ŁOBOCKI

1.Wychowanie- proces (rodzaj ludzkiego działania) lub wynik (produkt) oddziaływań wychowawczych.

W rozumieniu:

-wąskim- odnosi się do motywacji, emocji (czyli osobowości), w nie do intelektu;

-szerokim- odnosi się do oddziaływania na całego człowieka w całym jego życiu.

2.Cechy wychowania:

a)złożoność:

-zachowanie człowieka jest zależne zarówno od uwarunkowań zewnętrznych (w tym oddziaływań wych.), jak i uwarunkowań wewnętrznych (osobiste przeżycia i doświadczenia człowieka);

-to proces adaptacji norm postępowania, polega na: asymilacji (przyswajanie nowych norm), akomodacji (przystosowanie się do „starych” norm z nowymi);

-w wychowaniu ważne jest by zaakceptować i uwewnętrznić normy postępowania (nie tylko pamiętać i rozumieć);

b)intencjonalność: w wychowaniu muszą być intencje, cel;

c)interakcyjność: wychowawca w proc. wych. też się realizuje, rozwija, ważna jest ta relacja dwóch osób;

d)relatywność:

-wszystkich skutków nie da się przewidzieć, przez złożoność wychowania i dynamikę ludzkiej osobowości;

-na osobowość ma wpływ też środowisko rówieśnicze i lokalne, środki masowego przekazu, rodzina, sytuacja gospodarcza i społeczno- polityczna kraju;

e)długotrwałość

- człowiek podlega przemianom osobowości przez całe życie.

3.Wychowanie w świetle teorii osobowości:

a)teorie behawiorystyczne (minus teorii- uniemożliwia aktywność i samodzielność):

-skrajna- przeżycia wewn. jednostki są jej sprawą osobistą, może w ogóle nie istnieją. Wszelkie zachowanie człowieka jest w istocie rzeczy jedyną reakcją na bodźce z zewnątrz (tj. na środowisko lub otoczenie)

Jest bodziec S (zmienne niezależne) -- > jest reakcja R (zmienne zależne)

-radykalna- wychowanie jest bezpośrednim oddziaływaniem wychowawcy na wychowanka, polegającym na jawnym kreowaniu jego rozwojem, nieuwzględnianiu przysługującemu mu prawa do własnej aktywności i samodzielności (przyp. mój: czyli w wychowaniu trzeba zaplanować takie bodźce by mieć konkretne reakcje)

-umiarkowana- wszystkie reakcje ludzi są nabyte, więc podlegają procesowi uczenia się (tylko nieliczne są dziedziczne)

S - O (zmienne pośredniczące- mogą zmieniać reakcje) - R

Warunkowanie instrumentalne w procesie uczenia się polegają na odpowiednim manipulowaniu wzmocnieniami pozytywnymi lub negatywnymi (nagrodami karami). Preferuje się wzmocnienia pozytywne, ich brak wyzwala tendencję do zanikania wyuczonej reakcji.

b)teorie humanistyczne:

-wychowanie- jest niedyrektywnym postępowaniem z wychowankiem (wychowawca nie narzuca im niczego i nie wymusza posłuszeństwa; rozwój ich uzależnia od samorealizacji, czyli osobistego zaangażowania się w proces stawania się coraz bardziej dojrzałym pod względem emocjonalnym, umysłowym i społecznym)

[rozwiniecie: -rozumienie, niż wyjaśnianie badanego zjawiska;

-człowiek jest jednostką aktywną i samodzielną (a nie bezwolnie ulegającą wpływom środowiska fizycznego i społecznego);

-człowiek ma prawdo i obowiązek ponoszenia odpowiedzialności za własny rozwój;

-proces samorealizacji- świadome wpływanie na coraz bardziej dojrzały i pełny kształt swego życia ten proces jest wrodzoną cechą człowieka;

-jednostka jest sterowana głównie przez własny sposób postrzegania zarówno samej siebie (świat wewnętrzny)m jak i swego otoczenia (świat zewnętrzny);

-o wartości człowieka decyduje nie to, czym był on w przeszłości lub czym stać się może w przyszłości, lecz to czym jest aktualnie;

-wychowanie ma dopomóc stać się osobą w pełni funkcjonującą, otwartą na nowe doświadczenia, o poczuciu własnej wartości, utrzymującą poprawne stosunki z innymi ludźmi, świadomą tego co robi. ]

c)teorie psychospołeczne:

-wychowanie polega w szczególności na odpowiednim organizowaniu współżycia i współdziałania dzieci, młodzieży i dorosłych, czyli na zabieganiu o poprawne stosunki interpersonalne, o interakcje w formie porozumienia słownego i bezsłownego

[rozwinięcie: -na kształtowanie osobowości mają wpływ uwarunkowania społeczne, stosunki międzyludzkie (głównym czynnikiem rozwoju człowieka są stosunki interpersonalne);

-prawidłowy rozwój człowieka stanowi warunek poczucia bezpieczeństwa, miłość, ogólne warunki życia społ. ]

4.Na czym polega zmiana w podejściu do wychowania zdaniem Łobockiego?

Dawniej wychowanek był traktowany jak bezwolny przedmiot w ręku wychowawcy, teraz istotną rolę spełnia także aktywność wychowanka.

5.Związek między wychowaniem, a opieką:

a)H. Radlińska-

-pojęcia przenikają się, uzupełniają;

-wychowanie uczy jak znaleźć i wybrać wartości, poszerza wiedzę, wspomaga w rozwoju;

-wych. trwa całe życie, podobnie opieka;

-wych bez opieki- o. zapewnia prawidłowe warunki rozwoju (nieszczęścia itp.);

-opieka bez wych. brak samodzielności.

b)J. Pieter- Opiekę dzieli na moralną, światopoglądową, organizacyjną, intelektualną, materialną. Pierwsze trzy utożsamiają się z wychowaniem.

c)M. Żelazkiewicz- mówi o opiece nad rozwojem intelektualnym i moralno- społecznym dzieci, nazywa to opieką wychowawczą. Pozostałe związki w wychowaniem widać w innych rodzajach opieki: polegająca na zapewnieniu bezpieczeństwa, opiekę związaną ze stworzeniem odpowiednich warunków higieniczno- zdrowotnych, opiekę dotyczącą warunków rozwoju społecznego w środowisku rodzinnym lub zastępczym.

d)A. Kelm- opieka towarzysząca wychowaniu polegająca na podejmowaniu działania w celu pokonania przeszkód, które utrudniają normalny przebieg procesu wychowawczego, oraz na przygotowaniu wychowanków do radzenia sobie w sytuacjach zagrożenia.

e)J. Maciaszkowa- związek między opiek, w wychowaniem ukazuje się poprzez fakt, iż opieka nie ogranicza się do wypełnienia świadczeń materialno- rzeczowych, lecz obejmują także pomoc o charakterze psychiczno- emocjonalnym (rozumienie potrzeb drugiego człowieka, współodczuwanie z nim, wspieranie go w procesie samorealizacji i samowychowania), rozwój społeczno- moralny i kulturalny, pełnienie przez wychowawcę funkcji profilaktycznej, kompensacyjnej, resocjalizacyjnej, rehabilitacyjnej.

f)Z. Dąbrowski- opieka i wychowanie to odrębne dziedziny działalności ludzkiej. „Działania opiekuńcze wyprzedzają i warunkują czynności wychowawcze”. Opieka zapewnia ciągłość istnienia gatunku ludzkiego, a wychowanie przekazywanie najszerzej pojętego dorobku kulturowego.

6.Cele wychowania:

a)koncepcja tradycyjna- polega na postulowaniu określonego modelu czy projektu osobowości, obejmującego bardziej lub mniej złożony układ cech. Każda z cech jest odpowiednikiem celu. Jest to zamknięty zestaw celów, do którego nie wolno niczego dodać ani niczego w nim zmieniać. „W wyniku tak organizowanego wychowania mamy do czynienia nie tyle z człowiekiem w pełni dojrzałym, odpowiedzialnym, i wielostronnie rozwiniętym, ile raczej zależnym, obciążonym konformizmem i wyraźnie przetrenowanym.”

b)koncepcja naturalistyczna- człowiek z natury jest tak bogaty i niezawodny, że wystarczy inicjować, pobudzać i ukierunkowywać jego rozwój. W ten sposób zapobiega się narzucaniu celów, których realizacja byłaby niemożliwa.

7.Zadania wychowania:

a)wychowanie w aspekcie rozwojowym (biologicznym)- zadaniem jest ochrona wychowanka przed wpływami, jakie mogą zakłócić normalny jego rozwój. Zadbanie o poczucie bezpieczeństwa, dobre samopoczucie, zdrowie psychiczne.

b)w aspekcie społecznym- wychowanek naśladuje wychowawców,

c)w aspekcie kulturowym- umożliwienie przyswajania materialnego i duchowego dorobku ludzkości.

d)w aspekcie religijnym- umożliwia odpowiedź na problemy egzystencjalne (sens życia itd.)

ABLEWICZ

1.Sytuacje wychowawcze, podział:

a)doświadczenie grupy

indywidualności w grupie

b)samodzielność ludzkiego bytu

-dziecko samo, instynktownie chce być „kimś”, dąży więc do ukształtowania swojego osobowego „ja”;

-każdy przychodząc na świat „jest” już kimś, ale też „staje się”;

-dziecko samotnie dąży do samodzielności, wychowawca może jedynie ukierunkowywać rozwój, wspomagać je;

c)zobaczyć Drugiego

-wychowawca musi mieć szacunek;

-samodzielność nie wyklucza towarzystwa; -praca z człowiekiem a potem nad człowiekiem, ważny jest ten ktoś (wychowanek), musi on włączyć się w proces wychowania, samo „nad” byłoby manipulacją; właściwa kolejność z i nad budzi w wychowanku troskę o sens życia;

-każdy sam musi znaleźć swoją drogę poznania prawdy i sam uczynić ją za własną (rozwijać się);

-Pradystans: człowiek sam może świat planować, przekształcać (z kolei zwierzęta są integralną częścią świata); ważne jest jednak wejście w relację, a warunkuje je prawdziwe ujrzenie tego samodzielnego Naprzeciw;

d)Pomiędzy-

-akceptacja przez innych (ta relacja z szacunkiem, to Pomiędzy- to spotkanie);

-Ethos- właściwe miejsce tej relacji; miejsce do życia, rozwijania się (bezpieczne, powinien czuć się dobrze; ważni są tu ludzie);

-sprawa wartości: prawda i wierność pomiędzy wychowankiem, a wychowawcą; wychowanek ma nadzieję p i w; -relacja i spotkanie prowokuje do czynienia Dobra dla Drugiego.

2.Wychowanie- „działanie, rodzaj wpływu ukierunkowanego na ukształtowanie, ewentualne doprowadzenie do takiego pozytywnego rozwoju osobowości wychowanka, która stałaby się podstawą zachowań i postaw zgodnych z akceptowanymi społecznie normami.”

CICHOŃ

1.Co składa się na strukturę procesu wychowania?

a)antropologia (filozofia człowieka), antropologia filozoficzna

-nauka zajmująca się człowiekiem w różnych aspektach (metafizyczno-ontologicznym, moralno-etycznym, estetycznym, psychologicznym, społeczno-kulturowym itd.); próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie kim jest człowiek, określić jego strukturę ontyczną (wartości) oraz miejsce wśród innych bytów.

b)aksjologia (teoria wartości)

wyjaśnia jakie to są (czy mają być) wartości i w jaki sposób osadzone są w strukturze procesu wychowawczego- inaczej: refleksja nad wartościami moralnymi ze względu na ich miejsce i rolę w działalności wychowawczej.

Proces wychowania składa się z wychowania. Jego znaczenia:

-szerokie- wszystkie działania (socjalizacja)

-wąskie- działania zamierzone i świadome

Wychowanie- zmierza do ukształtowania osobowego „ja”; samowychowanie- warunek nastąpienia procesu wychowania.

2.Różnica między Łobockim, a Cichoniem (wychowanie):

Ł.- działania na psychikę <-> C.- mówi o działaniach;

Ł.- wychowanie ma wpływ na motywację, emocje <-> C.- nie ma mowy o tym co u Ł. (skupia się na działalności)

Ł.- zmieniać postępowanie <-> C.- kształtować osobowe „ja”

3.W jaki sposób wartości mają wpływ na proces wychowania?

Struktura ontyczna- struktura tworząca ludzki byt

Na proces wychowania ma wpływ to co składa się na strukturę ontyczną.

4.Sytuacja wychowawcza. Składa się na nią:

-warunki i splot okoliczności,

-zdarzenia,

-obejmuje wychowanka i wychowawcę,

-środowisko,

5.Na osobowość składa się:

-temperament,

-stałe cechy,

-moralność.

Osobowość: praktyka wych. wykazuje często, te same lub podobne zabiegi wychowawcze w różnych sytuacjach przynoszą odmienne skutki, i to nie tylko w zależności od różnic między wychowankami, ale także w odniesieniu do tego samego wychowanka.

6. „Sztuka wychowania polega więc głównie na umiejętności doboru poznanych i zaakceptowanych treści wychowawczych i dostosowaniu tych treści do sytuacji, w których znajdują się wychowawca i wychowanek.”

Proces wychowania: „tylko wtedy może przynieść jakiekolwiek trwałe efekty, gdy sam wychowanek akceptuje przekazywane w nim treści i gdy dokona, opierając się na własnej woli i decyzji, zmiany czy modyfikacji swoich własnych nastawień, poglądów, postępowań, itd.

7.Kształtowanie osobowego „ja” to kształtowanie intelektu, zainteresowań, cech. Ważne jest by nie tylko wybrać wartości, ale postępować zgodnie z nimi.

8.Wartości moralne to: (WAŻNE!!!)

-zalety, wady które przypisujemy osobowości i charakterowi;

-kwalifikacje czynów (w zależności od okoliczności), nie zawsze postępujemy wg. naszych wartości;

-trwałe skłonności i dyspozycje moralne

Jeśli będą spełnione powyższe warunki, to będzie ukształtowane w pełni osobowe „ja”.

Różnica między Łobockim, a Cichoniem: Ł.- zewnętrzne, C.- wewnętrzne.

9.Wartości moralne w procesie wychowawczym widzimy w treściach, metodach i celach wychowawczych.

„Wydaje się, że nie ma celów wychowawczych moralnie neutralnych.” (np. gdy celem wych. jest wyrobienie w wychowankach zalet sprawiedliwości, szlachetności, to realizacja tego celu jest zarazem realizacją wartości moralnych.) [por. rozdz. „Wartości moralne w procesie wychowania”]

SZTOMPKA

1.Proces wychowania (ważne!) - jest pewnym wejściem w dorosłość (zazwyczaj faza w biografii człowieka kończy się w momencie podjęcia ról zawodowych). Zadania:

-wprowadzenie do życia społecznego i kultury (kształtuje jaźń, osobowość, poczucie tożsamości),

-uczy się ról społ. (m.in. wiadomości, umiejętności, przekonania, normy, wartości, potrzebnych do uczestnictwa w życiu społ. i kulturowym)

Proces socjalizacji- trwa przez całe życie obejmując całokształt społecznych oddziaływań (te co w proc. wych.)

Porces nauczania- obejmuje celowa i zorganizowaną działalność dydaktyczną, której jednostka poddawana jest przez niewielki tylko fragment życia.

2.Opisz model społeczeństwa.

-jest dynamiczny, czyli jest procesem, stawaniem (a nie stanem);

-są to łączące się działania jednostek i zbiorowości;

-procesy społ. tworzą ludzie, którzy działają pod wpływem wcześniejszych doświadczeń, historii.

3.Wymień kategorie czasu o charakterze obiektywnym oraz ich cechy.

a)czas historyczny (związany z polityką)

-odmiany: ekonomiczny (kryzysy, recesje lub sposoby gospodarowania, technologia), kulturowy (od upadku do ożywienia kulturalnego, od jednego stylu artystycznego do drugiego);

b)czas społeczny (rytm życia i działań zbiorowości ludzkich, związany przede wszystkich ze specyfiką pracy)

- odmiana: zawodowy- typowy dla różnych konkretnych form pracy, np. inny dla nauczyciela czy rolnika itd.

c)czas biograficzny

Znaczony zdarzeniami przełomowymi, o szczególnej doniosłości w życiu jednostki (ważna jest osoba), np. małżeństwo, narodziny dziecka, lub podjęcie pracy, emerytura, lub uczestnictwo w życiu publicznym.

- odmiana: biologiczny- związany z procesem rozwoju organicznego jednostki, a także jej codziennego funkcjonowania, np. faza dojrzewania, dojrzałości lub fazy aktywności- zmęczenie, wypoczynek itd.

4.Co to jest czas psychologiczny i czas pedagogiczny?

a)Czas psychologiczny- subiektywna percepcja (postrzeganie), ocena czasu, ogromnie zróżnicowana i uzależniona od wielu czynników, m.in. od zagęszczenia zdarzeń w obrębie procesu, a także od wielkości okresu dzielącego od zajścia zdarzeń. Cz. p. wpływa na podejmowane przez ludzi działania.

b)Czas pedagogiczny- trwa przez określony czas w biografii (czas uczenia się i wdrażania do dorosłego, pełnego życia). Ten okres ma swój rytm i dzieli się na etapy: wychowanie w rodzinie, przedszkole, szkoła podstawowa, średnia, uniwersytet, praktyka zawodowa, itp. Każda faza ma swoją czasową strukturę (rok szkolny, semestr itd.), istotne zdarzenia dzielące tą strukturę (inauguracja, zaliczenia itd.).

To co się dzieje, zależy od tego- kiedy (inaczej uczy się 1-klasista, a licealista, lub gdy uczy się na jesieni, czy przed wakacjami).

5.Na czym polega zależność między czasem pedagogicznym, a innymi kategoriami czasu?

a)czas ped.- cz. historyczny- Wychowawca powinien dostosowywać się do czasu w którym żyje wychowanek;

b)czas ped.- cz. społeczny Zróżnicowany rytm życia i pracy zbiorowości, środowisk, klas, zawodów, z których wywodzą się uczniowie i wychowankowie wpływa na proces wych. i jego skuteczność

c)czas ped.- cz. biograficzny- Suma nawarstwiających się doświadczeń biograf. poszczególnych wychowanków, decyduje o ich tożsamości, ukształtowaniu osobowości, stopniu dojrzałości życiowej jest różna.

d)czas ped.- cz. psychologiczny- To jak wychowanek subiektywnie ocenia rozciągłość procesu wych., jak postrzega nasycenie tego okresu zadaniami, obowiązkami, działaniami, jak odczytuje wewn. organizację czasu ped.- wszystko to wpływa silnie na poziom jego motywacji i mobilizacji.

6.Dyrektywy praktyczne dla pedagogiki wynikające ze zrozumienia wychowania jako procesu społecznego.

-indywidualne podejście;

-dobór treści, form i metod wychowania- dostosowanie do tego co się uczy i jak się uczy; a także dostosowanie tego do charakterystyki pokoleniowej, środowiskowej i dojrzałości biograficznej wychowanków;

-wych. dla przyszłości (wyprzedzanie czasu hist.),

-wych. dla twórczości (kształtowanie kreatywności)

STRÓŻEWSKI

1.Człowiek- najwyższa wartość.

2.Człowieczeństwo- o jej istocie świadczy mądrość i rozumność. (Filozofia odsłania człowieczeństwo, a paideia pomaga wedle niej właśnie kształtować człowieka.)

3.Na czym polega stawanie się człowiekiem? Jak dochodzimy do tego?

-Wartość człowieka jest zadana, a nie dana. Istnieje ideał do którego dążymy. Ale nie jest w człowieku, ale on dąży do tego.

-Jest dynamiczne.

-Ważny jest drugi człowiek (ja- Ty, ja-On)

-Ważne są prawa, bycie wychowanym przez nie

4.Co stanowi o istocie człowieczeństwa?

-Osobowość i jej autentyczność, wierność sobie;

-Człowiek stawia sobie cele i MOŻE je osiągać;

-wych. w człowieku jego właściwego charakteru, prawdziwego człowieczeństwa;

-wartość człowieka stanowi jego nieustanne dążenie do Dobra i Piękna;

-przekraczanie siebie, budowanie człowieka w sobie, dla siebie;

-budowanie swojej wartości mimo upływającego czasu.

---