SOFTWARE
TEMAT NUMERU BIOS bez tajemnic
ZarzÄ…dzanie energiÄ…
Zadaniem płyty głównej jest nie tyl- cych na nadzorowanie niektórych
ko udostępnienie ważnych kompo- komponentów.
nentów czy interfejsów, ale również Ponieważ komputery pobierają
ich zasilanie i nadzorowanie pracy. coraz więcej prądu, producenci mu-
Dlatego w każdym BIOS-ie znajdzie- szą zapewnić także zestaw funkcji
my liczne opcje związane z zasila- służących do zarządzania energią,
niem, chłodzeniem, a także zestaw a więc wstrzymywania systemu czy
funkcji diagnostycznych pozwalajÄ…- uruchamiania komputera&
Ú
Funkcje zastępujące wyłączanie systemu
Aby istniała możliwość oszczędzania energii, ne są także dyski twarde oraz inne urządzenia
Konfiguracja
wszystkie komputery zostały wyposażone w stan- zgodne ze standardem ACPI. Ważne jest jednak
w BIOS-ie Award
dard ACPI 237>05, czyli Advanced Configuration to, że dane w pamięci są przechowywane, więc
and Power Interface (nie mylić z APIC 237>06 , komputer jest praktycznie natychmiast gotowy Przejdz
do sekcji o nazwie
1
czyli Advanced Programmable Interrupt Control- do ponownej pracy. .
ler). Definiuje on kilka stanów zasilania kompu- Drugi popularny stan pracy S3 jest określany
tera (i jego poszczególnych komponentów), które jako Suspend to RAM (w skrócie STR). Różni- Włącz obsługę standardu ACPI, ustawiając
2
zostały oznaczone symbolami od S0 do S6, przy ca między nim a S1 jest taka, że w przypadku funkcję
na .
czym S0 oznacza pełną gotowość komputera S3 zasilanie jest całkowicie odłączane od więk-
(normalny stan podczas pracy), natomiast S6 jest szości komponentów, w tym od procesora czy Opcję
ustaw na wartość
3
stanem całkowitego wyłączenia komputera. wiatraków chłodzących, więc komputer sprawia . Użytkownikom systemów innych
wrażenie wyłączonego. Jednak dane w pamięci niż Windows XP i Windows 2000 (nie w pełni
Stany zasilania S1 i S3
RAM są przechowywane, dzięki czemu po włą- zgodnych z ACPI) radzimy ustawić wartość
Od strony praktycznej najbardziej przydatne są czeniu zasilania system nie musi być  od zera . Wtedy system powinien sam zdecydo-
stany zasilania oznaczane jako S1 i S3. Pierwszy uruchamiany z dysku, bo już jest załadowany do wać, z którego trybu może skorzystać.
to tzw. Power on Suspend (w skrócie POS), jest to pamięci. Powoduje to, że uruchomienie systemu
Konfiguracja
stan uśpienia większości komponentów. Procesor może trwać nawet kilka sekund.
w BIOS-ie Phoenix
jest zasilany, ale nie wykonuje żadnych operacji, Od konfiguracji BIOS-u zależy, w jaki spo-
więc praktycznie nie pobiera prądu. Wyłącza- sób system operacyjny będzie mógł skorzystać Przejdz
do sekcji . W starszych
1
z funkcji oszczędzania energii. Jeśli w BIOS-ie BIOS-ach ustawienia związane z zarządza-
włączymy opcję Suspend to RAM (S3 czy STR), niem energią można znalez
ć również w sekcji
Zasllanle komputerów
wstrzymanie systemu w Windows XP pozwoli .
w stanle wstrzymanla
na  uśpienie komputera, a póz
niej jego szybkie
przywrócenie do stanu gotowości. Parametr ustaw na
Choć w stanie wstrzymania komputer wydaje się być
2
Musimy jeszcze wyjaśnić, jak ma się do tego . Podobnie jak w przypadku BIOS-u
wyłączony, dane w pamięci RAM mogą być podtrzy-
hibernacja systemu, która również pozwala go Award użytkownikom systemów innych niż
mywane przez zasilacz dosłownie w nieskończoność.
 uśpić i szybko powrócić do stanu sprzed uśpie- Windows 2000/XP radzimy ustawić wartość
Jednak krótkotrwały zanik zasilania powoduje, że
nia. Otóż hibernacja prawie nie różni się od cał- .
wszystkie dane z pamięci są usuwane. Efekt jest
kowitego wyłączenia systemu. Jedyną różnicą jest
taki, jakby nagle zresetować system bez zamykania
to, że system zapisuje na dysk całą zawartość pa- W niektórych BIOS-ach Phoenix obsługę
dokumentów czy aplikacji. By nie stracić ważnych
3
mięci RAM, a podczas ponownego uruchomienia trybu S3, czyli Suspend to RAM, uzyskuje
danych, warto  uśpiony komputer zabezpieczyć
odtwarza ją. Funkcja ta nie jest konfigurowana się po prostu przez włączenie parametru o tej
zasilaczem UPS.
w BIOS-ie, lecz jedynie w systemie. samej nazwie.
Ú
Sposoby uruchamiania komputera
Każdy komputer może nie tylko zamykać lub jeśli ma być uruchamiany za pomocą dowolnego nie. Ustaw parametr
na war-
 usypiać system w różny sposób, lecz również klawisza, wybierz . Lepiej jednak usta- tość , a następnie za pomocą opcji
w różny sposób go uruchamiać. Zwykle użytkow- wić konkretną kombinację klawiszy, a więc war- ustaw godzinę, minutę
nik korzysta w tym celu z włącznika umieszczo- tość , a następnie za pomocą opcji i sekundę, o której komputer ma się samoczyn-
nego na przednim panelu, ale są również inne
ustawić pożądaną kombinację nie włączyć. Jeśli ma to nastąpić konkretnego
sposoby, np. skorzystanie z klawiatury, myszy klawiszy, np. . dnia miesiąca, ustaw dzień za pomocą parametru
lub wbudowanego zegara. . W przeciwnym wypadku
Nic nie stoi na przeszkodzie, by uruchamiać pozostaw wartość [0] (komputer będzie urucha-
Konfiguracja
3
komputer za pomocą myszki. Ustaw zatem miany każdego dnia o wskazanej godzinie).
w BIOS-ie Award
opcję na wartość
Przejdz
do sekcji , lub . W tym pierwszym przypadku Istnieje jeszcze pewna opcja, dotyczÄ…ca
1 5
komputer uruchomi się po przesunięciu myszy, zachowania się komputera po zaniku zasi-
w niej poszukaj
i naciśnij [Enter]. w drugim zaś  po wciśnięciu jednego z jej przy- lania. Nosi ona nazwę . Jeśli
cisków. jest ustawiona na , po zaniku i przywróce-
Jeśli chcesz mieć możliwość uruchamiania niu zasilania komputer pozostaje wyłączony.
2
komputera za pomocą klawiatury, skonfi- Istnieje możliwość samoczynnego uru- Jeśli jest ustawiona na , po przywróceniu
4
guruj funkcję . Przykładowo, chamiania komputera o wybranej godzi- zasilania komputer samoczynnie się włączy. Na-
40 PC Format 2/2007
Certyfikacja PitStop - Wydawnictwo BAUER
BIOS bez tajemnic TEMAT NUMERU
tomiast jeśli jest ustawiona na , wra- Jeśli chcesz uruchamiać komputer za pomo- puter będzie uruchamiany każdego dnia
3
ca do stanu sprzed zaniku zasilania (włącza się cą myszy, ustaw opcję o określonej godzinie).
lub pozostaje wyłączony). na wartość , chyba że twój BIOS
oferuje również inne możliwości. Można też ustalić, jak zachowa się komputer
Konfiguracja
5
po zaniku, a następnie przywróceniu zasila-
w BIOS-ie Phoenix
Jeżeli komputer ma się uruchamiać samo- nia. Służy do tego opcja .
4
Przejdz
do sekcji lub , by zna- czynnie o określonej godzinie, ustaw opcję Jeśli jest ustawiona na , po zaniku
1
.
lez
ć podrzędną sekcję na wartość . Na- i przywróceniu zasilania komputer pozostaje
Naciśnij [Enter]. stępnie za pomocą opcji wyłączony. Jeśli jest ustawiona na , po
ustaw czas (godzinę, minutę i sekundę), o której przywróceniu zasilania komputer samoczynnie
Jeśli chcesz mieć możliwość uruchamiania komputer ma się włączyć. Jeśli ma to nastąpić się włączy. W niektórych BIOS-ach jest też trze-
2
komputera za pomocÄ… klawiatury, przejdz
konkretnego dnia miesiąca, ustaw dzień za po- cia opcja, która pozostawia komputer w takim
do funkcji . W prze- stanie (włączony lub wyłączony), jak przed za-
i wybierz mocÄ… parametru
pożądaną kombinację klawiszy, np. . ciwnym wypadku pozostaw wartość [0] (kom- nikiem zasilania.
Zapobleganle przegrzewanlu
Úð
Nadzorowanie pracy podzespołów
Alarmy BIOS-u jedynie sygnalizujÄ… problem. Oto kilka
Każdy BIOS musi nadzorować prace najważ- najważniejszych napięć zasilających. Ich warto-
praktycznych rad, które pomogą go rozwiązać.
niejszych elementów komputera. Dlatego też ści nie powinny odbiegać od wartości nominal-
Úð
Jeśli procesor się przegrzewa, a mimo tego ra-
jest wyposażony w funkcje diagnostyczne stale nej o więcej niż 5 procent. Na przykład dla na-
diator na nim zamontowany jest chłodny (można to
monitorujące stan zasilania oraz skuteczność pięcia 12 V rzeczywista wartość powinna być
sprawdzić ręką po otwarciu obudowy), oznacza to,
chłodzenia komputera. Może też reagować na w przedziale 11,4 12,5 V.
że radlator jest z
le zamontowany. Zestaw chłodzący
przekroczenie pewnej temperatury procesora lub
należy zdjąć z procesora, wyczyścić, posmarować
powietrza wewnÄ…trz obudowy. Korzysta w tym Za pomocÄ… opcji
pastą termoprzewodzącą i ponownie założyć.
4
celu z sensorów znajdujących się na płycie głów- ustaw wartość, przy której komputer będzie
Úð
Jeżeli również radiator ma bardzo wysoką tem-
nej. Użytkownik może ustawić wartość, przy cię informował dz
więkiem o przekroczeniu okre-
peraturę, nie odprowadza on prawidłowo ciepła.
jakiej będzie generowany alarm lub komputer ślonej temperatury procesora, np. .
Warto wtedy usprawnlć pracę wlatraka: usunąć
zostanie automatycznie wyłączony. Będzie to znak, by zwrócić uwagę na system
kurz z radiatora i naoliwić łożysko wiatraka.
chłodzenia.
Úð
Jeżeli naprawa wiatraka nic nie daje, pomóc może
Możliwości
jego wymlana. Warto kupić taki zestaw chłodzący,
BIOS-ów Award
Z kolei za pomocÄ… opcji
który ma radiator wykonany z miedzi i jest wypo-
5
W BIOS-ach Award wszystkie funkcje diagno- ustaw wartość temperatury procesora, np.
sażony w ciepłowody.
styczne zebrane są w wydzielonej sekcji o nazwie , przy której komputer automatycz-
Úð
Jeśli nawet to nie pomaga, być może problemem
. nie się wyłączy, by zapobiec uszkodzeniu pro-
jest słabe odprowadzanie powietrza z obudowy na
cesora.
zewnątrz. Należy wtedy zakuplć dodatkowy wlatrak
Parametry

i zamontować go w tylnej części obudowy, by wy-
1
Prędkość obrotowa wiatraka może być do-
pozwalają na bieżąco
pychał z niej powietrze na zewnątrz.
6
śledzić temperaturę procesora i powietrza we- stosowana do rzeczywistego zapotrzebowa-
Úð
Warto także zwrócić uwagę na to, w jaklm
wnątrz obudowy. Ponieważ korzystanie z pro- nia za pomocą funkcji . Dzięki
mlejscu stol komputer. Nie powinien stać pod
gramu konfiguracyjnego BIOS-u odbywa się temu komputer przy niewielkim obciążeniu może
stołem, dosunięty do ściany, bo nie ma jak pozbyć
zawsze w stanie jałowym (praktycznie przy ze- pracować zdecydowanie ciszej niż w domyślnej
siÄ™ gorÄ…cego powietrza z obudowy.
rowym obciążeniu procesora czy grafiki), war- konfiguracji fabrycznej. Ustaw więc wartość tej
tości temperatur powinny być niskie, na pozio- funkcji na , a następnie dobierz kolej-
mie 30 40 stopni. ne opcje według własnego uznania. Parametry Parametry

2
oraz określają, pozwalają monitorować
Parametry przy jakiej temperaturze wiatrak ma rozpocząć prędkość obrotową wiatraków

2
swoją pracę i jaka ma być jego prędkość początko- procesora, obudowy i chipsetu. Jeśli wiatraki są
pozwalają monitorować
prędkość wiatraków procesora oraz obudowy. wa. określa, jaki ma być przyrost prawidłowo podłączone, powinny pracować
Jeśli wiatraki są prawidłowo podłączone, powin- prędkości wiatraka wraz ze wzrostem tempera- z prędkością kilku tysięcy obrotów na minutę,
ny pracować z prędkością kilku tysięcy obrotów tury. Natomiast pozwala ustalić zwykle 2000 4000.
na minutę, zwykle 2000 4000. pewną  bezwładność prędkości obrotowej, by
nie zmieniała się ona przy małych wahaniach Parametry

3
Parametry temperatury. Niestety, tak szczegółowe ustawie- umożliwiają monitorowa-

3
nie pracy wiatraka umożliwiają tylko nieliczne nie trzech najważniejszych na-
umożliwiają monitorowanie trzech
BIOS-y. pięć zasilających. Ich wartości nie powinny od-
biegać od wartości nominalnej o więcej niż
Dopuszczalne temperatury Możliwości
5 procent.
BIOS-ów Phoenix
Zakłada się, że maksymalne temperatury, z jakimi
W BIOS-ach Phoenix zazwyczaj funkcje dia- Parametry

mogą pracować procesory AMD i Intela, wynoszą
4
gnostyczne znajdują się w głównej sekcji , pozwalają ustalić
odpowiednio 75 85 stopni oraz 90 95 stopni.
w podsekcji . dolną wartość prędko-
Jednak żywotność procesora przy takiej tempera-
ści obrotowej wiatraków, poniżej której kompu-
turze drastycznie spada. Dlatego przy maksymal-
Parametry ter będzie generował alarm. Można ustawić te

nym obciążeniu nie powinien się on nagrzewać do
1
wartości np. o połowę mniejsze niż aktualna
pozwalają na bieżąco
60 65 stopni (najwydajniejsze Pentium 4 mogÄ…
śledzić temperaturę procesora oraz powietrza prędkość obrotowa wiatraków.
osiągać nieco wyższe temperatury). Jest to więc
wewnątrz obudowy komputera. Ponieważ ko-
wartość, przy której komputer powinien informować
rzystanie z programu konfiguracyjnego BIOS-u Opcja
służy do usta-
dz
więkiem o podwyższonej temperaturze. Dla użyt-
5
odbywa się zawsze w stanie jałowym (praktycz- lenia temperatury procesora, przy której
kownika będzie to sygnałem, że system chłodzenia
nie przy zerowym obciążeniu procesora, grafiki wiatrak będzie pracował z maksymalną wartością,
nie funkcjonuje poprawnie. Natomiast przy wartości
i innych komponentów), wartości temperatur np. . Im niższy próg temperatury, tym sku-
75 80 stopni komputer powinien być automatycznie
powinny być znacznie niższe niż przy normalnej teczniejsze chłodzenie, ale jednocześnie głośniej-
wyłączany.
pracy, na poziomie 30 40 stopni. sza praca.
PC Format 2/2007 41
Certyfikacja PitStop - Wydawnictwo BAUER