9 Specyfika aktywności fizycznej dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością Przykłady dobrego działania w obszarze APA dzieci i młodzieży


SPECYFIKA AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ DZIECI I MŁODZIEŻY Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ. PRZYKŁADY DOBREGO DZIAŁANIA W OBSZARZE APA DZIECI I MŁODZIEŻY.

Rekomendacje dotyczące aktywności fizycznej ludzi w wieku 5 - 18 lat (Wojnarowska):

Funkcje aktywności fizycznej i korzyści dla rozwoju i zdrowia dziecka:

1. Stymulacja i wspomaganie rozwoju:

2. Adaptacja

3. Kompensacja

4. Korekta i zaburzeń

5. Terapia zaburzeń

Choroby i zaburzenia, w których ćwiczenia fizyczne są jedną z metod terapii:

Wpływ etapów rozwojowych na zmianę aktywności fizycznej (wg Jaczewskiego):

1. płodowy:

2. noworodkowy:

3. niemowlęcy:

4. poniemowlęcy:

5. przedszkolny:

6. młodszy wiek szkolny:

7. dojrzewanie:

8. wiek młodzieńczy:

9. wiek dorosły:

10 starzenie się:

Znaczenie aktywności fizycznej dla zdrowia dziecka.

Cele kształcące dotyczące ciała ludzkiego i motoryki:

Cele wychowawcze dotyczące charakteru człowieka:

Cele społeczne aktywności ruchowej dziecka:

Poziom aktywności fizycznej u dzieci i młodzieży

Argumenty zachęcające młodych ludzi do podwyższania swojej aktywności fizycznej:

Przyczyny niedostatków aktywności fizycznej dzieci i młodzieży:

Skutki niedostatków aktywności fizycznej w dzieciństwie i młodości

Zmniejszenie potencjału biologicznego populacji w wieku rozwojowym,

Dorodna pod względem morfologicznym młodzież nie jest równie sprawna i wydolna fizycznie,

Występowanie dużej częstotliwości zaburzeń związanych bezpośrednio i pośrednio z niedostatkiem aktywności fizycznej (np. otyłość, zaburzenia układu ruchu),

Mała aktywność fizyczna ludzi dorosłych (brak potrzeby ruchu, umiejętności i nawyków ruchowych) będącej czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia.

Wpływ aktywności fizycznej na rozwój i zdrowie w różnych okresach życia człowieka:

Dzieci:

- szansa na prawidłowy rozwój

- zaspakaja potrzebę ruchu

- zmniejsza napięcie, niepokój

- zapobiega chorobom

- wpływa na prawidłowy rozwój kośćca

- uelastycznia mięśnie, stawy

- pozwala utrzymać poprawną postawę

- zmniejsza ryzyko powstawania deformacji i schorzeń

- sprzyja dobremu samopoczuciu

- pobudza do aktywnego rozwoju somatycznego, motorycznego

Dorośli:

- obniża nadwagę i utrzymuje prawidłową masę ciała

- jest sposobem na dobre samopoczucie, czerpanie radości z życia

- opóźnia procesy starzenia się

- zapobiega chorobom (miażdżyca, otyłość, osteoporoza, nadciśnienie, zawał, choroba wieńcowa)

- pomaga w radzeniu sobie ze stresem

- poprawia przemianę materii (np. w cukrzycy)

- może być terapią dla zaburzeń i chorób

- pomaga w adaptacji do środowiska i wpływa na podnoszenie odporności organizmu

METODA PETO

Do tej metody kwalifikuje się dzieci ze wszystkimi postaciami zaburzeń ruchowych pochodzenia ośrodkowego. Zasadniczym wskazaniem do rozpoczęcia pracy poprzez tą metodę jest nieprawidłowy lub opóźniony rozwój psychoruchowy. Najważniejszy cel terapii to poprawa stanu funkcjonalnego i osiągniecie pełnej sprawności i zdolności do aktywnego udziału i uczestniczenia w życiu społecznym dzieci z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym. Warunkiem do rozpoczęcia terapii jest zdolność do rozumienia i spełniania przez dziecko poleceń.

Cechy metody:

Przed rozpoczęciem terapii ocenie podlega rozwój psychoruchowy bazujący na tzw. podstawowym wzorcu postawy. Dodatkowo ocenia się poziom przystosowania dziecka do środowiska za pomocą testów. Bada się m.in. możliwość samodzielnej pionizacji i lokomocji, czynność chwytna ręki, przyjmowanie pokarmów oraz zachowania społeczne.

W przypadku poważnych zaburzeń psychomotorycznych, usprawnianie rozpocząć należy przed 3 rokiem życia i w takim przypadku zajęcia prowadzone są w miejscu zamieszkania pacjenta i trwają 2 godziny dziennie. Gdy objawy są umiarkowane, czy nieznaczne terapia prowadzona jest w instytucie, a rozpoczyna się ją w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym tj. w wieku od 3 do 6 r.ż , w ciągu dnia dziecko jest usprawniane 12- 13 godzin, a średni czas pobytu w ośrodku to 2-3 lata.

Za niezwykle istotne uważa się troskliwie zorganizowany przejrzysty plan dnia, a także czynności praktyczne, takie jak:

Ćwiczenia prowadzone są z wykorzystaniem specjalnego umeblowania. Jest to drewniana prycza, stół z uchwytami, stabilne drewniane krzesło z podwyższonym oparciem w kształcie drabinki, podnóżki, kijki, kółka, chwytaki.

Dzieci podzielone są na grupy według podobnych zaburzeń ruchowych liczące 12- 22 osób, a jedną grupą zajmuje się 5-6 osobowy personel. Każda grupa żyje razem w pomieszczeniu, które służy jako sypialnia, pokój mieszkalny oraz sala do ćwiczeń, nauki i zabawy. Każde dziecko ma własną pryczę która jest równocześnie łóżkiem, stołem i „matą do ćwiczeń”. Krzesło służy jako drabinka do ćwiczeń oraz pomoc przy chodzeniu, podczas którego krzesło jest przesuwane, co ułatwia wyposażenie jego podstawy w powierzchnię poślizgową.

W ramach programu dzieci wykonują ćwiczenia takie jak:

Charakterystyczne jest również to, że wszystkie polecenia przekazuje się za pomocą wyliczania, powtarzania, wierszyków wycinanek, rysowanek, piosenek. Osoba prowadząca kieruje dziećmi raczej bez ich dotykania. Najpierw ona wykonuje czynność z równoczesnym jej opisem np. unosi lewą nogę i mówi „ unoszę lewą nogę 1-2-3-4-5 ”, a następnie dzieci wykonują to samo, jednocześnie głośno i rytmicznie licząc. Tempo ćwiczeń uzależnione jest od potrzeb i możliwości dzieci, ponieważ rytm wypowiedzi zmienia się poziom napięcia mięśniowego, poprawia koordynacje, dodatkowo stymuluje rozwój mowy.

Prycza to stół wysokości około 45cm i szerokości 60cm, którego blat wykonany jest ze szczebelków ułatwiających dziecku chwytanie, co jest konieczne, aby nauczyło się ono wsuwać na ławę i zsuwać oraz siedzieć samodzielnie. Każde dziecko ma swoją ławę, która w dzień służy mu do ćwiczeń, posiłków i zajęć szkolnych, a w nocy do spania.

Krzesła

Każde dziecko ma własne krzesełko, proste, drewniane, ze szczebelkowym oparciem, które służy mu do siedzenia i chodzenia. Oprócz małych, są również krzesła z wyższymi oparciami, które spełniają rolę drabinki podczas ćwiczeń stania lub ćwiczeń rąk.

Taborety

Bez oparcia, ze szczebelkowym blatem służą do nauczenia dziecka siedzenia bez oparcia

Podnóżki

Prostokątne, drewniane podstawki pod nogi, aby dziecko podczas siedzenia na krzesełku opierało prawidłowo całe stopy na podłożu.

Kijki, kółka, chwytaki

Do ćwiczeń rąk i stabilizacji ciała podczas siedzenia.

METODA PAULA DENNISONA

Doktor filozofii, który przez większą część życia był pedagogiem. Jest twórcą Kinezjologii Edukacyjnej i procedur Gimnastyki Mózgu, a także pionierem stosowanych badań mózgu. Jego program oparty jest na rozwoju poprzez ruch, ukierunkowany na łatwe uczenie się dzieci i stymulowanie ich rozwoju. Jest to metoda mająca na celu pomoc w nauczaniu i uczeniu się począwszy od nauki szkolnej, a kończąc na rehabilitacji osób upośledzonych i niepełnosprawnych.

Została stworzona w Stanach Zjednoczonych na początku lat 80-tych.

Kinezjologia Edukacyjna.
Gimnastyka Mózgu

Kinezjologia Edukacyjna określana jest także jako Gimnastyka Mózgu, jest nauką o związkach ruchu ciała z organizacją i funkcjonowaniem mózgu. Przedstawia i uczy w praktyce możliwości wykorzystania naturalnego ruchu fizycznego, niezbędnego do organizowana pracy mózgu i ciała w celu zdobywania nowych doświadczeń (uczenia się) i twórczej samorealizacji jednostki. Stosowanie metod proponowanych przez Kinezjologię Edukacyjną przywraca się naturalny mechanizm rozwoju każdego człowieka. Metoda ta znalazła swoje zastosowane w poradniach pedagogiczno-psychologicznych, warsztatach terapii zajęciowej, w ośrodkach rehabilitacji, placówkach opiekuńczo- wychowawczych.

Narzędzia Kinezjologii

W pracy kinezjologicznej stosowane są łatwe w wykonywaniu ćwiczenia i procedury równoważeń pobudzające naturalne mechanizmy rozwoju oraz integrujące:

- Całościowy układ „Ciało-Umysł”

- Funkcje prawej i lewej półkuli

- Procesy fizyczne, psychiczne, emocjonalne i intelektualne.

Metody Terapii

Dzięki procedurom kinezjologicznym, zwanym równoważeniami, ćwiczeniom Gimnastyki Mózgu możemy usprawnić organizację pracy mózgu i ciała co pozwala na lepsze radzenie sobie z problemami życia codziennego. Wsparcie jakiego udziela terapeuta może dotyczyć różnych poziomów funkcjonowania np. usprawniania wzroku, słuchu i ruchu, trudności z pisaniem i czytaniem, a także głębszych problemów natury psychologicznej.

Zastosowanie Terapii

Dzieci

To właśnie ruch przyczynia się do tworzenia sieci komórek nerwowych, które stanowią istotę uczenia się. Stymuluje i aktywizuje odpowiednie obszary mózgu, powodując zwiększenie liczby połączeń nerwowych między prawą, a lewą półkulą, co wpływa z kolei na jakość pracy mózgu.

Paul Dennison zaobserwował, które ruchy wywierają najbardziej zbawczy wpływ na pacjentów, opierając się na tym stworzył kanon podstawowych ćwiczeń.

By osiągnąć pożądane efekty, trzeba ćwiczyć systematycznie, najlepiej codziennie.

Ćwiczenia ruchowe, stymulujące pracę obu półkul, należy wykonywać spokojnie, najlepiej przy muzyce. Muzyka uprzyjemnia i ułatwia wykonywanie ćwiczeń.

Do ćwiczeń trzeba się odpowiednio przygotować. Pierwszy krok to picie wody. Jest ona konieczna od prawidłowego funkcjonowania organizmu. Stanowi najlepszy elektrolit, niezbędny do wszystkich reakcji chemicznych, dotlenia mózg, wyzwala energię. Komórki nerwowe potrzebują jej, aby właściwie funkcjonować, dlatego Dennison zaleca regularne picie małymi łykami niegazowanej wody.

Ćwiczenia Dennisona

Ćwiczenia na przekraczanie linii środka

- „Ruchy naprzemienne” W pozycji stojącej dotykanie prawą ręką uniesionego lewego kolana i na przemian lewą ręką-prawego kolana; w pozycji leżącej dotykanie na przemian prawym łokciem lewego kolana, lewym prawego.

- „Leniwe ósemki” Wyciągnij przed siebie lewą rękę, zaciśnij pięść, a kciuk skieruj do góry, rysuj płynnym nieprzerwanym ruchem w powietrzu kształt położonej ósemki, wodząc oczami za ręką- głowa nieruchomo. Zacznij pośrodku, rysuj w stronę przeciwną do ruchu wskazówek zegara i zgodnie ze wskazówkami zegara.

- „Rysowanie oburącz” Rysowanie obiema rękami równocześnie linii figur, kształtów.

- „Słoń” Wyciągnij lewą rękę w przód, głowę połóż na ramieniu wyciągniętej ręki, rysuj ręką w powietrzu obszerne leniwe ósemki (ucho przyklejone do ramienia).

- „Pozycja Dennisona” Pozycja siedząca, nogi skrzyżowane w kostkach, kolana lekko ugięte, ręce splecione, oczy zamknięte, językiem dotykamy podniebienia.

Ćwiczenia energetyzujące

- „Punkty równowagi” Jedna ręka dotyka wgłębienia u podstawy czaszki za uszami, a drugą trzymamy na pępku. Po 30 sekundach zmiana rąk.

- „Kapturek myśliciela” Palcami i kciukiem chwyć małżowinę uszną i masuj ją.

Ćwiczenia wydłużające

- „Aktywna ręka” Podnieś rękę do góry, chwyć ją drugą ręką. Podniesiona ręka stawia opór ręce w czterech kierunkach.

- „Przyciskanie dzwonka” Stań prosto, na palcach na nodze zakrocznej.

Na wydechu zegnij w kolanie nogę wykroczną, a piętę zakrocznej postaw na podłodze. Na wdechu wyprostuj kolano i podnieś piętę.

- „Sowa” Jedną ręką chwyć mocno ramię, głowę powoli odwracaj w lewo, a potem w prawo, aby rozluźnić mięśnie szyi.

- „Wypady” Rozstaw nogi na szerokości bioder, stopy ustawione do siebie pod kątem prostym. Zegnij jedną nogę w kolanie, a drugą trzymaj prosto. Odwróć głowę w stronę zgiętej nogi.

- „Luźne skłony” Stań, skrzyżuj nogi w kostkach, zrób luźny skłon tułowia wyciągając ręce przed siebie.

Efekty regularnego stosowania ćwiczeń:

„Dotyk i Komunikacja” oraz
„Programy Aktywności, Świadomość Ciała, Kontakt i Komunikacja”

Autorami tej metody są Marianna i Christopher Knill. Powstała ona w wyniku trudności, jakie napotykali terapeuci komunikując się z osobami nienawiązującymi kontaktu z otoczeniem. Autorzy wyodrębnili w niej dwie części - pierwszą stanowi „Dotyk i Komunikacja”, drugą zaś „Programy Aktywności, Świadomość Ciała, Kontakt
i Komunikacja”. Zdaniem Christophera Knilla, opracowane programy „pomagają dziecku doświadczyć jego ciała jako jedności i wspomagają rozwój wyobrażenia ciała wtedy, gdy dziecko nie jest zdolne do używania swojego ciała aktywnie”

Niewątpliwym atutem tej metody jest wykorzystanie zabawy w połączeniu z muzyką i ruchem. Dziecko uczy się łączyć słyszane dźwięki z konkretnymi czynnościami, co daje nie tylko radość z prawidłowo wykonywanych ćwiczeń, ale ponadto zapewnia mu odpowiedni poziom bezpieczeństwa konieczny do nawiązania kontaktu. W efekcie uzyskujemy zwiększoną koncentrację uwagi oraz pamięć, a także usprawniamy koordynację pomiędzy układem nerwowym a mięśniowym

„Dotyk i Komunikacja” to pierwsze z dwu opracowanych przez Knillów podejść. Polega na uświadomieniu sobie własnego ciała poprzez właściwy odbiór bodźców płynących z rąk terapeuty w trakcie masowania poszczególnych jego części. W przypadku dziecka autystycznego bardzo ważne w tej części terapii jest ustalenie jego preferencji dotykowych, czyli odpowiedniej siły nacisku podczas masażu. Sesje w tym programie powinny odbywać się systematycznie, ale nie częściej niż 2-3 razy w ciągu tygodnia. Zdaniem autorów metody najlepszą porą dnia na prowadzenie zajęć w przypadku osoby dotkniętej autyzmem jest wieczór, podczas przygotowań do snu. W związku z tym, iż zajęcia przeprowadzane są głównie w placówkach zajęcia najczęściej odbywają się po obiedzie.

W trakcie każdego spotkania z metoda „Dotyku i Komunikacji” niezwykle ważną rolę odgrywa specjalnie skomponowana muzyka, która w zależności od czasu wystąpienia w sesji pełni zróżnicowane funkcje. Część pierwsza, trwająca 3 minuty ma na celu przygotowanie dziecka do zajęć i poprzez relaksację stworzyć przyjazną atmosferę. Muzyka w części drugiej (7 minut) jest już wyraźnie zrytmizowana - jest to moment do prowadzenia pierwszych ruchów masażu (nogi, ramiona).

W części trzeciej (6 minut) muzyka jest bardzo intensywna, zarówno pod względem melodii, jak i rytmu - służy ona wsparciu większych ruchów (plecy) i nawiązaniu bardziej intensywnego kontaktu. W przed ostatniej części (4 minuty), muzyka staje się łagodniejsza i melodyjna, dając okazję do bardziej zabawowego charakteru masażu (twarz). Ostatnią część stanowi muzyka zamykająca (3 minuty) o działaniu uspokajającym
i medytacyjnym (refleksja nad atmosferą w czasie trwania sesji).

Zadaniem drugiej części metody „Programy Aktywności, Świadomość Ciała, Kontakt i Komunikacja” jest rozwój w zakresie naśladownictwa, ruchu i zabawy, a także kontaktów z otoczeniem. Podstawowym założeniem opinii autora jest to, że „rozwój człowieka uzależniony jest od zdolności do nabywania, organizowania i wykorzystywania wiedzy o sobie (…), zależy również od sposobu, w jaki ludzie zaznajamiają się ze swoim ciałem i uczą się, jak go używać”.

Drugie podejście wynika z „Dotyku i Komunikacji” i jest jego konsekwencją, w związku z czym, ma służyć ciągłemu rozwijaniu aktywności dziecka.
W jego skład wchodzi pięć programów, które powinny być realizowane w ustalonej kolejności i przebiegać według ściśle określonego schematu.

Poszczególne programy realizuje się do momentu, kiedy terapeuta uzna, że dziecko opanowało wszystkie stanowiące go ćwiczenia. Znakiem ułatwiającym przejście do kolejnego, bardziej skomplikowanego, wymagającego więcej zaangażowania ze strony dziecka programu jest moment, w którym potrafi ono samodzielnie zrealizować poszczególne ćwiczenia lub tylko rozpoznaje kolejno następujące etapy.

W opinii wielu specjalistów wykorzystywanie metody Knilla przynosi duże efekty. Jest ona szczególnie pomocna przy nauce schematu ciała, uświadamiania sobie jego odrębności poprzez tworzenie relacji ja - otoczenie. Pomoc terapeuty, a nie wyręczanie umożliwia dziecku stanie się sprawcą wykonywanych czynności, a także przyczynia się do kształtowania praksji.

Omawiana metoda jest doskonałym sposobem w tworzeniu pomostu pomiędzy dzieckiem a otoczeniem, gdyż przyswajane formy aktywności sprzyjają występowaniu spontanicznych form porozumiewania się.

Stanowi ponadto podstawę pozwalającą dziecku opanować coraz bardziej złożone umiejętności konieczne do codziennego funkcjonowania i dalszego rozwoju. Jak wynika z relacji Małgorzaty Świerczek, wykorzystanie metody Knillów w pracy z dzieckiem autystycznym umożliwia nie tylko poprawę jego relacji z otoczeniem, ale także zwiększa jego aktywność twórczą i motywację do nauki oraz powoduje zmniejszenie nasilenia zachowań zakłócających w postaci stereotypii.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
1.Trening zdrowotny – specyfika aktywności fizycznej osób niepełnosprawnych, trening zdrowotny
Analiza czynników kształtujących aktywność fizyczną dzieci i młodzieży
Aktywnosc fizyczna dzieci i mlodziezy EDU
8 Aktywność fizyczna osób starszych – przykłady dobrego działania
Aktywnosc fizyczna dzieci
ROZWIJANIE AKTYWNOŚCI TWÓRCZEJ DZIECI I MŁODZIEŻY-bibliografia, STUDIA PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZO - RESOC
MEDYCYNA SPORTOWA I JEJ ZASTOSOWANIE W AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH, FIZJO
Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży w czasie wolnym
Wpływ aktywności fizycznej i jej braku na organizm osoby niepełnosprawnej, fizjoterapia, Sport osób
Rozwój fizyczny dzieci i młodzieży oraz zasady neurologicznego badania dzieci
Rozwój fizyczny dzieci i młodzieży
Serwińska Zofia Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży i jej wpływ na zdrowie
12 Specyfika prowadzenia zajęć z osobami z zaburzeniami psychicznymi Adaptowana aktywność fizyczna a
13 Żeglarstwo i sporty wodne w aktywności fizycznej osób niepełnosprawnych
Jarosław Baranowski Aktywność fizyczna niepełnosprawnych intelektualnie stopnia lekkiego
biuletynBezpieczeństwo psychiczne i fizyczne dzieci i młodzieży
Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży

więcej podobnych podstron