17 Wierzenia starożytnych Greków

podręcznik, str. 74-78

1. Panteon bogów greckich

Chaos

Uranos- bóg nieba Gaja - bogini ziemi

Kronos + Rea

tytani - pokonani przez Zeusa, strąceni do Tartaru ( podziemna kraina), cyklopi, sturęcy

12 bogów olimpijskich ( zamieszkiwali górę Olimp)

Zeus Hera Demeter Hestia Hades Posejdon

- władca bogów - małżonka Zeusa - ziemia uprawna - ognisko domowe - świat zmarłych - morza, żeglarze

- zjawiska przyrodnicze - patronka małżeństw - zboża, urodzaj - rybacy

- gromowładny

Atena Apollo Hefajstos Hermes Afrodyta Ares

-córka Zeusa, - wróżby, sztuka - kowale, - drogi, - miłość i piękno - bóg wojny

- opiekunka Aten - młodzież - rzemieślnicy - podróżni - żona Hefajstosa

- mądrość, pokój - wyrocznia Apollina - kuł pioruny Zeusa - posłaniec bogów

- wojna sprawiedliwa ( Delfy)

inni bogowie:

Dionizos Eros Artemida Asklepios Eris Helios Nike Temida

- wino i ekstaza, - miłość - dzika przyroda - sztuka lekarska - niezgoda - słońce - zwycięstwo - sprawiedliwość

- dionizje - polowania

a. cechy bogów greckich

- antropomorfizm ( postać ludzka)

- nieśmiertelność ( nektar i ambrozja- pożywienie bogów)

- nimfy („młode dziewczyny”; córki Uranosa lub Zeusa, zamieszkiwały wsie, lasy i wody, groty, gdzie spędzały czas przędąc i śpiewając. Często występowały w mitach jako żony herosów lub śmiertelników; nimfy źródeł i rzek - potamidy i najady, morza i oceany- halie, talassje i nereidy, brzegi - epochtydy, lasy i gaje - alseidy ), jeziora, łąki i bagna - limnady (lejmoniady), kamieni - patraje, gór - oready (orestiady), doliny - napaje, ziemię - chtonie, podziemia - katachtonie,

- muzy- „mieszkanki gór”, córki Zeusa lub Uranowa, występowały w orszaku Apollona; ich siedzibą była góra Helikon w Beocji i Parnas w Fokidzie, Opiekowały się poszczególnymi dziedzinami sztuki i nauki: Kalliope - poezją epiczną, Klio - historią, Pohymnia - pantomimą, Euterpe - poezją liryczną i grą na aulosie, Terpsychora - poezją lekką i tańcem, Erato - liryką chóralną, Melpomene - tragedią, Talia - komedią, a Urania - astronomią.

b. obrzędy religijne:

• wyrocznia delficka ( Apollona) - Pytia ( udzielała odpowiedzi na pytania postawione przez ludzi)

• okazałe świątynie ( Akropol- wzgórze świątynne), Partenon ( najważniejsza budowla Akropolu poświęcona Atenie), Erechtejon ( światynia Ateny i Posejdona), Artemizjon w Efezie ( poświęcony Artemidzie, uważany za jeden z 7 cudów świata antycznego), posągi bogów ( np. posąg Zeusa w Olimpii działa Fidiasza, wysokość 13 metrów, wykonany techniką chryzelefantyny ( połączenie złota i kości słoniowej), uważany za jeden z 7 cudów świata antycznego), Atena Promarchos ( 7 m z brązu, Fidiasz)

• liczne uroczystości, związane ze składaniem ofiar i darów ( żywność, zwierzęta, kosztowności)

c. mity greckie:

Mit opowiada o wydarzeniach, które nigdy się nie wydarzyły, ale które dzieją się stale - Mircea Eliade.

a. pojęcie mitu: opowieść o bogach i herosach (np. 12 prac Heraklesa- półbóg, narodzony z boga i człowieka, posiadający nadludzkie umiejętności), dająca odpowiedź na wiele podstawowych pytań, np. jak powstał świat, człowiek. Mity rzadko znajdują potwierdzenie w prawdzie historycznej.

b. rodzaje mitów:

- kosmogoniczne- o powstaniu świata

- teogoniczne- powstanie bogów, np. .Ateny, która wyszła z głowy Zeusa

- antropologiczne- pochodzenie człowieka- mit o Prometeuszu

- genealogiczne- pochodzenie, pokrewieństwo między ludźmi

- historyczne- np. wojna trojańska ( Achilles), Tezeusz ( Minotaur)

---