Przygotowanie do spotkania
" Struktura wywiadu
Schemat postępowania
" Narzędzia diagnostyczne
diagnostycznego w kontekście
kwestia kolejności: wywiad testy
ambulatoryjnym
dr Monika Tarnowska
Informacje do zebrania w ramach Informacje do zebrania w ramach
wywiadu wywiadu
" Opis problemu (uwaga na " Od kiedy problem występuje?
sformułowanie  problem !)
 Chroniczność
 Protodiagnoza
Informacje do zebrania w ramach Informacje do zebrania w ramach
wywiadu wywiadu
" Co sprawiło, że klient właśnie teraz " Opis typowej sytuacji, w której problem
poszukuje pomocy? występuje
 Pytanie z perspektywy aktora (nie   Dane nt. mechanizmów wywołujących i
obserwatora) podtrzymujących problem  wstęp do
konstruowania konceptualizacji problemu
 Motywacja (wewnętrzna  zewnętrzna)
Informacje do zebrania w ramach Informacje do zebrania w ramach
wywiadu wywiadu
" Jak klient dotychczas próbował sobie " Jakie są według klienta przyczyny
radzić z problemem? Jakie były efekty powstania i utrzymywania się
tych starań? problemu?
 Możliwe strategie podtrzymujące problem
" Po czym klient rozpoznałby, że
problem zaczyna się rozwiązywać?
 Predylekcje
Informacje do zebrania w ramach
Zmienne podlegające ocenie
wywiadu
" Oczekiwania klienta " Poziom oporu
 Na ile oczekiwania klienta są
" Poziom zaburzeń funkcjonowania
realistyczne?
" Styl radzenia sobie z trudnościami
 Na ile  pozytywne (nadzieja)?
" Etap gotowości do zmiany
 Motywacja do zmiany w sobie vs. chęć
" Poziom perfekcjonizmu
osiągnięcia zmiany na zewnątrz
Wywiad Wywiad  pomocne strategie
" Struktura
" Konieczność integrowania:
 Opracowany  szkielet wywiadu
 Budowania kontaktu
  Ściągawka
 Dbałości o strukturę (informacje, jakie
" Kontakt
należy zebrać)
 Aktywne słuchanie
 Pozytywne nastawienie
 Empatia
 Autentyczność
 Notatki tuż po spotkaniu / nagrywanie (ale -
uwaga na stosunek klienta do nagrywania
spotkań)
BDI  Inwentarz Depresji Becka
Narzędzia diagnostyczne
" BECK DEPRESSION INVENTORY (A. T. Beck i in., 1961; 1979);
BDI-II - A. T. Beck i in., 1996
" Wynik  od 0 do 63 punktów
" Badające zasoby  np.:
" Arnau i in. (2001)  92% pacjentów ze zdiagnozowanym epizodem
depresyjnym ciężkim uzyskało wynik powyżej 18 punktów
 Test Orientacji Życiowej
 Skala Satysfakcji z Życia
smutek samokrytycyzm utrata energii
pesymizm myśli i pragnienia zmiany rytmu snu i
 Kwestionariusz Nadziei Podstawowej
samobójcze czuwania
 Kwestionariusz Nadziei na Sukces porażki płacz podenerwowanie
utrata przyjemności pobudzenie zmiany apetytu
" Badające objawy psychopatologii
poczucie winy utrata zainteresowań trudności z koncentracją
uwagi
poczucie ponoszenia kary trudności w podejmowaniu poczucie zmęczenia, braku
decyzji energii
niechęć do siebie poczucie utrata zainteresowania
bezwartościowości seksem
Ocena Zdrowia Psychicznego według D.
Ocena Zdrowia Psychicznego według D.
Goldberga  GHQ
Goldberga  GHQ
polska adaptacja: Zofia Makowska, Dorota Merecz
" Wykrywa zaburzenia występujące przez okres
krótszy niż kilka tygodni (nie wykrywa zaburzeń
" Kwestionariusze Ogólnego Stanu Zdrowia
osobowości ani zjawisk występujących przez
GHQ-12 i GHQ-28 służą do oceny stanu
cale życie, np. jąkania).
zdrowia psychicznego osób dorosłych.
" Nie należy stosować go w procesie selekcji
" Narzędzie przesiewowe  nie stawia
zawodowej ani do wyboru kandydatów na
diagnozy klinicznej. Odpowiada na pytanie, w rodziców adopcyjnych (bo  tu motywacja do
dysymulacji).
jakim stopniu osoba badana odczuwa
różnicę pomiędzy stanem aktualnym a tym,
" GHQ-28 zawiera cztery skale:
jaka jest ona zazwyczaj
 A - symptomy somatyczne
" Skupia się na przypadkach chwilowego
 B - niepokój, bezsenność
załamania normalnego funkcjonowania, a nie
 C - zaburzenia funkcjonowania
na trwałych cechach.
 D - symptomy depresji
SCID-II - Ustrukturalizowany Wywiad Kliniczny do
Inwentarz Stanu i Cechy Lęku STAI
Badania Zaburzeń Osobowości z Osi II DSM-IV
C. D. Spielberger, R. L. Gorsuch, R. E. Lushene; Michael B. First, Miriam Gibbon, Robert L. Spitzer, Janet B. W. Williams
autorzy adaptacji: C. D. Spielberger, J. Strelau, M. Bogdan Zawadzki, Agnieszka Popiel, Ewa Pragłowska
Tysarczyk, K. Wrześniewski;
" Ocena dwunastu zaburzeń osobowości:
autorzy podręcznika: T. Sosnowski, K. Wrześniewski, A.
1. Unikająca
Jaworowska, D. Fecenec
2. Zależna
3. Obsesyjno-kompulsywna
" Normy dostępne są dla młodzieży w wieku 4. Bierno-agresywna
5. Depresyjna
15 i 16 lat i dorosłych (21 - 79 lat)
6. Paranoiczna
" STAI składa się z dwóch podskal, z których
7. Schizotypowa
8. Schizoidalna
jedna (X-1) służy do pomiaru lęku-stanu, a
9. Histrioniczna
druga (X-2) - lęku-cechy.
10.Narcystyczna
" Wysoki poziom cechy lęku ujemnie 11.Z pogranicza (borderline)
12.Antyspołeczna
koreluje z kompetencjami społecznymi
" Wywiad może być poprzedzony kwestionariuszem, co
skraca czas prowadzenia wywiadu.
Formalna Charakterystyka Zachowania -
Dobór narzędzi diagnostycznych
Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT)
Bogdan Zawadzki, Jan Strelau (1997)
" Standardowa pula narzędzi
" Elastyczność w doborze testów, w
 Teoretyczną podstawę kwestionariusza
stanowi Regulacyjna Teoria
zależności od rodzaju trudności klienta
Temperamentu Jana Strelaua.
 Kwestionariusz diagnozuje podstawowe,
biologicznie zdeterminowane wymiary
osobowości (cechy temperamentu),
warunkujące formalną charakterystykę
zachowania (nie to, CO i DLACZEGO
jednostka robi, lecz JAK to robi)
Formalna Charakterystyka Zachowania -
Formalna Charakterystyka Zachowania -
Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT)
Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT)
" Energetyczny poziom zachowania
 Przeznaczony do badania młodzieży i
" Reaktywność emocjonalna (tendencja do
dorosłych
intensywnego reagowania na bodz
ce emotogenne
niska odporność i wysoka wrażliwość
 Składa się ze 120 pozycji, tworzących 6
emocjonalna)
skal
" Wytrzymałość (odporność na dystraktory i
zmęczenie)
" 4 dotyczą cech określających energetyczny
" Wrażliwość sensoryczna (zdolność detekcji
poziom zachowania
bodz
ców o minimalnej wartości stymulacyjnej)
" 2 dotyczą cech określających charakterystykę
" Aktywność (tendencja do podejmowania
czasową zachowania
zachowań o dużej wartości stymulacyjnej lub
prowadzących do osiągnięcia silnej stymulacji
zewnętrznej)
Formalna Charakterystyka Zachowania -
Formalna Charakterystyka Zachowania -
Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT)
Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT)
" Związki między cechami temperamentu
" Charakterystyka czasowa zachowania
 Silny ujemny związek między reaktywnością emocjonalną a
" Żwawość (tendencja do szybkiego reagowania,
wytrzymałością
utrzymywania dużego tempa wykonywanych
 Umiarkowany ujemny związek między reaktywnością
czynności i łatwej zmiany reakcji w odpowiedzi na emocjonalną a aktywnością
zmiany w otoczeniu impulsywność,  Umiarkowany dodatni związek między wytrzymałością a
aktywnością
plastyczność zachowań)
 Umiarkowany ujemny związek między żwawością a
" Perseweratywność (tendencja do trwania i
perseweratywnością
powtarzania danego zachowania po zaprzestaniu
 Perseweratywność (rozładowująca pobudzenie) silnie
działania bodz
ca, który to zachowanie wywołał
koreluje dodatnio z reaktywnością emocjonalną i ujemnie z
trwałość reakcji, sztywność zachowań)
wytrzymałością
 Żwawość (zwiększająca dopływ stymulacji) silnie koreluje
dodatnio z wytrzymałością i ujemnie z reaktywnością
emocjonalną
Formalna Charakterystyka Zachowania -
Formalna Charakterystyka Zachowania -
Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT)
Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT)
" Zharmonizowana struktura temperamentu sprzyja
efektywnej regulacji stymulacji
" Efektywna regulacja stymulacji  zapewnianie
stymulacji odpowiadającej indywidualnym
" Niezharmonizowana struktura temperamentu może się
możliwościom jej przetwarzania
ukształtować w wyniku długotrwałych oddziaływań
środowiskowych, forsujących zachowania sprzeczne z
 Pozytywne emocje
temperamentalnymi dyspozycjami
 Wysoka sprawność działania
dążenie do zaspokojenia potrzeb, których wartość
stymulacyjna znajduje się poza obszarem optymalnego
" Możliwości przetwarzania stymulacji
dla danej jednostki poziomu pobudzenia.
 Niskie (wysoka reaktywność emocjonalna i
niska wytrzymałość)
 Wysokie (niska reaktywność emocjonalna i
wysoka wytrzymałość)
Formalna Charakterystyka Zachowania -
Diagnoza neuropsychologiczna
Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT)
" Zmiany zachowania mogące świadczyć o
uszkodzeniu mózgu:
 Przydatny dla wyłaniania osób o
" Uwaga
niezharmonizowanej strukturze  Trudności w obszarze pamięci bezpośredniej
 Kłopoty z koncentracją
temperamentu, stanowiącej czynnik ryzyka
 Trudność z przekierowywaniem uwagi
rozwoju zaburzeń zachowania, trudności
 Powtarzalność zachowań (perseweracje)
adaptacyjnych i chorób
" Język
psychosomatycznych (znaczenie dla
 Trudności z czytaniem i pisaniem
podjęcia działań profilaktycznych)
 Odwracanie cyfr i liter
 Kłopoty z rozumieniem informacji ustnych /
pisemnych
 Trudności z odszukiwaniem słów
 Trudności z wymawianiem słów
Diagnoza neuropsychologiczna Diagnoza neuropsychologiczna
" Pamięć
(ale: uwaga na możliwe pogorszenie pamięci w
" Zaburzenia efektywności
związku z pogorszeniem samopoczucia
(ale: mogą występować także np. w depresji)
spowodowanym przez czynniki środowiskowe)
 Trudności z planowaniem
 Problemy z pamięcią krótko- i długotrwałą
 Apatia
 Zaburzone nabywanie, integrowanie i odtwarzanie
 Kłopot z łączeniem zadań
wspomnień
" Zaburzenia orientacji przestrzennej
 Trudności z orientacją w przestrzeni
 Pogorszenie zdolności manualnych
 Trudności w odróżnianiu prawej i lewej strony
 Nie rejestrowanie obiektów w prawym lub lewym polu
widzenia
Diagnoza neuropsychologiczna Diagnoza neuropsychologiczna
" Narzędzia:
" Zaburzenia w sferze koordynacji
 Test Pamięci Wzrokowej Bentona
ruchowej
Artur L. Benton, polska normalizacja: Aleksandra
" Zmiana w wyglądzie (niechlujność,
Jaworowska (2007)
Test służy do badania pamięci i percepcji wzrokowej;
niedbałość o higienę, nadmierna
jest przeznaczony dla dzieci, młodzieży i dorosłych
drobiazgowość)
" Niewłaściwe zachowanie podczas
 Kalifornijski Test Uczenia się Językowego CVLT
Dean C, Delis, Joel H. Kramer, Edith Kaplan, Beth A.
interakcji społecznych
Ober,
" Zmiana poziomu aktywności
polska adaptacja: E. A
ojek, J. Stańczak (2010)
Test służy do pomiaru zdolności uczenia się i
" Zmiana apetytu
zapamiętywania materiału werbalnego; jest
" Zmiana w sferze zainteresowania przeznaczony dla młodzieży i dorosłych
seksem
Diagnoza neuropsychologiczna
Raport
" Objętość
 Najważniejsze  to, co mamy do przekazania
" Narzędzia:
 Normy właściwe dla określonych kontekstów
 Test Płynności Figuralnej Ruffa RFFT " najczęściej 5-7 stron
" 2 strony w placówkach medycznych
Ronald M. Ruff,
" ok. 10 stron w kontekście sądowym
polska adaptacja: E. A
ojek, J. Stańczak (2005)
" Styl
Test służy do pomiaru płynności
 Język potoczny (podatny na zniekształcenia)
 Styl  kliniczny (skoncentrowany na patologii)
niewerbalnej (sprawności tworzenia
 Styl naukowy
nowych wzorów w ograniczonym czasie);
 Styl profesjonalny  dokładność, przejrzystość,
jest przeznaczony dla młodzieży i
spójność i łatwość w odbiorze
dorosłych
Raport Raport
" Tematy " Terminologia  raczej opisy zachowań
(zaobserwowanych czy przewidywanych),
 wynikające z pytania diagnostycznego,
aniżeli konstruktów teoretycznych (zamiast
 koncentracja na tym, co dla klienta specyficzne 
bez stwierdzeń prawdziwych dla większości  Najczęściej stosowane przez klienta
populacji
mechanizmy obronne to&  ,  Sposoby, za
pomocą których klient najczęściej obniża
swój poziom lęku, to&  )
" Poziom wiarygodności formułowanych
wniosków  przypuszczenia prezentujemy
(bardzo wyraz
nie!) jako przypuszczenia
" Przykładowy format raportu:
Raport
 Imię i nazwisko Klienta:
" Informacja zwrotna  zrozumiała, użyteczna,
 Wiek (data urodzenia):
podkreślająca mocne strony i zasoby klienta
 Płeć:
 Narodowość:
 Data sporządzenia raportu:
" Interpretacja wyników
 Imię i nazwisko Diagnosty:
 nie narzędzie-po-narzędziu, tylko tematycznie
 Klient skierowany przez:
 opisuj konkretnego klienta, a nie  osoby, które
 I. Pytanie diagnostyczne
osiągają taki wynik w danym teście
 II. Procedury użyte w procesie diagnozy
 III. Obserwacja zachowania
 IV. Informacje kontekstowe (historia  istotne fakty)
" Podsumowanie i zalecenia  postaraj się
 V. Wyniki testów
uzyskać informację zwrotną na temat
 VI. Wnioski i interpretacja
użyteczności Twojego raportu
 VII. Podsumowanie i zalecenia