Pulsmedycyny Medicine
Today
Wtorek, 1 grudnia 2009 r.
Koszt zaka\
eń szpitalnych
Sekcja: Rynek pracy
Data publikacji: 2005-10-05
Na całym świecie pobyt w szpitalu wią\
e się z ryzykiem zaka\
enia szpitalnego. W innych krajach
nauczono się radzić sobie z tym problemem, w Polsce jest wstydliwie przemilczany. Nie ma te\

wiarygodnych statystyk oraz rachunku kosztów.
W Polsce obowiązuje rozporządzenie nakładające na szpitale obowiązek rejestracji zaka\
eń szpitalnych, zawierające dokładne wskazówki, w jakiej
formie i komu informacje te powinny być raportowane. Pewna wada tego systemu tkwi jednak w samym procesie rejestracji, który - zdaniem dr. n.
med. Pawła Grzesiowskiego z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - nie wychwytuje w wiarygodny sposób przypadków zaka\
eń szpitalnych.
System opiera się na monitorowaniu wyników z mikrobiologii, a tego typu badania wykonuje się w Polsce rzadko, więc większość przypadków
"ucieka" ze statystyki.
Nie jest te\
tajemnicą, i\
tego typu dane, nawet jeśli są rejestrowane w szpitalu, rzadko opuszczają jego mury. Zdaniem Haliny Wąsikowskiej z
Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia, placówki medyczne wcią\
ukrywają prawdę o skali problemu zaka\
eń szpitalnych. Obawiają
się, by te informacje nie przedostały się do prasy i nie przylgnęła do tych placówek etykietka szpitali, w których ludzie umierają z powodu zaka\
eń.
Jak rejestrować?
Rejestrować i monitorować zaka\
enia szpitalne muszą tylko te placówki, które ubiegają się o akredytację lub certyfikat ISO. Na przykład w ramach
procesu akredytacji powinny wdro\
yć wiele procedur higienicznych dotyczących personelu i jego ochrony, a przede wszystkim monitorować
zaka\
enia szpitalne. Wizytatorów z Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia podczas odwiedzin w szpitalach interesuje, w jaki sposób
radzą one sobie z problemem infekcji szpitalnych: jaką wdra\
ają antybiotykoterapię, w jaki sposób kontrolują rozchód leków, czy realizują
receptariusz szpitalny, czy i ile wykonują posiewów. Pada te\
pytanie o to, co jest przyczyną zaka\
enia. "Je\
eli w oddziale pojawiają się np.
gronkowce wielooporne, trzeba się zastanowić, czy przenoszą je pacjenci, czy personel, czy w szpitalu nie zu\
ywa się zbyt du\
o antybiotyków, które
stymulują powstawanie szczepów wieloopornych, czy była zła profilaktyka i co nale\
y zrobić, \
eby uniknąć podobnych infekcji w przypadku innych
pacjentów. Procedury w większości szpitali są opisane, ale często nieprzestrzegane. My sprawdzamy, w jaki sposób się ich przestrzega, by
zapobiec ponownym zaka\
eniom czy zminimalizować je u innych chorych" - mówi Halina Wąsikowska z Ośrodka Akredytacji Centrum
Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia.
Gdy siedem lat temu rozpoczynano proces akredytacji, szpitale wykazywały zaka\
enia u 0,1-0,2 proc. pacjentów. "W tej chwili bezpiecznie jest
mówić, \
e jednostka ma 2 proc. zaka\
eń szpitalnych. Jednak gdy odwiedzamy szpitale, zaczynamy rozmawiać z personelem i pacjentami, widzimy
ich stan higieniczny, zu\
ywany profil antybiotyków, okazuje się, \
e infekcji jest więcej. Niektórzy uwa\
ają nawet, \
e ulega im 15-20 proc. polskich
pacjentów" - mówi H. Wąsikowska.
Akredytowane szpitale przyznają się do infekcji szpitalnych częściej, wykazując je u 5-6 proc. ogólnej populacji pacjentów.
Koszty poza kontrolą
Ale nawet placówki z akredytacją nie mają obowiązku liczenia kosztów zaka\
eń szpitalnych. Tymczasem zdaniem wielu specjalistów, sama
rejestracja infekcji szpitalnych nie wystarczy, jeśli nie powią\
e się ich z kosztami, które generują. A skoro same szpitale nie wiedzą, ile kosztują je
zaka\
enia szpitalne, nie ma te\
kompleksowych danych ogólnopolskich.
Na palcach jednej ręki mo\
na policzyć placówki, które z ogólnych kosztów działalności wydzielają dodatkowe wydatki, poniesione z tytułu złej
jakości, w tym zaka\
eń szpitalnych. Są to prywatne firmy medyczne, w przypadku których rachunek ekonomiczny jest prosty: bardziej opłaca się
inwestować w jakość usługi, ni\
płacić ewentualne odszkodowania pacjentom.
Własną procedurę liczenia kosztów jakości stworzył np. NZOZ Krajmed Laryngologia i Chirurgia Plastyczna Nosa w Warszawie. Wdra\
anie
systemów projakościowych kosztuje tę klinikę niemało, a jak zapewnia lek. Andrzej Peńsko, dyrektor Krajmedu nie wymusiły tego wypadki w pracy,
ale wizja placówki nowoczesnej i zapewniającej dobrą jakość leczenia. Firma wydaje 8 razy więcej na działania zapobiegające usługom o
niewłaściwej jakości ni\
na ewentualne rabaty z tym związane. Ale dzięki temu \
aden pacjent w okresie ostatnich kilkunastu miesięcy nie wystąpił z
odszkodowaniem z tytułu zaka\
enia nabytego podczas hospitalizacji. "Jakość kosztuje. Je\
eli chce się wiedzieć, czy postępowanie związane z
przeciwdziałaniem zaka\
eniom szpitalnym jest skuteczne, trzeba to po prostu liczyć. Kto nie liczy, nie wie, czy poniesione wydatki zwrócą mu się w
postaci zmniejszenia liczby infekcji" - mówi A. Peńsko.
Zapobieganie powikłaniom tańsze
Jego zdaniem, nie warto czekać a\
mleko się rozleje. Zamiast leczyć powikłania, warto im zapobiegać.
Andrzej Peńsko wyjaśnia to na konkretnym przykładzie. "Je\
eli mam pacjenta, któremu rana z
le się goi po zabiegu, najpierw zastanawiam się,
dlaczego ten proces przebiega nieprawidłowo i co zrobić, \
eby usunąć ten stan. Wdra\
am leczenie antybiotykami. Pacjent wyzdrowiał, ale nie
usunąłem przyczyny. Muszę ją znalez
ć: czy lekarz z
le umył ręce, czy mam złą sterylizację, czy na sali operacyjnej było brudno? Przeprowadzam
działania mające na celu znalezienie przyczyny (wymazy z rąk, wymazy z wszystkich miejsc na sali operacyjnej, kontrola sterylizacji), by następnie
wprowadzić odpowiednie działanie: instrukta\
dla lekarzy, remont sali operacyjnej lub naprawę sterylizatora. Ale na tym nie koniec. Teraz siądę i
zastanowię się, co zrobić, by w przyszłości takie sytuacje się nie powtarzały. Muszę podjąć jakieś działania zapobiegawcze, np. zobowią\
ę
pielęgniarkę epidemiologiczną do wykonywania kontrolnych wymazów z sali operacyjnej raz na miesiąc, \
eby monitorować stan flory bakteryjnej i
uprzedzić pojawienie się infekcji" - wylicza A. Peńsko.
Na ka\
dym z tych etapów zarządzający powinien liczyć koszty ka\
dego podjętego działania. Lekarze nie zdają sobie najczęściej sprawy z kosztów.
Przykładem mo\
e być niewłaściwe stosowanie antybiotyków. "Nikt nie liczy, ile to kosztuje. Jak pacjent ma nadka\
enie, to daje mu się następny
antybiotyk - mówi A. Peńsko. - Tymczasem ka\
de działanie powinno być powiązane z liczeniem jego kosztów. Szpitale i firmy medyczne, które mają
wdro\
one ISO, mogą rejestrować zaka\
enie szpitalne jako tzw. niezgodność i liczyć jego koszty, postępując zgodnie z procedurą niezgodności. Tak
te\
dzieje się w Krajmedzie. Rozpoznanie niezgodności w systemie ISO pociąga za sobą konieczność jej usunięcia, czyli wdro\
enia działań
korekcyjnych.
Zdaniem A. Peńsko, koszty jakości mogłyby na swój własny u\
ytek liczyć tak\
e publiczne szpitale, wią\
ąc tę procedurę z rejestracją pojawiających
się zaka\
eń szpitalnych.
Ile kosztuje szpital organizacja systemu prewencji, próbował policzyć kiedyś Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego i z tych wyliczeń wyszło mu, \
e
w polskich warunkach to wydatek 50 tys. zł netto rocznie. Tyle kosztuje monitorowanie zaka\
eń, zakup komputerów, pensje lekarza i pielęgniarki
pracujących w zespole kontroli zaka\
eń szpitalnych. Jednak, jak przyznaje Paweł Grzesiowski, łączny koszt stworzenia systemu w szpitalu jest du\
o
wy\
szy, bo obejmuje te\
dobrą sterylizację, dezynfekcję, wydatki na antybiotyki i zmiany w organizacji pracy lub zatrudnienie dodatkowego
personelu.
Zdaniem Andrzeja Peńsko, szpitale publiczne nieuchronnie czekają takie wydatki. "Na razie pacjenci rzadko występują z roszczeniami, ale to się
zmieni. To tylko kwestia ich dogadania się z prawnikami. I wtedy, kto wcześniej wdro\
y mechanizmy obronne, będzie miał ISO lub akredytację,
będzie miał racjonalne procedury ograniczające ryzyko dla pacjenta, ten nie musi się obawiać, \
e przegra w sądzie" - uwa\
a Andrzej Peńsko.
Koszty na świecie
Zdaniem Pawła Grzesiowskiego z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, koszty zaka\
eń szpitalnych na świecie zale\
ą od zasobności
systemu opieki zdrowotnej w danym kraju. Według ró\
nych badań, koszty ponoszone przez szpital z powodu zaka\
enia podczas hospitalizacji rosną
2-3-krotnie.
Podczas badania wykonanego w Wielkiej Brytanii w okresie od kwietnia 1994 do maja 1995 roku, któremu poddano prawie 4 tys. pacjentów
hospitalizowanych w ró\
nych oddziałach szpitali okręgowych, porównano koszty wynikające z zarejestrowanych zaka\
eń szpitalnych. Co najmniej
jedną lub nawet więcej infekcji nabytych podczas pobytu w szpitalu stwierdzono u 309 osób (7,8 proc. badanych). Zaka\
eni pacjenci wygenerowali
średnio 2,9 razy wy\
sze koszty ni\
chorzy, którzy nie przeszli zaka\
enia, co stanowiło średnio 3154 funty w przeliczeniu na jedną badaną osobę.
Z danych National Health Service wynika, \
e około 321 tys. brytyjskich pacjentów rocznie nabawia się jednego lub więcej zaka\
eń w szpitalu
podczas hospitalizacji. Dodatkowy koszt, który ponoszą szpitale z tytułu leczenia tych powikłań, wynosi około 930 mln funtów. To obrazuje skalę
korzyści, które mógłby mieć system, gdyby choć części tych zaka\
eń dało się uniknąć.
W Belgii opublikowano w tym roku wyniki badania, które mówią o posocznicy (sepsie) szpitalnej, która wydłu\
a pobyt w szpitalu średnio o 21 dni, a
koszt średnio o 12 853 euro w odniesieniu do pacjentów bez tego powikłania.
Według światowej literatury, najczęściej występują zaka\
enia układu moczowego oraz zapalenia płuc. Jednak najbardziej kosztowne są zaka\
enia
krwi oraz zaka\
enia na oddziale intensywnej terapii (najwy\
szy koszt pobytu) oraz u pacjentów hematologicznych, w przypadku których zdarza się,
i\
bardzo droga kuracja, np. po przeszczepie szpiku, zostaje zaprzepaszczona w wyniku zaka\
enia szpitalnego. miertelność wśród pacjentów z
zaka\
eniami szpitalnymi wynosi ok. 10 proc. Najczęściej umierają chorzy, u których zaka\
enie krwi oraz zapalenie płuc rozwinęły się podczas
pobytu na OIT.
Stopka autorska:
Autor: Beata Lisowska
Artykuł opublikowany w numerze: 20 (117)
Data publikacji: 2005-10-05