Angielskie parki krajobrazowe
Dlaczego angielskie?
-Bo tam powstają. Na pocz. XVIII. Rozwijają się, doskonalą formę, którą posiadają dzięki fascynacji kulturą antyczną. Miały nawiązywać do naturalnych parków krajobrazowych, mieć charakter nastrojowo-sentymentalny i nawiązywać do przeszłości: sztuczne ruiny, obeliski, świątynie.
Giovanni Battista Piranesi (1720-78r.)
Zaczął przedstawiać zabytki starożytnego Rzymu, pobudzając wyobraźnie ludzi i to pośrednio przez niego Rzym stał się obiektem zainteresowań architektów całej Europy I poł. XVIII
Najważniejszą dziedziną działalności Piranesiego były studia nad architekturą i sztuką starożytną (zwłaszcza Rzymu),
poparte licznymi podróżami, badaniami archeologicznymi, pomiarami i rysunkami, których wynikiem były bardzo liczne (ponad 2 tys.) prace graficzne (akwaforty, miedzioryty), przedstawiające fantazje arch. (Invenzioni caprici di carceri 1750, 1760), widoki budowli starożytnych, znaleziska archeologiczne. W rycinach Piranesi przedstawił sugestywną wizję architektury antycznego Rzymu
1743r. Piranesi publikuje pierwszy zbiór sztychów p.t. „Prima Parte di Architetture e Prospettive (Część Pierwsza Architektur i Perspektyw).Książka ta zawiera fantastyczne sceny z ruinami inspirowanymi Rzymem, Neapolem i wykopaliskami z Herkulanum (1738r.)
Ryciny Piranesiego zyskały wielką popularność, miały wpływ na rozpowszechnianie się mody na starożytność i kształtowanie się klasycyzmu.
Anglia
Malarska jakość budowli i ogrodów stanowi podstawę XVIII kierunku artystycznego - PICTURESQUE - MALOWNICZY - wymyśliły to zamożne, wykształcone i dysponujące wolnym czasem warstwy społeczne, które były zainteresowane doświadczaniem nowych wrażeń podczas podróży.
Architektura zaczęła być ceniona ze względu na swe możliwości narracyjne, budzące wspomnienia i przywołujące przeszłość
Doceniono ruiny i zaczęto stwarzać nowe, w przekonaniu ,że w budowlach tkwią ważniejsze aspekty, niż pełnienie określonej funkcji i wywołanie wizualnego efektu
Architekci zaczęli przedstawiać swoje projekty, jakoby popadły w ruinę ( wpływ Piranesiego)
Pocz. XVIII w. powstają i rozwijają się ogrody angielskie
Poł. XVIIIw. Krystalizacja nurtu ogrodu sentymentalnego
Naśladowanie natury w sposób mechaniczny
Bardzo kręte zawiłe drogi
Bogata dekoracja architektoniczna:
Nawiązanie do tradycji antycznej, czasami do średniowiecznej, występuje motyw sztuki chińskiej, tureckiej islamskiej.
Koniec XVIII w. - nowy nurt - neoklasycyzm
Brak mechanicznego naśladowani natury
Poszczególne elementy łączą się w wspólną całość
Aby nie zakłócić naturalności ogrodu udział elementów architektonicznych jest niewielki
Ogród i elementy wyposażenia powinny nawiązywać do charakteru okolicy, być powiązany z otaczającym go krajobrazem jakby stanowił jego integralną część
TWICKENHAM
Jeden z pierwszych ogrodów w stylu krajobrazowym powstał w Anglii ok. 1714r.
Założył go Aleksnder Pope w posiadłości w TWICKENHAM
Ogród nie zachował się i jest znany tylko z opisów. Z założenia miał być antyfrancuski - wijące się ścieżki i strumyczki - Pevsner skrytykował - równie sztuczne jak francuskie.
CHISWICK,
Kilka lat później Charles Bridgeman przebudował ogród w CHISWICK, Nazwa pochodzi od staroangielskiego słowa oznaczającego Cheese Farm - serową fermę. Ogród dla Lorda Burlingtona z zastosowaniem nowych zasad sztuki ogrodowej
Najbliższe otoczenie pałacu zachowało układ geometryczny: kompozycję formowały główne osie - aleje zakończone pawilonami ogrodowymi
Cechy kompozycji swobodnej to układ krętych dróg i nieregularny kształt zadrzewień.
Ogród stał się w pełni swobodny dzięki Williamowi Kentowi, który jako pierwszy odrzucił proste, geometryczne kształty
Wg niego ogród powinien łączyć się z otaczającym krajobrazem, dlatego poszczególne elementy nie mogą różnić się od form występujących w naturze, ogród w sposób łagodny powinien przenikać w krajobraz(projektowanie ogrodu to jak malowanie obrazu: efekty malarskie - kontrastowanie światła i cienia, kształtowanie perspektywy)
Akcentowanie ważniejszych miejsc świątyniami, pomnikami i ruinami.
STOWE
Kolejny typowy przykład parku w którym zmiany kompozycji dokonywały się etapami: z uładu barokowego powstała kompozycja swobodna.
Koncepcja barokowa (ok. 1690), ogród oparty na głównej osi, podkreślał ją kanał wodny, całość otaczał mur, ogród połączony był aleją ze zwierzyńcem.
Pierwsze zmiany w kompozycji dotyczyły fragmentów poza główną osią założenia - przywrócono tam naturalny kształt dolin, wzniesiono tam szereg budowli ogrodowych, takich jak Świątynia Bachusa, Rotunda.
Zlikwidowano ogrodzenie zastępując je podwójnym rzędem drzew - w ten sposób uzyskano połączenie z krajobrazem
Zlikwidowano geometryczny kształt, ujednolicono kompozycje
Oś główną założenia zaakcentowano Łukiem Korynckim
Utworzono nową część zwaną Grecką Doliną, dostosowano teren pod względem wyposażenia i kompozycji; pawilony, mosty, rzeźby
Krajobraz dopełniał układ dróg wijących się przez park i cały staw
Park ozdabiały 42 budowle w różnym stylu architektonicznym
Przekształceniem ogrodu w Stowe było dziełem :
Charlsa Bridgemana - pierwsze zmiany już 1710r.(ogrodnik, garden designer)
Johna Vanbrugha
Williama Kenta
Lancelota Browna, to on ukształtował ostateczną koncepcję.
Lancelot Brown za tworzenie doskonałych ogrodów krajobrazowych otrzymał przydomek CAPABILITY (zdolniacha, mający potencjał)
Przekształcił lub założył ok. 100 ogrodów w Anglii, niszcząc wiele barokowych, wykorzystywał naturalne ukształtowanie terenu.
Rozwinął w krajobrazowych ogrodach układ wodny.
Wszystkie elementy składowe ogrodu (roślinność, ukształtowanie terenu, woda) opierał na linii falistej, dążąc do jak największej liczby punktów widokowych
Układ dróg i roślinności komponował nieregularnie, drogi wiły się jak serpentyny.
Stosował duże otwarte przestrzenie łąk i trawników
Radykalnie ukrywał ślady działalności człowieka, 100% niby naturalności.
Zarzucano mu, że jego ogrody niczym nie różnią się od łąk i pastwisk.
Reakcją na radykalny naturalizm Browna był m. In. orientalizm Williama Chambersa (utożsamiany z ruchem sentymentalnego stylu ogrodowego)
On jako pierwszy zastosował w ogrodach elementy chińskiej sztuki ( był w Chinach Kika lat)-pierwszy ogród z orientalnymi elementami to Rockston w Oksfordzie.
Zestawiał otwartą przestrzeni ze zwartymi drzewami
Zestawiał rozmaite budowle z różnych stylach architektonicznych np. -Dom Konfucjusza, Pagoda, Altana Chińska- Świątynia Pana, Galeria Antyczna, Kolunada Korynca,a także turecki meczet i muzułmańska Alchambra
Najbardziej znany jego ogród to Kew Gardens zakomponowany dla matki króla Jerzego III.
Królewskie Ogrody Botaniczne w KEW
Rozległy kompleks ogrodów i szklarni w poł.-zach. Londynie, Jednocześnie placówka naukowa i edukacyjna o międzynarodowym znaczeniu w zakresie badań botanicznych (liczne pracownie naukowe, biblioteka, jedno z największych herbariów na świecie)
Założył je w latach 1753-1796 sir William Chambers dla księżnej Walii.
Pałac w Kew to nazwa trzech budynków istniejących niezależnie od siebie w okolicy zwanej Kew, zachował się tylko jeden. Jest to najmniejszy budynek, który kiedykolwiek posiadał status brytyjskiego pałacu królewskiego - wzniesiony w 1663r. przez holenderskiego kupca, pod koniec XVIII król Jerzy III wykupił go, pod koniec XIX królowa Wiktoria oddała go narodowi - Królewskie Ogrody Botaniczne. Mają prawie 250 lat i 30 000 gatunków roślin z całego świata.
Pierwszesze szlify nadali temu ogrodowi Charles Bridgeman [Chiswick, Stowe] i William Kent [Stowe], póżniej został radykalnie zmieniony przez Capability Browna [Stowe]-dołożył kilka elementów m. In Pagoda
Sercem Kew Gardens jest palmiarnia - z żelaza i szkła - mieści tropikalną dżunglę roślin (bananowce, papaje, mangowce).
W Konserwatorium Księżnej Walii odtworzono 10 stref klimatycznych (gigantyczne lilie wodne z Amazonii, aloes, kilka gatunków roślin mięsożernych)
Architektura: Chatka Królowej Charlotty, Pagoda, Brama Japońska(replika bramy w Kioto) -Pevsner twierdzi,że nagromadzeni takiej ilości stylów obok siebie to wyrafinowana dwuznaczność wywodząca się z rokoka i nie mająca nic wspólnego z duchem romantyzmu
W 2003r. Kew Gardens zostały wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO