SCENARIUSZ ZAJĘĆ NA TEMAT „JAK POROZUMIEWAĆ SIĘ Z INNYMI”
WSTĘP
1 godz. lekcyjna
Sprawy organizacyjne: Ustawienie krzeseł w kręgu. Określenie czasu trwania zajęć, ustalenie przerw.
1. Przedstawienie się prowadzących (w nowej roli)
Cel:
budowanie zaufania
wzrost poziomu bezpieczeństwa w grupie
Np. Witam Was serdecznie. Spotykamy się dziś na innych zajęciach niż do tej pory, dlatego moja rola będzie wyglądała inaczej niż zawsze. Dziś poprowadzę razem z …. zajęcia warsztatowe. Umówmy się, że po każdej przerwie witać będziemy się pląsem „Zoom”. Nauka pląsu
2.Przedstawienie tematu i celów zajęć.
Cele: - zapoznanie z tematem
- budowanie oczekiwań i motywacji do udziału w zajęciach
Np. Na dzisiejszych zajęciach będziemy mówić o tym, jak porozumiewać się innymi. Na pewno każdy z was słyszał już coś na ten temat w telewizji, na lekcjach, od innych osób. Spróbujemy porozmawiać o tym, jaką ważną rolę w porozumiewaniu się odgrywa komunikacja.
3.Przedstawienie metod i form pracy.
Cele: - przygotowanie uczniów do współpracy
- wzbudzenie zainteresowania
Np. W zajęciach warsztatowych ważne jest to, co czują , myślą na dany temat, jakie doświadczenia mają uczestnicy. Dlatego siedzimy w kręgu, który nie ma ani końca, ani początku. Oznacza to, że każdy z was jest tak samo ważny i ważne jest to, co każdy myśli i czuje w danym momencie. Na dzisiejszych zajęciach chcielibyśmy wam zaproponować dyskusje, zadania w grupach i indywidualne, w czasie których będziecie mogli wymienić się swoimi doświadczeniami na temat porozumiewania się. Przebieg tych warsztatów w znacznym stopniu zależy od waszej aktywności i zaangażowania.
4.Ustalenie norm.
Cele: -zapewnienie przyjaznej i bezpiecznej atmosfery pracy
- zapewnienie komfortu pracy uczestnikom i prowadzącym
Np. Zastanówcie się teraz nad tym, co jest potrzebne, aby w takiej licznej grupie pracowało się przyjemnie. Jakie zachowania mogą zniechęcić innych do rozmowy. Czego nie lubicie, gdy inni robią, bo utrudnia to porozumiewanie się? Wasze propozycje spiszemy na tablicy w formie „umowy z klasą”.
5.Kontrakt.
Cele: -wzięcie przez uczniów odpowiedzialności za udział w zajęciach
-nawiązanie współpracy
Np. Przyjrzyjcie się dokładnie temu, co zostało napisane na tablicy. Za chwilę każdy z was odpowie na pytanie : czy zgadzasz się uczestniczyć w zajęciach i będziesz się starał przestrzegać umowy dobrego traktowania się w ich trakcie. Możecie odpowiedzieć tak lub nie. Jeśli wybierzecie drugą odpowiedź , będziecie musieli ją uzasadnić i razem zdecydujemy czy ta osoba będzie uczestniczyła w zajęciach.
(podstawowe reguły można opracować w formie kolorowych, przyciągających wzrok plakatów i rozmieścić je na ścianach dookoła sali)
6. Przedstawienie się grupy.
Cele: -zachęcenie do współpracy
podniesienie zaangażowania do udziału w pracy
wzmocnienie indywidualnych osób w trakcie rundki
stworzenie dobrej atmosfery, odprężenie
aktywne słuchanie
Np. Chciałabym, żeby każdy z was zaprosił do siebie osobę mówiąc jej imię, dlatego że na co dzień zwracacie się do siebie po nazwisku lub ksywkami i często zapominacie jak macie na imię. Zabawa „Miejsce po mojej stronie jest wolne”
PRZEBIEG GRY :
Chcę pokazać wam grę, podczas której możecie poćwiczyć, jak należy przysłuchiwać się sobie i zrobić szybko to , czego druga osoba od was oczekuje. Siedzimy na krzesłach w kręgu. Prawe krzesło obok mnie musi jest wolne. Zaraz sama rozpocznę grę następującym zdaniem :
MIEJSCE PO MOJEJ PRAWEJ STRONIE JEST WOLNE CHCIAŁBABYM… ANIĘ …. DO MNIE
Kiedy wypowiem to zdanie, Ania podbiega tak szybko, jak może do wolnego krzesła obok mnie i siadła. W ten sposób zwolniło się inne krzesło, a mianowicie krzesło Ani. Dziecko, które siedzi po lewej stronie wolnego krzesła, mówi teraz zdanie, które ja przed chwilą powiedziałam: „Miejsce po mojej prawej stronie jest wolne, chciałabym …. do mnie” i nazywa po imieniu dziecko, które ma usiąść na wolnym krześle np. Piotr. Wybierzcie takie dziecko, które rzeczywiście chcielibyście mieć obok siebie. Piotr biegnie wtedy jak najszybciej do wskazanego wolnego krzesła, ażeby na nim usiąść. I znowu inne dziecko ma po swojej prawej stronie wolne krzesło i jest następne w kolejce, żeby wybrać sobie sąsiada. Musicie więc dobrze uważać, czy wy nie zostaniecie wywołani i czy wasze prawe miejsce nie stało się wolne. Tylko dziecko , które siedzi po lewej stronie wolnego krzesła może wywołać innego kolegę na to miejsce. Zaczynamy grę.
PODSUMOWANIE :
Czy zostałem wywołany do zabawy? Przez kogo?
Czy ktoś nie brał udziału w grze?
Czy ktoś szczególnie był często wywoływany?
Co podobało mi się szczególnie w tej grze?
Kiedy była ona dla mnie mało zabawna?
Czy znam imiona wszystkich dzieci?
Czyjego imienia nie znam?
Czy są w grupie dzieci z takimi samymi imionami?
Co zdarzyło się, kiedy to imię zostało nazwane?
Jak się teraz czuję?
CZĘŚĆ GŁÓWNA
2 godz. lekcyjna
Ćwiczenie 1. Jak można się porozumiewać? (30min)
Cele:
rozpoznanie wiedzy uczniów na temat różnych sposobów porozumiewania się
poznanie i zrozumienie przez uczniów potrzeby komunikowania się, porozumiewania
podział klasy na grupy
każda grupa ma 5 minut na wypisanie na kartce sposobów porozumiewania się
wykonanie wspólnej listy sposobów porozumiewania się
próba odpowiedzi na pytanie czym jest komunikacja (dyskusja)
Ćwiczenie 2. Definicja komunikacji werbalnej i niewerbalnej.(15min.)
Cele:
Zapoznanie z pojęciem komunikacji jedno i dwukierunkowej, ograniczeniami komunikacji jednokierunkowej, pojęciem i znaczeniem informacji zwrotnej,
Uświadomienie znaczenia zakłóceń komunikacyjnych i ich negatywnych skutków w procesie komunikowania się
Uświadomienie znaczenia komunikacji niewerbalnej w procesie efektywnego porozumiewania się
Poznanie różnic pomiędzy biernym a aktywnym słuchaniem
Porozumiewanie polega na słownym bądź bezsłownym przesyłaniu informacji i kształtuje relacje pomiędzy ludźmi. Umiejętności porozumiewania się określają stosunki pomiędzy ludźmi i wpływają na poczucie własnej wartości. Brak takich umiejętności może prowadzić do samotności i poczucia bezsilności, niezadowolenia z pracy i rozczarowań w życiu osobistym.
Tu trzeba zadać jakieś pytania dotyczące komunikacji, definicji
III godzina lekcyjna.
Ćw. „Głuchy telefon”
CEL :
Dzieci uświadamiają sobie zniekształcenia informacji przekazywanej przez kolejnych nadawców.
PRZEBIEG GRY :
Podzielę was teraz na 6-8 osobowe grupy. Macie teraz usiąść w rzędzie. Osoba siedząca jako pierwsza przekazuje szeptem osobie siedzącej za niepewną informację, która ta z kolei przekazuje następnej osobie. Nikt poza osobą siedzącą bezpośrednio za nadawcą nie powinien słyszeć tej informacji.
Przekazywana informacja pochodzi od prowadzącego, który albo mówi ja szeptem pierwszej osobie z zespołu, albo daje jej zapisaną na kartce. Informacja powinna zawierać od 12 do 20 słów. Każdy może ją powiedzieć tylko jeden raz osobie siedzącej obok.
Gdy informacja dotrze do ostatniego uczestnika w rzędzie, proszę abyście powiedzieli ją na głos. Porównamy wersje pierwotną z wersją ostateczną.
PODSUMOWANIE :
Czy obie wersje różniły się od siebie pod względem : słownictwa lub znaczenia?
Co można było zrobić, żeby informacja nie legła zniekształceniu?
Co wpływa na znaczenie przekazu?
ĆWICZENIE : „Żargon”
CELE :
Młodzież może zaobserwować, jak pewne słowa stwarzają bariery komunikacyjne oraz zaobserwować, jak grupy podkreślają swoja tożsamość poprzez używanie pewnych słów.
POMOCE :
Kartki papieru, długopisy.
PRZEBIEG GRY :
Podzielę was na 4-6 osobowe zespoły. Jedna osoba każdego zespołu zgłasza się na obserwatora. Obserwatorzy wychodzą na razie za drzwi, aby nie słyszeć instrukcji udzielanej pozostałym uczestnikom. Osoby, które pozostały będą dyskutowały na pewien temat np. „Jak spędziłem wakacje” albo „Jaki chciałbym mieć samochód”. W trakcie rozmowy macie 3-4 kluczowe słowa zastępować jakimiś nie istniejącymi słowami, nie mającymi żadnego znaczenia. Macie teraz 5 minut na przygotowanie. Możecie zapisać wymyślone przez siebie słowa, aby łatwiej było je przypomnieć w razie potrzeby.
Rozmowa ta będzie prowadzona w obecności obserwatorów i że nie należy ich wtajemniczać w znaczenie wymyślonych słów.
Obserwatorzy wracają do sali. Prowadzący informuje ich, że nie powinni włączyć się do rozmów prowadzonych w swoich zespołach. Na rozmowy przeznacza się 10 minut.
PODSUMWANIE :
Jak czuli się obserwatorzy? Co im przeszkadzało w dobrym słuchaniu i zrozumieniu rozmowy?
Jak czuje się człowiek kiedy napotyka na barierę komunikacyjną?
Co dzieje się z komunikacją między dwojgiem ludzi kiedy jeden stosuje bariery komunikacyjne?
Jak można przezwyciężać bariery komunikacyjne?
IV godzina lekcyjna.
Komunikacja niewerbalna (35min.)
ĆWICZENIE : „Komunikacja niewerbalna”
CEL :
Osoby uczestniczące poznają różnice pomiędzy biernym a aktywnym słuchaniem.
POMOCE :
Czyste kartki papieru, długopisy, kartka z narysowanym wzorem kwadratów.
PRZEBIEG GRY :
Proszę was , abyście dobrali się parami. Siądźcie na krzesłach tyłem do siebie. Jedna osoba dostanie kartkę z narysowanym pewnym rysunkiem. Jej zadaniem jest wyjaśnić osobie siedzącej do niej tyłem w jaki sposób go narysować. Zaczynając od górnego kwadratu, opisz wszystkie kwadraty po kolei, zwracając szczególną uwagę na ich położnie względem siebie. Nie wolno ci odpowiadać na żadne pytanie.
Po zakończeniu rysowania kwadratów przechodzimy do drugiego etapu gry.
Teraz ponownie masz podać instrukcję do rysowania tych samych kwadratów, ale tym razem wolno ci odpowiadać na zadawane pytania osoby, która rysuje kwadraty.
PODSUMOWANIE :
Czy trudno było ci narysować te kwadraty, kiedy było łatwiej?
Kiedy było łatwiej przekazywać informacje o sposobie rysowania kwadratów, dlaczego?
Czy zachowania niewerbalne utrudniają czy ułatwiają komunikację i dlaczego?
Powstaje lista prawidłowego przekazywania informacji
ĆWICZENIE: Dalszy ciąg historyjki.
CELE
Dzieci ćwiczą najważniejsze sprawności niezbędne dla skutecznej komunikacji: uważne słuchanie, rozumienie i kreatywne nawiązanie do słów partnera.
PRZEBIEG GRY
Chciałbym z wami wypróbować zabawę, która nazywa się "Dalszy ciąg historyjki" .
Opowiem wam początek historyjki, następnie mój sąsiad z lewej będzie ją kontynuował, dodając jedno zdanie. Z kolei jego sąsiad z lewej doda następne zdanie i tak zabawa potoczy się w kole.
Ważne, żebyście uważnie słuchali, gdy inni uczniowie mówią i nie stracili wątku. Starajcie się zastanawiać nad własnym zdaniem dopiero wtedy, gdy dziecko przed wami zakończyło swoje zdanie. Gdy komuś nic nie przychodzi do głowy, mówi zwyczajnie: "Ryba nie ma głosu" i tym samym daje znak sąsiadowi z lewej, że może kontynuować.
Zrozumieliście przebieg zabawy?
Wobec tego zaczynam historyjkę: Wyruszamy wspólnie w podróż...
Należy pozwolić dzieciom opowiadać historię, dopóki sprawia im to. przyjemność. W odpowiednim czasie trzeba dać sygnał odnośnie do kompozycji zakończenia. Tylko w ostateczności prowadzący kilkoma zdaniami kończy definitywnie historyjkę.
PODSUMOWANIE
Jak podobał mi się ten eksperyment?
Na co zwróciłem uwagę?
Czy wystarczająco zwracałem uwagę na zdania innych?
Czy jestem zadowolony z własnych zdań?
Czyje pomysły podobały mi się szczególnie?
Jak wypadła nasza współpraca?
Jak podoba mi się cała historyjka?
Co sprawia mi większą przyjemność: wspólne wymyślanie historyjki lub gdy wymyślam ją sam?
Jakie problemy pojawiają się w stosunkach z innymi osobami, gdy niewłaściwie się porozumiewamy?
V godzina lekcyjna.
Wartości (20 min.)
emocjonalne doświadczenie utraty ważnych dla siebie wartości z powodu niewłaściwego porozumiewania się
ukazanie wpływu właściwego sposobu porozumiewania się na nasze życie
uświadomienie, czy porozumiewanie, komunikacja jest dla nas ważna i czy warto to zaprzepaścić.
ZAKOŃCZENIE
Rundka końcowa.(10min.)
Cele: -podsumowanie zajęć, zebranie informacji zwrotnych, zamknięcie doświadczenia.
Podsumowanie zajęć.(10min.)
Cele: -udzielenie przez prowadzących informacji zwrotnych, domknięcie sytuacji.
Ankiety ewaluacyjne.(5min.)
Cele: -uzyskanie informacji zwrotnych, badanie efektywności zajęć.