FIDIC
Federation Internationale
des Ingenieurs - Conseils
Warunki Kontraktu na budowę
FIDIC 1999
....FIDIC zaleca ten wzór do ogólnego użytku w przetargach
międzynarodowych, ale równocześnie podkreśla, że użycie go
w przetargach krajowych może wymagać modyfikacji
Warunków Ogólnych, która powinna być dokonana przez
wprowadzenie odpowiednich postanowień do Warunków
Szczególnych....
1. Ustawa z dn. 29 stycznia 2004r.  Prawo Zamówień Publicznych
Dz. U. nr. 19 poz. 177 z dn. 9 lutego 2004r.
2. Przepisy wykonawcze do Ustawy Prawo Zamówień Publicznych.
3. Ustawa Prawo budowlane z dn. 7 lipca 1994r. ze zmianami
Dz. U. Nr 106 poz. 1126 z 2000r. wraz ze zmianą z dn. 11 lipca 2003r.
4. Ustawa z dn. 26 listopada 1998r. o finansach publicznych
Dz. U. nr. 15 poz. 148 z póz
niejszymi zmianami, (ostatnia z 2004r.
Dz. U. Nr. 123 poz. 1291).
5. Ustawa z dn. 17 grudnia 2004r. o odpowiedzialności za naruszenie
dyscypliny finansów publicznych
6. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o Planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym po zmianach po 16 kwietnia i 22 września 2004 r.
1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 18 maja 2004r.
w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu
inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych
oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych
w programie funkcjonalno  użytkowym.
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 2 września 2004r.
w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej,
specyfikacji technicznych, wykonania i odbioru robót budowlanych
oraz programu funkcjonalno  użytkowego.
Harmonogram realizacji projektu
zgodnie z Ustawą PZP
" Przetarg nieograniczony
" o wartości > 20 000 000 EURO
" Wariant I, II, III
I wariant - OPTYMALNY
Decyzja o
Ogłoszenie w Otwarcie Podpisanie
realizacji projektu
BZP ofert umowy
Weryfikacja
zamawiającego
30 dni
Przygotowanie SIWZ Składanie ofert Badanie ofert i wybór wykonawcy
90 dni 40 dni 60 dni
Razem 190 dni (było 202)
II wariant - SKRÓCONY
Decyzja o Ogłoszenie w Otwarcie Podpisanie
realizacji projektu BZP ofert umowy
Weryfikacja
zamawiającego
20 dni
Przygotowanie SIWZ Składanie ofert Badanie ofert i wybór wykonawcy
60 dni 31 dni 40 dni
Razem 131 dni (było 137)
III wariant - NIEPRZEWIDYWALNY
Decyzja o Ogłoszenie w Podpisanie
Otwarcie ofert
realizacji projektu BZP umowy
Weryfikacja
zamawiającego
30 dni
Przygotowanie SIWZ Składanie ofert Badanie ofert i wybór wykonawcy
180 dni 54 dni 82 dni
Razem 316 dni (było 528)
Opis przedmiotu zamówienia
Operując formułą jakości, im lepiej przygotowany jest opis przedmiotu
zamówienia przez Zamawiającego, tym bliżej jemu będzie do utrzymania się w
optymalnych ramach realizacji harmonogramu, który przedstawiany był we
wstępnej części omawiania formuł przetargowych.
Znaczącą rolę, oprócz Zamawiającego, ma tu Biuro Projektowe przygotowujące
materiały kosztorysowe w formie zgodnej z rozporządzeniem Ministra
Infrastruktury, a jednocześnie umożliwiającej prawidłową kontrolę finansową
postępu robót i poniesionych kosztów.
Nie bez znaczenia jest uniknięcie w ten sposób nadmiernej liczby pytań do SIWZ
przez potencjalnych Wykonawców, a jednocześnie po poszczególnych etapach
prac, kwestionowanie poniesionych wydatków w czasie kontroli, bądz
to przez
Instytucję Zarządzającą, RIO lub kontrolę skarbową.
Niezależnie od podstawowych wymagań określonych ustawą Prawo zamówień publicznych,
Zamawiający powinien określić szczegółowo zakres wymagań technicznych i finansowych w
stosunku do Wykonawcy, zgodnych zresztą z wymienioną wyżej ustawą np.:
" zakres działalności Oferenta powinien obejmować przykładowe rodzaje robót np:
 Rozbiórka i burzenie obiektów budowlanych, roboty ziemne,
 Wykonywanie robót ogólnobudowlanych w zakresie obiektów
liniowych:
- rurociągów,
- linii elektroenergetycznych,
- telekomunikacyjnych  przesyłowych.
" w przypadku, gdy ofertę składa Konsorcjum  zakres działalności Partnerów powinien odpowiadać
podstawowym robotom wymienionym w SIWZ
W przypadku przystąpienia do przetargu konsorcjum firm, Zamawiający
powinien wymagać listu intencyjnego wraz z zobowiązaniem do solidarnej
odpowiedzialności za realizację kontraktu.
Zamawiający powinien zażądać jednocześnie przedstawienia przez Wykonawcę
korespondujących ze sobą następujących harmonogramów:
- rzeczowo-finansowy,
- wykorzystania sprzętu,
- wykorzystania pracowników,
- tymczasowych zmian organizacji ruchu.
Pozwoli to na planowanie przez Zamawiającego wydatków i kontroli oraz
odpowiednie przygotowanie organizacji zarządzania terenami inwestycji.
Cena ofertowa stała się, po wprowadzeniu nowelizacji ustawy
Prawo zamówień publicznych, podstawowym kryterium
warunkującym rozstrzygnięcie przetargu.
Pozostałe warunki uważane dotychczas za kryteria powinny
w sposób logiczny i wyczerpujący, ale nie przekraczający
wymogów realizacji inwestycji, zostać zawarte
w wymaganiach dotyczących Wykonawcy.
Opracowania harmonogramów, o których była mowa
powyżej powinny odpowiadać danym zawartym w studium
wykonalności, a podział na etapy powinien znalez
ć swoje
odzwierciedlenie w odpowiednich tabelach wniosku
o dofinansowanie.
Jeżeli projekt jest objęty programem Natura 2000,niezależnie
od niezbędnych raportów dotyczących ochrony środowiska
należy zwrócić szczególną uwagę na przeprowadzenie
konsultacji społecznych.
Rezultaty konsultacji powinny być bezwzględnie zamieszczone
w opracowaniu studium wykonalności.
W tabelach dot. Procedur przetargowych powinny znalez
ć się
wszystkie zamówienia wraz z trybami przetargowymi.
W studium wykonalności należy zamieszczać informację
o dokumentach stanowiących podstawę do określenia wartości
poszczególnych zamówień objętych przetargami,
np. kosztorys inwestorski, koncepcje autorskie, ceny rynkowe
lub inne materiały porównawcze.
Pozwoli to uniknąć przewartościowania kosztu zamówień
i zapewni oszczędności finansowe.
Promocja projektu zgodnie z zasadami unijnymi
może być zaliczona do kosztów kwalifikowanych
pod warunkiem przestrzegania ustawy Prawo
zamówień publicznych.
Należy zwrócić uwagę na konieczność podpisania
oferty przez osobę upoważnioną.
W przypadku zmiany osoby upoważnionej
do kontaktów lub rozszerzenia liczby osób, dane
należy niezwłocznie przekazać do Zamawiającego.
Przy realizacji projektów objętych SPO-T zalecane jest korzystanie z
Instrukcji Oceny Efektywności Ekonomicznej Przedsięwzięć Drogowych i
Mostowych opracowanych przez Instytut Badawczy Dróg i Mostów w
Warszawie i należy tu zwrócić uwagę na przeprowadzenie analizy kosztów
i korzyści projektów inwestycyjnych w sektorze transportu ze szczególnym
uwzględnieniem:
" prognozy ruchu,
" analizy technicznej projektu,
" analizy ekonomicznej,
" analizy wrażliwości.
Podobnie jak przy harmonogramie planowane wydatki muszą być
zgodne z opracowanym studium wykonalności, a wartości projektu w
całości i z podziałem na poszczególne zamówienia powinny być w
studium wykonalności poparte odniesieniem do dokumentów
stanowiących podstawę oszacowania kosztów.
Beneficjent powinien podawać szczegółowy zakres robót, uwzględniając
prace związane osobno z:
- robotami budowlanymi,
- ochroną środowiska
- zabezpieczeniem mediów infrastruktury.
Koszty promocji powinny zawierać również podstawę wyceny i
uzasadnienie.
Komitet Sterujący pozytywnie opiniował do dofinansowania projekty, co do
których nie miał wątpliwości o ich realizacji, a więc szczególnie:
- posiadająych dokumentację techniczną,
- posiadająych pozwolenie na budowę,
- dysponujących gruntami objętymi zakresem realizacji
projektu.
W programie SPO-T Ministerstwo Transportu do września 2006r. oceniło
pozytywnie do dofinansowania 95 wniosków na łączną wartość sięgającą
5 656,8 mln PLN, w tym koszty kwalifikowane 5 017,8 mln PLN, a
dofinansowanie z UE wyniesie 3 512,4 mln PLN.
Jako ważną informację dla wykonawcy należy podać fakt, że w Podręczniku
Beneficjenta w trakcie opracowania specyfikacji istotnych warunków zamówienia
(SIWZ) jest zapis, że powinien on oprzeć się na Warunkach Kontraktowych FIDIC
stosowanych dla poszczególnych rodzajów kontraktów:
" Warunki Kontraktu na Budowę dla robót budowlanych
i inżynieryjnych projektowanych przez Zamawiającego
 Czerwona Książka FIDIC 1999,
" Warunki Kontraktu na Urządzenia i Budowę
z projektowaniem dla urządzeń elektrycznych
i mechanicznych oraz robót budowlanych i inżynieryjnych
projektowanych przez Wykonawcę
 Żółta Książka FIDIC 1999,
" Warunki Kontraktu dla przedsięwzięć EPC
(Engineer, Procure, Construct = Dobór urządzeń, Dostawa,
Budowa) i Pod Klucz  Srebrna Książka FIDIC 1999.
Na wniosek byłego Ministerstwa Infrastruktury
obecnie Transportu i Budownictwa zostały
opracowane Standardowe Specyfikacje Istotnych
Warunków Zamówienia oparte o warunki
kontraktowe FIDIC mające służyć Beneficjentom
jako pomoc przy przetargach dla dużych projektów
inwestycyjnych.
Jednocześnie swój wkład w standaryzacje procedur
przetargowych wniósł Urząd Zamówień Publicznych
opracowując dostępne na stronie Urzędu (www.uzp.gov.pl)
wzorcowe dokumenty przetargowe przygotowane w ramach
projektu  Opracowanie wzorcowej dokumentacji
przetargowej oraz wzorów umów w zakresie usług, dostaw
oraz robót budowlanych , które mają służyć również jako
materiał pomocniczy w przygotowaniu postępowań oraz
ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego.
Niezależnie od tego, z inicjatywy Ministra Rozwoju
Regionalnego podjęto w ostatnich dniach aktywne
działania mające na celu wprowadzanie zmian
w Ustawie Prawo Zamówień Publicznych przede
wszystkim w celu efektywniejszego wykorzystania
funduszy strukturalnych pochodzących z budżetu
Unii Europejskiej.
Ze strony instytucji pośredniczącej, jednym z
ważniejszych elementów kontroli poszczególnych etapów
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego są:
1. Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia,
2. prace komisji przetargowej,
oraz
3. umowa z Wykonawcą szczególnie pod kątem
zabezpieczenia interesów Zamawiającego i
terminów realizacji projektu inwestycyjnego
Kontrola SIWZ obejmuje w szczególności:
" ocenę kompletności SIWZ ze szczególnym
uwzględnieniem wymogów Zamawiającego w odniesieniu
do harmonogramu rzeczowego realizacji, finansowego,
wykorzystania sprzętu
" ocenę prawidłowości wyboru trybu postępowania,
" ocenę prawidłowości opisu przedmiotu zamówienia,
" ocenę istotnych postanowień umowy w sprawie
zamówienia publicznego
W ramach tego etapu kontroli podlega treść umowy,
a w szczególności:
" jej zgodność z Ustawą Prawo Zamówień Publicznych
" jej zgodność z warunkami określonymi w SIWZ
" jej zgodność z Protokołem z posiedzenia komisji
przetargowej
Na zakończenie kilka dodatkowych uwag wynikających z
dotychczasowych doświadczeń w ocenie wniosków, postępowań przetargowych i
realizacji projektów, w oparciu o analizę dokumentacji i wizyty w terenie u
Beneficjenta.
Najczęściej występujące odstępstwa w stosunku do danych dot. projektu w trakcie
realizacji, to:*
- etapy i terminy realizacji projektu,
- rodzaje robót w trakcie realizacji,
- wartość robót odzwierciedlona
w fakturach,
- analizy korzyści (ekonomiczna,
prognoza ruchu, koszty 1 km drogi).
*w kontekście zgodności z informacjami zawartymi w:
" Studium wykonalności,
" wniosku,
" umowie dofinansowania,
" realizacji rzeczowej projektu
Przy podpisaniu umowy z Wykonawcą Zamawiający nie powinien
wprowadzać elementu wyposażenia stanowiska pracy Inżyniera zarówno
w pomieszczenia, jak i sprzętu w postaci komputerów, samochodów, mebli,
itp.
Wynika to m.in. z audytu przeprowadzonego przez Komisję Europejską.
Takie działania mogłyby sugerować uzależnienie działalności Inżyniera od
Wykonawcy.
Ważną rzeczą z punktu widzenia Wykonawcy jest prawidłowe
udokumentowanie wykorzystania lub zagospodarowania materiałów
pozostających z odzysku w trakcie realizacji budowy.
FIDIC
Wybrane nieprawidłowości i błędy
popełniane przez Inżyniera na
kontraktach prowadzonych wg
FIDIC
Miejsce Inżyniera w realizacji Kontraktu określa Klauzula 3 WK FIDIC. Należy
przede wszystkim zaznaczyć, że nie jest on stroną Kontraktu, a stoi po stronie
Zamawiającego, chociaż w przypadkach, kiedy nie składa się z pracowników
Zamawiającego, wybierany jest w postępowaniu przetargowym zgodnie z Ustawą
PZP.
Znaczenie roli Inżyniera trudno przecenić, stąd błędy w jego działaniach, lub jego
ustanowionych przedstawicieli maja duży wpływ na prawidłową od strony finansowej
i harmonogramu realizację Kontraktu, a w niefortunnych przypadkach mogą
doprowadzić do cofnięcia dofinansowania przez IZ.
Inżynier administruje Kontraktem, sprawuje nadzór techniczny a całość jego zadań
związana jest praktycznie z większością Klauzul WK FIDIC.
Klauzula 4.6 w punkcie b WK FIDIC mówi:
 Zgodnie z zapisami Kontraktu lub poleceniami Inżyniera Wykonawca
winien umożliwić wykonywanie prac wszelkim innym wykonawcom
zaangażowanym przez Zamawiającego.......
Błędna interpretacja tego zapisu powodowała niejednokrotnie, że
Zamawiający w Kontraktach z Wykonawcą umieszczali zapisy
zobowiązujące tego drugiego do przygotowywania i wyposażania
pomieszczeń Inżyniera w ramach Umowy Zamawiającego z
Wykonawcą.
Stało to się przedmiotem interwencji KE w ramach przeprowadzanego
audytu w Funduszu Spójności.
W związku z tym Departament Koordynacji Programów
Infrastrukturalnych w MRR po akceptacji Jednostki Monitorująco-
Kontrolnej EFRR wydał zalecenia sprowadzające się do następujących
decyzji:
- Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej, w celu zapewnienia
niezależności Inżyniera kontraktu, wydatki związane z zapewnieniem
zaplecza Inżyniera powinny być zamieszczone w kontraktach na nadzór,
a nie w kontraktach na roboty.
- Dotyczy to kontraktów ogłaszanych po dniu 31 stycznia 2006.
- Dla kontraktów ogłoszonych przed tym terminem umieszczenie
wydatków związanych z zapleczem Inżyniera kontraktu w kontraktach
na roboty nie powinno skutkować automatycznym uznaniem takich
wydatków za niekwalifikowane.
- Jeśli jednak, ww. wydatki zostaną umieszczone w kontraktach na
roboty, dla których przetargi zostaną ogłoszone po 31 stycznia br., takie
wydatki powinny być uznane za niekwalifikowane.
Powyższe decyzje zostały wydane dla projektów realizowanych w ramach
SPO-T.
Z uwagi na powyższe przy podpisaniu umowy z Wykonawcą Zamawiający
nie powinien wprowadzać elementu wyposażenia stanowiska pracy
Inżyniera zarówno w pomieszczenia, jak i sprzęt w postaci komputerów,
samochodów, mebli, itp.
Wynika to m.in. z audytu przeprowadzonego przez Komisję Europejską.
Takie działania mogłyby sugerować uzależnienie działalności Inżyniera od
Wykonawcy.
Dziennik budowy i obowiązki Inżyniera wynikające z Klauzuli 3:
- prawidłowość wpisów Inspektora Nadzoru,
- terminy wizyt nadzoru autorskiego i faktury
z tym związane,
- wpisy nadzoru autorskiego,
- zgodność faktur z harmonogramem płatności przedstawionym przez Beneficjenta w
umowie o dofinansowanie,
- zgłaszanie przez Wykonawcę odbiorów częściowych,
- potwierdzenie odbiorów przez Inspektora Nadzoru,
- wykorzystanie i udokumentowanie zagospodarowania materiałów z odzysku
Najczęściej spotykanymi odstępstwami we wpisach Inżyniera lub jego
przedstawicieli w osobach inspektorów nadzoru są:
- brak wpisów o wprowadzanym lub wyprowadzanym sprzęcie na terenie
budowy i określenia miejsca jego lokalizacji.
- brak informacji o sprawdzeniu homologacji sprzętu
- brak wpisów o sprowadzanych materiałach na teren budowy i
wyznaczaniu przez Inżyniera miejsca ich składowania.
- brak wpisów potwierdzających sprawdzenie atestów sprowadzanych
materiałów na zgodność z dokumentacja.
Wpisy związane z nadzorem autorskim powinny znalez
ć swoje
odzwierciedlenie w dokumentacji technicznej i zostać
potwierdzone przez Inżyniera.
Każda faktura po wizycie projektanta, niezależnie od
potwierdzenia przez Inżyniera, powinna zostać opisana w
Dzienniku budowy.
Nie jest możliwe zaliczanie do kosztów kwalifikowanych
kosztów nadzoru autorskiego na podstawie wpisów i faktur
wystawianych w terminach przed podpisanie kontraktu na ten
nadzór.
Płatności Klauzula 14 WK FIDIC
14.7 pkt b.  Zamawiający zapłaci Wykonawcy kwotę
potwierdzoną w każdym Przejściowym Świadectwie Płatności,
w terminie do 56 dni po otrzymaniu przez Inżyniera
Rozliczenia za dany miesiąc wraz z dokumentami
towarzyszącymi...
Tymczasem Ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach
zapłaty w transakcjach handlowych w artykule 5 mówi, że:
 Jeżeli strony w umowie przewidziały termin zapłaty
dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek
ustawowych za okres począwszy od 31 dnia po spełnieniu
swojego świadczenia niepieniężnego i doręczeniu
dłużnikowi faktury lub rachunku do dnia zapłaty, ale nie
dłuższy niż do dnia wymagalności świadczenia
pieniężnego.
Zdarzają się przypadki, że Wykonawca przedstawia
fakturę popartą Przejściowym Świadectwem Płatności i
protokółem odbioru przedstawionymi przez Inżyniera,
natomiast pomimo zapisu w Dzienniku Budowy przez
Wykonawcę o zgłoszeniu realizacji części prac nie znajduje
się tam wpis potwierdzający odbiór dokonany przez
inspektora Nadzoru.
Odrębnym problemem może być sytuacja, w której termin
zwrotu zabezpieczenia wniesionego w formie tzw. kwot
zatrzymanych przekroczy termin końcowej daty wydatków
kwalifikowanych określonych w umowie o dofinansowanie
projektu. Zgodnie z zasadą ogólną wydatek stanowiący
zwrot kwot zatrzymanych, który nastąpi po upływie tej
daty będzie stanowił wydatek niekwalifikowany.
W takim przypadku Beneficjent powinien wystąpić z
wnioskiem o podpisanie aneksu o przedłużenie terminu
realizacji projektu lub Wykonawca zgodnie z ustawą PZP
może dokonać zmiany zabezpieczenia na gwarancje instytucji
finansowej w tym zakresie otrzymując zwrot kwoty
zatrzymanej, która w innym wypadku mogłaby być
wypłacona np. po 2 latach. Kwota zatrzymana wypłacona
Wykonawcy przy zamianie formy zabezpieczenia uważana
jest za wydatek kwalifikowany.
Inżynier w przypadku wszelkiego rodzaju wprowadzania
zmian, korekt i robót dodatkowych lub składania zamówień z
wolnej ręki, wprawdzie potwierdzanych przez Zamawiającego
musi zwracać szczególną uwagę na przestrzeganie zgodności z
ustawą PZP, co jest bardzo istotne w obliczu zastrzeżeń
audytorów Komisji Europejskiej dla projektów
współfinansowanych przez EFRR.
Jednocześnie trzeba podkreślić, że żaden wydatek poniesiony
po upływie terminu realizacji projektu wynikającego z umowy
o dofinansowanie nie może być uznany za kwalifikowany.
Podobnie jak przy harmonogramie planowane wydatki i potwierdzane w
fakturach przez Inżyniera powinny być zgodne z opracowanym studium
wykonalności, a wartości projektu w całości i z podziałem na
poszczególne zamówienia powinny być w studium wykonalności poparte
odniesieniem do dokumentów stanowiących podstawę oszacowania
kosztów.
Beneficjent powinien podawać szczegółowy zakres robót, uwzględniając
prace związane osobno z:
- robotami budowlanymi,
- ochroną środowiska
- zabezpieczeniem mediów infrastruktury.
Koszty promocji powinny zawierać również podstawę wyceny i
uzasadnienie.
Klauzula 5 WK FIDIC Wyznaczeni Podwykonawcy
Inżynier powinien zwrócić szczególną uwagę na formę
zatrudniania podwykonawców przez Wykonawcę, zarówno
wyznaczonych jak zgłaszanych dodatkowo za zgodą
Zamawiającego.
Audytorzy Komisji Europejskiej zwracają uwagę na
konieczność unikania dyskryminacji wykonawców przez
narzucanie im konieczności wykonywania określonej części
zamówienia wyłącznie przez Wykonawcę, co zdaniem Komisji
Europejskiej stanowi ograniczanie konkurencji.
Audytorzy Komisji Europejskiej podkreślają, że
kontroli powinna podlegać treść umowy, a w
szczególności:
" jej zgodność z Ustawą prawo zamówień publicznych
i dyrektywami Europejskimi
" jej zgodność z warunkami określonymi w SIWZ, w
tym zwrócenie uwagi na wszelkiego rodzaju zapisy
mogące dyskryminować poszczególnych
Wykonawców i ograniczające konkurencję.
" jej zgodność z Protokołem Komisji przetargowej
Dziennik budowy powinien bezwzględnie zapewniać:
- prawidłowość wpisów Inspektora Nadzoru,
- wpisy Nadzoru autorskiego,
- zgodność faktur z harmonogramem płatności
przedstawionym przez Beneficjenta,
- zgłaszanie przez Wykonawcę odbiorów częściowych,
- potwierdzenie odbiorów przez Inspektora nadzoru,
- terminy wizyt Nadzoru autorskiego i faktury
z tym związane,