LITERATURA ROMANTYZMU
I Geneza i ogólna charakterystyka romantyzmu
- Nurty antyracjonalistyczne w filozofii XVIII wieku (tendencje antycywilizacyjne Rousseau), och rola w przygotowaniu romantyzmu.
- Wpływ Wielkiej Rewolucji Francuskiej na przemiany polityczne, społeczne, kulturowe - rola tych przemian w przygotowaniu romantyzmu.
- Filozofia niemieckiego idealizmu (Fichte, Schelling, Hegel) jako jedna z części składowych ideologii romantyzmu.
- Intuicja jako narzędzie poznania.
- Romantyczna koncepcja człowieka.
- Świat psychiczny jednostki: odrębny i niepowtarzalny, kult geniuszu i poety, idea swobody twórczej; - Indywidualizm romantyczny; - Postawa buntu.
- „Choroby wieku”: werteryzm, reneizm, byronizm.
- Romantyczna natura; Romantyczne odkrycie historii.
- Historyzm romantyczny.
- Nowe kategorie sztuki teorii sztuki.
- Wielość ideałów estetycznych.
- Walka z klasycystycznym normatywizmem.
II Ogólna charakterystyka romantyzmu polskiego
Powstanie nowoczesnej świadomości narodowej.
Regionalizm romantyczny.
Ludowość; różne aspekty ludowości w literaturze romantycznej (Mickiewicz, ziewończycy, Kraszewski, poezja krajowa, Norwid).
Polska recepcja filozofii idealizmu niemieckiego.
Romantyczna teoria powstania; Ideologia zemsty.
Mesjanizm - wersje: „rewolucyjna” i „organicznikowska”.
Mistycyzm.
Filozofia narodowa.
Romantyczna idea wolności i postępu a problematyka narodowa; Konflikt jednostki ze światem na tle sprawy narodowej.
Koncepcja poety narodowego i literatury narodowej.
Historia Polski w literaturze epoki.
Polska i polskość w przemyśleniach romantyków.
III Problematyka genologiczna
Ogólne pojęcie stylu romantycznego.
Tendencja do mieszania rodzajów i gatunków.
Synkretyzm romantyczny; Amorfizm; Pojęcie formy otwartej; Ironia romantyczna.
Gatunki synkretyczne: ballada, powieść poetycka, poemat dygresyjny - geneza, cechy charakterystyczne.
„Pan Tadeusz” jako swoista „suma gatunków” (Wyka).
Gawęda - geneza, odmiany.
Powieść - „nobilitacja powieści” w dobie romantyzmu.
Dramat romantyczny - geneza, cechy szczególne.
Komedia pooświeceniowa oraz „wysoka”.
Przemiany w obrębie liryki.
Poezja mistyczna.
IV Rozwój romantyzmu w literaturze polskiej
Sytuacja społeczno-polityczna narodu polskiego w pierwszej połowie XIX wieku (do upadku powstania styczniowego).
Periodyzacja dziejów literatury romantycznej.
Walka romantyków z klasykami.
Obraz literatury przedlistopadowej.
Podział na literaturę emigracyjną i krajową.
Komediopisarstwo Aleksandra Fredry.
Reakcja na klęską powstania listopadowego.
Wielki romantyzm emigracyjny - charakterystyka twórczości Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego po powstaniu listopadowym.
Drugie pokolenie romantyków.
Poezja, proza i dramat w kraju.
Powieściopisarstwo Józefa I. Kraszewskiego.
Rozwój czasopiśmiennictwa.
Schyłek romantyzmu.
Zwrot ku realizmowi.
Tendencje pozytywistyczne.
Twórczość Cypriana Norwida.
Doniosłość romantyzmu dla kształtowania się świadomości narodowej.
Wielkość polskiego romantyzmu: arcydzieła poezji, kreacja wzoru osobowego Polaka-patrioty.
LEKTURY OBOWIĄZKOWE (podkreślone) - teksty literackie
A.Feliński, Barbara Radziwiłłówna, w : Polska tragedia neoklasycystyczna, oprac. D. Ratajczak, Wrocław 1988, BN I, 260.
J. U. Niemcewicz, Śpiewy historyczne, oprac. Z. Libera, Biblioteka Pisarzy Polskich i Obcych 27.
M. Wirtemberska z Czartoryskich, Malwina czyli domyślność serca, oprac. K. Wojciechowski, Kraków
1925, BN I, 23.
K. Brodziński, O klasyczności i romantyczności…, w: Wybór pism, oprac. A. Witkowska, Wrocław
1966, BN I, 191.
M. Mochnacki, O literaturze polskiej w wieku XIX, oprac. Z. Skibiński, Łódź 1985.
A. Malczewski, Maria, oprac. H. Krukowska, J. Ławski, Białystok 1995 (lub: oprac. R. Przybylski,
Wrocław 1958, BN I, 46).
S. Goszczyński, Zamek kaniowski, oprac. H. Krukowska, D. Zawadzka, Białystok 1994;
Król zamczyska, oprac. M. ingot, Wrocław 1961, BN I, 50.
A. Mickiewicz, Wybór poszyj, t. 1, 2, oprac. Cz. Zgorzelski, Wrocław 1986. BN I, 6; Wyd. Narodowe
lub Jubileuszowe (tu: O krytykach i recenzentach warszawskich, O poezji romantycznej, Konrad Wallenrod, Dziady, Literatura słowiańska - kurs I, wykład V; kurs II, wykład XVI; kurs III, wykłady VIII-IX, XVI; kurs IV, wykłady I-II, IV-V); Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego, oprac. M. Grabowska, Warszawa 1986, Mała Biblioteka; Pan Tadeusz, oprac. S. Pigoń, Wrocław 1971, BN I, 83.
J. Słowacki, Lambro, Godzina Myśli, w: Powieści poetyckie, oprac. M. Ursel, Wrocław 1986, BN I, 47;
Kordian, oprac. M. Inglot, Wrocław 1974, BN I, 2; Balladyna, oprac. M. Inglot, Wrocław 1976, BN I, 51; Anhelli, oprac. S. Makowski, Warszawa 1987, Mała Biblioteka; Lilla Weneda, oprac. M. Janik, Wrocław 1948, BN I, 16; Ksiądz Marek, oprac. M. Piwińska, Wrocław 1991, Bn I, 29; Beniowski, oprac. J. Kleiner, Wrocław 1949, BN I, 13/14 lub oprac. A. Kowalczykowa, Wrocław 1996, BN I, 13/14 (pięć pierwszych pieśni); Dzieła pod red. J. Krzyżanowskiego (tu: Fantazy, wiersze liryczne, Król Duch I i II rapsod); Krąg pism mistycznych, oprac. A. Kowalczykowa, Wrocław 1982, BN I, 245; Genezis z ducha, Samuel Zborowski
Z. Krasiński, Nie-boska komedia, oprac. M. Janion, M. Grabowska, Wrocław 1967. BN I, 24; Irydion,
oprac. W. Kubacki, Wrocław 1967. BN I, 42; Przedświt, oprac. J. Kleiner, Kraków 1924, BN I, 18 (oprac. G. Halkiewicz-Sojak, Toruń 2004); Psalmy przyszłości oraz J. Słowacki, Odpowiedź na „Psalmy przyszłości”, oprac. M. Kridl, Kraków 1928, BN I, 107.
W. Łoziński, Zaklęty dwór, oprac. J. Krzyżanowski, Wrocław 1959.
W. Pol, Wybór poezji, oprac. M. Janion, M. Grabowska, Wrocław 1963, BN I, 180 (tu: Stary Ułan pod
Brodnicą, Pieśń o ziemi naszej, Mohort, Pieśni Janusza)
K. Ujejski, Wybór poezji, oprac. M. Janik, Kraków 1924, BN I, 37 (Skargi Jeremiego, Maraton)
T. Lenartowicz, Wybór poezji, oprac. J. Nowakowski, Wrocław 1972, BN I, 5 (Kalina, Duch sieroty,
Jak to na Mazowszu, Złoty kubek, Paryż 1855, Tobie, Potok i serce, Łuk Tytusa, Matko! Moja matko!, Odstawny - wymienione utwory zamieszczone są także w OLP Literatura krajowa w okresie romantyzmu, t. 2, Kraków 1988, s. 403-424)
C. Norwid, Pisma wszystkie, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa 1971-1976, t 1-11 (tu: Kalendarium
Norwidowskie, Promethidion, Czarne kwiaty, Białe kwiaty, Ad leones); Vade-mecum, oprac. J. Fert, Wrocław 1990, BN I, 27; Pierścień Wielkiej Damy, oprac. S. Świątek, Wrocław 1990, BN I, 274.
W. Syrokomla (L. Kondratowicz), Wybór poezji, oprac. F. Bielak, Wrocław 1970, BN I, 64 (tu: Lirnik
wioskowy, Rok w pieśni, Nagrobek obywatelowi, Co umiem nakreślić; do wyboru Zaścianek Podkowa albo Fragmenta o Filipie z Konopi).
H. Rzewuski, Pamiątki Soplicy, oprac. Z. Lewinówna, M. Żmigrodzka, Warszawa 1985 (3 wybrane
gawędy)
J. Korzeniowski, Kollokacja, oprac. S. Kawyn, Wrocław 1958, BN I, 28; Karpaccy górale, oprac. S.
Kawyn, Wrocław 1969, BN I, 63.
N. Żmichowska, Poganka
J. I. Kraszewski, Ulana, Wrocław 1988; Stara Baśń, oprac. W. Danek, Wrocław 1975, BN I,53; Bruhl,
oprac. J. Feldman, Wrocław 1969, BNI, 114.
A. Fredro, Pisma wszystkie, oprac. S. Pigoń, K. Wyka, Warszawa 1955-1957 (tu: Pan Geldhab, Śluby
panieńskie, Pan Jowialski, Zemsta, Wielki człowiek do małych interesów, Wychowanka)
Obraz literatury Polskiej: Literatura Krajowa w okresie romantyzmu 1831-1863, t. 1, 2, Kraków 1988
(tu: sylwetki i wybrane utwory S. Goszczyńskiego, G. Ehrenberga, E. Wasilewskiego, L. Siemieńskiego, R. Berwińskiego, R. Zmorskiego, M. Romanowskiego, D. Magnuszewskiego, M. Grabowskiego, E. Dembowskiego).
Reduta. Romantyczna poezja niepodległościowa, oprac. M. Janion, Kraków 1979, Biblioteka
Romantyczna.
LITERATURA POWSZECHNA (obowiązkowe - podkreślone)
Manifesty romantyzmu, oprac. A. Kowalczykowa, Warszawa 1975 (po jednej rozprawie z każdego
obszaru językowego)
J. W. Goethe, Faust, cz. I; Cierpienia młodego Wertera, BN II, 22.
F. Schiller, Zbójcy, BN II, 30.
G. Byron, Giaur (przekład Mickiewicza); Korsarz (przekład Odyńca); Wędrówki Hilde Harolda (I
Pieśń).
W. Scott, Waverley, Rob Roy, Ivanhoe (jedna z powieści do wyboru).
A. E. Poe, Opowieści niesamowite (wybór).
A. Puszkin, Liryki (wybór), Eugeniusz Oniegin.
M. Gogol, Rewizor, BN II, 78.
R. Chateaubriand, Rene, Opis podrózy z Paryża do Jerozolimy (fragmenty)
W. Hugo (dowolnie wybrany utwór) Katedra Marii Panny w Paryżu, Hernani
Stendhal, Czerwone i czarne
M. Lermontow, Bohater naszych czasów.
E. Bronte, Wichrowe wzgórza, BN II, 228.
Novalis, Hymny do nocy
G. Macpherson, Pieśni Osjana (fragment)
K. Baudelaire, Kwiaty zła (wybór)
G. Flaubert, Pani Bovary
G. Leopardi, Pieśni (wybór).
LEKTURY ZALECANA (3 pozycje do wyboru z listy lektur zalecanych oraz z listy „lektur obowiązkowych” spośród nie zaznaczonych)
Polski romans sentymentalny, oprac. A. Witkowska, Wrocław 1971, BN I, 206.
Walka romantyków z klasykami, oprac. S. Kawyn, Wrocław 1960, BN I, 183.
Cyganeria warszawska, oprac. S. Kawyn, Wrocław 1967, BN I, 192.
C. Norwid, O Juliuszu Słowackim, O sztuce dla Polaków, Zwolon lub inny dramat, Quidam.
A. Fredro, Dożywocie, Wychowanka, Rewolwer.
J. Słowacki, Horsztyński, W Szwajcarii, Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu, Sen srebrny Salomei,
Samuel Zborowski, Listy do matki.
F, Skarbek, Pamiętniki Seglasa.
R. Berwiński, Don Juan Poznański.
J. I. Kraszewski, Zygmuntowskie czasy, Latarnia czarnoksiężnika, Morituri.
J. Korzeniowski, Krewni.
N. Żmichowska, Książka pamiątek, Biała róża.
E. Chojecki, Alkhadar.
OPRACOWNIA OBOWIĄZKOWE (podkreślone)
Wstępy do wyżej wskazanych utworów wydanych w serii Biblioteki Narodowej.
Słownik literatury polskiej XIX wieku (tu hasła: Bunt, Dramat, Dygresyjny poemat, Fragment,
Historiozofia, Ironia, Natura, Prometeizm, Rewolucja).
A. Witkowska, Literatura romantyzmu, Warszawa 1986.
Obraz Literatury Polskiej, seria 3: Literatura krajowa w okresie romantyzmu (tu: M. Janion, Poezja w
kraju. Próba syntezy; M. Żmigrodzka, Proza fabularna w kraju; B. Lasocka, Życie teatralne; Z. Jagoda, Krytyka literacka w kraju).
J. Kleiner, Romantyzm, w: tegoż, W kręgu historii i teorii literatury, Warszawa 1982.
A. Kowalczykowa, Warszawa romantyczna, Warszawa 1987.
J. Kamionkowa, Życie literackie w Polsce w pierwszej połowie wieku XIX, Warszawa 1970.
M. Straszewska, Życie literackie Wielkiej Emigracji we Francji 1831-1840, Warszawa 1970.
A. Witkowska, Mickiewicz. Słowo i czyn, Warszawa 1975.
J. Kleiner, Mickiewicz, Lublin 1948 (wybór).
A. Kowalczykowa, Słowacki, Warszawa 1994 lub: J. Kleiner, Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, t. 1-4,
Kraków 1999 lub wydanie wcześniejsze (wybór).
M. Janion, Zygmunt Krasiński: debiut i dojrzałość, Warszawa 1962.
Problemy polskiego romantyzmu, seria I-III (1 studium).
M. Janion, Gorączka romantyczna, Warszawa 1975 (tu: Wstęp, Romantyzm polski wśród romantyzmów
europejskich).
M. Janion, M. Żmigrodzka, Romantyzm i historia, Warszawa 1978 (wybór).
A. Walicki, Filozofia a mesjanizm, Warszawa 1970 (wybór).
Z. Stefanowska, Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, Warszawa 1976.
K. Wyka, „Pan Tadeusz” - studia o poemacie, Warszawa 1965 (wybór)
W. Weintraub, Poeta i prorok. Rzecz o profetyzmie Mickiewicza, Warszawa 1982 (wybór).
A. Witkowska, Towiańczycy, Warszawa 1989 (wybór).
K. Górski, Adam Mickiewicz. Artyzm i język, Warszawa 1977 (tu: Przezwyciężanie prometeizmu w III
części „Dziadów”).