Rola przedszkola w wychowaniu i rozwoju dziecka

Wszystkiego co naprawdę trzeba wiedzieć, nauczyłem się w przedszkolu - o tym jak żyć, co robić, jak postępować, współżyć z innymi, patrzeć, odczuwać, myśleć, marzyć i wyobrażać sobie lepszy świat.

Robert Fulghum

Przytoczone powyżej słowa stanowią sens edukacji przedszkolnej, bo właśnie te umiejętności zdobywa dziecko w przedszkolu. Kończy się wiek XX zwany wiekiem dziecka, w którym poza szeregiem osiągnięć w dziedzinie nauk pedagogicznych upowszechniła się świadomość znaczenia przedszkola i jego istotnego wpływu na rozwój i przyszłe losy człowieka.

Psycholodzy są zgodni, że od trzeciego roku życia dziecka zaczyna się okres zwany przedszkolnym. Dla większości dorosłych oznacza to, że trzylatek rozpoczyna edukację przedszkolną i że jest to korzystne dla jego rozwoju. Proces adaptacji dziecka czasami przebiega jednak inaczej, niż oczekują tego rodzice: zakłóca rytm życia rodzinnego, wywołuje strach u rodziców, rodzi szereg pytań (czy rzeczywiście jest to właściwa decyzja, czy nie za wcześnie?). Prowadzi to do zabrania dziecka z przedszkola i wytworzenia negatywnego obrazu placówki.

Gdy dziecko rozwija się według normalnego rytmu, w mniejszym stopniu przeżywa dramat rozstania z najbliższymi. Dlatego warto dostrzec w nas, nauczycielach, sprzymierzeńców w wychowaniu i rozwoju dziecka. Dzięki naszemu zaangażowaniu i współpracy z rodzicami dziecko na pewno zaaklimatyzuje się w nowych, nieznanych warunkach. Kiedy już będzie czuło się bezpiecznie, gdy dostrzeże, że jego potrzeby mogą być przez panie przedszkolanki zaspokojone, zacznie w pełni korzystać z tego, co przedszkole mu oferuje - a jest to bogata oferta.

Głównymi celami nowego programu wychowania i wyznacznikami pracy przedszkola są:

• wielostronny rozwój dziecka,

• monitorowanie, stymulowanie rozwoju psychicznego, emocjonalnego, społecznego, umysłowego,

• kształcenie uniwersalnych umiejętności odpowiednio do fazy rozwoju dziecka,

• udział w promowaniu opieki zdrowotnej uwzględniającej wczesne wykrywanie grup ryzyka zdrowotnego i społecznego,

• konstruktywna współpraca między przedszkolem i rodziną (jedność celów i zadań),

• spontaniczne i zorganizowane wychowanie dziecka realizowane przy współpracy z rówieśnikami i dorosłymi,

• zabawa jako główna forma aktywności dziecka przedszkolnego - jej niezależny i twórczy charakter,

• pomoc dzieciom w stworzeniu przez nie pozytywnego obrazu samego siebie (w tym szacunku dla siebie i innych) oraz w zrozumieniu i szanowaniu tych, którzy różnią się rasą, kulturą, sytuacją ekonomiczną.

Każda placówka przedszkolna ma na względzie te cele i w oparciu o nie pełni funkcje: opiekuńczą, wychowawczą, dydaktyczną i diagnostyczno-terapeutyczną.

Przedszkole wprowadza 3-latka w świat dotąd dla niego obcy. Przede wszystkim uczy go tego, że istnieją inne dzieci i ich potrzeby - zaczyna odbywać się proces socjalizacji malucha. Ponadto dziecko nabywa wiele innych umiejętności i wiadomości o otaczającym go świecie bliższych i dalszych znajomych. Nabywa umiejętności funkcjonowania w grupie rówieśniczej, kształtuje swoją osobowość, próbuje rozumieć i akceptować uczucia innych. Profesjonalnie przygotowana kadra pedagogiczna czuwa nad rozwojem dziecka, jego indywidualizacją, uznaje jego podmiotowość, na którą składają się czynniki takie jak: akceptacja indywidualnych odczuć, pomaganie w realizacji pomysłów dziecka, unikanie sankcji prowadzących do lęku, stawianie zadań na miarę możliwości dziecka, wyrobienie poczucia odpowiedzialności, kształcenie poczucia więzi społecznej i współodpowiedzialności.

Powyższe elementy przedszkolnej kultury pedagogicznej i jej oddziaływanie powinny być przenoszone na wychowanie w rodzinie poprzez współpracę wychowawców z rodzicami. Rodzice zawsze mogą zasięgnąć obiektywnej rady, opinii dotyczącej rozwoju ich dziecka. Nauczycielka przedszkolna zna dobrze swoich podopiecznych, to ona stwarza odpowiedni klimat wychowawczy i dydaktyczny. Czasami jako pierwsza odkrywa szczególne zdolności dziecka i dąży do ich rozwijania i doskonalenia. Dostrzega również deficyty w rozwoju dziecka, a wtedy wspólnie z rodzicami stara się pomóc dziecku w jak najlepszy sposób.

Praca w grupie odbywa się w oparciu o zatwierdzony przez MEN program nauczania. Dzieci nabywają wiedzę z kilku dziedzin, w szczególności treści związane z wychowaniem umysłowym, moralno-społecznym i estetycznym, na które składają się: działalność plastyczno-konstrukcyjna i wychowanie muzyczne, a także treści kształtujące pojęcia matematyczne i przyrodnicze. Nie bez znaczenia jest wychowanie zdrowotne i aktywność ruchowa prowadząca do harmonijnego rozwoju. Opiekunka na kilka godzin nie jest w stanie zaspokoić tych wszystkich potrzeb rozwojowych, gdyż nie posiada tak bogatej bazy dydaktycznej, jaką dysponuje placówka przedszkola, lub fachowego wykształcenia umożliwiającego rozwój wszystkich predyspozycji dziecka. W domu przede wszystkim nie jesteśmy w stanie stworzyć grupy rówieśniczej, w której nasze dziecko będzie się realizowało, nawiązywało przyjaźnie, uczyło rozwiązywać konflikty i nabywało umiejętności współżycia w grupie. Wszystko to odbywa się pod czułym, bystrym, życzliwym i wyrozumiałym okiem wychowawczyni, która swoją subtelną działalnością wspomaga rozwój dziecka.

Przedszkole XXI wieku w pewnym stopniu zmieni swoje role. Będzie stanowiło laboratorium przyszłego człowieka. Dziecko jest bowiem nie tylko „symbolem przyszłości, ale jej reżyserem w nadchodzącej erze”.

W przedszkolu dziecko w ramach zajęć dodatkowych zetknie się z językiem obcym. Tu nauczy się dobrych manier, rozwinie swoją osobowość i talenty. Wszystko to będzie możliwe dzięki współpracy obu środowisk: przedszkolnego i rodzinnego, a także dzięki traktowaniu przedszkola nie jako „przechowalni” na czas pracy, ale jako miejsca bliskiego dziecku i otwartego na jego potrzeby. Przedszkole wyposaży dziecko w potrzebne umiejętności umożliwiające rozpoczęcie nauki w zreformowanej szkole.

Dlatego warto zapisać dziecko do przedszkola, spokojnie przetrwać okres adaptacji, nawiązać życzliwy, bezpośredni kontakt z wychowawczynią i obserwować postępy w rozwoju dziecka.

Bibliografia:

Materiały do nauczania psychologii, red. W. Wołoszynowa, seria II, tom 9, PWN, Warszawa

E. Franus, Sprawdziany rozwoju dziecka od urodzenia do szóstego roku życia, NIK, Warszawa 1985

J. Kopczyńska-Sikorska, Perspektywy rozwoju wychowania przedszkolnego w XXI wieku - wystąpienie z konferencji OMEP 2000 r.

Zabawy twórcze rozwijające mowę i myślenie

Ucząc dzieci samodzielności w rozwiązywaniu zadań dydaktycznych wykorzystuję zabawy twórcze związane z doskonaleniem myślenia, a w szczególności takich jego cech jak: oryginalność, płynność, giętkość itp. Atrakcyjność zabaw tematycznych, badawczych czy poznawczych nie tylko rozwija zainteresowania dzieci, ale również podwyższa ich motywację, zdolności skojarzeniowe, rozwija koncentrację uwagi i pamięć. Rozwój tych procesów myślowych gwarantuje w przyszłości doskonały start do podjęcia nauki w szkole i powodzenia w nauce.

Oto kilka wybranych przykładów zabaw, które stymulują rozwój mowy, myślenia, wyobraźni, koncentrują uwagę i zdolności skojarzeniowe.

Zabawy rozwijające koncentrację uwagi

Słuchaj uważnie

Dzieci siedzą w kole. Kilkoro z dzieci jest wybraną postacią z opowiadania, które nauczyciel zaczyna opowiadać. Jeżeli dziecko rozpozna postać, którą prezentuje, obiega siedzące dzieci w kole i wraca na swoje miejsce. Nauczyciel stara się tak opowiadać, aby każde dziecko miało możliwość wystąpienia.

Pilot w samolocie

Nauczyciel wybiera dwoje dzieci. Jedno jest pilotem samolotu i ma zamknięte oczy, natomiast drugie odgrywa role kapitana wieży kontrolnej i za pomocą słów kieruje samolotem, aby bezpiecznie wylądował na lotnisku. Pilot musi maksymalnie się skoncentrować, poruszając samolot między ustawionymi na dywanie przeszkodami.

Kacper mówi wam

Nauczyciel wybiera jedno dziecko, które będzie Kacprem, a reszta dzieci będzie go naśladować. Przed pokazaniem kolejnej czynności Kacper wypowiada słowa: Kacper mówi wam np. klaśnijcie nad głową. Jeżeli Kacper nie poprzedzi czynności magicznymi słowami, wówczas dzieciom nie wolno go naśladować. Które z dzieci się pomyli odpada z gry.

Wprawki pantomimiczne

Zabawa wymaga ciszy i koncentracji uwagi. Nauczyciel zaprasza dzieci do inscenizowania różnych scenek rodzajowych, np. przechodzimy ostrożnie po oblodzonej kładce, wspinamy się na wysoką skałę, chodzimy po kamieniach, dekorujemy tort, omijamy kałuże itp.

Personifikacja

Nauczyciel wspólnie z dziećmi wybiera przedmiot znany dzieciom z życia codziennego np. krzesło i razem nadają mu jak najwięcej ludzkich cech. Nauczyciel naprowadza dzieci pytaniami: co krzesło robi, gdzie mieszka, kogo lubi, jak spędza czas, jak się zachowuje itp.

Kim jestem?

Dzieci losują kartoniki z różnymi postaciami np. żaby, króla, dziewczynki itp. Każde z dzieci ruchowo lub werbalnie przedstawia daną postać

Zabawy rozwijające zdolności skojarzeniowe i spostrzegawczość

Skojarzenia

Nauczyciel prezentuje dowolny obrazek pytając dzieci z czym im się kojarzy. Dzieci podają swoje skojarzenia lub tworzą rysunki np. Co kojarzy mi się z latem? Dzieci swoje skojarzenia mogą rysować w formie małych piktogramów dookoła obrazka wyjściowego.

Znana postać

Nauczyciel zaczyna opowieść opisując dzieciom znaną postać bajkową np. Kopciuszka. Podczas opowiadania za każdym razem dodaje jedno zdanie na temat tej postaci. Zadaniem dzieci jest jak najszybciej odgadnąć o jaką postać chodzi.

100 określeń

Dzieci próbują definiować znane przedmioty codziennego użytku. Jak myślicie, jak moglibyśmy nazwać stół? W odpowiedzi jedna z cech powinna być wyabstrahowana np. stół to olbrzym na szczudłach, to wielka deska na 4 nogach, to kolega ławy itp.

Wymień 5 przedmiotów

Dzieci ustawione w kole, przy dźwiękach muzyki podają sobie piłkę. Gdy muzyka umilknie dziecko, które jest w posiadaniu piłki losuje z czarodziejskiej kuli jedną z liter. Ma wymienić 5 przedmiotów zaczynających się na podana literę, a piłka krąży dalej po kole. Gdy piłka wróci do dziecka, a ono nie wymieni 5 przedmiotów daje fanta.

Magiczna plama

Każde dziecko otrzymuje kartkę, którą składa na połowę. Na jedną połowę kartki wyciska kilka kropel tuszu i przykłada druga połową dokładnie przyciskając. Po rozłożeniu kartki ma dwie identyczne plamy. Próbuje porównać z czym mu się plama kojarzy. Potem obrysowuje pisakiem wyobrażoną postać dorysowując inne charakterystyczne elementy postaci.

Magiczny przedmiot

W czarodziejskim woreczku znajduje się kilka przedmiotów trudnych do identyfikacji. Za pomocą dotyku dzieci mają odgadnąć nazwę przedmiotu i podać do czego on służy.

Zabawy ćwiczące pamięć

Podaj kolejność

Za parawanem jest zgromadzonych kilka przedmiotów. Nauczyciel odsłania parawan, dzieci przyglądają się przedmiotom zapamiętując ich kolejność. Nauczyciel ponownie zasłania parawan a zadaniem dzieci jest wymienić przedmioty w kolejności. Utrudnieniem może być podanie koloru każdego z przedmiotów.

Co się zmieniło?

Dzieci siedzą w kole. Wybrane dziecko wychodzi z sali , a pozostałe dzieci zmieniają coś w swoim wyglądzie (kilkoro dzieci). Wybrane dziecko ma znaleźć różnice w wyglądzie dzieci.

Zapamiętaj

Dzieci siedzą w kole. Wybrane dziecko wykonuje jeden prosty ruch np. kiwa głową. Kolejne dziecko powtarza ruch kolegi i dodaje swój. Następne dziecko powtarza ruchy kolegów dodając swój ruch. Zabawę prowadzimy z niewielką ilością dzieci.

Wyliczanki

Człowiek może mieszkać w .......

Człowiek może siedzieć w ......

Narzędziem pracy człowieka jest .......

Dopasuj

Dzieci siedzą w kole i przyglądają się sobie. Jedno z dzieci stoi tyłem do środka koła. Nauczyciel wskazuje jedna osobę, którą wszyscy będą opisywać (wygląd zewnętrzny). Dziecko stojące tyłem ma odgadnąć, o kogo chodzi.

Zabawy wspomagające wyobraźnię i rozwój mowy

Kuferek skarbów

Nauczyciel wyciąga z kuferka zgromadzone w nim przedmioty i pokazuje dzieciom. Zadaniem dzieci jest odgadnąć do czego służy każdy przedmiot. Następnie dzieci wymyślają inne zastosowanie znanych na co dzień przedmiotów.

Snuj się, snuj bajeczko

Nauczyciel wprowadza nastrój i zaczyna opowiadać wymyśloną bajkę np. dawno, dawno temu, za lasem, w maleńkiej chatce mieszkała dziewczynka... Kolejne dziecko opowiada dalej dodając jedno swoje zdanie itd. Na zakończenie dzieci podejmują próbę odtworzenia całej bajki. Mogą odegrać ją w formie dramy, scenki rodzajowej lub pantomimy.

Teatr małego aktora

Dzieci podzielone na kilka grup. Każda z grup otrzymuje zadanie do wykonania, a polega ono na wymyśleniu i przedstawieniu krótkiej historyjki na podany przez nauczyciela temat np. zakupy w sklepie, wizyta u lekarza itp. Grupy nie mogą się ze sobą kontaktować. Dla pełniejszego wyeksponowania granej roli mogą skorzystać z przygotowanych wcześniej przez nauczyciela rekwizytów. Następuje prezentacja poszczególnych grup, a pozostali uczestnicy odgadują miejsce akcji lub tytuł prezentowanej bajki czy opowieści.

Skarbnica

Zabawa polega na wymienianiu słów według określonych wymogów treściowych. Dzieci wymieniają rzeczy - obiekty np. tylko białe (śnieg, mąka, cukier itp.). Następnie nauczyciel dodaje kolejne kryterium: wymień rzeczy lub obiekty białe i miękkie itp. Nauczyciel może podawać różne kryterium w zależności od opracowywanej tematyki.

W krainie fantazji

Dzieci zastanawiają się, gdzie chciałyby się przenieść: w przeszłość lub w przyszłość. Nauczyciel podpowiada, że aby się tam przenieść, należy użyć swojej wyobraźni. Tam każde dziecko zobaczy siebie, co robi, kto tam jest, jak wygląda kraina, jak się tam czuje itp. Dzieci opowiadają o swojej krainie fantazji, mogą też przedstawić ją w formie plastycznej.

Podobieństwa i różnice

Dzieci dobierają się dwójkami i losują pojęcia przeciwstawne np. bogaty-biedny, wysoki-niski, słodki-kwaśny, wolny-szybki itp. Każda z par ma zaprezentować wylosowane pojęcie. Zadaniem pozostałych uczestników jest odgadnięcie, o jakie pojęcie chodziło.

Przedstawione zabawy rozwijają podstawowe operacje umysłowe myślenia twórczego. Dominują w nich metody poszukujące, ekspresyjne i praktyczne, najbardziej wyzwalające aktywność twórczą dziecka.

Trudności w przystosowaniu się dziecka do środowiska przedszkolnego

Pierwszą, poważną zmianą w życiu dziecka jest przystosowanie do środowiska przedszkolnego. W tym momencie zmienia się przecież wiele w życiu malucha. Bezpieczny dom i ukochani rodzice nie są już jedynymi, z którymi się spotyka. Znajduje się teraz w nowej sytuacji, zupełnie różnej od tej domowej, dobrze mu znanej. Naturalnym uczuciem staje się lęk, który przeżywa oraz utrata bezpieczeństwa związana ze zmianą otoczenia.

Tutaj, w nowym miejscu, nie jest już tak jak dawniej. Dziecko musi nauczyć się żyć w innej rzeczywistości. Z jednej strony następuje to poprzez kontakt z nauczycielem, który staje się jego przewodnikiem, z drugiej - przez kontakt z rówieśnikami. Poza tym musi także zyskać orientację w nowej przestrzeni, aby nauczyć się w niej sprawnie funkcjonować. Dopiero, kiedy pozna nowe pomieszczenia i sprzęty, będzie umiało się nimi posługiwać, poczuje się bezpieczne. U jednych dzieci następuje to po kilku dniach, u innych po tygodniach. Z czasem poczucie lęku, a nawet łzy zamieniają się jednak w szczery uśmiech.

Dużym problemem związanym z adaptacją trzylatka do przedszkola są na pewno czynności dnia codziennego, jak: samodzielne jedzenie, odpoczynek, czy toaleta. To wywołuje wiele negatywnych emocji, a nawet protestu. Różny jest przecież poziom umiejętności posiadanych przez dzieci, natomiast stawiane im wymagania są jednakowe. Dlatego tak ważne jest nabywanie tych sprawności poprzez trening w rodzinie, co przyczyni się do łatwiejszej adaptacji. Maluchy, które w słabszym stopniu opanowały te umiejętności czują się często osamotnione i bezradne, co z kolei wpływa na brak pewności siebie. Teraz przed nauczycielem stoi ważne zadanie. Musi on zdobyć jak najwięcej informacji o umiejętnościach dziecka i jego trudnościach, by pomóc mu je rozwiązać.

Innym problemem początkującego przedszkolaka jest brak wiedzy o tym, co będzie robił w nowym miejscu, czym będzie się po prostu zajmował. Dobrym wprowadzeniem może być inicjatywa rodziców, którzy wspólnie z dzieckiem przyjdą do przedszkola podczas tzw. "otwartych drzwi", aby razem próbować "oswoić" nowe miejsce. Następną część wiedzy nabierze dziecko jednak dopiero przez własne doświadczenie, poznając rytm dnia oraz ucząc się kolejnych czynności. I chociaż głównym zajęciem będzie jeszcze zabawa, to jednak ważne okażą się kontakty z rówieśnikami, to w jaki sposób dziecko będzie je nawiązywać.

Trzylatek na krótko zainteresuje się wspólną zabawą z rówieśnikiem. To wynika z jego rozwoju społecznego. Ale dziecko czteroletnie jest już gotowe do dłuższych działań, nawiązywania pierwszych przyjaźni. W tym momencie rozwoju wybiera coraz chętniej zabawy zespołowe, woli towarzystwo rówieśników niż dorosłych.

Psychologia rozwojowa dziecka podkreśla ścisły związek przystosowania i poznawania nowego otoczenia z emocjami. Silne i negatywne emocje z całą pewnością niekorzystnie wpływają na ten proces. Ujawniają się one wtedy, gdy dziecko mało wie o nowej sytuacji, w której się znalazło. Tak dzieje się podczas pierwszych dni pobytu w przedszkolu. Z czasem jednak, w wyniku nabywania wiedzy o nowym miejscu, silne emocje wyciszają się, ustępują miejsca pozytywnym. W jakim czasie to nastąpi zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest na pewno kontakt z nauczycielem. Na początku tej nowej drogi dzieci wolą kontakty z osobą dorosłą, ponieważ ich rówieśnicy mają podobne problemy, czyli zachwiane poczucie bezpieczeństwa.

Nowa przestrzeń również nie sprzyja procesowi przystosowania. Jest "obca" i dużo większa od tej domowej. Powoduje poczucie zagubienia, które ustąpi z czasem, gdy dziecko nabierze w niej orientacji, lepiej je pozna. Dotyczy to nie tylko jednej sali, w której będzie spędzało większość czasu podczas pobytu w przedszkolu, ale również innych miejsc, jak: łazienka, szatnia czy plac zabaw.

Innym problemem stanie się na pewno podporządkowanie narzuconej przez przedszkole organizacji życia, określonych zasad postępowania w grupie czy zaspokajania podstawowych potrzeb. Dziecko musi nauczyć się przebywania w gwarze kilka godzin, pogodzić z tym, że nie jest jedyne w centrum zainteresowania. Środowisko przedszkolne różni się od domowego wieloma czynnikami. Przedszkole nigdy nie będzie tym samym, co rodzinny dom. Taką wiedzę musi przyswoić mały człowiek na początku swojej edukacji, oczywiście na miarę swoich możliwości. Wraz z przekroczeniem progu przedszkola dziecko uczy się żyć w dwóch środowiskach: rodzinnym i instytucjonalnym.

Wielu rodziców obawia się, że dziecko jest zbyt małe, nieporadne, aby dać sobie radę w przedszkolu. Pokazując swój lęk nie pomagają tym. To od nich zależy przecież wywołanie pozytywnego nastawienia, a nawet to, czy dziecko polubi nowe miejsce. Ważne dlatego jest nie tyle opóźnianie momentu poznawania środowiska przedszkolnego, ile właściwe przygotowanie do jego adaptacji.

Przedszkole jest z całą pewnością pierwszym krokiem dziecka w stronę nabywania umiejętności życia społecznego. Kontakty zarówno z nauczycielem, jak i rówieśnikami uczą przecież norm postępowania w grupie społecznej. Z tego wynikają z kolei funkcje wychowawcze i dydaktyczne. Tutaj dziecko poszerza swoją wiedzę dotyczącą określonych norm zachowań, uczy się samodzielności i otwartości. Tylko wtedy, gdy będzie postrzegało przedszkole jako miejsce bezpieczne i atrakcyjne, szybciej przystosuje się do życia w społeczności zbiorowej. Mały człowiek musi przecież pojąć tę prostą prawdę, że nie jest sam, że obok niego są inni ludzie, z którymi musi nauczyć się żyć.

Problem przystosowania jest bardzo ważny, gdy mówi się o dziecku wchodzącym w dorosłe życie, kształtującym swoją osobowość. Sprawna adaptacja pozwoli na łatwe nabycie poczucia przynależności do grupy społecznej, a także rozwija motywację do działania. Tym samym pełni ważną rolę w całym procesie wychowania i kształcenia dziecka w wieku przedszkolnym.

Literatura:

D. Chrzanowska: Sylwetki trzylatków wstępujących do przedszkola, "Wychowanie w Przedszkolu" 1977 nr 2

M. Jarosz: Elementy psychologii lekarskiej i psychopatologii ogólnej, PZWL Warszawa 1971

M. Kąkol: Z badań nad warunkami adaptacji dzieci trzyletnich do przedszkola, "Wychowanie w Przedszkolu" 1988 nr 2.

J. Lubowiecka: Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola, WSiP Warszawa 2000

ROLA ZABAWY W ROZWOJU I WYCHOWANIU DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

Zabawa jest główną formą działalności dziecka w wieku przedszkolnym. Jest ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój i wychowanie dziecka.

Z wieloletniej obserwacji wiem , że dobra zabawa daje szereg okazji do wyzwolenia różnych form aktywności. Wymaga to jednak zarówno od rodziców jak i nauczycieli systematyczności, stworzenia odpowiednich warunków, udostępnienia różnorodnych materiałów i pomocy, aby wywołały chęć i zaciekawienie oraz angażowały dziecko w to , co robi.

Zabawa zajmuje główne miejsce w życiu dziecka w wieku przedszkolnym. To dzięki zabawie zachodzą poszczególne procesy , kształtują się cechy psychiczne , regulujące postępowanie i wpływające na jego kształtowanie . Jest rzeczywiście podstawą wszelkiej dziecięcej działalności, która rozwija się w różnych kierunkach. To początek późniejszej nauki i pracy, to droga

uczenia się i poznawania otoczenia , nabywanie wiadomości , umiejętności, jest także twórczością i przeżywaniem dziecka.

Mimo tego ,że zabawa to czynność dowolna dziecka , bez udziału dorosłych nie będzie się udawała. Zabawa jako podstawowa działalność dziecka w przedszkolu jest działalnością , która nie powinna być obojętna ani dziecku, ani nauczycielom.

Zabawy najczęściej powtarzające się , którym oddają się dzieci w wieku przedszkolnym , choć czasem o innej nazwie to :

- zabawy manipulacyjne, badawcze,

- zabawy konstrukcyjne.

- zabawy tematyczne,

- zabawy dydaktyczne,

- zabawy ruchowe.

Mówiąc o roli zabawy w rozwoju i wychowaniu dziecka w wieku przedszkolnym , nie sposób pominąć znaczenia zabawek. Do wszystkich zabaw w miarę możliwości i zainteresowań przedszkolaka potrzebne są odpowiednie zabawki.

Oto przykład zajęć , które przeprowadziłam w grupie 4-5 latków korzystając między innymi z różnorodnych zabawek.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA DZIECI 4-5 LETNICH

TEMAT: Ulubione zabawki- uczą i bawią .

Cele operacyjne:- dziecko wie ,jak zasygnalizować włączenie się do rozmowy,

- potrafi swobodnie wypowiedzieć się na temat zabawki,

-dziecko wie, która ręka jest prawa,

-umie podskakiwać na jednej nodze,

-potrafi liczyć w zakresie 1-4,

-rozumie, że zabawki można podzielić ze względu na przeznaczenie,

-wie, że należy o zabawki dbać i sprzątać je po skończonej zabawie,

-dziecko potrafi odrysować wybraną figurę geometryczną,

-umie dorysować dowolne dodatki i stworzyć projekt zabawki,

-zna przeznaczenie niektórych zabawek,

-wie, jak narysować dźwięk gwizdka czy fletu.

Metody: pedagogika zabawy ,elementy ,,dobrego startu”,kierowanie wł. aktywnością dziecka

Formy: praca z całą grupa, praca indywidualna.

Pomoce: gwizdek, flet prosty, duży arkusz białego papieru, mazak- marker, sztaluga, różne zabawki przedszkolne w skrzyni, 4 obręcze, kilka kolorowanek i książeczek do czytania, kredki w pudełku, kilka opakowań ,,patyczaków”,i figur geometrycznych kredki i kartki z bloku dla każdego dziecka, emblematy misiów i lalek.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1.Inscenizacja I zwrotki piosenki ,,Bal w przedszkolu dzisiaj...”-rozdanie emblematów ,(wcześniej włączam dzieciom kilkakrotnie kasetę z nagraniem); chłopcy- misie, dziewczynki-laleczki .

2.Nawiązanie. -Czy misie i lalki, o których jest mowa w piosence były żywe, prawdziwe czy były zabawkami?

powtórny śpiew piosenki (wyszły z szafy misie i proszą laleczki....)-To zabawki.

3.Rozmowa na temat ,,Moje ulubione zabawki”.

* 3-4 dzieci wypowiada się nt. ulubionych zabawek,- które lubią i dlaczego, -czy mają je w domu , i z czego są zrobione?.

4.Wniesienie skrzyni z zabawkami. Proszę chłopca i dziewczynkę o pomoc.

* podział zabawek; 1) dla chłopców, 2) dla dziewczynek, 3) wspólnych dla chłopców i dziewczynek np.: puzzle , klocki,

* liczenie obręczy-...3,

* sprawdzenie i utworzenie 4 gromadki, do której wspólnie z nauczycielką przekładamyksiążeczki do czytania i kolorowania oraz kredki,

* ponowne liczenie obręczy-...4

* podsumowanie-o wszystkie zabawki trzeba dbać i sprzątać je po skończonej zabawie

5.Zabawa z fletem i gwizdkiem. (po każdorazowym użyciu- wycieranie chusteczką)

a) n- lka demonstruje dzieciom dźwięk ciągły i przerywany na flecie -pyta czym się różniły?

* na dźwięk ciągły - dzieci wstają i podnoszą prawą rękę do góry, a na przerywany podskakują na jednej nodze,

b) wybrane dziecko otrzymuje gwizdek,

* na dźwięk ciągły -dzieci podnoszą lewą rękę , a na przerywany podskakują na drugiej nodze.

6.Rysowanie dźwięków na planszy z jednoczesnym graniem na flecie - objaśnianie.

*dźwięk ciągły- _________________________

* dźwięk przerywany- ___ ___ ___ ___ ___

a) wybrane dzieci otrzymują wcześniej wytarty flet i gwizdek,

- demonstrują wskazane dźwięki.

b) próba gry przez dzieci wskazanego ciągu

___ ___ ___ ___ _____________________

_____________________ ___ ___ ___ ___

_____________________ _____________________

___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___

7. Zabawa ze śpiewem ,,Dwa malutkie misie”.

8. Przejście do stolików , na których leżą przygotowane patyczaki oraz kolorowe figury

figury geometryczne- przypomnienie nazw 4 głównych kolorów.

Polecenie: - dzieci mają ułożyć jakąś dowolną , wybraną zabawkę, ( może być z wzoru na Planszy ,,patyczaków”),

- następnie mają odrysować wybraną przez siebie figurę geometryczną i dorysować coś tak , aby powstała wymyślona przez nie zabawka .

9. Oglądanie i rozmowy nt. prac.

Bajki, dla kogo?

Spróbujmy wyjść od bajek

Czemu służą bajki całkowicie wymyślone, nierealne, niezwykłe i ulotne, na końcu każdej „ścieżki” prowadzącej na szczyt góry, z której można wyraźniej dostrzec życie? Jak można mówić o wróżkach w studium (choćby i skromnym) poświęconym problemowi wychowywania do życia? Czy nie psują one biegu rozumowania, założeń pedagogicznych, odwoływania się do pomocy wychowawczych? Skąd zatem bajka na zakończenie każdej ścieżki wychowawczej?

Cała przyczyna leży być w może w „dla kogo”: do kogo są one skierowane?

Przede wszystkim do dzieci: wyobraźmy sobie, że rodzic lub wychowawca może odczytywać je razem

z dziećmi jako pewien rodzaj mapy, która towarzyszy rozważaniom na temat właściwości życia. Mapa wskazuje, lecz nie narusza radości i trudu odkrywania; ponieważ wskazuje, może być używana na różnych stopniach: na stopniu całkowicie intuicyjnym dla najmłodszych, którzy „cieszą się” bajką przyswajając sobie zawarte w niej wewnętrzne znaczenie, które łączy, funkcjonuje, oddziałuje w podświadomości; dla najstarszych — a zwłaszcza w przedziale wiekowym od dziesięciu do trzynastu lat — bajka może być mapą bardziej dosłowną i może ciekawić przez swoje wielorakie znaczenia, z których nie ostatnie to wyobrażenie samej wróżki o wielu skrzydłach; lub — związana z nim — płaszczyzna stosunku dziecko-rodzic, niedostępna dla wróżek, ale otwarta dla istot ludzkich (nie wspominając o znaczeniu, jakiego, dla obydwóch przedziałów wiekowych, nabiera lektura bajki zawartej w książce dla dorosłych; z wychowawczego punktu widzenia jest bardzo ważne, aby rodzic, lub w ogóle wychowawca, dopuszczał dzieci do uczestnictwa we własnych myślach, we własnych zainteresowaniach,

w swoich dorosłych lekturach!). Dokąd bowiem prowadzi mapa? Do zbadania niezwykłości i mądrości Boskiego przykazania: „czcij ojca i matkę”, a zatem życie. Mapa bajki, jako taka, niczego nie „głosi”, nie nakłania, nie poucza: po prostu daje się odkryć.

Jest jednak jeszcze coś, co pojawia się, kiedy próbujemy określić odbiorcę bajki: chodzi tu o to, że bajka (jeśli, jak mamy nadzieję, jest ona bajką) broni się sama; dlatego nie potrzebuje specjalnych czytelników, ale otwiera się przed wszystkimi i może poprowadzić ich przez drogi, które ona sama może jedynie pośrednio wskazać. Wszyscy mogą się nią cieszyć. Wszyscy, którzy czytają ją z uśmiechem.

---