Endokrynologia IV r.
Menopauza
" Ostatnia miesiączka, po której krwawienie
miesięczne już nie występuje, bez przyczyn
patologicznych
" Perimenopauza  2-8 lat przed, zmiany
rytmu i objawy kliniczne + 1 rok po
menopauzie
" ~50 rżą10 lat
Menopauza  zmiany hormonalne
" �! PG, ę! FSH, LH, �! inhibin
" �! androgenów jajnikowych (T,
androsteron - niewielkie)
" �! androgenów nadnerczowych (DHEA)
" �! GH i pochodnych
" Wahania stężenia FSH i E2
Post - menopauza
" Hipoestrogenizm, ę! FSH + LH, GnRH N
" Dominuje estron (z konwersji
androstendionu, 25% aktywności E2,
niezwiązany z SHBG, nadmiar = rozrost
krwawienia, ew. rak endometrium
" T jak przed menopauzą (z jajników)
" ę! SHBG
Menopauza  obraz kliniczny
" Objawy zanikowe w ukł. moczowym i
płciowym (hipoestrogenizm i starzenie się
tkanek)
" Zanik błony śluzowej pochwy  dyspareunia,
zapalenie pochwy
" Zapalenie cewki i pęcherza moczowego
" Częstomocz i bolesne oddawanie moczu
" Wysiłkowe nietrzymanie moczu
Menopauza  leczenie
" Leczenie objawów wypadowych
" Estrogeny + progestageny
" Przeciwskazania bezwzględne  rak
endometrium lub sutka, czynna choroba
zakrzepowo-zatorowa, ostra choroba wątroby
" Przeciwskazania względne  niewyjaśnione
krwawienie z macicy, przebyty lub rodzinny
rak lub choroba zakrzepowo-zatorowa
Ginekomastia
" Powiększenie jednego lub obu gruczołów
piersiowych u chłopców lub mężczyzn =
niezłośliwy rozrost tkanki gruczołowej, ew.
tłuszczowej
" Noworodki  60-90%
" Dojrzewanie  50%
" Starzenie  50-80 lat
Ginekomastia  etiologia
i patogeneza
" Idiopatyczna  36%
" ę! stężenie FE2 w stosunku do FT - ę! E
(dojrzewanie, guzy), �! androgenów
(hipogonadyzm, starszy wiek), ę! SHBG
(nadczynność tarczycy), �! E i A (marskość
wątroby, niewydolność nerek
" ę! aktywności aromatazy (TE2) np. w
otyłości
" Nadmierna wrażliwość na E
" Defekt lub zablokowanie receptora A
Ginekomastia  etiologia
i patogeneza
" Idiopatyczna  36%
" ę! stężenie FE2 w stosunku do FT - ę! E
(dojrzewanie, guzy), �! androgenów
(hipogonadyzm, starszy wiek), ę! SHBG
(nadczynność tarczycy), �! E i A (marskość
wątroby, niewydolność nerek
" ę! aktywności aromatazy (TE2) np. w
otyłości
" Nadmierna wrażliwość na E
" Defekt lub zablokowanie receptora A
Ginekomastia  badania
" Przedmiotowe  palec wskazujący +
kciuk, ucisk na brodawkę  wydzielina
" USG sutków, jąder
" USG, TK ew. MR nadnerczy
" MR przysadki
" RTG klatki piersiowej
" BAC
Ginekomastia  różnicowanie
" Rak piersi  twardy guzek, czasem
zrośnięty z podłożem, zniekształcenie
sutka, objaw skórki pomarańczowej
Ginekomastia  leczenie
" <1 rok, niezbyt nasilona  nie wymaga
" Odstawić leki  spironolakton,
ketokonazol, enalapryl, werapamil,
ranitydyna, omeprazol
" Poprawa stosunku E2/T  stosuje się
T, antyestrogeny, inhibitory aromatazy
" chirurg
Zaburzenia czynności gonad
męskich
" Niewydolność hormonalna jąder pierwotna
 hipogonadyzm hipergonadotropowy 
całkowita  brak czynności komórek
Leydiga i Sertoliego
- częściowa - brak czynności komórek
Leydiga - ę! LH, Sertoliego - ę! FSH
Zaburzenia czynności gonad
męskich  zespół Klinefeltera
Najczęstsza postać hipogonadyzmu
hipergonadotropowego  0,2%
Badania:
" XXY
" ę! LH, FSH
" �! T
Leczenie - T
Stany nagłe w endokrynologii
Przełom tarczycowy
" zagrażające życiu nasilenie objawów nadczynności tarczycy
" czynniki spustowe: poród, strumektomia, 131-J, jakiekolwiek
" objawy: podwyższona ciepłota ciała, zaburzenia ze strony
CUN, układu krążenia, odwodnienie
" patogeneza nieznana
" rozpoznanie na podstawie całości obrazu
" badania dodatkowe niecharakterystyczne
Leczenie przełomu tarczycowego
" zahamowanie syntezy HT - PTU 1200 mg, Favistan 120 mg
" hamowanie uwalniania HT - Sol. Lugoli, iopodat sodu,
kwas iopanowy, węglan litu
" zmniejszenie konwersji T-4 do T-3 - propranolol 120 mg
p.o, hydrokortyzon 400-800 mg/dobę
" blokada receptorów �-adrenergicznych - propranolol
" związanie lub usunięcie nadmiaru hormonów - krew pełna,
dializa, plazmafereza
" wyrównanie zaburzeń metabolicznych i niewydolności
narządów - obniżenie ciepłoty ciała, nawodnienie,
wyrównanie niewydolności krążenia, leki sedatywne
Przełom hipometaboliczny
" śpiączka w następstwie hipotyreozy
" końcowy etap nierozpoznanej i nieleczonej niedoczynności
tarczycy, dotyczy głównie starców żyjących w złych warunkach
" objawy: hipotermia, hipowentylacja, hiponatremia, kwasica
oddechowa, hipoglikemia, wzrost stężenia mleczanów i ADH w
surowicy
" brak kontaktu z chorym, skóra bladosina, mogą być
podbiegnięcia krwawe, twarz obrzękła, usta rozchylone, język
obrzmiały, siny, oddech płytki, wolny, bradykardia, RR niskie
" leczenie: HC, L-T3, L-T4, ogrzanie, ew. respirator
Przełom nadnerczowy
" ostra niewydolność kory nadnerczy: szybkie uszkodzenie kory
i/lub zwiększone zapotrzebowanie ustroju na kortykoidy
" obraz wstrząsu z obwodową niewydolnością krążenia
" może wystąpić: wymioty, biegunka, bóle brzucha, gorączka,
odwodnienie, hipoglikemia, drgawki
" leczenie: 0,9% NaCl we wlewie kroplowym 2-4 l/dobę
hydrokortyzon 100 mg i.v. co 4-6 h
leczenie choroby podstawowej
Przełom hiperkalcemiczny
(przytarczycowy)
" zwiększenie stężenia Ca>3,5 mmol/l (poza tym kwasica
metaboliczna, hipofosfatemia, dehydratacja, dyselektrolitemia
" przyczyny: 70% nowotwory, 20% nadczynność przytarczyc
" wielomocz, polidypsja, nudności, wymioty - odwodnienie
hipertoniczne - wstrząs
" zaparcia, niedrożność porażenna jelit, zaburzenia
świadomości, może być śpiączka
Leczenie przełomu
hiperkalcemicznego
" nawodnienie 0,45% NaCl (0.9%), woda -zwiększają
kalciurię
" po nawodnieniu furosemid lub kwas etakrynowy
" hydrokortyzon - hamuje wchłanianie Ca z jelit
" kalcytonina 200-600 j./dobę
" fosforany 2-4 g fosforu/dobę
" indometacyna, mitramycyna, estrogeny, EDTA
" dwufosfoniany(pamidronian dwusodowy (Aredia) - tabl. 200
mg, 2 fiolki a 30 mg substancji suchej + rozpuszczalnik