LABORATORIUM MECHATRONIKI, DIAGNOSTYKI
I BEZPIECZEC
STWA TECHNICZNEGO
INSTYTUT POJAZDÓW
WYDZIAA
SAMOCHODÓW I MASZYN ROBOCZYCH
POLITECHNIKA WARSZAWSKA
ul. Narbutta 84, 02-524 Warszawa
Tel. [phone] do 8119 e-mail :[e-mail] http://www.mechatronika.net.pl
Laboratorium  Mechatroniczne Systemy
Sensoryczne i Wykonawcze
Ćwiczenie nr 3
Temat:
Sensoryka  czujniki piezoelektryczne
(MAP Sensory)
Opracował: dr inż. Marcin Jasiński
na podstawie materiałów firmy:
Mechatronika Wyposażenie Dydaktyczne
WARSZAWA 2009
I. Zestawienie paneli wchodzących w skład ćwiczenia
Wyposażenie podstawowe
lp. Nazwa panelu Kod il. szt. Uwagi
1 WÅ‚Ä…cznik masy 0 01 01 1
2 Włącznik zapłonu 0 02 01 1
3 Zespół bezpieczników 0 06 01 1
4 Stabilizator napięcia +5V 0 07 01 1
5 Moduł pomiarowy 0 04 01 1
6 MAP - Sensor częstotliwościowy 2 05 02 1
7 MAP - Sensor napięciowy 2 05 03 1
8 Oscyloskop - Diagnoskop KME 0 04 10 1
9 Czujnik spalania stukowego 1 20 01 1
10 Czujnik przyśpieszeń 1 20 24 1
11 Czujnik ciśnienia oleju 2 05 06 1
Sposób połączenia paneli:
II. Rozmieszczenie paneli na stelażu
CZUJNIK CZUJNIK
SPALANIA STUKOWEGO 1 20 01 PRZYSPIESZEC
PIONOWYCH 1 20 24 CZUJNIK CIÅšNIENIA OLEJU 2 05 06
30 30 30
15 15 15
5V
A5 H5
a
Uwy
x 1000
rpm
U
B112
B69
S25
MODUA
POMIAROWY 0 04 01
MAP
ZESPÓA
BEZPIECZNIKÓW 0 06 01 - SENSOR 2 05 03 MAP - SENSOR 2 05 02 STABILIZATOR NAPI
CIA +5V 0 07 01
WA

CZNIK MASY 0 01 01 WA

CZNIK ZAPA
ONU 0 02 01 OSCYLOSKOP-DIAGNOSKOP 0 04 10
30 30 F2 30 30 30 30 30 30
15 F3 15 15 15 15 15 15
0
I
S
B-80A
F1 F4 5V 5V 5V
200mV
Uwy fwy
V
Uwe
P P
1mV/1A
U f
B83 B83 Uwy
31
MIERNIK UNIWERSALNY
50
S1
ZA

CZE
F F F F
KOMPUTERA
1 2 3 4
+5V 31 Uwy
+5V fwy 31
Strona 2/15
III. Sposób połączenia układu
Połączenie paneli:
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia należy pamiętać, aby włącznik masy (0 01 01)
znajdował się w pozycji wyłączonej.
Zestaw należy połączyć w następującej kolejności:
1- podłączyć przewodem (nr. 0 00 51) zaciski akumulatora do zacisków  + ,  - panelu włącznika
masy (0 01 01) z zachowaniem odpowiedniej biegunowości,
2- połączyć łącznikami (0 00 53 lub 0 00 54) obwody zasilające  30 ,  15 ,  31 ,
3- połączyć łącznikami (0 00 53 lub 0 00 54) obwód zasilający  +5V ,
4- włączyć włącznik masy, a następnie włącznik zapłonu,
W przypadku nieprawidłowego działania układu lub braku zasilania, sprawdzić za pomocą modułu
pomiarowego (0 04 01), obecność napięć zasilających +12V , +5V.
Po dokładnym sprawdzeniu wszystkich połączeń i działania układu można przystąpić do wykonania
ćwiczenia.
Obsługa pompki podciśnienia Mityvac
Obsługę pompki Mityvac należy wykonywać zgodnie z instrukcją dołączoną do pompki.
UTRATA GWARANCJI !!!
Ewentualne uszkodzenia przyrządów pomiarowych wynikające z niestosowania się do zaleceń producenta, zawartych w
instrukcji obsługi, nieprawidłowego połączenia lub uszkodzenia mechanicznego nie podlegają wymianie gwarancyjnej.
Jakiekolwiek zerwanie lub naruszenie plomby gwarancyjnej umieszczonej na obudowie każdego panelu w celu naprawy,
przeróbki panelu lub jego elementu we własnym zakresie w okresie gwarancji powoduje utratę gwarancji.
Strona 3/15
IV. Fragmenty schematów połączeń czujników ciśnienia bezwzględnego
30
15
F39 F36 T1 T1 H87
K20
15 8 12 14 3 11
E1 E4 E2 E3
13 4 5 7 10 1 9
23 4 35 1 19 6 7
A35
22 13 31 30 14 32 16 10 15
M12
M
3 1
C B
a c
P
U
b
a
o
2
t
A
2 1 3
S39 Y3 B24 B25 R65 B83 X1
30
A35 - sterownik systemu wtrysku paliwa B24 - czujnik temperatury silnika
B25 - czujnik temperatury zasysanego powietrza B83 - MAP-Sensor napięciowy
F36 - bezpiecznik (5A) sterownik systemu wtrysku paliwa F39 - bezpiecznik (20A) pompy paliwa
H87 - kontrolka systemu K20 - przekaz
nik podwójny (pompy paliwa, główny)
M12 - pompa paliwa R65 - potencjometr przepustnicy
S39 - wyłącznik bezpieczeństwa pompy paliwa T1 - dwubiegunowa cewka zapłonowa
X1 - złącze diagnostyczne Y3 - zawór regeneracji filtra przewietrzania zbiornika
paliwa
Fragment schematu instalacji w samochodzie Fiat Punto 75 1.2 i e
30
15
B3 - MAP-Sensor częstotliwościowy
Y1
B4 - sonda Lambda
17
B5 - potencjometr przepustnicy
K1
F2
B6 - czujnik temperatury silnika
B7 - czujnik temperatury powietrza
F2 - bezpiecznik 20A
K1 - przekaz
nik główny
X1 - sterownik systemu wtrysku paliwa EEC4 CFI
Y1 - zawór regeneracji filtra przewietrzania
zbiornika
35
X1
29 49 26 47 7 25

a c
o
t
P
B6 B7
B4
f
b
o o
B3 t t
B5
31
Fragment schematu instalacji w samochodzie Ford Fiesta 1,4i
Strona 4/15
V. Sprawozdanie
1. Cel ćwiczenia
Celem ćwiczenia jest wykreślenie charakterystyk czujników ciśnienia bezwzględnego
stosowanych w systemach sterowania silników, za pomocą różnych metod pomiarowych.
2. Teoria
Czujniki piezoelektryczne
W 1880 r. Jacques i Piotr Curie wykryli pewne właściwości kryształów pochodzenia mineralnego. Poddane siłom ściskającym lub rozciągającym
stawały się spolaryzowane elektrycznie, tzn. wykazywały różnicę potencjałów między powierzchniami obciążanymi.
Powstanie efektu piezoelektrycznego: a - kryształ nieobciążony, b - podłużny efekt piezoelektryczny
Występuje również zjawisko odwrotne:
kryształ poddany działaniu pola elektrycznego po przyłożeniu napięcia ulega wydłużeniu lub skróceniu, w zależności od kierunku polaryzacji. Te
zjawisko nazwano efektem piezoelektrycznym, od greckiego słowa piezein oznaczającego ściskanie, zgniatanie.
W materiałach krystalicznych naturalnych, np.: kryształach kwarcu, efekt piezoelektryczny powstaje bez wcześniejszego przygotowania. Materiały
wytworzone sztucznie muszą być w tym celu wstępnie spolaryzowane w silnym polu elektrycznym. Takie właśnie materiały (piezoceramiczne) są
stosowane w pojazdach samochodowych.
Z makroskopowego punktu widzenia piezoelement w stanie nieobciążonym jest elektrycznie naturalny. Momenty dipolowe poszczególnych kryształów
skierowane są przypadkowo. Element jako całość nie jest spolaryzowany. Nacisk wywierany na kryształ, w granicach sprężystości, skierowany
równolegle do jego osi elektrycznej lub mechanicznej, powoduje powstanie ładunku elektrycznego na obciążonych ściankach. Podczas obciążania
elementy siatki (dipole) przesuwane są wzajemnie i zajmują położenie ukierunkowane. W skutek tego między zewnętrznymi powierzchniami
piezoelementu pojawia się różnica potencjałów. Przy nacisku i rozciąganiu kryształu powstaje napięcie o odwrotnej biegunowości. Napięcie to jest
proporcjonalne do wywieranego obciążenia.
Oprócz piezoelektrycznego efektu podłużnego mogą występować efekty piezoelektryczne: poprzeczny i ścinania. Polegają one na powstaniu
ładunków na powierzchniach bocznych w stosunku do powierzchni położenia siły.
Zjawisko odwrotne polega na odkształceniu elementu piezoelektrycznego poddanego działaniu napięcia elektrycznego. Pole elektryczne
ukierunkowuje ustawienie dipoli kryształu, zmieniając całkowitą długość elementu. Zanik napięcia pozostawia szczątkową polaryzacje dipoli. Ponowne
przyłożenie napięcia o biegunowości odpowiadającej polaryzacji szczątkowej powoduje skrócenie elementu, a przyłożenie napięcia o kierunku
przeciwnym wydłuża element. Ta zasada wykorzystywana jest np.: w silnikach piezoelektrycznych i membranach głośników.
Wartość ładunku elektrycznego powstającego na elektrodach przyłożonych do obciążanej pojedynczej płytki piezoelektrycznej, w przypadku
korzystania z efektu wydłużonego wynosi:
Q = k F
v x
gdzie:
Q  Å‚adunek elektryczny [C]
F  działająca siła [N]
x
k  współczynnik piezoelektryczny [C/N] (dla kwarcu kv = 2,3·10-12 C/N)
v
Ponieważ wartość Q nie zależy w tym przypadku od rozmiarów geometrycznych płytki, w celu zwiększenia czułości czujnika stosuje się łączenie płytek
w zestawy (stosy). Wtedy dla n płytek otrzymujemy:
Q = nk F
v
Zwiększenie liczby płytek pociąga za sobą na ogół wzrost błędu liniowości.
Z efektu piezoelektrycznego wydłużonego korzysta się na ogół przy pomiarze przyspieszeń i sił wzdłużnych, z efektu poprzecznego natomiast przy
pomiarze i sił i momentów zginających oraz ciśnienia.
o
Należy pamiętać że efekt piezoelektryczny zanika powyżej temperatury 340 C (temperatura Curie). Poniżej tej temperatury kryształy mają budowę
tetragonalną i moment dipolowy, co po położeniu pola elektrycznego wywołuje efekt piezoelektryczny. Powyżej tej temperatury kryształy mineralne
(np.: perowskit CaTiO ) charakteryzują się prostą, symetryczną, sześcienną budową, bez momentu dipolowego. Aby uniknąć depolaryzacji kryształów
3
o
temperatura piezoelementów podczas eksploatacji nie powinna przekraczać 160 C.
Napięcie powstające na zaciskach elektrod piezoelementu obciążonego siłą zależy od jego własnej pojemności C :
p
Strona 5/15
Czujniki piezoelektryczne posiadają dużą rezystancję wewnętrzną. Napięciowe przetwarzanie sygnały wymaga wbudowania wzmacniacza możliwie
blisko czujnika, bowiem długie przewody doprowadzające zmieniają rezystancję i pojemność układu, zafałszowując sygnał z czujnika. Możliwość
rozdzielenia czujnika i wzmacniacza występuje przy pojemnościowym przetwarzaniu sygnału. A
adunek Q wytworzony w czujniku gromadzi siÄ™ na
kondensatorze pomiarowym C stanowiącym część wzmacniacza. Napięcie mierzone na tym kondensatorze jest proporcjonalne do wytworzonego
M
Å‚adunku:
Ponieważ na ogół jest C << C , napięcie U ma małą wartość i wymaga wzmocnienia. Przy tym sposobie przetwarzania wpływ przewodów łączących
p M M
jest znacznie mniejszy niż przy przetwarzaniu napięciowym.
MAP - Sensor
MAP-Sensor w systemie sterowania pracą silnika jest zasadniczym czujnikiem informującym o obciążeniu silnika. Jest to jeden z głównych parametrów
obok prędkości obrotowej silnika potrzebna sterownikowi systemu do wyznaczenia odpowiedniej dawki paliwa i kąta wyprzedzenia zapłonu. Czujniki
zasilane są ze sterownika systemu napięciem o wartości 5V.
Czujnik wskazuje wartość ciśnienia bezwzględnego w kolektorze dolotowym silnika. Ciśnienie to nie jest równoznaczne z wartością podciśnienia
panujÄ…cym w kolektorze dolotowym silnika.
Ciśnienie bezwzględne obliczane jest według następującej formuły:
ciśnienie atmosferyczne - podciśnienie w kolektorze = ciśnienie bezwzględne w kolektorze
Gdy podciśnienie
w kolektorze dolotowym silnika jest duże (np: bieg jałowy, hamowanie silnikiem), to ciśnienie bezwzględne jest stosunkowo małe i
urządzenie sterujące wyznacza małą dawkę paliwa.
Gdy podciśnienie
w kolektorze jest małe (np: pełne otwarcie przepustnicy), to ciśnienie bezwzględne jest duże i urządzenie sterujące wyznacza dużą
dawkÄ™ paliwa.
Generalnie występują dwa rodzaje czujników ciśnienia bezwzględnego:
1- napięciowy, w którym sygnał wyjściowy jest napięciem Uwy proporcjonalnym do obciążenia silnika. Sygnał z tego czujnika przetwarzany jest w
przetworniku analogowo-cyfrowym sterownika na wielkość cyfrową.
2- częstotliwościowy, w którym sygnał wyjściowy ma formę prostokątnych impulsów o pewnej częstotliwości i amplitudzie 5V. Wraz ze wzrostem
podciśnienia w kolektorze dolotowym częstotliwość sygnału wyjściowego fwy maleje, odstępy czasowe pomiędzy kolejnymi impulsami, są coraz to
dłuższe. Główną cechą tych czujników jest to, że mierzą zarówno podciśnienie jak i nadciśnienie panujące w kolektorze dolotowym silnika. Jest to
spotykane w przypadku zastosowania turbodoładowania. Częstotliwość sygnału waha się wówczas od 100 (prędkość biegu jałowego) do około 200 Hz
(turbodoładowanie). MAP-Sensor stosowany jest w samochodach marki Ford.
5
200
180
4
160
140
3
120
100
80
2
60
40
1
20
0
0 20 40 60 80 100 120 140 160
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Ciśnienie P [kPa]
ciśnienie [kPa]
wykres a - Zależność częstotliwości sygnału wyjściowego fwy od podciśnienia panującego w kolektorze dolotowym silnika p.
(Czujnik ciśnienia bezwzględnego częstotliwościowy).
wykres b - Zależność napięcia sygnału wyjściowego Uwy od podciśnienia panującego w kolektorze dolotowym silnika p.
(Czujnik ciśnienia bezwzględnego napięciowy).
Strona 6/15
napięcie [V]
Częstotliwość f [Hz]
Czujnik spalania stukowego-
Głównymi z
ródłami powstawania spalania stukowego oprócz paliwa o zbyt niskiej liczbie oktanowej są:
!za wczesny zapłon,
!uboga mieszanka,
!wysoki stopień sprężenia,
!maksymalne obciążenia,
!nagłe przyspieszenia.
Wszystkie te czynniki są jednak niezbędne do uzyskiwania przez nowoczesne silniki coraz to większych mocy i będąc bardziej oszczędniejsze i
nie zanieczyszczając przy tym atmosfery. Należy jeszcze dodać, że współczynnik sprawności silnika osiąga swoje maksimum na krótko przed
wystÄ…pieniem zjawiska spalania stukowego.
Głównym elementem tego układu jest sensor dz
więku (mikrofon) umieszczony na zewnętrznej części silnika. Przenosi on fale wytworzone przez
obudowę silnika lub głowicy do układu sterującego. Gdy sensor wyczuje pojawienie się odgłosu spalania stukowego, natychmiast wysyła sygnał do
elektronicznego układu sterowania.
Piezoelektryczne przetworniki działają na zasadzie efektu piezoelektrycznego, polegającego na wyzwalaniu ładunków elektrycznych podczas
mechanicznego oddziaływania sił na kryształy np. kwarcu. Elementem pomiarowym czujnika jest element piezoelektryczny czuły na drgania silnika.
Sygnał z elementu piezoelektrycznego jest przetwarzany na napięcie o wartości proporcjonalnej do intensywności spalania stukowego i przesyłany do
urzÄ…dzenia sterujÄ…cego.
Pojawienie się takiego sygnału w układzie sterowania powoduje, że przy następnym cyklu roboczym świeca zapłonowa otrzymuje impuls napięcia
o o
opóz
niony o 3 obrotu wału korbowego. Jeśli, pomimo tego, zjawisko spalania stukowego nadal występuje, proces ten zostaje powtórzony o kolejne 3 ,
aż do zaniknięcia efektu stukania. Gdy zaniknie stukanie układ sterujący zaczyna natychmiast wydawać impuls przyśpieszający i trwa to tak długo, aż
ponownie sensor wyczuje stukanie.
0
W ten sposób można sterować zmianą kąta wyprzedzenia zapłonu poprzez zmianę jego wartości nawet o 12 i jest on zawsze utrzymywany tuż
przed granicą występowania spalania stukowego.
Stworzony układ tzw. "układ regulacji przeciwstukowej ma za zadanie, tak sterować pracą silnika, aby nie dopuścić do wystąpienia spalania
stukowego. Wykorzystuje on falÄ™ dz
więkową powstającą podczas zjawiska spalania stukowego. Drgania silnika towarzyszące spalaniu stukowemu
mają zakres częstotliwości od 6 kHz do 15 kHz.
Przekrój czujnika spalania stukowego Sygnały czujnika spalania stukowego
spalanie normalne spalanie stukowe
masa sejsmiczna złącze elektryczne
a a
b b
c c
a- ciśnienie w cylindrze
b- odfiltrowany sygnał ciśnienia
c- sygnał czujnika spalania stukowego
piezoceramika kontakty
Czujnik ciśnienia oleju -
Sygnał czujnika stosowany jest do oceny, czy ciśnienie oleju w silniku jest niskie czy wysokie.Sygnał wykorzystywany jest m.in.. do sterowania
układu regulacji prędkości obrotowej biegu jałowego.
Czujnik ciśnienia oleju typu oporowego działa na zasadzie sprężystego odkształcania membrany pod wpływem ciśnienia.
Przy prawidłowym ciśnieniu oleju, membrana unosi się do góry, styki rozwierają się, lampka kontrolna nie świeci się. W chwili obniżenia się ciśnienia
oleju poniżej wartości dopuszczalnej, membrana opada, styki zwierają się, lampka kontrolna zapala się.
Schemat układu kontroli ciśnienia oleju
+12V
H5
sprężyna
styk ruchomy
styk nieruchomy
membrana
Strona 7/15
Czujnik przyspieszeń liniowych -
Stosowany jest m.in. w układach napinaczy pasów, poduszek gazowych jako element wyzwalający.
We wspólnej hermetycznej obudowie umieszczony jest bimorficzny element zginany, element pomiarowy z modułem wzmacniacza sygnału.
Elementem czujnika przyśpieszenia mającym wpływ na oddziaływanie przyspieszenia jest bimorficzny element zginany. Składa się z dwu sklejonych,
przeciwnie spolaryzowanych warstw piezoelektrycznych. Wpływ przyspieszenia powoduje wygięcie belki tak, że jedna warstwa jest rozciągana a
druga ściskana. W wyniku wygięcia belki powstałe napięcie poprzez elektrody trafia do elementu pomiarowego.Układ hybrydowy, składający się z
przetwornika impedancji, filtru i wzmacniacza sygnału przetwarza i wzmocnienia sygnał, zapewniając pożądaną czułość i zakres częstotliwości.
Charakterystyka czujnika przyspieszeń liniowych
Schemat działania czujnika przyspieszeń liniowych
spoczynek
4,5V
a=O
Ua=0
2,5V
działanie przyspieszenia a
a=O
Ua>0
0,5V
-5g 0 +5g
przyspieszenie a
Ua - napięcie pomiarowe
g- przyspieszenie ziemskie
a - przyspieszenie
Literatura:
1. A. Gajek, Z. Juda: Czujniki. Wydawnictwa Komunikacji i A
ączności, Warszawa, 2008, http://www.ibuk.pl/korpo/fiszka.php?id=771
2. Materiały firmy: Mechatronika Wyposażenie Dydaktyczne.
Wymagania na zaliczenie:
1. Podstawowe wiadomości na temat czujników piezoelektrycznych (zasada działania, przykłady zastosowań).
Strona 8/15
napięcie wyjściowe
U
3. Badanie czujnika ciśnienia bezwzględnego częstotliwościowego (2 05 02)
za pomocą oscyloskopu i częstościomierza.
3.1. Schemat połączeń
MAP-SENSOR 2 05 02 MODUA
POMIAROWY 0 04 01 OSCYLOSKOP-DIAGNOSKOP 0 04 10
30 30 30
15 15 15
5V
200mV
fwy
V
P
1mV/1A
f
B83
Mityvac
MIERNIK UNIWERSALNY
ZA

CZE
KOMPUTERA
+5V fwy 31
3.2. Przebieg ćwiczenia
- podłączyć wszystkie łączniki zgodnie z przedstawionym wcześniej sposobem łączenia - pkt.3.
instrukcji,
- podłączyć pompkę podciśnienia Mitywac (nr.1021) do MAP-Sensora, panel (0 05 02),
- podłączyć sondę pomiarową (nr. 00070) oscyloskopu do gniazda  fwy ,
- podłączyć przewody pomiarowe miernika częstotliwości do  fwy i do masy  31
- wytworzyć w pompce Mitywac podciśnienie, a następnie nadciśnienie p,
- odczytać z ekranu oscyloskopu, i miernika częstotliwości wartości częstotliwości fwy,
dla nastawionych wartości ciśnienia,
- wykonać 10 pomiarów zaczynając od ciśnienia 0 kPa do 180 kPa, co 20 kPa,
- sporządzić wykres p=f(fwy). .
3.3. Oscylogram
Oznaczenia oscylogramu:
A - amplituda przebiegu sygnału elektrycznego
T - okres przebiegu sygnału elektrycznego
Wartość Amplitudy sygnału jest stała, natomiast
okres T, częstotliwość f[Hz] zmienia się w zależności
od wartości ciśnienia bezwzględnego
T
5V/div
10ms/div
Przebieg sygnału  fwy z czujnika ciśnienia bezwzględnego.
Strona 9/15
A
3.4. Tabela pomiarowa
OSCYLOSKOP CZ
STOÅšCIOMIERZ
p [kPa]
Lp.
fwy [Hz] fwy [Hz]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
3.5. Interpretacja wyników i wnioski:
Strona 1015
4. Badanie czujnika ciśnienia bezwzględnego napięciowego (2 05 03)
za pomocÄ… oscyloskopu i woltomierza.
4.1. Schemat połączeń
MAP_SENSOR 2 05 03 MODUA
POMIAROWY 0 04 01 OSCYLOSKOP-DIAGNOSKOP 0 04 10
30 30 30
15 15 15
5V
200mV
Uwy
V
P
1mV/1A
U
B83
Mityvac
MIERNIK UNIWERSALNY
ZA

CZE
KOMPUTERA
+5V 31 Uwy
4.2. Przebieg ćwiczenia
- podłączyć wszystkie łączniki zgodnie z przedstawionym wcześniej sposobem łączenia - pkt.3.
instrukcji,
- podłączyć pompkę podciśnienia Mitywac (nr.1021) do MAP-Sensora, panel (0 05 03),
- podłączyć złącze drukarkowe Oscyloskopu-Diagnoskopu KME do komputera za pomocą
przewodu RS -232 (nr. 00073) i uruchomić program,
- podłączyć sondę pomiarową (nr. 00070) oscyloskopu do gniazda  fwy ,
- podłączyć przewody pomiarowe woltomierza na module pomiarowym (0 04 01) do  Uwy i do
masy  31
- wytworzyć w pompce Mitywac podciśnienie, a następnie nadciśnienie p,
- odczytać z ekranu oscyloskopu, i woltomierza wartości napięcia Uwy, dla nastawionych
wartości ciśnienia,
- wykonać 10 pomiarów zaczynając od ciśnienia 0 kPa do 100 kPa, co 10 kPa,
- sporządzić wykres p=f(Uwy). .
4.3. Oscylogram
5V/div
10ms/div
Przebieg sygnału  Uwy z czujnika ciśnienia bezwzględnego.
Strona 11/15
4.4. Tabela pomiarowa
OSCYLOSKOP
WOLTOMIERZ
p [kPa]
Lp.
Uwy [V] Uwy [V]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
4.5. Interpretacja wyników i wnioski:
Strona 12/15
5. Sprawdzanie czujnika spalania stukowego
5.1. Schemat połączeń
CZUJNIK
OSCYLOSKOP-DIAGNOSKOP 0 04 10
SPALANIA STUKOWEGO 1 20 01
30 30
15 15
x 1000
rpm
B69
ZA

CZE
KOMPUTERA
1V/div
10ms/div
Oscylogram sygnału z czujnika spalania stukowego.
5.2. Przebieg ćwiczenia
Obserwacja zmian stanu pracy czujnika
- podłączyć sondę pomiarową oscyloskopu do jednego z zacisków czujnika, a do drugiego podłączyć masę  31 .
- uderzyć metalowym elementem w główkę śruby mocującej czujnik do panelu. (3 uderzenia o różnym nasileniu)
- zarejestrować oscylogram,
5.3. Tabela pomiarowa
tab.1
uderzenie U [V]
lekkie
średnie
mocne
5.4. Interpretacja wyników i wnioski:
Strona 13/15
6. Sprawdzanie czujnika ciśnienia oleju
6.1. Schemat połączeń
MODUA
POMIAROWY 0 04 01
CZUJNIK CIÅšNIENIA OLEJU 2 05 06
30 30
15 15
200mV
A5 H5
V
1mV/1A
MIERNIK UNIWERSALNY
S25
6.2. Przebieg ćwiczenia
Obserwacja zmian stanu pracy czujnika
- podłączyć wszystkie łączniki zgodnie z przedstawionym sposobem łączenia,
- podłączyć pompkę manowakuometru do króćca czujnika ciśnienia oleju,
- przy ciśnieniu otoczenia kontrolka czujnika świeci się,
- poprzez wytworzenie nadciśnienia, zaobserwować moment wyłączenia kontrolki,
wynik zapisać w tab.1.
6.3. Tabela pomiarowa
tab.1
p [bar]
6.4. Interpretacja wyników i wnioski:
Strona 14/15
Mityvac
7. Sprawdzanie czujnika przyspieszeń liniowych
7.1. Schemat połączeń
CZUJNIK
MODUA
POMIAROWY 0 04 01 OSCYLOSKOP-DIAGNOSKOP 0 04 10
STABILIZATOR NAPI
CIA +5V 0 07 01 PRZYSPIESZEC
PIONOWYCH 1 20 24
30 30 30 30
15 15 15 15
5V 5V
200mV
V
Uwe a
Uwy
1mV/1A
U
B112
Uwy
31
MIERNIK UNIWERSALNY
ZA

CZE
KOMPUTERA
7.2. Przebieg ćwiczenia Oscylogram sygnału z czujnika przyspieszeń.
Pomiar rezystancji uzwojenia zaworu
- podłączyć końcówki Modułu pomiarowego (0 04 01) do gniazd wyjściowych czujnika,
wynik zapisać w tab.1.
! Układ rozłączony!
Obserwacja zmian stanu pracy czujnika
- podłączyć sondę pomiarową oscyloskopu do zacisku  Uwy czujnika
- poprzez kilkukrotne naciśnięcie i pociągnięcie do siebie czujnika, zarejestrować oscylogram,
7.3. Tabela pomiarowa
tab.1
R [ ]
uzwojenie zaworu
7.4. Interpretacja wyników i wnioski:
Strona 15/15