Umowa o pracę a czas pracy.
Wchodząc na rynek pracy, często czujemy się niepewnie. Zaskoczeni różnorodnością umów o pracę, dokładnie nie potrafimy rozróżnić jednych od drugich. A przecież od tego zależy: jak będzie wyglądać nasza praca, ile będziemy zarabiać, jakie składki będziemy płacić, a przede wszystkim, jakie mamy prawa i obowiązki w stosunku do pracodawcy. Nie daj się wprowadzić w maliny, przeczytaj i skorzystaj!
Umowa o pracę
Umowa, na mocy której pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.
Umowa o pracę jest dwustronną czynnością prawną dochodzącą do skutku poprzez zgodne oświadczenie woli pracownika i pracodawcy.
Umowa o pracę powinna określać co najmniej:
rodzaj pracy
miejsce wykonywania pracy
termin rozpoczęcia pracy
wynagrodzenie
Umowa o pracę dochodzi do skutku w formie ustnej, a nawet w sposób dorozumiany (podjęcie pracy przez pracownika), jednak jej treść powinna być potwierdzona przez pracodawcę na piśmie najdalej w terminie 7 dni od rozpoczęcia pracy!
Czasem przydatna jest umiejętność powołania się na odpowiednie artykuły z Kodeksu pracy! Oto mała ściąga:
Art. 25. § 1. Umowę o pracę zawiera się na czas nie określony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności.
§ 2. Każda z umów, o których mowa w § 1, może być poprzedzona umową o pracę na okres próbny, nie przekraczający 3 miesięcy.
Art. 25.1. Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nie określony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła jednego miesiąca.
Art. 26. Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono - w dniu zawarcia umowy
Art. 29. § 1. Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie, z wyraźnym określeniem rodzaju i warunków umowy, a w szczególności powinna określać:
1) rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania oraz termin rozpoczęcia pracy,
2) wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy.
Umowa-zlecenie
Przez umowę zlecenie, zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania czynności prawnej dla zleceniodawcy. Może być zawarta na czas wykonania zadania czyli na czas określony bądź bezterminowa. Przepisy nie zastrzegają czasu wypowiedzenia umowy, każda ze stron może ją wypowiedzieć w każdej chwili. Jeżeli natomiast zleceniodawca, bez ważnego powodu umowę wypowie, a zleceniobiorca część pracy już wykonał, to musi mu zwrócić ewentualne wydatki, zapłacić za wykonaną pracę i wyrównać szkodę. Umowa ta może mieć charakter odpłatny lub nieodpłatny. Składki na ZUS płacone są obowiązkowo lub dobrowolnie i tak:
w przypadku, gdy umowa zlecenie jest jedynym tytułem do ubezpieczeń, obowiązkowo płacimy składki emerytalne i rentowe, zdrowotne oraz wypadkowe, jeżeli praca jest wykonywana w siedzibie firmy lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę, chorobowe natomiast jest płacone dobrowolnie
jeżeli ktoś wykonuje jednocześnie kilka umów zleceń, to ma obowiązek płacić na ubezpieczenie emerytalne i rentowe tylko z jednej przez siebie wybranej umowy, z tytułu pozostałych składki te są dobrowolne ( należy wtedy pamiętać, że wypadkowe jest obowiązkowe, jeżeli pracujemy w siedzibie firmy), składki na ubezpieczenie zdrowotne płacimy obowiązkowo od każdej umowy
jeżeli zleceniobiorca jest zatrudniony na umowę o pracę i z tego tytułu jest już ubezpieczony, to obowiązkowa jest tylko składka na kasę chorych - zdrowotna, pozostałe są dobrowolne (jedynym wyjątkiem jest przypadek, gdy na etacie osoba zarabia mniej niż wynosi najniższa płaca, wtedy składki na ubezpieczenie są obowiązkowe)
jeżeli zleceniobiorca jest emerytem lub rencistą, to składki są obowiązkowe
jeżeli zleceniobiorca przebywa na urlopie wychowawczym - składki emerytalna, rentowa i zdrowotna są obowiązkowe, chorobowa dobrowolna
Płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne jest zawsze zleceniodawca chyba, że zleceniobiorcą jest osoba prowadząca działalność gospodarczą, wtedy sama opłaca za siebie składki społeczne i zdrowotną od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 60% przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału. Składki powinny być uiszczane bezgotówkowo czyli np. z rachunku bankowego. Nie dotyczy to jednak osób fizycznych, nie prowadzących działalności gospodarczej, ci mogą płacić gotówką. Wynagrodzenie w umowie może być określone kwotowo czyli za całość pracy lub kwotowo za godzinę, akord czy prowizyjnie, wówczas składki są obliczane od podstawy jaką jest przychód. Gdy płaca określona jest w inny sposób np. w formie świadczeń rzeczowych, podstawą wymiaru składek jest kwota najniższego wynagrodzenia. Koszty uzyskania przychodu przy umowie zlecenie i o dzieło wynoszą 20%, a dla osób korzystających z praw autorskich np. dziennikarzy, twórców, pracowników naukowych-50% przychodu pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne. Pobierana jest również zaliczka na podatek dochodowy. Od tzw. drobnych zleceń czyli do kwoty 143 zł jest zryczałtowana i wynosi 20%. Potrąca się ją także od przychodu pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne. Jeśli zleceniobiorcą jest student, który nie ukończył 26 roku życia, nie trzeba odprowadzać za niego żadnych składek. Te osoby zwolnione są z obowiązku ubezpieczeniowego. Oprócz składek na ubezpieczenia społeczne należy pamiętać, żeby naliczyć również składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Umowa o dzieło
Ma charakter finansowy, czyli zawsze wiąże się z wypłatą wynagrodzenia. W ramach takiej umowy wykonuje się jednorazowe świadczenie. Gdy obie strony wywiążą się ze swoich zobowiązań tzn. dzieło zostanie ukończone i wykonawca otrzyma za nie wynagrodzenie, umowa ulega rozwiązaniu. Wypowiedzenie umowy może nastąpić ze strony zamawiającego w przypadku niedotrzymania terminu wykonania dzieła. Może być zawarta na czas określony.
Pod względem płacenia składek, to swoisty rodzaj umowy, ponieważ płaci się je tylko w przypadku, gdy umowa zawarta jest z własnym pracodawcą. Wtedy obowiązkowo odprowadza on składki tak jak przy umowie o pracę. We wszystkich pozostałych sytuacjach umowa ta nie rodzi żadnych obowiązków związanych z płaceniem składek na ubezpieczenia społeczne czy zdrowotne. Nawet osoby chcące płacić dobrowolnie składki na ubezpieczenie społeczne nie mogą tego uczynić, jedynie dobrowolnie można płacić składkę zdrowotną, na podstawie umowy z kasą chorych.
Podobieństwa umowy-zlecenia i umowy o dzieło:
Umowy te podlegają przepisom Kodeksu Cywilnego, ale mają znamiona umowy o pracę tzn. wynikają z nich obustronne zobowiązania - pracownik wykonuje określone zadania na rzecz pracodawcy, a ten zatrudnia go za wynagrodzeniem
Wykonawca zlecenia czy dzieła, sam kieruje tokiem prac, nie obowiązują go godziny pracy, czy dyscyplina, ważne, aby efekt był zadowalający dla zleceniodawcy. Jednak zamawiający ma prawo kontrolować przebieg i sposób wykonania pracy.
Ryzyko gospodarcze i związane z możliwością niewykonania zlecenia czy dzieła obciąża świadczącego usługę czyli zleceniobiorcę.
Różnice między umową-zleceniem a umową o dzieło:
Umowa na zlecenie jest umową "starannego działania" wykonawcy zlecenia, jednak nie
Umowa o dzieło jest umową "rezultatu" tzn., że kończy się wykonaniem konkretnego dzieła np. napisaniem artykułu, przepisaniem danego tekstu czy sporządzeniem projektu. Strony muszą ustalić, jaki rodzaj umowy jest dla nich korzystniejszy.
Umowa agencyjna
Inaczej można ją nazwać umową pośrednictwa lub przedstawicielstwa, gdyż przyjmujący zlecenie zwany w tym przypadku agentem zobowiązuje się do pośredniczenia przy zawieraniu określonego rodzaju umów na rzecz zlecającego lub zawierania tych umów w jego imieniu. Takie umowy zawierają akwizytorzy, agenci ubezpieczeniowi, ale nie tylko. Zleceniobiorca może zarządzać i prowadzić np. sklep, bar, parking czy hotel w ramach umowy agencyjnej, staje się wówczas przedsiębiorcą i może np. zatrudniać pracowników. Umowa agencyjna może być zawarta na czas określony lub nieokreślony.
Rozwiązanie umowy bezterminowej może nastąpić z 3-miesięcznym wypowiedzeniem, jeżeli zasady jej rozwiązania nie zostały określone w umowie. Wynagrodzenie agenta stanowi prowizja, czyli procent od wartości dokonanych przez niego transakcji. Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne są takie same jak przy umowach zlecenie.
Umowa na zastępstwo
Pracodawca ma prawo zatrudnić pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony obejmujący czas nieobecności innego pracownika. Jest to rodzaj umowy na czas określony, która rozwiąże się z mocy prawa z upływem czasu nie obecności pracownika zastępowanego. Warto przy tym nadmienić, że zgodnie z art. 33 Kodeksu Pracy przy zawieraniu umowy o pracę na czas dłuższy niż 6 miesięcy strony mogą przewidzieć możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy za 2-tygodniowym okresem wypowiedzenia. Zawsze jednak w przypadku umowy na zastępstwo umowa ulegnie rozwiązaniu z mocy prawa po ziszczeniu się warunku w postaci upływu okresu nieobecności pracownika zastępowanego.
Umowa na okres próbny
Umowa na okres próbny to umowa o pracę o szczególnym charakterze. Jej celem jest ocena przez pracodawcę przydatności pracownika do pracy oraz jednocześnie ocena przez pracownika warunków zatrudnienia.
Taki rodzaj zatrudnienia jest fakultatywny co oznacza, że pracodawca może, ale nie musi przed podjęciem decyzji o zatrudnieniu pracownika, zawrzeć z nim takiej umowy. Umowa ta może być zawarta na okres do 3 miesięcy i rozwiązuje się z nadejściem umówionego terminu czyli jest umową terminową. Zakazane jest zawieranie omawianych umów na okres dłuższy, jak również ich ponawianie! Okres próbny może natomiast trwać krócej. Postanowienia umowne ustalające dłuższy od podstawowego okres próbny są z mocy art.18 par. 2 Kodeksu Pracy nieważne i ulegają na podstawie tego przepisu zastąpieniu dyspozycją art.25 par.2 Kodeksu pracy ograniczającą maksymalny czas do 3 miesięcy. Co jednak nie oznacza, że zawarcie więcej niż jednej umowy o pracę na okres próbny jest sprzeczne z normami prawa pracy, o ile suma tych poszczególnych umów będzie się mieścić w tym okresie 3 miesięcy. Umowa na okres próbny jest szczególnie łatwa do rozwiązania z uwagi na krótkie okresy wypowiadania (art. 34 Kodeksu pracy) i brak wymogu istnienia przyczyny wypowiedzenia (art. 45 par.1 Kodeksu pracy).
Jeżeli strony zamierzają kontynuować zatrudnienie po upływie terminu zawartej wcześniej umowy na okres próbny, to powinny zawrzeć nową umowę o pracę, jedną z trzech pozostałych. Czyli można to rozumieć w ten sposób, że zawarcie kolejnej umowy (przewidzianej przez przepis art. 25 par.1 Kodeksu pracy) jest właściwym zatrudnieniem w stosunku do poprzedniej umowy, co za tym idzie, stanowi o korzystniejszej sytuacji prawnej pracownika, jest wyrazem większej stabilności i gwarancji zatrudnienia oraz przysługujących mu praw. W odróżnieniu od kolejnej (trzeciej ) umowy na czas określony, która z mocy prawa powoduje przekształcenie się jej w umowę na czas nie określony, umowa na okres próbny nie wywołuje podobnego skutku, nawet jeśli zawierana była< przykładowo trzykrotnie na okres 1 miesiąca> bowiem skutkiem w tym przypadku, jest jej wygaśnięcie po upływie przewidzianego w umowie terminu.
Umowa na okres próbny to umowa o pracę. Skoro jest umową o pracę to, jak każda umowa o pracę wlicza się do lat pracy!
A jeżeli zechciałbyś być sam dla siebie szefem to...czeka Cię założenie:
Działalności gospodarczej
Dla osób lubiących działać na własny rachunek to prawie idealna forma prowadzenia działalności. Rozmiar działalności nie jest w żaden sposób ograniczony, łatwo ją rozszerzyć lub zlikwidować.
W zależności od posiadanych kwalifikacji osobistych stosunkowo prosto uzyskać koncesje i zezwolenia. Minusem jest niewątpliwie odpowiedzialność za zobowiązania powstałe w wyniku prowadzenia działalności całym majątkiem osobistym. Przy zakładaniu tego typu działalności należy również rozważyć kwestie związane z obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Bez względu na to, czy działalność ma charakter okresowy czy nie, obowiązek opłacania składki na ubezpieczenia społeczne istnieje cały rok i nie jest uzależniony od występowania dochodu.
Składki należy opłacać nawet w wypadku wystąpienia straty lub braku przychodów z działalności. Dopiero wyrejestrowanie powoduje ustanie obowiązku ubezpieczeniowego.
Jeśli działalność gospodarcza ma charakter zajęcia dodatkowego i uzyskujesz dochody z pracy, a wynagrodzenie tam otrzymywane jest równe co najmniej wynagrodzeniu minimalnemu, określonemu w odrębnych przepisach - wtedy obowiązek ubezpieczeniowy ogranicza się do składki na ubezpieczenie zdrowotne, co nie jest bardzo dużym obciążeniem - i ta forma działalności nabiera dużych zalet.
Zalety własnej działalności gospodarczej to m.in.:
Brak uciążliwych formalności przy zakładaniu firmy
Możliwe wszystkie formy opodatkowania w zależności od działalności
Nieskomplikowany sposób likwidacji
Wady prowadzenia własnej działalności gospodarczej to m.in.:
Odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za zobowiązania firmy
Trudność w pozyskaniu kapitału na rynku kapitałowym lub poprzez przyjęcie nowego wspólnika
Konieczność opłacania zryczałtowanych składek ZUS bez względu na dochody
Ustawa z dnia 19 listopada 1999r. - prawo działalności gospodarczej
Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. - przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym.
Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym.