36 Ziemie polskie w okresie Wiosny Ludów

podręcznik, str. 223-227

1. Termin „Wiosna Ludów” - największe wystąpienie rewolucyjne w dziejach XIX- wiecznej Europy, walka z pozostałościami feudalizmu, walka narodów o wolność, stworzenie niepodległych państw ( Węgrzy, ziemie polskie) lub ich zjednoczenie ( Niemcy, Włochy). Wiosna Ludów to okres 1848-1849.

2. Nieudane ogólnonarodowe powstanie w roku 1846 ( Centralizacja Poznańska) - poza kilkoma wystąpieniami zbrojnymi, np. na moście Chwaliszewskim w Poznaniu czy okolicach Siedlec w Kongresówce potencjalnych uczestników powstania władze zaborcze szybko aresztowały.

3. Rabacja galicyjska- „rzeź galicyjska”

a. wystąpienia chłopskie w Galicji w roku 1864 pod przywództwem Jakuba Szeli, skierowane przeciwko ziemiaństwu. Chłopi napadali na dwory ziemian, rabowali dobytek, mordowali rodziny ziemiańskie, by pomścić swoje krzywdy. W sumie splądrowano około 500 dworów, a śmierć poniosło około 3 tys. osób. Konflikt podsycały władze austriackie, którym odpowiadał konflikt ziemianie- chłopi na polskiej wsi.

4. Rewolucja krakowska 1846 ( 21 II- 4 III)

1. zdobycie władzy w Rzeczpospolitej Krakowskiej przez powstańców na czele z sekretarzem powstania Edwardem Dembowskim. („czerwony kasztelanic”). Ponadto Jan Tyssowski- dyktator powstania , Ludwik Gorzkowski, Aleksander Grzegorzewski,

2. radykalne hasła rewolucji - „Manifest do Narodu Polskiego” ( 22 II 1846)

- zniesienie pańszczyzny bez odszkodowania,

- przekazanie chłopom uprawianej ziemi na własność,

3. upadek powstania po śmierci Edwarda Dembowskiego - interwencja wojsk austriacko- rosyjskich

4. represje popowstaniowe:

• likwidacja Rzeczpospolitej Krakowskiej- została przyłączona do Austrii

• germanizacja administracji i szkolnictwa

5. Wiosna Ludów na ziemiach polskich:

1. zabór pruski: przywódca Ludwik Mierosławski ( III- V 1848)

- tworzenie komitetów narodowych i oddziałów polskich ,

- * prośba władz powstańczych o spolszczenie administracji i utworzenie korpusu wojska polskiego

- atak wojsk pruskich na polskie obozy- potyczki powstańców z wojskami pruskimi- Miłosław, Sokołów

- kapitulacja sił powstańczych

- skutki: likwidacja autonomii Wielkiego Księstwa Poznańskiego, popularność haseł „ograniczników”

2. zabór austriacki:

• powstanie oddziałów Gwardii Narodowej w Krakowie i we Lwowie,

• dekret o zniesieniu pańszczyzny- 22 IV 1848 ( gubernator Franciszek von Stadion)

• spór o serwituty ( pastwiska, lasy wspólnie użytkowane przez ziemiaństwo i chłopów)- pogłębienie antagonizmu chłopsko- ziemiańskiego,

• narodziny ukraińskiego ruchu narodowego ( Kościół unicki)

3. znaczenie Wiosny Ludów na ziemiach polskich:

• konflikty narodowościowe:

• polsko-niemiecki w Wielkopolsce

• polsko-ukraiński w Galicji

---