zrównoważenie daje tylko matka

Późne skutki deprywacji emocjonalnej: Goldfarb 1945-47-49(Bowlbly wykorzystał te badania)

Badał dzieci między 10 a 15r.ż. rozłączone z matkami w wieku 9 miesięcy

1 - dzieci adoptowane przed upływem 1- go roku

2 - dzieci przebywały w zakładzie z bezosobową opieka(w ich wczesnym okresie)

Rozróżnienie wskaźniki rozwoju:

• iloraz inteligencji (z 2gr. Pogranicze normy lub upośledzenia i ociężałość umysłowa)* w myśleniu abstrahowanie upośledzone najbardziej

• dojrzałość społeczna

• rozwój mowy

• zaburzenia emocjonalne : *nadpobudliwość, niezdolnośc do skupienia uwagi i systematycznego wysiłku * stany lękowe * niedosyt uczuciowy * brak stałego przywiązania(wczesna rozłąka z matka może się stać podłożem psychopatii - dzieci nie dające się wychować)

Skutki rozłąki z matką:

1. Levy - brak uczucia przywiązania i miłości

2. Powdermaker (terapeuta) - niezdolność do nawiązania stosunku uczuciowego z psychoterapeutą

3. Lowrey - niezdolność do przyjmowania i dawania/ okazywania uczuć

4. Bender - niezdolność do kochania, brak poczucia winy/ sumienia, poczucia czasu i umiejętności korzystania z minionych doświadczeń

5. Goldfarb - ograniczenie zdolności do wytwarzania więzi uczuciowych, upośledzenie zdolności hamowania impulsów i kontrolowania swego postępowania

6. Krista Meves - Lista objawów psychopatologii - deprywacja macierzyńska:

• ogólne odrzucenie stanu rzeczy(bunt)

• wygórowane, iluzoryczne pretensje połączone z poczuciem niepowodzenia i skłonności do przestępstw, zanik sumienia

• bierność i brak wytrwałości( uczucia rozczarowania, rezygnacji paraliż do działania zagłuszany używkami)

• niemożność przywiązania się i kochania pojedynczych osób, przywiązanie do organizacji i doktryn

wykład31) badania nad przestępcami

2) badania nad pacjentami chorymi psychicznie

ad1)

amerykańscy kryminolodzy prof. Scheldon i Eleonora Gluck, opracowali badania rozpoczęte w 1925r. na podstawie życiorysów 500 przestępców odsiadujących karę i pacjentów szpitala psychiatrycznego mających wspólne cechy życiorysów. Istotne są stosunki panujące w domu rodzicielskim.

Pośród młodocianych kryminalistów:

72,5% było karanych przez ojców nadmiernie surowo lub niesprawiedliwie

75,9% było traktowanych przez ojca obojętnie lub wrogo

83,2% było zaniedbywanych przez matki

86,2% było traktowanych przez matkę obojętnie lub wrogo

96,9% było wychowywanych w rodzinach, w których nie było poczucia wspólnej więzi

Czy między danym dzieckiem a jego matką była jakaś mocna więź?

• Większe znaczenie mają więzi z matką. Osoby które mają bardzo dobrą więź z matką a nie koniecznie z ojcem mają szanse na pozytywny rozwój.

Miłość ojca do dziecka wiedzie przez miłość jego do partnerki.

Gluk'owie są autorami tekstu, na podstawie badań grupy 6cio latków i ich braku więzi z matką „przepowiadano” przestępczą przyszłość tym dzieciom. Po 10 -15 latach ta „przepowiednia” okazała się prawdziwa. (wszyscy byli karani)

A.M i B.V. Eagle (1961r.)

Spośród 2423 pacjentów szpitala psychiatrycznego wybrano po 100 osób(charakt. się tym że nie zaznali miłości macierzyńskiej do 3 roku zycia) Dobrano gr. kontrolną która miała względnie miłość ?? w dzieciństwie(gr. II)

Cechą różniącą był brak opieki macierzyńskiej w ciągu pierwszych 3 latach życia.

Stwierdzono:

	Gr!	Gr II
Socjopatyczna	27	4
Przestępczość	19	4
Rozbite małżeństwa	27	16

1) czy objawy choroby sierocej są odwracalne?

2) czy skutki zerwanej więzi macierzyńskiej można łagodzić/ zmniejszyć?

3) czy można wyleczyć się z dzieciństwa, w którym nie było matki?

….

….

Marazm i wyobcowanie - nie ma argumentu na wyjście z tego samego dziecka(pozostawiać może autyzm) i z wiekiem zwiększające się przygnębienie.

*Leczącą funkcją może pełnić przywrócenie opieki wypełnionej uczuciem do dziecka

*Niezbędna jest psychoterapia

Auksjologia - łączy badania dot. rozwoju czł. [łączy nauki biologiczne, medyczne i społeczne] ma duże znaczenie dla profilaktyki społecznej, nie wszystkie badania są pochodzenia naukowego lecz praktycznego.

Zjawisko przywiązania (ok. 1970r.)

Nowość dot. Źródeł:

• uważano, że dziecko najpierw jest tylko organizmem, a z wiekiem i nauką od innych staje się istotą „człowiekiem” rozumnym

• sądzono, że zainteresowanie osobami i chęć bycia w ich towarzystwie ma tylko źródło fizjologiczne(głód, seksualność dziecięca)

Stopień biologiczny --uczenie się ->stopień społeczny

Pierw. Popęd głodu, pragnienia, seksualności -> dziecko dąży do zaspokojenia

Wzmocnienie wtórne - z zaspokojenia podstawowych potrzeb fizjologicznych rodzi się stopniowo zależność psychiczna(?)

Zależność fizyczna stopniowo rodzi zależność psychiczną.

Teoria Freudowska:

Popęd - ich celem jest zaspokojenie popędów(głód, pragnienie - działania dziecka skierowane na te działania jako napięcia, przy spełnianiu tego - przyjemność

Zaspokojenie libidalne - od karmienia piersią(seksualność dziecięca przy ssaniu jako stymulacji oralnej)

Krytyka psychoanalizy - bo relacja z obiektem nie tworzy się tylko przez akt ssania.

Celem popędów jest ich zaspokojenie(redukcja napięcia)

Przedmiotem popędów jest pożywienie, dostarczane jest przez matkę

Źródło erogenne - usta

• charakter libidalny - ????????????????

teoretycy behawioralni (inna terminologia)

Przywiązanie jest procesem wyuczonym na zasadzie schematu bodziec -> reakcja

Z czasem matka(bodziec neutralny)przez karmienie(wzmocnienie) z czasem staje się bodźcem głównym.

WNIOSEK: dziecko darzy uczuciem osobę karmiącą

Matka kojarzy się z zaspokojeniem głodu

Etolodzy:

a) Harry Harlow (1958r.) “The Nature of Love” (artykuł)

b) John Bowlby(1958r.) “The Nature of the Child`s Tie to His Mother”

1. potrzeba kontaktu i poszukiwania bliskości matki jest silniejsza od poczucia głodu

„Miłość nie żywi się mlekiem matki”

b) był początkowo Freudystą

Odrzucił „zależność emocjonalną” -> zamiana na „przywiązanie”

Zależność emocjonalną-> powstaje jako popęd wtórny, reakcja przedmiotowa., niedojrzała

Przywiązanie -> specyficzna więź uczuciowa jednego osobnika z drugim.(najpierw z matką a później z innymi osobami, raz wytworzone przywiązanie ma tendencje do wzmacniania się.

W kontekście etiologicznym przywiązanie ma charakter neuro-fizjologiczny

(organiczna wrodzona tendencja, trwała tendencja pierwotna do szukania bliskości z osobnikami tego samego gatunku)

a, b - podważali słuszność tej tradycyjnej teorii opierającej się na karmieniu - tendencja jest wrodzona ale uczenie jest czynnikiem wspomagającym

Kontakt - pierwotna zmienna wrodzona, zmienne od której zależy rozwój uczuciowości do matki

(Harlow - 4 zmienne., Bowbly - 5 zmiennych)

Zmienne- wrodzone reakcje dzicka, które tworzą system opisujący zbliżenie dziecka z matką

John Bowlby

-ssanie

-przytulanie się

-krzyk

-uśmiech

-podążanie dziecka za matką(wzrokiem, ciałem)

Harlow

- zadowolenie pod wpływem kontaktu zmienna pierwotna

- temperatura (grzanie się o ciało matki) zmienna wtórna

- uzyskanie pokarmu zmienna wtórna

- ruch(zabawa ruchowa) zmienna wtórna

Harlow rezusy

Akceptacja (głaszcze, przytula, liże) kontaktu cielesnego ma b. duże znaczenie dla rozwoju związków heteroseksualnych

Korzystny wpływ kontaktu cielesnego - zapewnia dobre samopoczucie ( u ludzi nie tylko to jest tak ważne)

Czy więź jest nieodłączna od natury ludzkiej?

Czy potrzeba kogoś drugiego jest pierwotna i podstawowa czy wtórna na podstawie ontogenezy? - odp/ WIĘŹ EMOCJONALNA JEST PIERWOTNA

WIĘŹ JEST NIEODŁĄCZNA OD NATURY LUDZKIEJ

Ontogeneza - rozwój ….

Teorie ewolucyjne- XVII i XVIIIw.

Darwinizm - zwolennicy pokrewieństwa zachowań człowieka i zwierząt

- (inni ewolucjoniści) człowiek fenomen niezależny od innych gatunków a więź tylko jemu przypisywana

Dzisiaj można wyróżnić 4 gr. Przywiązania:

1. Model teorii uczenia się

2. Model teorii psychoanalitycznej

3. Model teorii poznawczo - rozwojowej

4. Model etologii

Wykł 4

Ad.1. Teoria uczenia się - (Dolland, Miller, Panldura) przywiązanie w skutek wzmocnień, bodźcem matka, zachowanie, zachowania matki wpływają na zachowanie dziecka, dziecko uczy siię przez unikanie dezaprobaty i uzyskując aprobatę od strony ludzi

Ad.2. T. Psychoanalityczna- Freud, instynkty jako źródło energii psychicznej, dziecko energię tą przenosi/ kieruje w kierunku matki( bo ona zaspokaja i daje przyjemność)

Spitz, Rene Zazo, Bowbly, Coupernik?- ich teorie pod wpływem etologów odeszły od klasycznej psychoanalizy, nie znaczy to jednak, żeteorie te się wykluczają i że nie mają wspólnych elementów

Ad.3. t. Poznawczo- rozwojowa - (H.R. Shefer, Emerson, Kolberg, Piaget) teorie zakł. - każde zachowanie jest funkcją rozwoju psychicznym, w rozwoju przywiązania pośredniczą zdolności poznawcze dziecka(wrodzone), sprawiają że bodźce społeczne( zapach, wygląd, twarz)są szczególnie absorbujące dzieci, a zachowania dziecka(uśmiech, płacz, ssanie) mają oznajmić „coś” opiekunowi

Ad.4. t. Etologiczna - Karol Lorenz, wykrycie różnych mechanizmów fizjologicznych spełniających identyczną funkcje więzi, przywiązanie to zachowanie będące wyrazem więzi

Więź - ????????

Rene Zazo - wszystkie reakcje noworodka nie są związane tylko pokarmem, ruchami i potrzebami, istnieje też potrzeba drugiej osoby, jest nieorganiczna; pojęcie przywiązania pozwala wyjaśnić biologiczne podłoże reakcji psychicznej, relacje interpersonalne maja podst. Rolę u dziecka,

1. uspołecznienie wchodzi w zakres biologii jak głód, pragnienie

2. nie należy mylić pojęcia przywiązanie z integracją społeczną(pszczoły, mrówki - nie ma tu przywiązania) Przywiązanie jest zachowaniem biologicznym( bo zależy od wrodzonej potrzeby kogoś innego) i ma charakter inter-indywidualny (bo przebiega co najmniej między dwiema osobami- dostarcza oparcia w działaniu kogoś innego). Przywiązanie konstytuuje działania matka- dziecko

3. współdziałanie obejmuje reakcje walki o niezależność i konflikty

4. Przywiązanie dziecka jest traktowane jako środek uspołecznienia. Rodzice traktują je jako podmiot(osobę) to powoduje zmianę przywiązania poprzez złożoną grę emocji

5. Przywiązanie dziecka do osoby zależy od pomocy jakiej udziela się dziecku by mogło się rozwijać

6. Przywiązanie jest przez uczucia drugiej osoby, na przejawy uczuć ma wpływ doświadczenie osobiste, świadome - nieświadomie przyjęte zasady

Dostrajanie się matki do dziecka: zdominowanie dziecka lub dostrajanie się do dziecka - stosunek matki do dziecka

• interakcyjny charakter relacji

• najbardziej doniosłe w kontakcie, są wzorce zachowania, matka - dziecko, wzmacniane są reakcje partnerów

• kompleks ożywiania - reakcja dziecka na matkę(macha rączkami itp.)

• model uczenia się (kołowa reakcja - dziecko reaguje, matka też, itd. - przeplatanie się reakcji - to może zostać zaburzone w zależności kiedy dziecko zostanie pozbawione uczucia

• cechą zachowania jest Wzajemność (kołowa reakcja) - oznacza to tworzenie łańcucha reakcji, tworzy bodźce, partnerzy wymieniają bodźce, charakter interakcji zależy od odbieranych sygnałów i właściwości odbiorcy, dziecko przyciąga matkę np. płaczem - sposób reakcji matki ma wpływ na reakcje dziecka w późniejszych sytuacjach (np. dziecko płacze a matka się boi lub uspokaja je z uśmiechem; zachowanie dziecka zależy od zachowania matki)

• jeśli niema wzajemności możliwości rozwoju zostają ograniczone

• proces uczenia się odgrywa bardzo ważną rolę

• sposób i siła w jaki dziecko pragnie matki zmieniają się

• zachowania dziecka zależą od jego stanu wewnętrznego, jak ocenia matkę, jak spostrzega otoczenie

• w jaki sposób interakcje dziecka wpływają na nie same, na kontakt z otoczeniem itp.?

Charakter interakcji: matka powinna dostroić się do sygnałów dziecka.

Stymulacja jakiej doświadcza partner nie może zostać zastąpiona niczym innym np. zabawa.(z zabawką nie ma interakcji)

• jeśli dziecko doświadcza wzajemności z matką uczy się ufności wobec świata(że matka reaguje na sygnały i wychodzi naprzeciw jego potrzebom)

• niemowlę wypracowuje modele reprezentacji otaczającego go świata i modele samego siebie( jako element tego świata), ze wszystkich elementów najważniejsza jest matka

• od 2 r.ż. - życie psychiczne i zachowania dziecka ulegają wpływom modeli, posiada reprezentacje to co działa na niego to przez ten model co ma

• do 1 r.ż. - dziecko gromadzi, świat na niego wpływa , on buduje reprezentacje

• jeśli dziecku brakuje bezpieczeństwa, niepokój jest w relacji z matką, lub bezwzględność w stosunku do dziecka to dziecko czuje że nie może polegać na matce i ufać ludziom

• jeżeli obraz(złej) matki zostanie zinternalizowany (uwewnętrzniony) tak właśnie to dziecko staje się lękliwe, wycofuje się z otoczenia, zamiast zaufania do siebie rozwija się Lęk podstawowy - samotność bezradność wobec świata(K. Horney)

• ale dobre reakcje stanowią fundament w stosunku do siebie i innych, ufne wchodzenie w kontakt z innymi stanowi to podstawę życia społecznego

Psychologowie poszukiwali metody pomiaru do badania siły i jakości przywiązania.

Przywiązanie- reakcji matki z dzieckiem

1969r. Merry Eineworth Procedura obcej sytuacji eksp. 12 mies. Dzieci, matka i osoba obca, 8 epizodów

Nr. epizodu	Obecne osoby	Czas trwania	Krótki opis działania
1.	Matka+ dziecko+ obserwator	30 sekund	Obserwator wprowadza matkę oraz dziecko do pomieszczenia i wychodzi.
2.	M+d	3 min.	Matka nie jest aktywna podczas gdy dziecko dokonuje eksploracji. Gdy okazuje się się to konieczne, dziecko po 2 min. Jest stymulowane do zabawy.
3.	O+m+d	3 min.	Wchodzi obcy min1: obcy milczy. Min2. Obcy rozmawia z matka min3: obcy podchodzi do dziecka po3min. Matka niepostrzeżenie wychodzi.
4.	O+d	3 min lub mniej	Pierwszy epizod rozstania. Zachowanie obcego jest skierowane na zachowanie dziecka.
5.	M+d	-II-	Pierwszy epizod połączenia. Matka wita i pociesz dziecko następnie próbuje zachęcić je do ponownej zabawy. Matka ponownie wychodzi mówiąc: „pa-pa”.
6.	samo d	-II-	Drugi epizod rozstania
7.	O+d	-II-	Ciąg dalszy drugiego epizodu rozstania, obcy wchodzi kieruje swoje zachowania na dziecko
8.	M+ d	3 min	Drugie połączenie. Matka wchodzi, wita się z dzieckiem i zabiera je. Obcy niepostrzeżenie opuszcza pomieszczenie.

W latach 50tych XXw. Liczne dyskusje na temat teorii popędów wtórnych, psychologii ego

T. Relacji z obiektem(pl- związek z obiektem) w latach 80tych(83- w czasopiśmie Psychiatria Polska - tekst Namysłowskiej).

Grupa teorii:

Internalizacja wczesno-dziecięcych doświadczeń

Obiektem - są ludzie i wszystko co do niego należy(głos), obiekt pierwotny matka, to co się dziecku jawi, świat dorosłych wewnętrzne obrazy- reprezentacje-struktury psychiczne(przechowujące doświadczenie) obrazy są reprezentacjami osób rzeczywistych i obrazów będących światem fantazji

Doświadczenia wczesno - dziecięce i ich wpływem na poprawny lub patologiczny rozwój na id, ego, superego.

T. Ukazuje kolejne fazy powstawania ja(rozwój doświadczeń wewnętrznych) i próbuje ustalić związki między ich przebiegiem a patologicznym rozwojem.

1976r. - Otto Kernberg - czołowy przedstawiciel teorii relacji z obiektem

3 definicje: różniące się stopniem ogólności

1. najszerzej rozumiana - powstawaniem struktur mózgu, które przechowują doświadczenia interpersonalne oraz powiązania między tymi strukturami a potrzebami człowieka, w całości należy do współczesnej psychoanalizy.( relacje między tym co w głowie z powodu relcji z obiektem a potrzebami)

2. węższe - część psychoanalityków - powstanie obrazów ja i obiektu jako refleksji pierwotnego związku pomiędzy dzieckiem i matka( bardziej specjalistyczna) osią jest szzególny nacisk na znaczenie pierwotnego związku ( nie wykracz poza 1) rozwijają : Erikson, Jakobson, Margaret Maller

3. najwęższa - najmłodsza, odrzuca klasyczną psychoanalityczna teorię instynktów Freuda i koncepcje popędu wtórnego. (Fairbaeyn, Melani Klein - sformułowali założenia że podstawowym celem rozwojowego aparatu psych jest związek z innymi ludźmi a przede wszystkim z matką.

4. Ego - nastawione jest na poszukiwanie związku z obiektem a nie na realizowanie zasady przyjemności związaną z gratyfikacja instynktów

Pierwotny popęd - popęd głodu

W trakcie wtórny popęd - relacja z obiektem(bo matka zaspokaja głód)

Schemat rozwoju internalizacji związków z obiektem( uwewnętrznienia- otto kernberg)

f.I - stan niezróżnicowany

f.II. - niezróżnicowana reprezentacje, dobrego ja-obiektu oraz złego ja-obiektu

f.III - różnicowanie się odrębnych reprezentacji ja i obiekt

M. Mahler- f separacji- indywiduacji

f.IV. - podstawowe struktury psychiczne id, ego, superego - zintegrowany obraz ja i obraz obiektu

f.V. - ostateczna konsolidacja ego i superego.

I. faza. (noworodek) normalny lub pierwotny autyzm 1 mies. Życia , wchodzi w skład okresu niemowlęcego.

• dziecko nie różnicuje między sobą a otoczeniem, dążenie do osiągnięcia homeostazy (równowagi organizmu dziecka z otoczeniem) dominujące reakcje fizjologiczne (r. na bodziec, odruchy bezwarunkowe, r. z wnętrza - głód, potrzeba wygody, temperatura), zaspokojone dziecko zasypia nie łączy (nie wie że to matka) osoby obiektu ze swoim stanem. Zachow: głęboki spokojny sen a silny płacz bez stanów pośrednich, stanom nie towarzyszą uczucia tylko stany napięcia emocjonalnego.(płacz, spadek napięcia- sen)

• pod koniec 4 tyg. Zaczyna funkcjonować pamięć- świadczy o tym uśmiech dziecka jako zadowolenie na twarz ludzką - odróżnianie obiektu od tła(wrodzona reakcja) krytycznym punktem są oczy, niekrytycznymi: usta, nos

• dziecko ma jakąs wrażliwość w tym skóry na dotyk i na kołysanie(spadkiem napięcia emocjonalnego) oraz na głos(ciepły)

• dzieci z ludów, w których nadal nie rodzi się medycznie a dziecko nie jest odstawiane okres ten może mijać już po 1 tyg a nie 1 mies

II. faza -symbioza- trwa do 6-8 mies. Życia to faza nie-rozróżnicowanej interpretacji ja i obiektu tylko ja-obiekt(ja i mama to jedno, i reszta świata)

• powstaje pierwsza relacja(5-6 mies. Krytyczny moment dla symbiozy) zależna od opieki, im dziecko lepiej zaspokajane tym symbioza lepiej się zawiąże - ufne przywiązanie takie zachowanie i (ono i matka jest jednością

• matka jest omnipotentna, wszechmocna

• podstawową cechą jest tworzenie się poprzedniej fazy w obraz Dobrego ja-obiektu, ta konsolidacja staje się jądrem budowy wczesnego ego i jego funkcji integracyjnych. Ego tworzy się jeśli dziecko w kontakcie z matka, gdy otrzymuje gratyfikacje

• jeśli w poprzedniej fazie działo się źle to nie ma początków f. Symbiozy- ona się nie tworzy

• w tym samym czasie powstaje niezróżnicowana reprezentacja Złego ja-obiektu- integrująca złe doświadczenia( matka nie jest omnipotentna, dziecko jest chore lub odczuwa ból). Wraz z dojrzewaniem i z doświadczaniem niezróżnicowane emocje zaczynają się różnicować w kierunku specyficznych stanów afektywnych związanych z gratyfikacja potrzeb i poszerzającą się skalą pozytywnych doświadczeń w kontakcie z matką.

• Pozytywne doświadczenia emocjonalne wzmacniają reprezentacje dobrego ja-obiektu a także aktywizują uwagę, procesy poznawcze i uczenia się, które są niezbędne do różnicowania obrazu ja od nie- ja obiektu; osiągnięcie symbiozy manifestuje się ufnym zachowaniem do matki( nie zważa ono na swój dyskomfort w jej obecności)

• Funkcja symbiozy jest dalszy rozwój

III. faza. Od 8mies do 3 roku życia- faza różnicowania się odrębnych obrazów Ja i obiektu ze wspólnej matrycy ja-obiekt

• rozpoczyna się ona różnicowaniem ja a obiektu w ramach reprezentacji dobrego ja-obiektu, nieco później zróżnicowanie w obrębie złego ja-obiektu, kończy się wstępną integracja obrazu dobrego i złego ja w jeden obraz ja. Oraz integracją jednego obrazu obiektu z cząstkowych obrazów dobrego i złego obiektu

Ja-Obiekt

Dobry Ja-obiekt zły ja-obiekt

Dobry ja dobry obiekt zły ja zły obiekt

Ja obiekt

Margaret Maller -seperacja indywiduacji od 6 mies.

Wcześniej zróżnicowany obraz dobrego ja pozwala zróżnicowaniem granic ego, nieco później z zł. ja-obiektu różnicuje się na zł. Ja(wrogość własna) i zł. Obiekt(wrogość matki) =(odczuwane ok. 9 mies.)

Wrogość matki - odczucie ogromnego zagrożenia cała energia dziecka idzie w kierunku ograniczenia zł- ob. i zł-ja(poprzez mechanizm rozszczepienia) by ocalić relacje z matką.

W korzystnych warunkach znaczenie tego mechanizmu obronnego maleje w złych warunkach - mechanizm ten może przetrwać i umocnić się, co powoduje niemożliwość interpretacji obrazów ja i obiektu 9co powoduje zaburzenie osobowości z pogranicza(borderline)

Kończy się okres pre-edypalny

Rozszczepienie nie pozwala na tworzenie psychoz, przez rozdzielenie zł. Ja-obiektu na zł. Ja i zł. Obiekt.

Margareth Maller: III faza składa się z 4 sub-faz. :

1. rozróżnianie - trwa 6-10 miesiąca, dziecko uczy się ostatecznie rozróżniać matkę (reagować specyficznie na kontakt z nią matka nie może być już zamienialna. Charakterystyczny staje się „lęk 8 miesiąca” lęk przed obcymi - zapoczątkowuje oddzielenie od matki(siada przemieszcza się, chodzi, pozwala sobie spoglądać na matkę z odległości (woli to niż być u niej na kolanach)). Opieka macierzyńska umożliwia pełne i dostęp do innych(spacer matki z dzieckiem, noszenie na rękach- poznaje innych ludzi, przedmioty, okoliczności, sytuacje- to relacja dwustronna)

2. praktyka - 10-18 mies. (dziecko uczy się chodzić) dziecko zmienia swoje preferencje nad kontakt z matka przekłada poznawanie świata(romans ze światem) odporne na upadki- bo pochłonięte poznawaniem(chłopcy- przechodzą tą fazę bardziej szaloną, dziewczynki spokojniej ale chcą zdobywać bardziej przedmioty). Czas pierwszych słów dziecka i pierwszych werbalnych komunikatów(mama, tata, daj, nie) dziecko bardzo potrzebuje matki aby się doładować(upewnia się ze ona jest płacząc, wodząc za nią wzrokiem by ją przywołać). Zdarza się ze gdy dziecko chce eksplorować matka zagradza mu drogę - to negatywnie wpływa na jego rozwój, gdy dziecko się przestraszy matka powinna od razu być przy nim; błędami jest niepozwalanie na separowanie, na praktyki dziecka lub zbędnie wypuszczanie dziecka z równoczesnym wycofaniem opieki

3. ponownego zbliżania 18-24 mies. Dziecko ponownie uzyskuje subtelność staje się wrażliwe na niepowodzenia( to co fascynuje to już nie zdobywanie świata ale podzielenie się swoim światem ze światem obiektu (matką/ ojcem). W tym okresie jest bardzo łatwo zranić dziecko(rana narcystyczna- źródło charakteru narcystycznego)- gdy mu się nie da tego czego ono może chcieć. Dziecko w tym okresie powinno się przekonać, ze nie wszystko mu wolno albo że nie wszystko mu wyjdzie- rodzice powinni wymagać od niego czegoś ale nie wycofując swoich uczuć, gdyż nie jest wszechmogące, ono domaga się wtedy uwagi i podziwu dla tego co ono robi.

4. 24-36 mies. Stałość i tożsamość obiektu - ostateczne zintegrowanie swojego ja i obiektu (złączenie po rozszczepieniu) powstają reprezentacje umysłowe ( mama jest, chociaż wyszła z domu, ta sama mama gdy stoi/ leży lub przebiera się; zna miejsca swoich zabaw (świat powinien być uporządkowany i względnie przewidywalny dla dziecka, każdy dzień nie powinien być inny dla dziecka - musi być powtarzający się schemat czynności dnia).

IV.faza. wiek od 3 do 7 r.ż faza edypalna

• tworzenie się podstawowych struktur psychicznych w oparciu o zintegralizowany obraz ja i obiektu powstaje: id, ego, superego. Warunkiem (ich)integracji jest osiągnięcie/ rozwinięcie dojrzałego aparatu poznawczego( fizjologiczne zakończenie procesu mielnizacji struktur włókien nerwowych- proces nie przyśpieszalny, postępujący w czasie przy określonej dojrzałości fizjologicznej). W wyniku rozwoju doświadczeń powstaje realistyczne superego
  (zinternalizowane normy społeczne związane z seksualizmem dziecięcym- z pojęciem swojej płci i swoją cielesnością). Może się zdarzyć że pomimo integracji obrazów zewnętrznych nie nastąpi integracja obrazów wewnętrznych przez mechanizm obronny(rozszczepienia).

• Dla tej fazy podstawowy staje się mechanizm obronny - wyparcia, dzięki niemu możliwe jest ukonstytuowanie id z elementami superego. (w myśl klasycznej psychoanalizy- id istnieje od początku, w teorii relacji z obiektem - id kształtuje się ze wspólnej matrycy(ego + id) wczesne zinternalizowane związki z obiektem.

• Id będzie zawierać przede wszystkim wyparte, relacje z obiektem, nie będące w świadomości bo związane z lękiem i inne zagrażające związki interpersonalne( to + popędy = struktura id)

• Powstaniu ego i id towarzyszy tworzenie się superego (w jego procesie tworzenia z zinternalizowanych związków z obiektem

• Związki z wrogim nierealistycznym obrazem obiektu i wcześniej oddzielonymi we wspólnej symbiozie obrazów dobrego obiektu i dobrego ja( z dobrego ja-obiektu), gdy to nastąpi powstaje zinternalizowane dobre superego, którego częścią są zinternalizowane związki, normy społeczne(jeśli dziecko wie, że ktoś sprawdzi wykonane przez niego działanie to postępuje dobrze, a jeśli nie czuje tego to postępuje źle)

V.faza. - trwa do zakończenia okresu dorastania (ostateczna konsolidacja ego i superego)- zintergrowany stabilny obraz ja i obiektu i realistyczny obraz ja i świata

• im bardziej całościowy jest charakter intrapsychiczny ”ja”(obrazy) tym bardziej realistycznie postrzegamy siebie w związkach z innymi(świat zewnętrzny)

• harmonijny świat wewnętrzny nadaje harmonijny wymiar światu zewnętrznemu

• mimo niepowodzeń, strat i samotności człowiek znajduje oparcie w tym świecie zewnętrznym. Siła człowieka w obliczu konfliktu czy klęski jest pochodną stabilnych, zinternalizowanych związków z innymi.( ludzie którzy mają taką stabilność nie tracą wiary, nie wpadają w depresję przy najmniejszej lub nawet większej porażce w życiu)

• osoby które były zdolne kochać innych i były przez nie kochane- to te obrazy dają im siłę przetrwania. W krytycznych sytuacjach reaktywowanie obrazów z dobrymi obiektami to daleka reminiscencja zawiązku z matką. Osoby z nieprawidłowowytworzonymi obrazami nie mogą się odwołać do wewnętrznego świata i obrazów obiektów i musza się opierać na związkach aktualnych( ten świat nie wystarcza jeśli nie stoi za nim świat zinternalizowanych obiektów) takie osoby często przechodzą załamania i poczucie pustki wewnętrznej

• ego ma szanse osiągnąć dojrzałość, przejawiającą zdolność do różnicowania subtelnych aspektów własnego ja i innych ludzi, tolerancji ambiwalentnych(przciwstawnych) uczuć wobec innych. Powstaje struktura charakteru, nasz świat wew. To świat zinternalizowanych związków z obiektem wpływający nie tylko na swiat zewn. Ale na relacje z innymi ludźmi- widzimy osobę z jej „ + i - „ i tolerujemy ją, lub bez względu na to kochamy.

---