PROGRAM SZKOLENIA MŁODZIEŻOWYCH I HARCERSKICH DRUŻYN POŻARNICZYCH

I. Cel i zakres kształcenia.

1. Celem kształcenia według niniejszego programu jest przygotowanie członków młodzieżowych drużyn pożarniczych OSP do pracy społecznej na rzecz ochrony przeciwpożarowej i służby w szeregach OSP.

2. W wyniku nauczania absolwent powinien znać:

1. organizację ochotniczych straży pożarnych oraz regulaminowe zadania MDP i HDP OSP,

2. czynniki zagrożenia pożarowego oraz przyczyny powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów,

3. podstawowe zasady zapobiegania pożarom w różnych obiektach w tym także w obiektach mieszkalnych i użyteczności publi­cznej,

4. formy propagandy przeciwpożarowej,

5. zaopatrzenie wodne i system alarmowania,

6. podręczny sprzęt gaśniczy,

7. sprzęt stanowiący wyposażenie sekcji gaśniczej OSP,

8. regulamin zawodów pożarniczych dla MDP i HDP,

9. ogólne zasady służby wewnętrznej,

10. formy pracy kulturalno-oświatowej,

11. zasady udzielania przedlekarskiej pomocy medycznej.

Powinien umieć:

1. prowadzić propagandę przeciwpożarową wśród młodzieży i w środowisku zamieszkania,

2. posługiwać się podręcznym sprzętem gaśniczym, obsługiwać sprzęt stanowiący wyposażenie, sekcji gaśniczej,

3. wykonywać ćwiczenia przewidziane regulaminem zawodów pożarniczych MDP i HDP.

4. współorganizować pracę kulturalno-oświatową,

5. udzielić przedlekarskiej pomocy medycznej.

II. Warunki przyjęcia kandydatów.

1. Przynależność do MDP OSP lub HDP.

2. Wiek 12-18 lat.

3. Pisemna zgoda rodziców na udział w obozie (kształceniu).

4. Dobry stan zdrowia stwierdzony przez lekarza.

III. Wskazówki metodyczne.

1. W procesie realizacji materiału nauczania należy nawiązać do potrzeb i warunków środowiska lokalnego, w którym będą prowadzić działalność członkowie drużyny.

2. Zajęcia powinny być prowadzone w sposób dostosowany do pozio­mu umysłowego młodzieży i ich możliwości fizycznych.

3. W toku zajęć dydaktycznych należy stosować i racjonalnie łą­czyć różne metody nauczania; pogadankę. opowiadanie, opis, metodę problemową, pokaz, ćwiczenia, pracę z książką i inne.

4. Przy doborze metod nauczania należy brać pod uwagę cele kształcenia, materiał nauczania i szczegółowe zadania dydakty­czne.

5. W czasie zajęć dydaktycznych należy stosować środki i materia­ły nauczania, wybrany sprzęt pożarniczy, schematy, przezrocza, filmy, foliogramy, fazogramy itp.

6. W celu wywołania aktywności słuchaczy należy zadawać im pyta­nia, stawiać do rozwiązania problemy teoretyczne i praktyczne, zlecać wykonanie określonych czynności.

7. W procesie kształcenia u słuchaczy umiejętności i nawyków powinny wystąpić następujące etapy:

1. uświadomienie słuchaczom nazwy i znaczenia danej umiejęt­ności,

2. sformułowanie na podstawie wcześniej opanowanych wiadomości reguł postępowania,

3. wzorcowe wykonanie danej czynności przez instruktora,

4. pierwsze czynności słuchaczy wykonane przy stałej kontroli ze strony instruktora,

5. systematyczne i samodzielne wykonywanie przez słuchaczy ćwiczeń rozłożonych odpowiednio w czasie.

8. Zajęcia praktyczne należy poprzedzić instruktażem wstępnym, w czasie którego instruktor zapoznaje słuchaczy z tematem zajęć, procesem ćwiczenia umiejętności, organizacją ćwiczeń, budową sprzętu pożarniczego, przepisami bhp oraz pobudza ich motywację do starannego wykonania ćwiczeń i zadań.

9. W toku ćwiczeń umiejętności instruktor kontroluje poprawność ich wykonania, w razie zauważenia błędów przeprowadza instruktaż bieżący - indywidualny lub grupowy.

10. W ostatniej fazie zajęć należy przeprowadzić instruktaż końcowy, na który składa się podsumowanie zajęć, analiza popeł­nionych podczas, ćwiczeń błędów i ich przyczyn oraz ocena wyników ćwiczeń. Należy również wyróżnić słuchaczy, którzy wykonywali ćwicze­nia najlepiej.

11. Zajęcia praktyczne należy prowadzić w grupach.

12. Wszystkie zajęcia powinny być poprzedzone zbiórką drużyny i złożeniem meldunku przez dowódcę prowadzącemu zajęcia.

13. Po zakończeniu ćwiczeń instruktor wyznacza słuchaczy odpowie­dzialnych za oczyszczenie i zakonserwowanie sprzętu.

IV. Organizacja kształcenia.

1. Kształcenie według niniejszego programu powinni ukończyć wszyscy członkowie MDP i HDP.

2. Kształcenie należy organizować w następujących formach:

1. jednorazowego sześciodniowego nauczania,

2. nauczania prowadzonego na zbiórkach w dniach dogodnych dla uczestników,

3. nauczania w czasie obozu szkoleniowo-wypoczynkowego.

3. Kształcenie członków MDP i HDP prowadzą straże pożarne przy których zorganizowana jest drużyna lub które sprawują opiekę fachową nad drużyną.

4. Organizatora kształcenia obowiązuje:

1. wybór formy organizacyjnej nauczania,

2. zapewnienie wykładowców i instruktorów,

3. przygotowanie środków i materiałów dydaktycznych.

4. powołanie kandydatów,

5. zgłoszenie miejsca i terminu nauczania oraz liczby słucha­czy do właściwej nadrzędnej jednostki ochrony przeciwpożaro­wej,

6. prowadzenie dokumentacji nauczania (lista obecności, dziennik lekcyjny)

5. Kształcenie należy zakończyć egzaminem. Słuchacze którzy złoża egzamin z wynikiem pozytywnym otrzymują świadectwo ukończenia niniejszego kształcenia.

6. Wiadomości nabyte w czasie kształcenia członkowie MD i HDP powinni systematycznie uaktualniać, rozszerzać i pogłębiać w toku samokształcenia.

PLAN NAUCZANIA

L.p.	Przedmioty nauczania	Liczba godzin lekcyjnych
1.	Zagadnienia ogólne	4
2.	Zapobieganie pożarom	4
3.	Technika pożarnicza	8
4.	Zagadnienia operacyjne	12
5.	Zagadnienia ekologiczne	4
6.	Zagadnienia obronne	8
	Razem	40

ZAGADNIENIA OGÓLNE

L.p.	Tematy	Liczba godzin lekcyjnych
				W	Ć	R
1.	Wybrane zagadnienia organizacji ochrony przeciwpożarowej.	1	-	1
	Pojęcie ochrony przeciwpożarowej. Ochrona przeciwpożarowa powszechnym obowiąz­kiem obywatelskim. Ochotnicze straże pożarne terenowe i zakładowe. Zadania statu­towe OSP. Członkowie OSP. Władze OSP - walne zebranie, zarząd, komisja rewizyjna. Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP.
2.	Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze.	1	-	1
	Regulaminowe cele i zadania MDP. Członkowie drużyny. Prawa i obowiązki członka dru­żyny. Wyróżnienia i kary. Wewnętrzna organizacja drużyny. Rada drużyny i jej skład. Obowiązki rady drużyny. Sekcja podstawowym ogniwem organizacyjno-wychowawczym w drużynie. Sekcje męskie i żeńskie. Zbiórka sekcji i drużyny. Ubezpieczenie członków drużyn w firmie ubezpieczeniowej. Regulamin umundurowania członków MDP. Opis umundurowania. Oznaki funkcyjne. Odznaka „Młodzieżowa Drużyna OSP” I, II, III stop­nia. Zasady zdobywania i przyznawania specjalności pożarniczych członkom MDP i HDP.
3.	Służba wewnętrzna.	1	-	1
	Zasady zależności służbowej. Stopnie pożarnicze. Funkcje w sekcji gaśniczej. Droga służbowa. Wydawanie i wykonywanie rozkazów. Wystąpienia w umundurowaniu. Dys­tynkcje i odznaki w OSP.
4.	Musztra	-	1	1
	Postawa zasadnicza i swobodna. Zwroty w miejscu. Marsz. Oddawanie honorów. Musz­tra w szyku sekcji.
	Razem	3	1	4

ZAPOBIEGANIE POŻAROM

L.p.	Tematy	Liczba godzin lekcyjnych
				W	Ć	R
1.	Proces palenia.	1	-	1
	Charakterystyka procesu palenia i niezbędne ku niemu warunki. Palenie ciał stałych, cieczy i gazów. Zjawiska towarzyszące procesowi palenia.
2.	Przyczyny powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów.	1	-	1
	Nieostrożność używania ognia otwartego. Pozostawianie dzieci bez opieki. Niewłaściwy stan techniczny instalacji grzewczych, elektroenergetycznych i odgromowych. Maszyny i silniki o napędzie spalinowym i elektrycznym. Samozapalenie. Wpływ palnej zabudowy na zagrożenie pożarowe.
3.	Działalność prewencyjna.	1	-	1
	Informacja o rozmiarach strat pożarowych na terenie kraju, województwa, miasta, gminy. Znaczenie działalności prewencyjnej dla gospodarki narodowej. Działalność pro­pagandowo-informacyjna. Działalność prewencyjna poprzez: szkolenia, kontrole, dzia­łalność doradczo-informacyjna.
4.	Zasady zapobiegania pożarom w obiektach występujących w danym środowisku.	-	1	1
	Ochrona przeciwpożarowa terenów leśnych. Zasady kontroli stanu ochrony przeciwpo­żarowej. Praktyczne przeprowadzenie kontroli.
	Razem	3	1	4

TECHNIKA POŻARNICZA

L.p.	Tematy	Liczba godzin lekcyjnych
				W	Ć	R
1.	Uzbrojenie osobiste strażaka.	-	1	1
	Elementy uzbrojenia osobistego strażaka. Ćwiczenia w prawidłowym zakładaniu i posłu­giwaniu się uzbrojeniem osobistym.
2.	Podręczny sprzęt gaśniczy.	1	-	1
	Gaśnice pianowe, śniegowe, proszkowe i halonowe - w jakich sytuacjach należy je sto­sować. Hydronetki. Koce gaśnicze. Tłumice i sita kominowe.
3.	Węże pożarnicze i armatura wodna.	2	2	4
	Węże tłoczne i ssawne - ich rodzaje i przeznaczenie. Wyposażenie węży: smok, pływak, kosz, łączniki, rozdzielacze, prądownice. Sprzęt obsługi węży: klucze, bandaże, pod­pinki, mostki, siodełka. Stojaki i klucze hydrantowe.
4.	Drabiny pożarnicze i sprzęt burzący.	-	1	1
	Drabiny przystawne: lekka, ciężka, drabina słupkowa. Bosaki: podręczny, strzechowy, lekki, ciężki, sufitowy. Topór strażacki ciężki.
5.	Środki gaśnicze.	1	-	1
	Działanie gaśnicze wody i zakres jej stosowania. Środki zwilżające. Piana gaśnicza - klasyfikacja. Zastosowanie gazów obojętnych, halonów i proszków gaśniczych do ga­szenia pożarów.
	Razem	4	4	8

ZAGADNIENIA OPERACYJNE

L.p.	Tematy	Liczba godzin lekcyjnych
				W	Ć	R
1.	Sekcja gaśnicza - czynności podczas alarmu.	1	1	2
	Funkcyjni w sekcji gaśniczej. Wyposażenie sekcji gaśniczej. Sposób alarmowania. Za­chowanie się strażaka podczas alarmu, wyjazdu i jazdy do pożaru.
2.	Środki łączności i alarmowania.	1	1	2
	Sposób alarmowania straży. Kolejność alarmowania. Systemy i środki łączności alarmo­wej. Łączność na miejscu akcji ratowniczej. Przyjmowanie i przekazywanie meldunków i rozkazów. Obowiązki strażaka łącznika.
3.	Rozwinięcie sekcji gaśniczej.	-	5	5
	Sprawianie i zwijanie linii głównej i gaśniczej. Sprawianie linii ssawnej. Zmiana punktów czerpania wody i stanowisk gaśniczych. Skracanie i przedłużanie linii wężowej. Wymiana węży.
4.	Elementy taktyki walki z pożarami.	1	-	1
	Ocena sytuacji pożarowej na podstawie rozpoznania wstępnego. Pojęcie: natarcie, obrony bliższej i obrony dalszej. Podział terenu akcji na skrzydła, front, tył i oś pożaru.
5.	Przedlekarska pomoc medyczna.	-	2	2
	Organizacja przedlekarskiej pomocy medycznej w strażach pożarnych. Zawartość ap­teczki pierwszej pomocy. Rodzaje ran, opatrunki. Udzielanie pierwszej pomocy przy złamaniach, zwichnięciach, oparzeniach, porażeniach prądem elektrycznym i zatruciach.
	Razem	3	9	12

ZAGADNIENIA EKOLOGICZNE

L.p.	Tematy	Liczba godzin lekcyjnych
				W	Ć	R
1.	Ogólna charakterystyka regionalnych zagrożeń ekologicznych.	1	-	1
	Charakterystyczne cechy występowania zagrożeń ekolo­gicznych - martwe ryby, zwie­rzęta, choroby ludzi, jałowienie ziemi itp. Zatrucia środkami chemicznymi ziemi i wody (środki ropopochodne, pestycydy i inne środki chemii rolniczej). Zagrożenia środkami toksycznymi przemysłowymi.
2.	Postępowanie w wypadku zetknięcia się z toksycznymi środkami przemysłowymi.	1	-	1
	Ustalenie strefy zagrożenia na podstawie oznak zewnę­trznych. Powiadomienie urzędu gminy (miasta) i wydziału ochrony środowiska o charakterystycznych oznakach zagro­żenia. Wejście specjalistycznych służb w celu likwidacji.
3.	Sposoby usuwania skażeń ekologicznych przez jednostki straży pożarnych.	1	-	1
	Zintegrowany system ratownictwa i udział w nim jedno­stek straży pożarnych w zakresie usuwania skutków za­grożeń ekologicznych (katastrofy drogowe, kolejowe itp.). Sprzęt do usuwania zagrożeń (zapory przewciwolejowe, pompy do usuwania i przepompowy­wania mediów chemicznych). Zabezpieczenia indywidualne strażaków biorących udział w akcji (ubrania przeciwchemiczne i aparaty do zabez­pieczenia dróg oddechowych).
4.	Działalność ludzka w zakresie stwarzania zagrożeń ekologicznych.	1	-	1
	Pozostawianie śmieci w lasach i miejscach do tego nie przeznaczonych. Składowiska odpadów. Przemysł chemiczny i jego skutki na środowisko naturalne. Przewóz materia­łów chemicznych liniami kolejowymi i drogowymi.
	Razem	4	-	4

ZAGADNIENIA OBRONNE

L.p.	Tematy	Liczba godzin lekcyjnych
				W	Ć	R
1.	Tradycje i historia oręża polskiego. Rozwijanie postaw patriotycznych, pozytywnego stosunku do zadań obronnych kraju. Idea obywatelskiego modelu obronności, tworzenia społecznego zaplecza systemu obronnego kraju.	1	-	1
2.	Organizacje i stowarzyszenia proobronne, ich rola w procesie edukacji obronnej. Współ­praca jednostek organizacyjnych wojska, obrony cywilnej i OSP w zapobieganiu oraz zwalczaniu pożarów, klęsk żywiołowych i innych zagrożeń (ekologicznych, cywilizacyj­nych).	1	-	1
3.	Przybliżenie młodzieży regulaminu zawodów sportowo-obronnych stowarzyszeń mło­dzieżowych, sprawdziany sprawnościowe.	1	1	2
4.	Ćwiczenia sportowo-pożarnicze z uwzględnieniem sportów obronnych, udzielanie po­mocy poszkodowanym.	-	4	4
	Razem	3	5	8

---