PRL i III RP- główne wiadomości

1. Postacie: przywódcy:

Prezydenci:

Bolesław Bierut- prezydent KRN 1944- 1947 i prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 1947-1952

Wojciech Jaruzelski- prezydent PRL 1989 i prezydent III RP 1989- 1990

Lech Wałęsa- 1990- 1995

Premierzy Polski Ludowej:

Edward Osóbka- Morawski 1944- 1947

Józef Cyrankiewicz 1947- 1952

Bolesław Bierut 1952-1954

Józef Cyrankiewicz 1954-1970

Piotr Jaroszewicz 1970-1980

Edward Babiuch 1980

Józef Pinkowski 1980- 1981

Wojciech Jaruzelski 1981- 1985

I sekretarze KC PZPR ( Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ):

• Bolesław Bierut 1948-1956

• Edward Ochab 1956

• Władysław Gomułka 1956-1970

• Edward Gierek 1970-1980

• Stanisław Kania 1980-1981

• Wojciech Jaruzelski 1981-1989

2. Skróty:

PRL- Polska Rzeczpospolita Ludowa III RP- Rzeczpospolita Polska

MO- Milicja Obywatelska ORMO- Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej

ZOMO- Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej UB- Urząd Bezpieczeństwa

SB- Służba Bezpieczeństwa MBP- Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego

WiN- Wolność i Niezawisłość PPS- Polska Partia Socjalistyczna

PPR- Polska Partia Robotnicza PZPR- Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

ZSL- Zjednoczone Stronnictwo Ludowe SD- Stronnictwo Demokratyczne

KUL- Katolicki Uniwersytet Lubelski ZMP- Związek Młodzieży Polskiej

SP- Służba Polsce PGR- Państwowe Gospodarstwo Rolne

RSP- Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna KOR- Komitet Obrony Robotników

ROPCiO- Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela

KPN- Konfederacja Polski Niepodległej

NSZZ- Niezależny Samorządny Związek Zawodowy

WRON- Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego

PRON- Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego

5. Określania:

Prymas Tysiąclecia- kardynał Stefan Wyszyński

Kapelan Solidarności- ks. Jerzy Popiełuszko

Legenda Solidarności- Lech Wałęsa

Wiesław- Władysław Gomułka

Orły Górskiego- reprezentacja piłkarska w latach 70-tych

Złotka- reprezentacja siatkarek Andrzeja Niemczyka 2003 i 2005

Wypadki poznańskie- 1956 obchody milenijne- 1966

Wydarzenia marcowe- 1968 Polska Gierka- 1970- 1980

Wydarzenia grudniowe - 1970 PRL- 1944 ( nazwa 1952- 1989)

Wydarzenia czerwcowe- 1976 III RP- od 1989

porozumienia sierpniowe- 1980 stan wojenny- 13 XII 1981- zawieszony 1 I 1983, zniesiony 22 VII 1983

Okrągły stół- 5 II - 6 IV 1989 21 postulatów MKS- 17 VIII 1980 Stocznia Gdańska

Sejm kontraktowy- wybory 4 VI 1989 3 X TAK- referendum z 30 VI 1946

skok przez płot- Lech Wałęsa przywódcą strajku w Stoczni Gdańskiej 0d 16 VIII 1981

internowanie- przymusowe umieszczanie w specjalnych obozach, zazwyczaj osób biorących udział w wojnie - rozbrojonych oddziałów wojskowych, które przekroczyły granicę państwa neutralnego. Dotyczy osób cywilnych oraz wojska.

ścieżka zdrowia- Ścieżka zdrowia - ironiczne określenie na formę tortur stosowanych w PRL przez SB, ZOMO i MO, zwłaszcza wobec działaczy opozycji. Polegała na biciu pałkami milicyjnymi aresztanta biegnącego pomiędzy dwoma szeregami bijących. Czasami dla utrudnienia "skazańcowi" nakazywano rozwiązać sznurówki lub wręcz wiązano oba buty sznurówkami

drugi obieg- Wydawnictwa podziemne (bibuła, drugi obieg) - wydawnictwa wydawane w krajach, w których obowiązywała cenzura (PRL, ZSRR itp.). Były to publikacje bezdebitowe, czyli bez dopuszczenia do rozpowszechniania przez stosowny urząd (w Polsce do 1989 był to Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk), niejednokrotnie ignorujące prawo autorskie

reglamentacja- wprowadzone na stałe lub czasowo ograniczenie wolnego obrotu pewnymi dobrami lub towarami, spowodowane przeważnie niedostatkiem tych dóbr lub towarów i koniecznością ich racjonowania; zjawisko typowe dla gospodarki okresu wojennego i tuż po wojnie, a także, w różnych formach, dla ekonomiki państw socjalistycznych

białe plamy- nieopublikowane, zatajone fakty na temat internowań, agentury na rzecz ZSRR, informacje o morderstwach, porwaniach oraz o działalności spiskowej czy wywrotowej. Białe plamy to informacje wymazane z obiegu lub całkiem niedostępne.

non possumus- Formuła ta wiąże się także z historią Polski. Mianowicie w memoriale biskupów polskich do władz PRL z 8 V 1953 za pomocą non possumus postawione jest kategoryczne "nie" dla podporządkowania się Kościoła władzom świeckim (w odpowiedzi władze uwięziły kardynała Stefana Wyszyńskiego).

socrealizm- inaczej REALIZM SOCJALISTYCZNY kierunek w literaturze i sztuce, występujący od lat 30. dwudziestego wieku w ZSRR, a po 1945 r. także w innych krajach komunistycznych, ściśle związany z polityką kulturalną okresu stalinizmu, postulujący zgodność wizji świata przedstawianego przez artystów z ideologicznymi tezami marksizmu, jak również komunikatywność formy, optymizm, uprzywilejowanie tematyki pracy, walki klasowej i ruchu robotniczego

nomenklatura- W żargonie partyjnym nomenklatura oznaczała sformalizowany ściśle system mianowań na stanowiska. Mówiono np., że stanowisko majstra czy kierownika wydziału w zakładzie pracy jest w nomenklaturze Podstawowej Organizacji Partyjnej lub w nomenklaturze Komitetu Zakładowego PZPR (o zatrudnieniu konkretnej osoby decydował KZ PZPR, w praktyce zaś jego I Sekretarz)

ziemie odzyskane- termin używany po II wojnie światowej na określenie ziem zachodnich i północnych współczesnej Polski, które zgodnie z postanowieniami konferencji poczdamskiej poddano polskiej jurysdykcji. Używany często przez propagandę PRL.

proces szesnastu- pokazowy proces polityczny przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, przeprowadzony w dniach 18-21 czerwca 1945 r. w Moskwie. Głos najpierw zabrali oskarżyciele. W akcie oskarżenia zarzucono:

1. Organizację podziemnych oddziałów zbrojnych Armii Krajowej na tyłach Armii Czerwonej,

2. Utworzenie podziemnej organizacji wojskowo-politycznej "NIE",

3. Działalność terrorystyczno-dywersyjną i szpiegowską podziemnych oddziałów zbrojnych AK i NIE,

4. Pracę nielegalnych radiostacji nadawczo-odbiorczych na tyłach Armii Czerwonej,

5. Plan przygotowania wystąpienia zbrojnego w bloku z Niemcami przeciwko

akcja Wisła- akcja militarna o charakterze międzynarodowymwymierzona w struktury Ukraińskiej Powstańczej Armii i Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, oraz przesiedleńcza dokonana w celu usunięcia wybranych grup ludnościowych, m.in. Ukraińców, Bojków, Dolinian i Łemków, jak również rodzin mieszanych polsko-ukraińskich, głównie z terenów Polski południowo wschodniej

bitwa o handel - wydarzenia w Polsce w latach 1946-1949, mające na celu ograniczenie i wyeliminowanie sektora prywatnego, którego istnienie miało grozić odrodzeniem się kapitalizmu. Wywołane one były z inicjatywy między innymi Hilarego Minca na kwietniowym plenum KC PPR 13 i 14 kwietnia 1947

---