Program zajęć rewalidacji indywidualnej dla ucznia upośledzonego umysłowo w stopniu głębokim

Inspiracją do utworzenia poniższego programu była znajomość dziecka z zespołem Downa oraz dostępna literatura.

 

[Spis treści]

„Dajmy dzieciom słońce, dajmy dzieciom radość, dajmy dzieciom miłość, żeby łez nie było” „Było sobie raz dziecię, które co dzień przed siebie naprzód szło. I ledwie wzrok podniosło na rzecz jaką, już przemieniło się w nią. I rzecz ta cząstką się stawała, na cały dzień lub na część dnia. Albo na lat wiele, na długie lat okresy.” Whitman Przy tworzeniu indywidualnego programu edukacyjnego dla ucznia z upośledzeniem w stopniu głębokim konieczne jest zastanowienie się i udzielenie odpowiedzi na trzy podstawowe pytania: Jaki jest uczeń? Jakie uczeń ma potrzeby i jakie wybrać treści? Jak zrealizować zaplanowane treści? Program terapii, zgodnie z zasadą indywidualizacji, nauczyciel konstruuje indywidualnie dla każdego dziecka, opierając się na wcześniejszej pełnej diagnozie psychologiczno-pedagogicznej. Wybrany układ ćwiczeń musi być ściśle dostosowany do potrzeb i możliwości wychowanka. Podstawą planowania zajęć rewalidacyjnych jest diagnoza, która określa przejawy i przyczyny zaburzeń rozwojowych dziecka. Konieczne staje się posiadanie pełnego kompletu informacji o uczniu. Nieodzowna jest znajomość jego aktualnego stanu psychofizycznego, przyczyn owego stanu i rokowań odnośnie dalszego funkcjonowania. Kryterium doboru treści powinna być ich przydatność dla ucznia, z którym prowadzimy rewalidację. Przydatne jest to, co ułatwia mu samoobsługę /a więc uwzględnia relację „ja z samym sobą”/ oraz funkcjonowanie w określonym środowisku społeczno-przyrodniczym /relacja „ja-otoczenie”/. Odpowiedź na pytanie trzecie wymaga sprecyzowania kierunku, w jakim będziemy ucznia prowadzić, by optymalnie się rozwijał, jak i uświadomienie sobie, co trzeba zrobić, by ten kierunek utrzymać. W czasie kilku pierwszych zajęć nauczyciel musi uważnie obserwować dziecko, aby uzupełnić diagnozę i ewentualnie skorygować program. Ćwiczenia na określonym poziomie trudności powinny być prowadzone tak długo, dopóki dziecko nie opanuje danej umiejętności. W pracy rewalidacyjnej nie obowiązują bowiem żadne rygory czasowe. Jedynym kryterium przejścia do następnego, trudniejszego etapu ćwiczeń są faktyczne osiągnięcia dziecka. Struktura jednostki metodycznej zajęć rewalidacyjnych jest odmienna od typowej lekcji. Zgodnie z zasadami terapii w każdej jednostce dominować powinny ćwiczenia relaksacyjne i odprężające. Ponieważ wydolność wysiłkowa jest cechą indywidualną każdego dziecka i zmienia się zależnie od sytuacji, w czasie zajęć uważnie obserwujemy ucznia i ustalamy optymalny czas trwania ćwiczeń. Każde ćwiczenie, pracę ucznia należy zawsze doprowadzić do końca i pozytywnie ocenić. CELE OPRACOWANIA PROGRAMU Dobór optymalnych form pracy z dzieckiem głębiej upośledzonym umysłowo w zależności od rodzaju i złożoności zaburzeń oraz wieku ucznia. Usprawnianie wszystkich zaburzonych funkcji poznawczych i ruchowych dziecka głębiej upośledzonego umysłowo (z zespołem Downa). Łagodzenie napięć emocjonalnych - pobudzanie do działania. Budzenie w uczniu wiary we własne siły i możliwości. Prawidłowa diagnoza umiejętności podstawowych dziecka w trzech zakresach: percepcja słuchowa, wzrokowa, sprawność motoryczna (karty pracy ucznia). Nawiązanie pozytywnych relacji z opiekunami dziecka (arkusz wywiadu z rodzicami). Poznanie „ historii” dziecka, etapów jego rozwoju psychoruchowego, przyczyn zaburzeń i trudności rozwojowych (arkusz wywiadu z rodzicami). Bieżąca kontrola postępów ucznia (arkusz obserwacji ucznia). Cele edukacyjne Głównym celem edukacji jest rozwijanie autonomii ucznia niepełnosprawnego, jego personalizacja oraz socjalizacja, a także - w ramach posiadanych przez niego realnych możliwości - wyposażenie w takie umiejętności i wiadomości, aby: mógł porozumiewać się z otoczeniem w najpełniejszy sposób, werbalnie lub pozawerbalnie; był zaradny w życiu codziennym adekwatnie do własnego indywidualnego poziomu sprawności i umiejętności oraz miał poczucie sprawczości; mógł uczestniczyć w różnych formach życia społecznego na równi z innymi członkami danej zbiorowości, znając i przestrzegając (w ramach swoich możliwości) ogólnie przyjętych norm współżycia społecznego, zachowując przy tym prawo do swojej inności. Wynikają z tego następujące cele szczegółowe: Kształtowanie umiejętności i porozumiewania się z otoczeniem zarówno za pomocą mowy, jak i alternatywnych i augmentatywnych sposobów komunikacji. Kształtowanie i rozwijanie umiejętności i kompetencji społecznych. Kształtowanie umiejętności samoobsługi polegające na: rozwijaniu umiejętności i sprawności niezbędnych w codziennych sytuacjach, związanych z ubieraniem się, jedzeniem, higieną osobistą, czynnościami fizjologicznymi, ochroną organizmu przed czynnikami szkodliwymi; kształtowaniu w tym zakresie nawyków i postaw ogólnie akceptowanych. Kształtowanie postaw i zachowań prozdrowotnych. Wdrażanie do kulturalnego, społecznie akceptowanego sposobu bycia. Umożliwienie poznawania środowiska przyrodniczego, wychowanie do życia w harmonii z przyrodą. Rozwijanie twórczej aktywności ucznia w dziedzinie plastyki, muzyki i tańca ze względu na jej znaczące wartości terapeutyczne. Stymulowanie i rozwijanie sprawności fizycznej ucznia poprzez organizowanie zabaw i gier ruchowych oraz ćwiczeń gimnastycznych o charakterze korekcyjno-kompensacyjnym. Podczas realizacji programu zastosowane zostaną różne metody, formy pracy i środki dydaktyczne, kierując się ich przewidywaną skutecznością. Na każdym etapie pracy, począwszy od planowania, obowiązywać będą zasady ortodydaktyki: gruntowna znajomość dziecka i przychodzenie mu z racjonalną, specjalistyczną pomocą: dostosowanie poczynań pedagogicznych do możliwości i potrzeb ucznia oraz warunków środowiskowych: indywidualizacja wymagań metod doboru środków dydaktycznych oraz organizacji i tempa pracy; przystępność treści nauczania; stopniowanie trudności; aktywny i świadomy udział dziecka w procesie rewalidacji wszechstronna poglądowość i przykład; zintegrowane oddziaływanie trwałość osiągnięć, umiejętność korzystania z nich i dalsze ich doskonalenie: systematyczność trwałość wiedzy wiązanie teorii z praktyką (zastosowanie w życiu codziennym). Treści edukacyjne Sposób ułożenia treści w programie odzwierciedla całościowe spojrzenie na ucznia. Jego rozwój nie będzie bowiem pełny, gdy oddzielnie na kilku zajęciach rozwijać będziemy poszczególne sfery jego osobowości. Oddziaływanie rehabilitacyjne powinno mieć zatem charakter globalny i być prowadzone w warunkach jak najbardziej zbliżonych do tych, w jakich uczeń funkcjonuje na co dzień. Treści zawarte w programie zostały ujęte w czterech grupach: „Ja z samym sobą”; „Ja i otoczenie”; „Moje cechy, sprawności, umiejętności i nawyki”; „To, co mnie wspiera”. I. „Ja z samym sobą” Treści edukacyjne zawarte w tym dziale związane są z rozwijaniem somatognozji (rozumianej jako poczucie świadomości własnego ciała, jego schematu i orientacji w przestrzeni) oraz samoobsługi prowadzącej do niezależności od innych w prostych zadaniach życia codziennego i zaspokajaniu własnych elementarnych potrzeb. Cel ogólny: poszerzanie repertuaru czynności samoobsługowych, doskonalenie ich kształcenie autoorientacji i orientacji przestrzennej, doskonalenie orientacji w najbliższym otoczeniu, rozszerzanie wiedzy o świecie. Cele szczegółowe: usprawnianie czynności jedzenia i picia - prowadzenie ręki dziecka, próby jedzenia łyżką przy prowadzeniu, próby utrzymania kubka w dłoni i kierowania go do ust przy prowadzeniu, ćwiczenie umiejętności pomagania dorosłemu przy czynnościach rozbierania i ubierania - proszenie chłopca aby podniósł: rękę, nogę, pupę, aby się przesunął, przewrócił na bok itp. - wspieramy go przy tych czynnościach, ćwiczenie umiejętności mycia rąk - instrukcja słowna + prowadzenie rąk ucznia przez wszystkie etapy tej czynności w początkowym okresie, stopniowa modyfikacja podpowiedzi zależnie od postępów, wycieranie twarzy chusteczką - czasem dziecko, gdy jest zaabsorbowane zdaniem trochę się ślini, należy prowadzić jego dłoń z chustką w kierunku buzi i wytrzeć ślinę, nieco później pomagamy podpowiedzią fizyczną tylko w końcowym etapie tej czynności, cały czas towarzyszy nam też instrukcja słowna, rozwijanie świadomości własnego ciała przez poznawanie: powiązań pomiędzy różnymi częściami ciała, różnych możliwości używania różnych części ciała, powiązań własnego ciała z innymi ludźmi i przestrzenią, poszerzanie znajomości przestrzeni w zakresie przestrzeni: osobistej (wewnętrznej i zewnętrznej), kinesfery, przestrzeni dalszej na różnych poziomach. ( te cele realizujemy podczas zabaw ruchowych na różnych poziomach przestrzeni, w różnych rejestrach, podczas zajęć muzycznych, rytmicznych, plastycznych, czynności dnia codziennego, pamiętać należy przy tym o motywowaniu do podejmowania współpracy z terapeutą), podejmowania współpracy z terapeutą). rozpoznawanie siebie w lustrze, poszczególnych części swojego ciała, przez dotykanie ich , wskazywanie - rozpoczynanie zajęć od identyfikacji własnej postaci w lustrze, wskazywanie na siebie “Ja”, wspieramy dziecko prowadząc jego rękę, w późniejszym etapie podpowiadamy werbalnie i wizualnie, rozpoznawanie przedmiotów np. ubranie, spodnie, buty, pudełko, wózek, poduszka, materac, koc, przybory plastyczne, szafa, stolik, talerz, łyżka, jedzenie, drzwi, okno, zabawki itp. - proszenie o podanie przedmiotu, wybór jednego z przedmiotów, porządkowanie ich, porównywanie, dopasowywanie prostych przedmiotów, poznawanie ich cech, poznawanie nowych przedmiotów w oparciu o polisensoryczną stymulację i integrację wrażeń, spostrzeganie położenia własnego ciała w przestrzeni, wobec przedmiotów, ludzi - w trakcie ćwiczeń ruchowych, zajęć plastycznych, muzyczno-rytmicznych, codziennych sytuacji, rozpoznawanie swoich rzeczy - realizacja podczas zabaw , podejmowanych zadań, rozpoznawanie piktogramów, poszerzanie ich repertuaru - dziecko rozpoznaje już wiele piktogramów np. „picie”, „jedzenie”, „pije”, „je”, „świeczka”, „daj”, poszczególne części ubrania, niektóre części ciała, zabawki itp. - zachęcanie ucznia do patrzenia na nazywane przedmioty i piktogramy je symbolizujące, do wskazywania ich, podejmowanie prób wskazywania ilustracji, poszerzanie repertuaru zachowań zabawowych z wykorzystaniem własnego ciała, ciała terapeuty, przedmiotów, różnych tworzyw, mas, narzędzi - podczas wspólnych zabaw, zajęć dnia codziennego, doskonalenie koordynacji ruchowej, wzrokowo-ruchowej, wzrokowo-ruchowo-słuchowej. Uczeń chętnie podejmuje się różnych zadań. Chce poznawać i zachęcony do tego przez pochwałę, docenienie jego wysiłków, zaproponowanie ciekawych zajęć, dających radość i satysfakcję zabaw - aktywnie uczestniczy w poznawaniu. Jedzenie : spożywanie pokarmów płynnych, mas papkowych, pokarmów stałych; odgryzanie, dokładne gryzienie, żucie i przełykanie; posługiwanie się łyżeczką; estetyczne spożywanie posiłków. Ubieranie się: nakładanie i zdejmowanie odzieży. Higiena osobista: podejmowanie próby nauczenia dziecka podstawowych czynności samoobsługi; mycie, wycieranie i pielęgnacja rąk, twarzy, całego ciała; higiena jamy ustnej; korzystanie z przyborów toaletowych i kosmetyków. Potrzeby fizjologiczne: zgłaszanie potrzeb; załatwianie potrzeb; korzystanie z toalety. Sygnalizowanie odczuć płynących z ciała (głodu, bólu). Zachowanie w sytuacjach niebezpiecznych: dostrzeganie czynników zagrażających zdrowiu i życiu (w tym także zagrożenia ze strony innych osób). Autoorientacja: świadomość własnego ciała; orientacja w jego schemacie; orientacja w przestrzeni; identyfikacja z danymi osobowymi (imieniem, nazwiskiem). II. „Ja i otoczenie” Ten dział to otwarty zestaw sytuacji, w jakich może znaleźć się uczeń. Zawarte w nim treści mają służyć zarówno umożliwianiu doświadczania i poznawania otoczenia oraz oddziaływania nań, jak i umożliwianiu pełnienia różnych ról zgodnie ze społecznie akceptowanymi normami. Treści te mają też wspierać maksymalny rozwój autonomii, samodzielności w działaniu i kształtowaniu zaradności życiowej. Mają przyczyniać się również do kształtowania poczucia odpowiedzialności za siebie i innych oraz sprzyjać możliwości dokonywania wyborów. Cele ogólne: nawiązywanie interakcji z innymi osobami z otoczenia, także nieznajomymi, kształtowanie umiejętności współdziałania Cele szczegółowe: rozpoznawanie poszczególnych osób w domu, ich imion - nazywanie osób, zachęcanie dziecka do kierowania wzroku w ich stronę, do przywoływania ich gestem i słowem „ej”, utrwalanie gestów na powitanie i pożegnanie - podawanie ręki, gest „pa-pa”, przywitanie się wybranymi częściami ciała, przynoszenie i podawanie przedmiotów na prośbę - zwracanie się do ucznia o przynoszenie, podawanie przedmiotów znajdujących się w zasięgu Jego ręki, zachęcanie do podania przedmiotu terapeucie, motywowanie do współudziału w zabawach z terapeutą - aranżowanie sytuacji tego wymagających w trakcie zajęć: ruchowych, muzyczno-rytmicznych, plastycznych, czynności samoobsługowych i porządkowych, zajęć porannego kręgu, innych, nauka identyfikacji własnych uczuć i uczuć innych osób, motywowanie do ich wyrażania adekwatnie do sytuacji - w trakcie naturalnych sytuacji dnia codziennego, podejmowania wspólnych zabaw, zadań. Ja jako członek rodziny (wspólnoty): A. Moja rodzina moje miejsce (rola i funkcje); członkowie rodziny oraz ich obowiązki; mama, tata, brat, siostra; relacje osobowe (w tym też sposoby okazywania uczuć i zasady współżycia); święta i tradycje rodzinne, domowe. B. Miejsce zamieszkania rodzaje i funkcje pomieszczeń; troska o wygląd mieszkania; otoczenie domu (budynki, ulice). Ja i przyroda: pory dnia, roku i zjawiska im towarzyszące; świat roślin (ich znaczenie, uprawy); świat zwierząt (hodowla i opieka). Moje zdrowie: rozwój i budowa (w bardzo wąskim zakresie) człowieka; higiena, racjonalne odżywianie, rekreacja, sport i inne zachowania prozdrowotne; ochrona organizmu przed szkodliwymi czynnikami; korzystanie z usług medycznych służących zachowaniu zdrowia. Ja w chorobie: zachowanie w przypadku wystąpienia niedyspozycji (choroby); korzystanie z usług medycznych służących przywróceniu zdrowia. Ja jako konsument: pieniądz i sposoby jego pozyskiwania; sklep (asortyment, płacenie); komunikacja i środki transportu. Ja w świecie techniki: urządzenia audiowizualne (w tym komputer); sprzęt gospodarstwa domowego; urządzenia gazowe, grzewcze i hydrauliczne. Ja w świecie kultury: A. Zachowuję się kulturalnie w różnych sytuacjach. muzykowanie; twórczość plastyczna Mój czas wolny: formy spędzania czasu wolnego (zabawa, sport); zainteresowania i hobby. III. „Moje sprawności, umiejętności i nawyki umożliwiające poznawanie świata oraz funkcjonowanie w nim” Poniższe treści nie stanowią same w sobie odrębnych zagadnień do realizacji. Zgodnie z podtytułem, stanowią szczególnie „narzędzie” umożliwiające bądź ułatwiające realizację treści z poprzednich działów. Cele ogólne: poszerzanie możliwości porozumiewania się z dzieckiem, poszukiwanie nowych form porozumiewania się, doskonalenie umiejętności poruszania się, kształcenie umiejętności manipulacyjnych, odpowiadanie na przejawy komunikacji intencjonalnej. Cele szczegółowe: praca na bazie bodźców sygnałowych - przedmioty, piktogrmy, gesty prezentujemy chłopcu przed wykonywaniem danej czynności, dążymy też do tego, aby dziecko aktywnie porozumiewało się przez bodźce z własnej inicjatywy, chłopiec posługuje się już wieloma bodźcami, stosowane bodźce to np.: instrumenty - przed zajęciami muzycznymi, mydło - przed myciem, kubek, szklanka + piktogram “picie” przed piciem: gest - zaciśnięta piąstka skierowana w stronę ust itp. Etykietujemy otoczenie chłopca. Wspieramy chłopca przez prowadzenie ręki, innych części ciała, czasem tylko podpowiadamy wzrokiem czy słowem. odpowiadamy na wszelkie komunikaty chłopca - wyrażone nie tylko przez bodźce sygnałowe, ale też przez mimikę, spojrzenie, słowa, ułożenie ciała, inne zamiany płynące z ciała chłopca, kontynuacja dialogu z chłopcem za pośrednictwem zabaw naprzemiennych - wspólne zabawy typu chowanie różnych przedmiotów, zagospodarowywowanie przestrzeni, płaszczyzny; zabawy paluszkowe, ruchowe z wykorzystaniem instrumentów, innych rekwizytów, zachęcanie do wokalizacji, posługiwania się słowami, które już zna: nawiązanie dialogu wokalizacyjnego poprzez melodię, natężenie, rytm głosu, proponowanie różnych dźwięków do naśladowania, wzmacnianie podejmowanych przez dziecko prób mówienia, prowokowanie do mówienia, (Dziecko posługuje się już wyrazami: „chcę”, „chodź”, „daj mi”, „ej”, „mama”, „no”, „tak”, „nie”), kontynuujemy też ćwiczenia z zakresu: kontrolowanie ruchów ustno-twarzowych, pracy języka, żuchwy, warg, ćwiczenie umiejętności wykonywania prostych poleceń typu - przywitaj się, pożegnaj, weź, klaśnij, daj, jedz, pomóż koledze, zrób... itp. (bierny język chłopca jest już znacznie rozwinięty); uczymy i doskonalimy realizację poleceń słownych wpieranych gestem i bodźcami sygnałowymi - w trakcie wykonywania tych czynności należy aktywnie uczniowi pomagać, zależnie od potrzeb. Podkreślić należy, że chłopiec w większości doskonale rozumie słowne komunikaty, jednak w sytuacjach różnego rodzaju należy wykorzystywać sygnały i komunikaty łączące w sobie elementy: słowa, gesty, piktogramy, ilustracje, inne bodźce sygnałowe - przedmioty, ruch, czucie siebie. ćwiczenia odczuwania własnego ciała i orientacji przestrzennej, odczuwania własnego ciężaru - w trakcie zabaw ruchowych ,rytmicznych, muzycznych, Sesji Kontaktu, czynności samoobsługowych - wspieramy chłopca różnymi formami podpowiedzi zależnie od potrzeb, ćwiczenia dużej motoryki, ruch do celu na określonej przestrzeni - wzmacnianie sposobu poruszania się do przodu w pozycji leżenia na brzuchu (pełzając), motywowanie dziecka do poruszania się także w pozycji na plecach, zmiany pozycji ciała np. na bok, na brzuch, na plecy, unoszenie się w pozycji na brzuchu, gdy chłopiec podpiera się rękami, wzmacnianie utrzymywania pozycji siedzącej przy oparciu z trzech stron (penetrowanie otoczenia także z tej pozycji), włączenie też ćwiczeń równowagi; wzmacnianie mięśni tułowia, kończyn górnych i dolnych - wspomaganie ruchów dziecka, prowadzenie go, inne formy podpowiedzi podczas zabaw i ćwiczeń ruchowych, muzyczno-rytmicznych, konstrukcyjnych, plastycznych, czynności codziennych, usprawnianie czynności rąk: usprawnianie procesu zwalniania chwytu, poprawianie chwytu, ćwiczenia płynności ruchów, rozluźniania rąk, dłoni, usprawnianie odwodzenia kciuka, ćwiczenia kształtujące chwyt pęsetkowy, opuszkowy, w tym nauka i doskonalenie czynności typu daj, podnoszenie, rzut, posługiwanie się narzędziami - podczas wspólnych zabaw manipulacyjnych, paluszkowych, konstrukcyjnych, plastycznych, ruchowych, rytmicznych, czynności samoobsługowych, porządkowych. Uczeń walczy o ruch, chce poznawać świat i to nie tylko z jednego miejsca, jednej pozycji, porusza się dosyć sprawnie pełzając, lubi wszelkie zabawy ruchowe i manipulacyjne - należy wzmacniać te rodzaje aktywności. Motoryka: przewracanie się i turlanie; pełzanie i czołganie; raczkowanie i czworakowanie; siadanie i siedzenie; wymachy; wspinanie; rzucanie; ruchy naprzemienne; chwytanie i trzymanie; przekładanie, przesypywanie i przelewanie; uderzanie i klaskanie; toczenie i wałkowanie; gniecenie; mieszanie; ściskanie i dociskanie; pchanie i wypychanie. Percepcja, integracja sensoryczna i myślenie: postrzeganie wszystkimi zmysłami bodźców płynących z otaczającej rzeczywistości; wyszukiwanie różnic i podobieństw między bodźcami odbieranymi poszczególnymi zmysłami; kojarzenie przedmiotów, czynności z ich nazwą; porządkowanie; przewidywanie rezultatów; określanie przyczyn wywołujących skutek; inne. Komunikowanie się: A. Odbieranie informacji: rozumienie komunikatów mówionych znakowo - symbolicznych i przekazywanych za pomocą alternatywnych i wspomagających środków porozumiewania się. B. Nadawanie informacji: wypowiadanie komunikatów mową i przekazywanie ich za pośrednictwem znaków, symboli oraz innych alternatywnych i wspomagających środków porozumiewania się. Umiejętności praktyczne: A. Naśladowanie: naśladowanie gestów, ruchów, mimiki; odtwarzanie odgłosów z otoczenia; naśladowanie mowy; naśladowanie schematów zachowań. B. Umiejętności matematyczne: przeliczanie i liczenie. C. Umiejętności muzyczno-ruchowe: muzykowanie. D. Umiejętności plastyczne: rysowanie; malowanie. E. Umiejętności techniczne: łączenie elementów (zapinanie, wiązanie, klejenie); zamykanie i otwieranie; darcie i strzępienie; dziurkowanie; wykonywanie prac w papierze, tekturze i innych materiałach. IV. „To, co mnie wspiera” Treści z tego działu dotyczą tych wszystkich zewnętrznych oddziaływań na ucznia, które stymulują jego rozwój, zwiększają motywację do pracy, korygują i kompensują braki oraz wzmacniają i usprawniają jego „dobre strony”: Rozwijanie uwagi i pamięci; Eliminowanie zachowań niepożądanych; Rozwijanie aktywności własnej i mobilizowanie do działania; Wspieranie spontaniczności; Wzmacnianie pozytywnych przeżyć i emocji związanych z podejmowaną aktywnością; Korygowanie wad postawy oraz elementy rehabilitacji ruchowej; Terapia komunikacji (w tym oddziaływania logopedyczne); Inne formy terapii (muzykoterapia, fizykoterapia); Praca z rodziną i środowiskiem lokalnym. WNIOSKI Jest to program długofalowy, realizacja jego kontynuowana będzie w zależności od stopnia postępów edukacyjnych dziecka. W wyniku jego realizacji dziecko powinno: porozumiewać się z otoczeniem w najpełniejszy sposób werbalnie lub pozawerbalnie powinno zdobyć maksymalną niezależność życiową w zakresie zaspakajania podstawowych potrzeb życiowych być zaradnym w życiu codziennym adekwatnie do własnego, indywidualnego poziomu sprawności i umiejętności opanować umiejętności i sprawności niezbędne w codziennych sytuacjach związanych z ubieraniem się, jedzeniem, higieną osobistą, czynnościami fizjologicznymi opanować nawyki i postawy ogólnie akceptowane być twórczym aktywnie w dziedzinie plastyki, muzyki ze względu na jej znaczące wartości terapeutyczne. Ćwiczenia pomocnicze w realizacji indywidualnego programu terapeutycznego. ĆWICZENIA ODDECHOWE wdechy i wydechy w pozycji siedzącej , stojącej , leżącej wdechy i wydechy ( nos-usta , usta-nos , nos-nos , usta-usta ) wdechy i wydechy z unoszeniem rąk i liczeniem zdmuchiwanie płomienia świecy dmuchanie na kłębki waty , bibułkę , papier , lekkie zabawki wiszące itp puszczanie baniek mydlanych wydmuchiwanie powietrza przez rurkę np. do wody lub na piłeczkę pingpongową wydobywanie dźwięków z trąbki , harmonijki ustnej , gwizdków , piszczałek nadmuchiwanie balonów wymawianie ciągów samogłoskowych (aaa....aeaeae....aeiaei....), ciągów sylabowych (lalala, tututu, papa....), ciągów wyrazowych (mama - mama....zima zima- zima ....) na jednym wydechu granie na piszczałce, organkach. ĆWICZENIA WRAŻEŃ SŁUCHOWYCH odtwarzanie wystukanego rytmu np. na instrumencie perkusyjnym wystukiwanie rytmu według wzoru z klocków, kresek, kółek itp rozpoznawanie dźwięków prostych instrumentów perkusyjnych rozróżnianie źródeł dźwięku np. szelest kartki, pukanie, plusk wody rozpoznawanie głosów (kto mówi?) odpoznawanie głosów znanych zwierząt rytmiczne klaskanie, tupanie, stukanie, maszerowanie słuchanie radia, nagrań z płyt i taśm ĆWICZENIA NARZĄDÓW MOWY usprawnianie płynności ruchów języka, warg, szczęk wysuwanie języka w różnych kierunkach oblizywanie zębów, podniebienia, warg, sięganie do nosa, brody wypychanie językiem policzków skrobanie grzbietu języka, ocieranie zwijanie języka w rulonik ściąganie ust, zamykanie i otwieranie z demonstracją cmokanie, gwizdanie, strojenie min podnoszenie lub podtrzymywanie wargami lekkich przedmiotów opuszczanie, unoszenie, przesuwanie w lewo i prawo dolnej szczęki żucie gumy, żelków, naśladowanie czynności żucia wielostronne ruchy żuchwą zabawy z lizakiem wymawianie samogłosek oraz spółgłosek p, b, m, f, w (ćwiczenia warg) wymawianie głosek d, t, n, l, s, z, c, dz, ćwiczenia przodu języka) wymawianie głosek h, g, k (ćwiczenie tyłu języka i pierścienia zwierającego) wymawianie na przemian t-d, t-d, t-d w szybkim tempie ustawienie i poruszanie języka za pomocą szpatułek, palca ĆWICZENIA RUCHOWE I SŁUCHOWO - RUCHOWE zabawy naśladowcze i dźwiękonaśladowcze ruchy rąk, szyi, głowy, stóp w rytm melodii rytmiczne podskoki, skłony, obroty, przysiady zabawy typu „idzie rak”, „kominiarz”, „łapki” zwijanie wstążek, wełny, pasków bibuły uderzanie, klaskanie, stukanie palcami jednej lub dwóch rąk ĆWICZENIA UELASTYCZNIAJĄCE PALCE obrysowywanie przedmiotów i szablonów układanie dowolne i według wzoru z patyczków, zapałek, sznurka itp nawijanie i zwijanie włóczki, przewlekanie przez otwory i sieci nawlekanie koralików wycinanie dowolne i po śladzie lepienie, ugniatanie plasteliny, modeliny, mas plastycznych kolorowanie obrazków wypełnianie konturów według wzoru (kredki, farby, wydzieranki) rysowanie i dokańczanie szlaków, znaków graficznych dowolnie lub po śladzie ĆWICZENIA MANUALNO - GRAFICZNE kalkowanie znaków literopodobnych wykorzystywanie wzorników pisma pisanie palcem w powietrzu kreślenie ślimaków i spirali na zmniejszających się formatach śledzenie labiryntów bez odrywania ręki pisanie po śladzie ciągłym wyraźnym i nikłym pisanie po śladzie kropkowym obrysowywanie szablonów i figur literopodobnych oraz liter ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE KOORDYNACJĘ WZROKOWO-RUCHOWĄ Zachęcanie dziecka do wyciągania ręki w kierunku podawanej mu zabawki i koncentrowanie wzroku na przedmiocie. Prowokowanie dziecka do zaciskania dłoni i palców na przedmiocie (dobieranie parami długich i wąskich przedmiotów). Utrwalanie umiejętności chwytu - zaciskanie dłoni i palców na mało stabilnych lub gumowych zabawkach. Chwyt nakładkowy - przypadkowe ułożenie palców na przedmiocie (rozkładanie zabawek konstrukcyjnych). Chwyt nożycowy - opozycja kciuka do czubków pozostałych palców (chwytanie przedmiotów zmuszających przy podnoszeniu do ustawiania kciuka w opozycji do pozostałych palców). Chwytanie przy pomocy palca wskazującego i kciuka - zbieranie drobnych przedmiotów. Koordynacja ruchowa obu rąk - chwyt przestrzenny, symetryczny (podnoszenie dużych przedmiotów, popychanie, toczenie) Zmniejszanie zakresu ruchu (wkładanie i wyjmowanie przedmiotów z różnego typu pojemników, napełnianie dużych pudełek klockami i piłeczkami). Konstruowanie - piętrzenie i szeregowanie klocków. ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE ROZWÓJ UMYSŁOWY Uzmysławianie dziecku zastosowania przedmiotów, pokaz i wyjaśnianie. Zabawy z elementami tematu pozwalającymi dziecku na używanie przedmiotu zgodnie z przeznaczeniem, np. czesanie, mycie, karmienie. Wyjaśnienie dziecku przeznaczenia przedmiotów poznawanych w czasie oglądania obrazków. Polecenie dziecku, aby wskazało przedmiot na obrazku - pokaż to, w czym pijesz .... Wydawanie dziecku prostych poleceń - włóż łyżkę do kubka. ĆWICZENIA ANALIZY I SYNTEZY WZROKOWEJ dobieranie par wśród przedmiotów lub obrazków wyodrębnianie różnic pomiędzy obrazkami układanie całości obrazka z kilku części uzupełnianie niekompletnych figur wyszukiwanie ukrytych figur lub liter na obrazkach segregowanie figur według podanej cechy ( kształt, kolor, wielkość ) zabawy i gry kartami logicznymi układanie domina graficznego ĆWICZENIA ANALIZY I SYNTEZY SŁUCHOWEJ usprawnianie słuchu fonematycznego dzielenie wyrazów na sylaby z klaskaniem lub stukaniem liczenie sylab w wyrazach tworzenie wyrazów rozpoczynających się od danej sylaby lub głoski kończenie i zaczynanie prostych wyrazów dwusylabowych prosta odmiana sztafety sylabowej synteza sylab ze słuchu rozpoznawanie określonej głoski w nagłosie i wygłosie rozpoznawanie obrazków na podstawie pierwszych i ostatnich głosek lub sylab ich nazw synteza głosek ze słuchu rozpoznawanie głoski w dowolnym miejscu wyrazu bez określania jej położenia ĆWICZENIA KOORDYNACJI WZROKOWO - SŁUCHOWEJ rozpoznawanie kształtu liter z nazywaniem i bez rozpoznawanie pojedynczych wyrazów na planszach i etykietach układanie sylab i wyrazów z rozsypanek literowych etykietowanie i podpisywanie obrazków dobieranie pierwszej litery do obrazka tworzenie wyrazów z prostych sylab czytanie z prostych zegarów, składanek, tarcz, przesuwaczek sylabowych wyodrębnianie wyrazów w zdaniach utrwalanie pojęć : litera-głoska, sylaba, wyraz-słowo, zdanie, tekst uzupełnianie liter i sylab w prostych wyrazach skreślanie w wyrazach liter nadprogramowych synteza wyrazu z głosek i sylab ĆWICZENIA ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ utrwalanie pojęć związanych z lewą i prawą stroną ciała łączenie punktów w linię ciągłą tworzenie rysunków z wykorzystaniem śladu kropkowego nazywanie stosunków przestrzennych w trakcie zajęć manipulacyjnych ( na, nad, pod...) zapamiętywanie położenia przedmiotów budowanie z klocków dowolnie i pod dyktando tworzenie kompozycji z figur płaskich i przestrzennych ĆWICZENIA POJĘĆ CZASOWO - PRZESTRZENNYCH określanie pory dnia (rano, południe, wieczór, ...........) poznanie nazw i kolejności dni tygodnia, pór roku zrozumienie pojęć: wczoraj, dziś, jutro, potem, za jakiś czas, itp. charakterystyka dnia i nocy wprowadzenie pojęć: w górę, w dół, blisko, daleko, itp. poznawanie cech wielkościowych (duży - mały) segregowanie przedmiotów według wielkości i szerokości budowanie piramid wyodrębnianie cechy przeciwnej np. szeroki - wąski ĆWICZENIA NA LICZBACH monografia liczb do 10 , poszerzanie zakresu liczbowego na miarę możliwości ucznia przeliczanie, liczenie rytmiczne, doliczanie, liczenie wspak zapisywanie poznanych liczb rozróżnianie cyfr w tekstach dodawanie i odejmowanie w poznanym zakresie (do 5, do 10, .............) zero jako element zbioru pustego próby rozwiązywania prostych zadań z treścią zapoznanie z osią liczbową zabawy z wykorzystaniem pieniędzy nazywanie i kreślenie podstawowych figur geometrycznych (koło, trójkąt, kwadrat) ćwiczenia zegarowe (pojęcie godziny) utrwalanie znaków działań arytmetycznych (< , > , - , + , = ) zapis i odczytywanie prostych przykładów ĆWICZENIA RELAKSACYJNE krótkie zabawy dowolne inicjowane spontanicznie zabawy tematyczne indywidualne, z terapeutą zabawy i gry ogólnorozwojowe ćwiczenia równoważne ćwiczenia z przyrządami (woreczki, piłki, szarfy, obręcze, itp.) zabawy kierowane np. „pomidor”, „głuchy telefon” zagadki i zgadywanki ilustracyjne oraz słowne gry planszowe gry stolikowe np. bierki, domino, kości, karty typu „Piotruś” puzzle wieloelementowe mozaiki wtyczkowe, magnetyczne ,inne słuchanie muzyki relaksacyjnej pląsy i zabawy rytmiczno-ruchowe gimnastyka (marsz, skłony, kołysanie, przeciąganie, „pajacyk”, inne) ZESTAW POMOCY DO REALIZACJI ĆWICZEŃ Proponowany poniżej zestaw pomocy jest niezbędny do prawidłowej realizacji ćwiczeń zaproponowanych ćwiczeń. Oprócz środków dydaktycznych dostępnych na rynku, znakomicie w tej roli sprawdzają się zwykłe przedmioty codziennego użytku. Nauczyciel może je gromadzić i wykorzystywać podczas zajęć: tacki do sortowania (plastykowe lub kartonowe) papierowe kubki i talerze puszki i różnorodne pojemniki z przykrywkami kartony po jajkach pudełka po butach plastykowe mydelniczki drobne przedmioty używane jako nagrody Do urozmaicenia pracy z dziećmi głębiej upośledzonymi umysłowo nadają się także okazy przyrodnicze , zbierane podczas spacerów i wycieczek: owoce i warzywa kwiaty, liście, patyczki, kamyki kasztany, żołędzie, orzechy jarzębina, owoce róży itp. Nauczyciel powinien też zgromadzić spory zestaw ilustracji i obrazków do ćwiczeń językowych. Muszą one być realistyczne, ale bez nieistotnych szczegółów. Można ich szukać w kolorowych tygodnikach, katalogach, starych książkach dla dzieci, elementarzach itd. Materiałami użytecznymi między innymi w ćwiczeniach segregowania, dopasowywania, zabawach zręcznościowych są: guziki, szpulki, miseczki wełna, nici, sznurek, wstążki rurki, wykałaczki, waciki, gąbki, piórka skrawki tkanin o różnej fakturze i kolorach pudełka otwierające się w różny sposób Stałe wyposażenie sali do ćwiczeń: stolik i krzesła, dywanik lub materac (kocyk) duże i małe lustro tablica do demonstracji obrazków i etykiet (korkowa lub magnetyczna) radio i magnetofon przybory szkolne ucznia przybory do zajęć o charakterze plastyczno - technicznym Spis pozostałych pomocy i materiałów: karton i papier różnych formatów (biały, szary, kolorowy) papier gazetowy, wycinanki, bibuła piłki, piłeczki gumowe, plastykowe, pingpongowe, baloniki zabawki dostosowane do wieku rozwojowego ucznia (wiszące, ruchome, pluszowe) plastelina, modelina, inne masy plastyczne do formowania klocki (drewniane, literowe, typu Lego, Duplo) puzzle, układanki płaskie i przestrzenne ruchomy alfabet , wzorniki literowe i cyfrowe liczmany, liczydło do demonstracji, liczydełka koralikowe i wtyczkowe karty do gry typu „Piotruś'' gry planszowe, stolikowe zestawy szablonów, rysunków konturowych, labiryntów, szlaczków, wzorków do kalkowania i rysowania zegar duży do demonstracji, małe zegary serie obrazkowe (historyjki) domina logiczne, literkowe, cyfrowe, sylabowe, obrazkowe rekwizyty do zabaw naśladowczych składanki sylabowe, przesuwaczki z okienkiem duże i małe zestawy figur geometrycznych tablice monograficzne cyfr plansze do swobodnych i kierowanych wypowiedzi skakanka, woreczki, szarfy, obręcze do ćwiczeń ruchowych. Zabawy paluszkowe: Sroczka (autor nieznany, istnieje wiele regionalnych odmian tej zabawy) Sroczka kaszkę gotowała - zakreślamy kółeczka w półotwartej dłoni dziecka Temu dała - na łyżeczce - chwytamy czubek małego palca Temu dała - na miseczce - chwytamy czubek serdecznego palca Temu dała - na spodeczku - chwytamy czubek dużego palca Temu dała - w garnuszeczku - chwytamy czubek palca wskazującego A dlatego? - nic nie miała Frrr !!! - po więcej poleciała - chwytamy i odzywamy się od czubka kciuka udając „odfrunięcie”. Idzie myszka (ludowe) Idzie myszka do braciszka, - idziemy dwoma palcami: wskazującym i wielkim po ramieniu dziecka w kierunku szyi Tu się skryła - wsuwamy palce za kołnierz. Rodzina (W. Puffke) Ten pierwszy to nasz dziadziuś - chwytamy kciuk dziecka A obok babunia - prostujemy palec wskazujący dziecka Największy - to tatuś - wielki palec A przy nim - mamusia - serdeczny palec A to jest - dziewczynka mała - mały palec A to twoja rączka cała - podnosimy rękę dziecka do góry. Materiały pomocnicze zawierają: Zestaw ćwiczeń rewalidacyjnych Arkusze: wywiad z rodzicami, obserwacyjny dziecka Karty pracy ucznia Opracowanie powstało w oparciu o aktualne programy nauczania dla dzieci głębiej upośledzonych umysłowo, poradniki dla nauczycieli, własne materiały dydaktyczne. ARKUSZ WYWIADU Z RODZICAMI (OPIEKUNAMI) PRZEZNACZONY DO ZEBRANIA PODSTAWOWYCH INFORMACJI O PRZEBIEGU ROZWOJU DZIECKA DANE OGÓLNE IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA.............................................................................................. DATA URODZENIA ................................................. ADRES ......................................................................................................................... INFORMACJE O RODZICACH (OPIEKUNACH) MATKA / WIEK / ........., / WYKSZTAŁCENIE-ZAWÓD/ ..................................................... / MIEJSCE PRACY / ................................................................................................... OJCIEC / WIEK / .........., / WYKSZTAŁCENIE-ZAWÓD / ..................................................... / MIEJSCE PRACY / .................................................................................................... RODZEŃSTWO / LICZBA-WIEK / ........................................................................................... WARUNKI MIESZKANIOWE RODZINY ............................................................................... WARUNKI MATERIALNE RODZINY .................................................................................... DANE SZCZEGÓŁOWE PRZEBIEG CIĄŻY - bez powikłań, z powikłaniami (podać jakie) ................................... KOLEJNOŚĆ CIĄŻY ............... PORÓD - o czasie , przedwczesny , po terminie PRZEBIEG PORODU I POŁOGU - (np. zamartwica, niedotlenienie, poród kleszczowy, pośladkowy, uraz okołoporodowy , inne ..........................................................) WADY ROZWOJOWE ............................................................................................................ LICZBA PUNKTÓW W SKALI APGAR ........... POWAŻNE CHOROBY LUB PRZEBYTE URAZY ............................................................ WIEK, W KTÓRYM DZIECKO ZACZĘŁO SIADAĆ ........, CHODZIĆ ........ DŁUGOŚĆ OKRESU PIELUCHOWANIA ................. WIEK POJAWIENIA SIĘ PIERWSZYCH SŁÓW ........., ZDAŃ ......... CZY DZIECKO UCZĘSZCZAŁO DO - żłobka, przedszkola, miało opiekunkę OSOBA , KTÓRA GŁÓWNIE ZAJMOWAŁA SIĘ OPIEKĄ I WYCHOWANIEM DZIECKA ................................................................... CZY WYSTĘPUJĄ U DZIECKA LĘKI LUB FOBIE (podać jakie) ................................. CZY PODAWANE SĄ LEKI USPOKAJAJĄCE LUB PSYCHOTROPOWE ................... WYMOWA DZIECKA - prawidłowa, zaburzona (seplenienie, jąkanie, reranie, bełkot), inne wady .................................................................................................................... ATMOSFERA WYCHOWAWCZA W DOMU - ciepła, życzliwa, spokojna, konfliktowa, nerwowa, napięta, inne ..................................................................................... STOSUNEK RODZEŃSTWA DO DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO - pozytywny, negatywny, obojętny, inne ....................................................................................................... ŚRODKI WYCHOWAWCZE STOSOWANE NAJCZĘŚCIEJ - upomnienia, zakazy, kary, krzyk, klapsy, bicie, straszenie, negocjacje, nagrody, pochwały, inne............................................................................................................................................... STOPIEŃ AKTYWNOŚCI DZIECKA W DOMU - pobudliwe, kapryśne, hałaśliwe, wszędzie go pełno, zamknięte w sobie, ciche, spokojne, apatyczne, milczące, wrażliwe, płaczliwe, inne .......................................................................................................... NAWIĄZYWANIE KONTAKTÓW Z INNYMI - nieśmiałe, bojaźliwe, lękliwe, z łatwością nawiązuje kontakty, inne ......................................................................................... KTO NAJCZĘŚCIEJ POMAGA DZIECKU? - .................................................................... ILE CZASU W CIĄGU DNIA DOMOWNICY PRZEZNACZAJĄ NA BEZPOŚREDNI KONTAKT Z DZIECKIEM ? (zabawy, spacery, nauka, inne .......................................) PODPIS RODZICA (OPIEKUNA) ARKUSZ OBSERWACYJNY UCZNIA PRZEZNACZONY DO ZEBRANIA PODSTAWOWYCH INFORMACJI O POZIOMIE ROZWOJU EMOCJONALNEGO I SPOŁECZNEGO DZIECKA FORMA NAUCZANIA - w klasie, indywidualnie w domu, indywidualnie w szkole, w „szkole życia” FUNKCJONOWANIE PODCZAS ZAJĘĆ Z NAUCZYCIELEM-aktywny, łatwo nawiązuje kontakt, chętnie współpracuje, samodzielny, rozumie polecenia, potrafi się skupić, zawsze kończy zadanie, apatyczny, unika kontaktów, nie rozumie poleceń, wymaga stałej pomocy i zachęty, nie kończy prac, bierny, inne .................................................................................................................................................. ....................................................................................................................................................... FUNKCJONOWANIE W GRUPIE RÓWIEŚNICZEJ (ZABAWY DOWOLNE, ZAWODY, IMPREZY INTEGRACYJNE) - nawiązuje poprawne kontakty z innymi dziećmi, włącza się do zabaw, nie jest odrzucane przez grupę, ma jednego lub więcej stałych partnerów do zabaw, potrafi wyrazić swoje zdanie, narzuca swoje zdanie, przewodzi grupie, nie umie przegrywać, nie nawiązuje kontaktów z innymi dziećmi, inne ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... CZY DZIECKO CHĘTNIE BIERZE UDZIAŁ W ZAJĘCIACH? ................................................................................................................................ CZY SZCZEGÓLNIE LUBI JAKĄŚ FORMĘ ZAJĘĆ LUB PRZEDMIOT? ....................................................................................................................................................... CZEGO WYRAŹNIE NIE LUBI PODCZAS ZAJĘĆ? ......................................................................................................................................................, JAKIE ZAJĘCIA PREFERUJE? (ruchowe, artystyczne, manualne, dydaktyczne, inne .....................................................................................................................................................) CO SPRAWIA UCZNIOWI NAJWIĘCEJ PROBLEMÓW? (wymienić czynności) ....................................................................................................................................................... PODPIS NAUCZYCIELA KARTA PRACY UCZNIA I BADANIE DYDAKTYCZNE POZIOMU UMIEJĘTNOŚCI PODSTAWOWYCH DZIECKA PERCEPCJA SŁUCHOWA IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA ......................................................................................... ROK NAUCZANIA ................. ZABURZENIA SŁUCHU FIZJOLOGICZNEGO DOTYCHCZASOWY ROZWÓJ MOWY - pierwsze głoski ........, słowa ....... ,wada wymowy .......................... STOPIEŃ USZKODZENIA SŁUCHU ..................................................................................................................... ZASÓB SŁÓW - (minimalny, mały, wystarczający, duży, inne .......................................................................) POZIOM SŁOWNICTWA BIERNEGO - (zadowalający, niski, inne .................................................................) SPOSOBY POROZUMIEWANIA SIĘ Z DZIECKIEM - (werbalny, obrazkowy, migowy, inne .....................) ZABURZENIA SŁUCHU FONEMATYCZNEGO ROZPOZNAJE DŹWIĘKI I SZMERY W OTOCZENIU ........................................................................................ ROZRÓŻNIA GŁOSY ZNANYCH ZWIERZĄT .................................................................................................... ODRÓŻNIA DŹWIĘKI NIEKTÓRYCH INSTRUMENTÓW ................................................................................ ODTWARZA RYTM PRZY POMOCY - (skoków obunóż, na jednej nodz, przysiadów, żabich skoków, wystukiwania, klaskania, tupania, inne ..................................................................................................................) ODTWARZA STRUKTURY RYTMICZNE WIZUALNIE- (za pomocą obrazków, figur, klocków ................) ODTWARZA STRUKTURY DŹWIĘKOWE NA PODSTAWIE UKŁADÓW PRZESTRZENNYCH w toku wysłuchiwania rytmu, po wysłuchaniu, inne ....................................................................................... WYODRĘBNIA ZDANIA W MOWIE - (dwu-, trzy- cztero-, wielowyrazowe ..............................................) BUDUJE ZDANIA Z PODANYCH SŁÓW - (dwóch, trzech, czterech, więcej ................................................) SENSOWNIE DOKAŃCZA PROSTE - (słowa, zdania, historyjk , inne ...........................................................) WYPOWIADA I ROZPOZNAJE GŁOSKI - (pojedyncze, wszystkie, niektóre,, ...............................................) WYODRĘBNIA SYLABY - (proste otwarte, zamknięte, wszystkie, .................................................................) WYGŁASZA SŁOWA - (rozpoczynające się na podaną sylabę, kończące się na podaną zgłoskę, zawierające daną sylabę, inne .....................................................................................................................................................) CZYTA - (sylaby, znane etykiety, wyrazy jednosylabowe, inne .........................................................................) PODPIS NAUCZYCIELA ...................................................................... KARTA PRACY UCZNIA II BADANIE DYDAKTYCZNE POZIOMU UMIEJĘTNOŚCI PODSTAWOWYCH DZIECKA PERCEPCJA WZROKOWA IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA ............................................................................................. ROK NAUCZANIA ................... FUNKCJONOWANIE ANALIZATORA WZROKOWEGO CZY WYSTĘPUJĄ WADY WZROKU? ................................................................................................................. SZKŁA KOREKCYJNE - OKO PRAWE ...................., OKO LEWE ....................... CZY POZOSTAJE POD KONTROLĄ OKULISTY? .................................................. ZABURZENIA ANALIZY I SYNTEZY WZROKOWEJ TRZYMA PRZYBORY PISARSKIE - prawidłowo, nieprawidłowo ..................................................................... RYSUJE - z trudnością, niechętnie, na poziomie bazgrot, prace ubogie w szczegóły, z prymitywnymi uproszczeniami, zakłócone stosunki przestrzenne, brak proporcji, kłopoty z rozplanowaniem elementów, inne.. ..................................................................................................................................................................................... ODWZOROWUJE KSZTAŁTY - z pamięci, według wzoru, geometryczne, inne ............................................... ODTWARZA WZORY W UKŁADANKACH, MOZAIKACH - poprawnie, z problemami, inne ..................... POSIADA ORIENTACJĘ PRZESTRZENNĄ - w normie, występują zakłócenia ................................................ ORIENTUJE SIĘ W SCHEMACIE WŁASNEGO CIAŁA - poprawnie, z trudnością, inne ................................. ROZPOZNAJE OBRAZKI LUB ICH ELEMENTY - bezbłędnie, z błędami, inne .............................................. DOBIERA CZĘŚCI DO CAŁEGO OBRAZKA - pojedyncze, wieloelementowe, inne ........................................ SKŁADA OBRAZEK Z - dwóch, trzech, czterech, wielu części .......................................................................... WYSZUKUJE BRAKI NA ILUSTRACJACH - prostych, złożonych, innych ...................................................... WYODRĘBNIA RÓŻNICE MIĘDZY OBRAZKAMI - schematycznymi, szczegółowymi, inne ....................... ODWZOROWUJE GRAFICZNE - szlaki, ornamenty, kompozycje, przy użyciu szablonów, po ekspozycji, według wzoru, po śladzie ciągłym, kropkowym, inne ............................................................................................ ZAZNACZA I WYPEŁNIA KONTURY - starannie, ma kłopoty, inne ................................................................ ODPOZNAJE KSZTAŁT, PISZE - niektóre litery, sylaby, wyrazy, inne ............................................................ PODPIS NAUCZYCIELA ..................................................... KARTA PRACY UCZNIA III BADANIE DYDAKTYCZNE POZIOMU UMIEJĘTNOŚCI PODSTAWOWYCH DZIECKA SPRAWNOŚĆ MOTORYCZNA IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA .................................................................................................................................. ROK NAUCZANIA .................. POZIOM OGÓLNEJ SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ WADY NARZĄDU RUCHU - .................................................................................................................................. STOPIEŃ SAMODZIELNOŚCI W PORUSZANIU SIĘ - ....................................................................................... SCHORZENIA NEUROLOGICZNE - ..................................................................................................................... CZY DZIECKO? - utrzymuje głowę w pozycji pionowej, siada z podporą, siedzi samodzielnie, stoi z podparciem, staje samo, chodzi za rękę, samodzielnie, inne ................................................................................. ZABURZENIA SPRAWNOŚCI MOTORYCZNEJ AKTYWNOŚĆ RUCHOWA - nadruchliwość, pobudzenie, apatia, w normie, inne ........................................... POZIOM ZRĘCZNOŚCI - niski, przeciętny, w normie, inne ............................................................................... NAPIĘCIE MIĘŚNIOWE - nadmierne, zbyt małe, inne ........................................................................................ KOORDYNACJA RUCHÓW - brak, niska, inne ................................................................................................... UTRZYMYWANIE RÓWNOWAGI - z pomocą, na jednej nodze, inne .............................................................. PRAKSJA - opóźniona, brak precyzji ruchów drobnych, inne ............................................................................... SAMOOBSŁUGA - pełna samodzielność, częściowa, brak umiejętności , inne ................................................... MOTORYKA DUŻA - stopień wyćwiczalności ....................................................................................................... WYKONYWANIE PRAC PLASTYCZNYCH LUB TECHNICZNYCH - brak możliwości, z pomocą nauczyciela, samodzielnie, inne................................................................................................................................ TRUDNOŚCI ZWIĄZANE Z TECHNIKĄ PISANIA - zniekształcenia graficznej strony pisma, pismo nieczytelne, brak wiązania liter, bardzo wolne tempo, mylenie liter podobnych, błędny kierunek odwzorowywania, pismo lustrzane, inne ....................................................................................................................................................... LATERALIZACJA - jednorodna prawostronna, jednorodna lewostronna, skrzyżowana, oburęczność, nieustalona, inne ....................................................................................................................................................... PODPIS NAUCZYCIELA ..................................................... WNIOSKI I ZALECENIA DO DALSZEJ PRACY REWALIDACYJNEJ POZIOM OSIĄGNIĘTEJ PERCEPCJI SŁUCHOWEJ ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... POZIOM OSIĄGNIĘTEJ PERCEPCJI WZROKOWEJ ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... POZIOM OSIĄGNIĘTEJ SPRAWNOŚCI MOTORYCZNEJ ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... WYKAZ ZALECANYCH ĆWICZEŃ KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNYCH PRZEWIDZIANYCH DO REALIZACJI W ROKU SZKOLNYM ........................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... ................................................................... PODPIS NAUCZYCIELA ........................................................... Danuta Kulczyńska-Wolak - nauczycielka kształcenia zintegrowanego

---