Na czym polega zaćmienie słońca i księżyca , wpływ w przyrodzie?

Zjawiska zaćmień Słońca w przeszłości wielokrotnie budziły grozę, zaś zaćmienia Księżyca może trochę mniej. Zaćmienie Księżyca jest mniej widowiskowe a dodatkowo można je obserwować jedynie nocą

Zaćmienie Księżyca widoczne jest z całej tej części kuli ziemskiej, na której panuje noc. Z obserwacji życia wiemy, że jeżeli do jakiegoś przedmiotu dociera światło, to jest on oświetlony, zaś za nim tworzy się cień. Z uwagi na kulistość Ziemi cień ma kształt stożka. Jeżeli teraz Księżyc znajdzie się w tym stożku cienia, występuje zaćmienie Księżyca. Rozmiary Ziemi przewyższają rozmiary Księżyca, dlatego cały może się kilkadziesiąt minut pogrążyć w cieniu. Zaćmienie jednak rozpoczyna się od tzw. zaćmienia półcieniowego, kiedy nasz satelita znajdzie się w półcieniu, jest to jednak zaćmienie mało efektowne i w zasadzie bez odpowiedniego sprzętu nie da się go zobaczyć. W czasie całkowitego zaćmienia powierzchnia Księżyca jest widoczna, ale w czerwonobrunatnej barwie. Jest to efekt istnienia wokół Ziemi atmosfery, która zachowuje się jak dość skomplikowany układ optyczny. Światło słoneczne ulega dyspersji, a czerwone promienie uginają się znacznie bardziej. Zaćmienie Słońca widoczne jest tylko z niewielkiego obszaru na kuli ziemskiej. To właśnie jest przyczyną, dla której zaćmienia Księżyca widzimy częściej, choć zdarzają się rzadziej. Zaćmienia Słońca widzimy rzadziej, ponieważ należałoby za nimi podróżować po całej Ziemi. Zależnie teraz od wzajemnych odległości Słońca i Księżyca od Ziemi można obserwować zjawisko zaćmienia Słońca częściowe, całkowite lub obrączkowe. To pierwsze występuje wtedy, gdy tarcza Księżyca całkowicie przesłania Słońce, drugie gdy jego fragment, zaś obrączkowe gdy Księżyc jest na tyle daleko, że nie zasłoni całej tarczy słonecznej i widać tylko obwódkę Słońca. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na zachowanie szczególnej ostrożności podczas obserwacji Słońca. Nie wolno pod żadnym pozorem kierować na Słońce żadnych instrumentów optycznych takich jak lornetki czy teleskopy bez odpowiedniego zabezpieczenia w postaci filtrów zalecanych przez producenta! Zaćmienie Słońca następuje wówczas, gdy Księżyc jest w nowiu. Wschodzi on wtedy równocześnie ze Słońcem i gdy Księżyc zacznie się wsuwać między Ziemię a Słońce tak, że jego cień pada na powierzchnię Ziemi, następuje zaćmienie Słońca
Wyróżniamy trzy typy zaćmień Słońca:
- częściowe
- całkowite
- obrączkowe

Zaćmienie Słońca

W cieniu Księżyca, jak i Ziemi możemy wyodrębnić dwa obszary. Ze względu na to, że Ziemia i Księżyc są kulami, obszary cienia mają kształt przenikających się stożków, z których wewnętrzny zwrócony jest ku Słońcu podstawą a zewnętrzny czubkiem. Są to tzw. stożki cienia całkowitego i półcienia.
Długość cienia całkowitego wynosi prawie tyle samo, co odległość Księżyca od Ziemi czyli
380 000km. Maksymalna szerokość objęta stożkiem cienia całkowitego to 273km, natomiast wokół niego rozciąga się znacznie większy, bo7000(km) obszar półcienia. Gdy Księżyc jest w pełni, Słońce znajduje się dokładnie po przeciwnej stronie i gdy Ziemia, Księżyc i Słońce znajdą się dokładnie jednej linii, następuje całkowite zaćmienie Księżyca. Widzimy wtedy jak Księżyc wchodzi w cień Ziemi. Zaczyna on wtedy zmieniać barwę na coraz czerwieńszą. Gdy cień całkowicie przykryje tarczę, Księżyc wydaje się być ciemnoczerwony, wręcz brunatny, a po zewnętrznej części tarczy połyskuje czerwony kolor.
We wtorek 16.09.1997r. miało miejsce całkowite zaćmienie Księżyca. Oto część moich obserwacji związanych z tym dniem (a raczej nocą)

Zaćmienie Księżyca

Zaćmienia Słońca zwłaszcza centralne, przy których dysk słoneczny zostaje całkowicie przesłonięty przez Księżyc (zaćmienie całkowite) lub tarcza Księżyca znajdzie się całym obwodem wewnątrz dysku słonecznego (zaćmienie obrączkowe) należą do najbardziej widowiskowych zjawisk przyrody. Podczas całkowitego zaćmienia w pełni dnia dość nagle na kilka minut (do 7^m31^s) zapada prawdziwy zmrok, a przy tym zwierzęta reagują niespokojem, ptactwo udaje się na spoczynek, a na niebie pojawiają się planety i najjaśniejsze gwiazdy. Niestety, są to jednak nadzwyczaj rzadkie zjawiska. W określonym miejscu tylko raz na kilkaset lat występuje całkowite zaćmienie Słońca. Dzieje się tak ponieważ cień rzucany przez Księżyc przy powierzchni Ziemi osiąga średnicę co najwyżej kilkuset kilometrów (ściślej: do 270) i chociaż plama taka wędruje tysiące kilometrów (z szybkością pół kilometra na sekundę generalnie ku wschodowi) to zakreślony pas (całkowitego zaćmienia) stanowi zwykle znacznie mniej niż jeden procent powierzchni Ziemi. Dla obserwatorów poza tym pasem zaćmienie jeśli w ogóle ma miejsce jawi się tylko częściowym. Ciekawe, że nawet gdy faza zaćmienia częściowego jest względnie duża (sięgająca 98 % przesłoniętej średnicy Słońca, Stephenson i Clark 1978), przy bezchmurnej pogodzie nieprzygotowany obserwator może wcale nie zauważyć zjawiska, gdyż ubytek w jasności otoczenia nie jest alarmująco duży. Z drugiej strony, w pewnych sytuacjach (sprzW odróżnieniu od zaćmień Słońca zaćmienia Księżyca są widoczne na całej półkuli Ziemi, której biegunem jest punkt podksiężycowy (Księżyc jest w zenicie nad tym punktem). Mimo, że pod względem widowiskowości ustępują wyraźnie słonecznym, zaćmienia te są także zjawiskami o wyjątkowym uroku. Oto jeszcze na krótko przed zaćmieniem na niebie obficie okraszonym blaskiem pełni Księżyca widoczne pozostają jedynie najjaśniejsze gwiazdy. W miarę pogrążania się globu księżycowego w cieniu rzucanym przez Ziemię coraz więcej gwiazd pojawia się na niebie. Wreszcie, w czasie pełnej fazy, która może trwać dobrze ponad godzinę (1^h40^m), niebo znów zapełnia miriady gwiazd. Naturalnie nie wszystkie zaćmienia są całkowitymi. Częściej bywa, że Księżyc tylko muśnie stożek cienia Ziemi i pomknie dalej w swej wędrówce wokół Ziemi. Mówimy wtedy o częściowym zaćmieniu. yjające zachmurzenie lub mgła) zaćmienia nawet. Istnieje jeszcze trzeci typ zaćmień, nazywanych półcieniowymi, kiedy tarczę Księżyca pokrywa częściowo (rzadziej całkowicie, Meeus 1980) tylko półcień Ziemi. Ten rodzaj zaćmień powszechnie umyka uwadze przygodnych obserwatorów, gdyż osłabienie blasku Księżyca jest w czasie tego zjawiska rzeczywiście niewielkie. Niemniej, również takie zaćmienie może być dość łatwo zaobserwowane nieuzbrojonym okiem jeśli jego faza (ułamek średnicy tarczy Księżyca pokryty półcieniem) przewyższy ok. 0,7 - 0,8 (Sharonov 1952). Obserwacje zaćmień półcieniowych są użyteczne w badaniach rozkładu natężenia światła wewnątrz stożka cienia, który niesie informacje o wyższych warstwach atmosfery Ziemi. W okresie 100 lat mamy średnio około 89 zaćmień półcieniowych. Jeśli w rachunkach uwzględnimy zaćmienia półcieniowe to w roku musi wystąpić przynajmniej 4 zaćmienia: po dwa słoneczne i księżycowe. Maksymalna liczba pozostaje 7, z tym że mogą to być także 2 zaćmienia Słońca i 5 Księżyca lub 3 Słońca i 4 Księżyca (Polozova 1955).

---