1. Czym jest prawoznawstwo i jakie są jego działy ?

Prawoznawstwo - nauka o państwie i prawie oraz o poglądach na państwo i prawo. Można podzielić go na 4 działy:

• Teoria państwa i prawa (filozofia prawa) - jest to najogólniejszy i najbardziej teoretyczny dział prawoznawstwa. Odpowiada na pytania co to jest państwo ?, dlaczego doszło do powstania państwa ? Próbuje także formułować pewne prawidłowości, które zachodzą między państwem a prawem.

• Historia państwa i prawa - zajmuje się dziejami państwa i prawa w poszczególnych krajach. Jest to opis jakiegoś państwa i prawa rzutowany w przeszłości.

• Historia doktryn politycznych i prawnych - uzasadnia, wyjaśnia, opisuje poglądy jakie ludzie w przeszłości formułowali na temat państwa i prawa.

• Dogmatyka prawa - najbardziej konkretny dział prawoznawstwa. Zajmuje się aktualnie obowiązującym prawem w danym państwie a także międzynarodowym prawem publicznym.

2. Czym jest państwo ? Omów definicję.

Państwo jest organizacją polityczną, globalną, terytorialną, wyposażoną w swoisty aparat państwowy, organizacją klasową spełniającą określone funkcje i zachowującą suwerenność.

Państwo to taka zorganizowana wspólnota ludzi, która jest produktem ich naturalnego rozwoju historycznego i wyróżnia się kilkoma cechami:

• Jest organizacją polityczną, czyli taką, w której władza publiczna jest czynnikiem organizującym współpracę dużych grup społecznych i wybierającym sposoby rozwiązywania konfliktów między grupami i między jednostkami.

• Jest organizacją o wielowymiarowej hierarchii, pozycji ludzi i pełnionych przez nich ról, struktur i decyzji, norm i wartości.

• Jest organizacją terytorialną.

• Jest organizacją suwerenną wewnętrznie i zewnętrznie.

• Jest organizacją przymusu, w której trwa ścieranie się sił i która dysponuje siłą, a siłę zbrojną zastrzega do własnej, wyłącznej dyspozycji.

• Jest organizacją panowania części nad całością, w której interesy cząstkowe zderzają się z interesami ogólnymi, a powszechny zasięg kontroli pozwala objąć decyzjami władczymi ogól ludności zamieszkującej w granicach tej organizacji.

Machiavelli - państwo / Cavitas, Polis, Cesarstwo, Respublica

Jellinek - teoria trójelementowa (ludność, terytorium, władza)

3. Co mamy na myśli, gdy mówimy o formie państwa ?

Mówiąc o formie państwa, mamy na myśli sposób rządzenia w państwie. Aby określić formę państwa, sposób rządzenia, należy zbadać, jakie w danym państwie działają organy naczelne i jak układają się stosunki między nimi, jak kształtują się stosunki między aparatem państwowym a resztą ludności, jaka jest struktura prawna danego państwa. Pod pojęciem formy rządu rozumiemy formę w jakiej odbywa się rządzenie państwem tzn. czy mamy do czynienia z monarchią czy też z republiką. Decydującym elementem formy państwa jest reżim polityczny tzn. ogól metod, jakimi posługuje się aparat państwowy w stosunkach z ludnością państwa. (demokratyczny, autokratyczny, totalitarny). Istotnym czynnikiem kształtującym formę państwa jest także struktura prawna państwa która określa czy mamy do czynienia z państwem prostym (unitarnym), federacją czy też konfederacją.

4. Jakie warunki muszą być spełnione, aby w danym kraju mogła się ukształtować demokracja ?

Minimalne warunki, które państwo musi spełniać, aby zasłużyło na miano państwa demokratycznego to:

• Wolne, nie skrępowane wybory - zarówno ci którzy popierają demokrację (zwolennicy) jak i opozycja muszą mieć takie same prawa - obie grupy biorą udział w wyborach.

• Wolność zrzeszania się - w celu zapewnienia wolności wyborów, obywatele muszą mieć wolność zrzeszania się w organizacje jakie chcą , w tym również w partie opozycyjne wobec rządzących.

• Równość w procesie głosowania, równość polityczna - każdy z obywateli musi mieć równą ilość głosów.

• Wolność wypowiedzi - wolność wygłaszania swoich poglądów, swoich wypowiedzi.

• Niezbędny jest stosunkowo wysoki poziom wykształcenia.

5. Czym jest suwerenność państwa. Dlaczego jest ona wysoko ceniona ?

Suwerenność państwa - jest to niezależność władzy państwowej w stosunkach z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi. Polega ona na tym, ze dane państwo jest samodzielne i nieograniczone, ze jego władza nie jest pochodna od jakiejś innej władzy, że na terytorium państwa wszelkie inne władze są podporządkowane władzy państwa. Suwerenność jest cechą, która przysługuje państwu od momentu jego powstania.

Dwa typy ograniczenia suwerenności :

• protektoratowy - nikt nie może sprzeciwiać się narzuconej władzy (doktryna Breżniewa)

• dostosowawczy - państwa dobrowolnie zgadzają się na ograniczenie suwerenności (UE)

6. Co mamy na myśli, gdy mówimy o funkcji państwa. Według jakich kryteriów wyróżnia się funkcje państwa ?

Mówiąc o funkcjach państwa mamy na myśli całokształt jego działalności w określonej sferze życia społeczeństwa. W zależności od ilości wyodrębnionych sfer, spotykamy się z daną ilością funkcji państwa.

!!!! Dokonczyc !!!!!

7. Podaj określenie organu państwa. Jakie wyróżnia się rodzaje organów państwa ?

Organem państwa jest osoba lub grupa osób, która według obowiązującego prawa podejmuje działania władcze uważane za działania państwa (np. prezydent, sejm, ambasador). Do działań władczych zalicza się ustanawianie norm prawnych, norm indywidualnych opartych na normach ogólnych, wykonywania aktów stosowania przymusu państwowego, dokonywania aktów kontroli. Organy państwowe możemy podzielić według różnych kryteriów :

• Ilości osób stanowiących dany organ:

- jednoosobowe (decyzje podejmuje jedna osoba)

- kolegialne (złożone przynajmniej z 3 osób podejmują decyzję większościową)

• Według kompetencji rzeczowej

- kompetencji ogólnej (sejm, rada ministrów)

- kompetencji branżowej (minister, komendant jednostki policji

• Według kompetencji terytorialnej

- centralne - których kompetencje rozciągają się na cale terytorium państwa (rząd, sejm)

- terenowe - których kompetencje sięgają części terytorium państwa (wojewoda, sąd rejonowy)

• Według sposobu powoływania.

- organy pochodzące z wybory, z kooptacji, nominacji, losowania, dziedziczenia.

8. Czym cechuje się kierownictwo jednoosobowe, a czym kolegialne ?

Kierownictwo jednoosobowe:

• decyzje podejmuje jedna osoba

• możliwość podejmowania natychmiastowych decyzji (+)

• wyraźnie określona odpowiedzialność za decyzję (+)

• łatwość zachowania decyzji w tajemnicy

• brak wsparcia decyzyjnego - możliwość pomyłki, decyzja niedostatecznie przemyślana (-)

• możliwość podjęcia decyzji pod wpływem niedozwolonych form nacisku na decydenta (-)

Kierownictwo kolegialne :

• wsparcie decyzyjne, decyzje bardziej dojrzałe, przemyślane, bezstronne (+)

• ograniczona możliwość oddziaływania na decydenta (+)

• podjęcie decyzji z natury wymaga dużo czasu (-)

• trudno ustalić odpowiedzialność za decyzje - zwłaszcza gdy nie zapadłą jednomyślnie (-)

• trudności w zachowaniu tajemnicy (-)

9. Czym jest samorząd, jakie wyróżniamy rodzaje samorządów ?

Samorządem są wszelkie formy udziału poszczególnych grup ludności w realizacji zadań publicznych, które nie są realizowane przez aparat państwowy. Jest to samodzielne i niezależne wykonywanie pewnych funkcji państwowych o charakterze administracyjnym przez określony organizm społeczny.

We współczesnym państwie mamy dwa podstawowe typy samorządów:

• Samorząd terytorialny - działa w podstawowych jednostkach podziału terytorialnego państwa. Do niego należy realizacja zadań lokalnych w interesie mieszkańców danej jednostki podziału terytorialnego państwa - gminy, miasta, powiatu itp. Tego typu rodzaj samorządu tworzy się zazwyczaj z inicjatywy mieszkańców, gdy cierpią oni z powodu niedowładu aparatu państwowego lub gdy chcą uniknąc opresyjnej dla nich aktywności państwa.

• Samorząd zawodowy - organizowany nawet na całym terytorium państwa przez ludzi wykonujących specyficzne zawody. Organy tego samorządu realizują określone zadania publiczne, wspólne tylko dla ludzi danego zawodu. (np. samorząd lekarski, adwokacji, rolniczy)

10. Czym jest partia polityczna i jakie funkcje spełnia ona w państwie współczesnym ?

Partia polityczna to dobrowolna organizacja ludzi, mająca wspólny co do spraw podstawowych program kierowania społeczeństwem, zmierzająca do realizacji tego programu poprzez opanowanie aparatu państwowego lub wywieranie na niego wpływu w kierunku dla siebie pożądanym. Partie są organizacjami klasowymi przede wszystkim w tym sensie, że opowiadają się za określonym systemem społecznym, gospodarczym i politycznym. Partie wyłaniają elity polityczne, a także są mechanizmami mającymi duży wpływ na kształtowanie opinii publicznej. Są także organizacjami, które integrują społeczeństwo wokół pewnych zadań a przez to ze są ciałami pośredniczącymi między jednostkami a państwem, wiążą społeczeństwo z państwem.

11. Czym jest prawo i jaką rolę spełnia ono w życiu społeczeństwa ?

Prawo jest zespołem norm postępowania, wzorców według których trzeba postępować. Cechą zasadniczą wyróżniającą prawo od innych zespołów norm jest to, że pochodzi od państwa. Państwo ustanawia normy prawne albo uznaje takimi już istniejące normy społeczne w wyniku czego powstają normy, których przed tym aktem woli nie było. Normy prawne różnią się od innych rodzajów norm także tym, że na straży ich przestrzegania stoi państwo. Prawo jakiegoś państwa to zespól, całokształt ogólnych norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez państwo, regulujących zachowania doniosłe z punktu widzenia państwa, których przestrzeganie jest zagwarantowane przez państwo. Jest także wyrazem polityki danego państwa. Prawo pełni bardzo ważną funkcję w życiu społeczeństwa gdyż wprowadza pewien porządek, który jest wartością samą w sobie. Kojarzy się z czymś sprawiedliwym, w dużym stopniu zapewnia przewidywalność zachowania zarówno państwa jak i jego mieszkańców. Daje ono poczucie bezpieczeństwa tym, którzy postępują zgodnie z wymogami prawa.

12. Jak reaguje państwo na nieprzestrzeganie prawa ?

Reakcja państwa na nieprzestrzeganie prawa objawia się w nałożonych sankcjach :

• Sankcja karna - wymierza ja państwa za zachowanie szczególnie społecznie niebezpieczne, zabronione przez prawo. Kara polega na zadaniu przez państwo osobie, która naruszyła normę prawną, pewnej przykrości, pewnego zła, bardziej odczuwalnego niż korzyści wynikające ze złamanego prawa.

• Sankcja egzekucji - ma miejsce wówczas, gdy państwa zmusza adresata normy, który jej nie przestrzega, do zrealizowania takiego stanu rzeczy, jaki powinien powstać w wyniku dobrowolnego przestrzegania normy. W sankcji tej nie chodzi o zrobienie przykrości adresatowi normy prawnej, tylko o wyegzekwowanie tego do czego dana osoba się zobowiązała

• Sankcji nieważności - dotyczy działań o charakterze umownym. Takie działanie dotknięte sankcją nieważności z punktu widzenia prawa się nie liczy. Nie wiąże się z nim właściwych dla tego rodzaju działań skutków prawnych.

13. Czym są obyczaje. Podaj przykłady norm obyczajowych ?

Obyczaje - jest to całokształt norm obyczajowych, uznawanych i przestrzeganych w danym społeczeństwie.

Jest to ogól reguł postępowania, które ukształtowały się w świadomości ludzi pod wpływem nawyku, w rezultacie wielokrotnego powtarzania, w określonych okolicznościach, tych samych zachowań, w wyniku ukształtowania się przeświadczenia, że tak właśnie należy postępować. Obyczaje powstają w codziennej praktyce życia ludzkiego. Mają więc z reguły, o ile nie są upowszechniane przez jakieś organizacje, zasięg lokalny. Wyrażają opinię określonego środowiska co powoduje, że są one odmienne w różnych środowiskach.

14. Czym prawo międzynarodowe publiczne różni się od prawa krajowego ?

Zasadniczą różnicą dzielącą prawo międzynarodowe od prawa krajowego jest to, że prawo międzynarodowe jest jedno, przy czym nie oznacza to, że wszystkie jego normy odnoszą się do wszystkich państw i są dla wszystkich państw wiążące, natomiast praw krajowych jest tyle, ile państw na świecie. Normy prawa międzynarodowego wymagają dla swego powstania zgodnego współdziałania przynajmniej dwóch państw (kompromisu), natomiast państwo tworząc normy swego wewnętrznego prawa krajowego kieruje się wyłącznie swoimi potrzebami, możliwościami i interesami. Prawo międzynarodowe reguluje postępowanie państw w stosunkach międzynarodowych, a prawo krajowe reguluje przede wszystkim postępowanie jednostek, organizacji, a także zachowanie się państwa wewnątrz kraju. Istotnym jeszcze elementem różniącym jest fakt, że naruszenie norm prawa wewnętrznego pociąga za sobą całkowicie skuteczne sankcje ze strony danego państwa, natomiast jeżeli chodzi o prawo międzynarodowe to nie stworzona dotychczas efektywnego aparatu przymusu, który stałby na straży przestrzegania norm prawa międzynarodowego.

15. Czym jest świadomość prawna. Jakie są jej główne elementy.

Świadomość prawna stanowi część świadomości społecznej. Na świadomość prawną danego społeczeństwa składa się całokształt występujących w nim poglądów, wyobrażeń, przekonań, idei, przedstawień o prawie danego państwa i prawie innych państw, a także o prawie międzynarodowym. Elementem świadomości prawnej są również oceny dotyczące obowiązującego prawa oraz zachowań ludzi z punktu widzenia ich zgodności lub też niezgodności z wymogami prawa, legalności bądź też nielegalności. W skład także wchodzi całokształt postulatów co do tego jakie prawo powinno być, aby było w przekonaniu oceniającego sprawiedliwe, skuteczne, bliskie. Reasumując, na świadomość prawną składają się przede wszystkim trzy elementy: znajomość prawa i jego zasad, ocena prawa i zachowań przez nie regulowanych oraz postulaty co do tego, jakim powinno być prawo.

16. Czym różni się stanowienie norm prawnych od uznania jakichś norm za normy prawa ? ?!?!?

Stanowienie jest aktem woli, decyzją, w wyniku której powstają normy postępowania. Natomiast uznanie normy prawa jest to zaakceptowanie przez państwo już istniejącej normy obyczajowej, społecznej itp. jako normy prawnej. Uznanie jakiejś istniejącej normy za normę prawa składa się z dwóch elementów: aktu aprobaty danej normy i aktu jej przyjęcia do zespołu norm prawnych. Uznanie nie stwarza normy. Ma ono tylko ten skutek, ze dana norma zmienia swój charakter, staje się normą prawa. Często stosowaną postacią uznania jakiejś normy za normę prawną jest precedens - decyzja organu państwowego w konkretnej sprawie, która jest przyjmowana jako wzorzec przy rozstrzyganiu innych analogicznych spraw. Także uznanie pewnych norm społecznych za normy prawa może również mieć miejsce wcześniej niż dane normy się pojawiły - uznanie uprzednie. Szczególnym przypadkiem uznania jest recepcja prawa tzn. przyjęcie przez państwo normy prawnej innego państwa obowiązującej w pewnej dziedzinie życia.

17. Jak przedstawia się system źródeł prawa w Polsce ?

W skład systemu źródeł prawa w Polsce wchodzą zarówno źródła prawa stanowionego, jak i prawa uznanego, w tym znikomym zakresie prawa zwyczajowego. Ogół źródeł prawa w RP jest podzielony na:

• źródła powszechnie obowiązującego prawa

- konstytucja

- ustawy

- ratyfikowane umowy międzynarodowe

- rozporządzenia

• źródła prawa mające charakter wewnętrzny

- uchwały Rady Ministrów

- zarządzenia Prezesa RM oraz zarządzenia ministrów

- uchwały sejmu, senatu

- zarządzenia Prezydenta oraz KRRiT

18. Jakimi metodami ustala się fakty doniosłe prawnie ?

W każdym przypadku stosowania prawa jest niezbędne ustalenie określonego stanu rzeczy według wymogów jakie stawia każdy proces poznawczy. Zazwyczaj dzieje się to przez ustalenie tzw. prawdy materialnej tzn. wiernego odzwierciedlenia istotnych dla danej sprawy zdarzeń i okoliczności. Należy się przy tym posługiwać wszystkimi dostępnymi środkami dowodowymi: zeznania świadków, zeznania osób poszkodowanych bądź podejrzanych, dokumentami, opiniami biegłych, wynikami ekspertyz naukowych, własnymi obserwacjami poczynionymi w toku oględzin miejsca i przedmiotów, które mają znaczenie dla sprawy. Czasami proces ustalania stanów faktycznych istotnych dla danego procesu stosowania prawa sprowadza się do tzw. domniemania prawnego tzn. do norm formuł dyrektyw dowodzenia określonych stanów faktycznych, których ustalenie jest bardzo trudne, a czasami wręcz niemożliwe

19. Co to jest domniemanie prawne, jakie są rodzaje domniemań prawnych ?

Domniemanie prawne jest to norma formułująca dyrektywy dowodzenia określonych stanów faktycznych, których ustalenie jest bardzo trudne, a czasami nawet niemożliwe w toku naukowego procesu poznawczego, a jednocześnie jest to stan faktyczny, którego ustalenie dla danego aktu stosowania prawa jest konieczne. Domniemania prawne opierają się na tzw. prawdopodobieństwie życiowym. Jednakże nie zawsze jest ono zgodne z rzeczywistością, dlatego też ustawodawca dopuszcza przeprowadzenie przeciwko domniemaniu tzw. dowodu przeciwnego. Ze względu na możliwość przeprowadzenia dowodu przeciwnego domniemania prawne dzielimy na:

• domniemania prawne - dopuszczające dowód przeciwny (dowód przeciwny ograniczony, wskazany)

• domniemania z prawa - nie dopuszczające dowodu przeciwnego.

• Fikcja prawna - mamy do czynienia gdy ustawodawca każe uznać coś za istniejące, choć wiadomo ze dany stan faktyczny jest niemożliwy.

20. Czym jest wykładnia prawa, jakie są jej rodzaje ?

Wykładnia prawa (interpretacja prawa) jest to proces myślowy, zmierzający do ustalenia znaczenia i zakresu już istniejących obowiązujących przepisów. Prowadzi ona do właściwego zrozumienia danych przepisów, do ustalenia, jakie zawierają one normy.

Rodzaje:

• Wykładnia językowa

• Wykładnia systemowa

• Wykładnia celowościowa.

21. Na czym polega analogia w prawie, jakie są jej rodzaje ?

Z analogią w prawie spotykamy się wówczas, gdy z jakichś względów zapełnienie luki konstrukcyjnej przez ustawodawcę jest niemożliwe. W zależności od potrzeb, spotykamy się z dwoma rodzajami analogii:

• Analogia z ustawy - występuje gdy do sytuacji nie uregulowanej stosuje się normy prawne regulujące sytuację najbardziej podobną.

• Analogia z prawa - występuje gdy rozstrzyga się jakąś sprawę nie uregulowaną prawnie na podstawie zasad systemu prawa bądź zasad danej gałęzi prawa, a nawet czasami tylko na podstawie fundamentalnych ocen uznawanych w obowiązującym prawie.

22. Na czym polega zdolność prawna a na czym zdolność do działań prawnych ?

Zdolność prawna to możność bycia podmiotem praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego. Zdolność prawną ma każdy człowiek od chwili urodzenia aż do śmierci. W prawie polskim każdy człowiek posiada zdolność prawna - nie występuje pojęcie śmierci cywilnej. Warunkiem nabycia zdolności prawnej z chwilą urodzenia jest urodzenie się dziecka żywego (nie ma tutaj znaczenia jego aktualny stan zdrowia). Natomiast zdolność do czynności prawnych jest to zdolność do tego, by swoim zachowaniem nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Zdolność ta nie podlega zrzeszeniu się jej w całości lub częściowo. Można jedynie korzystać z określonych praw.

• pełna zdolność do czynności prawnych - osoby które ukończyły 18 lat bądź zawarły wcześniej związek małżeński.

• brak zdolności do czynności prawnych - osoby które nie ukończyły 13 lat, osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

• ograniczona zdolność do czynności prawnych - małoletni którzy nie ukończyli 13 lat, osoby ubezwłasnowolnione częściowo.

23. Czym jest system prawa, na jakich założeniach się on opiera ?

System prawa danego państwa jest to zbiór obowiązujących norm prawnych (w danym momencie historycznym ) wraz z ich wzajemnym powiązaniem z punktu widzenia cech wspólnych i ich różnicujących. Jako zasady sytemu prawa traktuje się normy prawne o szczególnie doniosłym znaczeniu dla tego systemu oraz podstawowe postulaty prawne właściwe temu systemowi niezależnie od tego, czy i w jakiej mierze zostały sformułowane w przepisach prawnych należących do danego systemu. System prawa ma cechy niesprzeczności - jedna norma nie może wykluczać kolejnej oraz zupełności - każde zagadnienie prawne można rozstrzygnąć na podstawie norm należących do danego systemu.

24. Czym jest konstytucja. Jakie konstytucje dotychczas miała Polska ?

Konstytucja jest ustawą zasadniczą państwa. Reguluje najważniejsze sprawy w państwie a od innych ustaw różni się tym, że ma najwyższą moc prawną - wszystkie inne ustawy i akty prawotwórcze powinny być z nią zgodne oraz rozwijać zasady w niej zawarte. Tak więc konstytucja spośród ogólu ustaw wyróżnia się swoją treścią, mocą prawną, trybem uchwalania lub jej zmieniania (przez najwyższy organ prawodawczy, ze znaczną zgodnością poglądów), nazwą oraz tym, że państwo ma tylko jedną konstytucje.

Konstytucje:

• 3 maja 1791 r

• 17 marca 1921 (marcowa)

• 23 kwietnia 1935 (kwietniowa)

• 22 lipca 1952 (lipcowa)

• 2 kwietnia 1997

(*Konstytucja Księstwa Warszawskiego 22 lipca 1807 Napoleon I, Ustawa konstytucyjna Królestwa Polskiego 27 listopada 1815 Aleksander I)

25. Jakie znasz teorie powstania państwa ?

• koncepcja teistyczna

• koncepcja umowy społecznej

• koncepcja prawa natury

• koncepcja przemocy i podboju

26. Czym różnią się od siebie: państwo proste, federacyjne, konfederacyjne ?

Określenia te różnią się strukturą prawną państwa.

Państwo proste - państwo, którego jednostki podziału terytorialnego nie mają charakteru organizmów państwowych

Federacja - państwo, którego zakres samodzielności poszczególnych jednostek podziału terytorialnego jest tak szeroki, że organy tych jednostek korzystają niemal z pełni władzy państwowej.

Konfederacja - państwo którego więzi między władzą centralną a poszczególnymi jego częściami składowymi są luźne i ograniczone.

27. Jakie funkcje spełnia państwo ?

• funkcje wewnętrzne

• funkcje zewnętrzne

• funkcje gospodarczo-organizatorskie

• funkcje kulturalno-wychowawcze

• funkcje socjalne

28. Co głosi koncepcja podziału władz. Przed czym na chronić jej realizacja ?

Koncepcja podziału władz głosi iż, w danym państwie powinien zajść podział władzy na władzę prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą oraz powinien działać system hamowania i równowagi między nimi w celu uniknięcia nadużycia władzy. Każda władza ma wypełniać powierzone jej obowiązki oraz patrzeć na ręce pozostałym władzom, aby nie sięgały po moc, która im nie przysługuje. Skupienie w jednym ręku całej władzy jest niebezpieczne dla ludności państwa gdyż zachodzi do nadużywania prawa, a co w końcowym efekcie prowadzi do ograniczenia wolności.

29. Jakie znasz systemy partyjne ?

System partyjny w danym kraju stanowią wszystkie legalnie w nim działające partie polityczne. Przyjęto dzielić systemy partyjne na :

• jednopartyjny - gdy w danym kraju istnieje tylko jedna partia polityczna, która kieruje państwem.

- samorzutny - ukształtował się samorzutnie, bez żadnego przymusu (np. Algieria)

- wymuszony - system narzucony np. faszyzm, komunizm.

• dwupartyjny - gdy w danym kraju istnieją dwie silne partie polityczne, które na przemian przejmują kierownictwo w państwie. Partie te zdominowały pozostałe partie na arenie politycznej. (np. Anglia, USA)

• wielopartyjny - gdy w danym kraju występuje wiele partii na arenie politycznej, mających ograniczony wpływ i poparcie (powstają koalicje rządowe).

30. Kto jest lobbistą ?

Lobbista to człowiek, który stara się nakłonić członków parlamentu bądź też innego ciała decyzyjnego do podjęcia decyzji w określonej sprawie, korzystnej dla jego grupy nacisku. Mimo iż w przeszłości odnoszono się do nich z niechęcią, to dzisiaj ich aktywność jest ceniona jako pomocna w podejmowaniu decyzji.

31. Określ czym jest norma postępowania ?

Norma postępowania to pewien wzorzec, z całą powagą sformułowana wypowiedź wskazująca komuś, jak się ma zachować w określonych warunkach. Norma może takie zachowanie nakazywać, może go zabraniać a także może tylko je sugerować. Wyodrębnia zachowanie, do którego się odnoś, spośród wszystkich możliwych zachowań psychofizycznych jej adresata.

* (autonomiczne, heteronomiczne, indywidualne, generalne, bezwzględnie i względnie obowiązujące)

32. Jak zbudowana jest norma prawna ?

Norma prawna składa się z trzech części :

• Hipotezy - ta część normy która dotyczy adresatów (wskazuje ich) danej normy oraz okoliczności w jakich mają się oni zachowywać w sposób wskazany w normie.

• Dyspozycji - najważniejsza część normy prawnej, wskazuje sposób postępowania, jakiego od adresatów normy oczekuje normodawca.

• Sankcji - ta część normy, która informuje o tym, jak zareaguje państwo na niezastosowanie się przez adresata do wskazań zawartych w dyspozycji normy, o ile nastąpiły okoliczności przewidziane w hipotezie.

* (adresat pierwotny - podmiot opisany w hipotezie, adresat wtórny - podmiot o którym mowa w sankcji)

33. Wymień źródła prawa międzynarodowego publicznego.

Wyodrębnia się dwa zasadnicze źródła prawa międzynarodowego:

• Umowa międzynarodowa - ma dziś z reguły formę pisemną. Jest nią zgodne oświadczenie woli przynajmniej dwóch państw, których celem i rezultatem jest ustanowienie norm prawnych.

• Zwyczaj międzynarodowy - jest rezultatem wspólnego postępowania państw tworzących normy prawa. Określone postępowanie państw w danych okolicznościach pozwala przypuszczać, że działają one według określonej reguły uprzednio nie sformułowanej. Żeby reguła ta mogła zostać uznana za normę zwyczajowego prawa międzynarodowego musi ukształtować się opinia, że takie postępowanie jest zgodne bądź też niezgodne z prawem międzynarodowym.

34. Co to znaczy, że dany akt prawotwórczy obowiązuje ?

Dany akt prawotwórczy obowiązuje gdy mamy taką sytuację, iż zawarte w nim normy zostały ustanowione i do tej pory nie zostały uchylone przez kompetentny organ państwa. Pozwala to przyjmować, że państwo życzy sobie, aby takie normy była realizowane, tzn. aby w razie niestosowania się do ich dyspozycji została zastosowana sankcja.

35. Co głosi statyczna a co dynamiczna teoria wykładni prawa ?

Teoria statyczna - widzi cel wykładni w zachowaniu niezmienności prawa i pewności prawnej. Wychodzi z założenia, że normy prawne raz wyartykułowane w określonych przepisach nie ulegają zmianie.

Teoria dynamiczna - widzi cel wykładni w zapewnieniu zgodności prawa z życiem (żeby prawo nie było zbyt oderwane od rzeczywistości). Uważa, że mimo iż nie uległ zmianie tekst prawny, zmieniają się normy prawne w nim zawarte.

36. Jaką wykładnie nazywamy wykładnią autentyczną ?

Wykładnia autentyczna jest to wykładnia legalna (wiążąca wszystkich adresatów oraz niemal wszystkie organy państwowe bądź wykładnia wiążąca tylko pewną grupę osób i organów państwa) , która może być dokonana przez ten sam organ, który ustanowił interpretowane przepisy. Ma ona taki zakres obowiązywania, jak interpretowany przepis.

37. Czym stosowanie prawa różni się od jego stanowienia ?

Stanowienie jest aktem woli, decyzją w wyniku której powstaje norma postępowania. Termin ten odnosi się do decyzji państwowych w wyniku których powstają normy ogólne. Natomiast stosowanie prawa dotyczy tylko państwa i jego organów. Organ państwa stosuje prawo wtedy, gdy na podstawie obowiązującej normy prawnej ustanawia normę indywidualną dla określonej sytuacji w sposób przewidziany dla danej sytuacji.

38. Czy każda osoba fizyczna ma zdolność do czynności prawnych ?

Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie, czyli takie, które wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomani, nie są w stanie kierować swoim postępowaniem.

---