EUROPA I ŚWIAT NA PRZEŁOMIE XIX WIEKU

-1879-1882-Trójprzymierze (Państwa Centralne)
  -Niemcy
  -Austro-Węgry
  -Włochy

-1891-1907-Trójporozumienie (Ententa) (rywalizuje z Trójprzymierzem)
  -Anglia
  -Francja
  -Rosja

-Niemcy vs. Francja-o Alzację i Lotaryngię
-Austro-Węgry vs. Rosja-o tereny Galicji, o wpływy na Bałkanach
-Niemcy i Włochy vs. Anglia i Francja, o kolonię w Afryce

-Kocioł Bałkański-nazwa pochodzi od tego co działo się na Bałkanach, tamtejsze państwa chciały niepodległości, a Austro-Węgry prowadziły wojnę z Rosją

1912-I wojna Bałkańska
 -powstaje Liga Bałkańska: Grecja, Serbia, Bułgaria, Czarnogóra
 -Liga Bałkańska atakuje Turcję
 -pokój w Londynie (1913)
   -niezależność państwa Albańskiego
   -przyznanie zdobytych terytoriów Bułgarom

1913-II wojna Bałkańska (o podział zdobyczy)
 -przeciw Bułgarii występuje Grecja i Serbia, mają wsparcie od Czarnogóry i Turcji (Bułgaria przegrywa)
 -Pokój w Bukareszcie (sierpień 1913)
   -turcja odzyskuje terytoria
   -Rumunia bogaci się terytorialnie

KOLONIALIZM-z posiadania kolonii są korzyści ekonomiczne
 -miejsce do zamieszkania
 -tania siła robocza
 -korzyści strategiczne
 -jako źródło surowców

RYWALIZACJA ZBROJENIOWA
 -I miejsce mają Niemcy, nakręcają wyścig zbrojeniowy

KRWAWA NIEDIELA-określenie wydarzeń mających miejsce 22 stycznia 1905 w Petersburgu. W dniu tym została zorganizowana 200 tysięczna, pokojowa demonstracja robotnicza. Celem demonstracji było zaapelowanie do cara o poprawienie losu robotników. Przed Pałacem Zimowym manifestacja została zaatakowana przez wojsko. Zginęło wtedy około 100 osób, zaś około 300 zostało rannych.

SKUTKI REWOLUCJI
-zmiana ustroju
-uwłaszczenie chłopów

KOLONIA-teren uzależniony od danego państwa, ale leżący poza jego granicami, najczęściej teren zamorski

DOMINIUM-autonomiczne terytorium wchodzące w skład imperium Brytyjskiego. Autonomia dominium oznaczała samodzielne zarządzanie sprawami wewnętrznymi.

I WOJNA ŚWIATOWA

Pośrednie przyczyny:
-kocioł bałkański
-rywalizacja o kolonie
-wyścig zbrojny
-funkcjonowanie i rywalizacja Trójprzymierza i Trójporozumienia

-zamach w Sarajewie (28.06.1914)-bezpośrednia przyczyna I Wojny Światowej
  -został zamordowany następca tronu Austro-Węgier, Franciszek Ferdynand,
   zabójca: Princip, należał do "Czarna Ręka"

-władze Austro-Węgier stawiają Serbii ultimatum:
 -dopuszczenie austriackich urzędników do urzędów serbskich
  -zlikwidowanie wszystkich anty-austriackich organizacji na terenie Serbii
  -aby Serbia zrzekła się pretensji do Bośni i Hercegowiny

-Serbia nie godzi się na ultimatum, bo groziłoby to utratą suwerenności Serbii

28.07.1914-Austro-Węgry wypowiadają wojnę Serbii
30.07.1914-Rosja ogłasza mobilizację
01.08.1914-Niemcy wypowiadają wojnę Rosji
03.08.1914-Niemcy wypowiadają wojnę Francji
04.08.1914-Anglia wypowiada wojnę Niemcom
06.08.1914-Austro-Węgry wypowiadają wojnę Rosji
  Włochy ogłaszają neutralność

ROZPOCZYNAJĄ SIĘ DZIAŁANIA ZBROJNE
-Niemcy atakują Francję, plan ataku przygotował: Alfred von Schlieffen
 -plan wojny błyskawicznej
  -niedopuścić do walki na dwóch frontach
  -uderza od północy, przez Belgię
  -szybka mobilizacja Rosji do wojny (wcześniej wolno się zbierali)
   -niepowodzenie błyskawicznego podboju Francji
   -1914-Bitwa pod Tonenbergiem (wygrana Niemców)
-bitwa nad Marną (6-10.09.1914)-przegrana Niemców

wojna pozycyjna-wojna w okopach (dołki na wzrost mężczyzn itd)

-bitwa pod Verdun (1916) trwa kilka miesięcy
-bitwa nad Sonną (1916) trwa kilka miesięcy

NA ZACHODZIE POZASTAJE NIEZMIENNY FRONT

1915-16-zwiększa się liczba państw
-do Trójporozumienia dołączają się Włochy (1915), Grecja (1916)
-do Trójprzymierza dołącza się Bułgaria (1915), Turcja (1916) i powstaje Czwórprzymierze

3 fronty:
-front włoski
-front bałkański
-front wschodni

01.1917-decyzja Niemiec o nieograniczonej wojnie na morzu
 -atakują wszystko co pływa
 -giną cywile
 -na skutek tego, że na statku ginie dużo amerykanów, W.Wilson podejmuje decyzję o przyłączeniu się USA do wojny (06.04.1917). USA przyłącza się do państw Ententy.

izolacjonizm-kierunek polityki zagranicznej sprowadzający się do obrony interesów i bezpieczeństwa własnego państwa
 -Wilson zrywa z izolacjonizmem i USA od tamtej pory odgrywa rolę mocarstwa światowego

1917-Rewolucje Rosyjskie
  -lutowa
  -październikowa

-Rosja wycofuje się w marcu 1918 z wojny
-w styczniu 1918 od Rosji odrywają się Ukraina i Litwa i przyłączają się do Trójprzymierza(PC)

-państwa Trójporozumienia (PE) dowodzone przez Ferdynanda Foch'a podejmują skuteczną

ofensywę

 -11.11.1918 Compiegne, podpisanie rozejmu
  -niedługo odbędzie się konferencja pokojowa, która ustali porządek polityczny w Europie i na

świecie (konferencja wersalska zakończy się podpisaniem traktatu wersalskiego)

SKUTKI I WOJNY ŚWIATOWEJ:
-upadek Niemiec
-ogromne straty w ludziach
-zniszczenia materialne
-zmiany granic i układu politycznego, powstały nowe państwa: Węgry, Austria, Finlandia, Litwa,

Łotwa, Estonia, Polska
-bronie chemiczne
-łodzie podwodne
-upadek dawnych potęg (Niemiec)
-kryzys gospodarczy
-zmiany ustrojów
-systemy totalitarne (faszyzm i komunizm)

REWOLUCJE ROSYJSKIE 1917roku

PRZYCZYNY REWOLUCJI:
-niepowodzenie Rosji w I Wojnie światowej
-głód, bieda
-osłabienie morale żołnierzy
-kryzys systemu politycznego
-Rasputin

08.03.1917-Strajk ludzi głodnych w Piotrogrodzie (Petersburgu)
10.03.1917-ogłoszono strajk powszechny w Piotrogrodzie
11.03.1917-internowano rząd
12.03.1917-car rozwiązuje Dumy
          -powołano rady delegatów

robotniczych i żołnierskich, na czele

był komitet wykonawczy, a

kierował nim Aleksander Kieriemski
16.03.1917-członkowie Dumy tworzą opozycyjny do delegatów Rząd Tymczasowy,

na czele którego stoi Glorgi Lwow
(JEST TO OKRES DWUWŁADZY, co pogłębia kryzys gospodarczy)

RZĄD TYMCZASOWY	DELEGACI
Uważali, że Rosja powinna być republiką parlamentalną	Domagali się ustroju komunistycznego
Respektować umowy cara i brać udział w wojnie	Wycofać się z wojny

-Podczas okresu dwuwładzy w Rosji, z emigracji powraca Włodzimierz Jlicz Lenin
-17.04.1917-Lenin ogłasza swoje tezy:
   -przekształcenie rewolucji burżuazyjnej w rewolucję proletariatu
   -przejęcie pełni władzy przez rady delegatów ("cała władza w rękach rad")
   -szybkie wycofanie się z wojny
   -nacjonalizacja ziemi i przemysłu (zlikwodowanie własności prywatnej)

   -Lenin mobilizuje bolszewików, czyli swoich zwolenników do przygotowania rewolucji.

 

REWOLUCJA PAŹDZIERNIKOWA

03.03.1917-Pokój Brzeski
Rosja zrzekła się pretensji do Litwy, Łotwy, Estonii i ziem Polskich

SKUTKI REWOLUCJI ROSYJSKIEJ:
-przejęcie władzy przez bolszewików z Leninem na czele
-terror rewolucyjny
-wymordowanie carskiej rodziny z nocy 16-17.07.1918r.
-likwidacja wszystkich partii politycznych poza bolszewicką
-zaczęto budować państwa radzieckie
-nowy ustrój
-wprowadzienie dyktatury proletariatu
-powstanie Armii Czerwonej
-przekreślenie traktatów rozbiorowych Polski

SPRAWA POLSKA

W I WOJNIE ŚWIATOWEJ

Koncepcje polityczne polaków przed I Wojną Światową:
-koncepcja prorosyjska-zakłada sojusz z rosją (pasywistyczna), była propagowana przez enclecje, na jej czele stał Roman Dmowski. Jeśli wybuchnie wojna walczyć u boku Rosji, połączyć wszystkie ziemie i zjednoczyć ich tworząc szeroką autonomię
-koncepcja proaustriacka (aktywistyczne) PPS Frakcja Rewolucyjna, a na jej czele Józef Piłsudski. Sprzymierzyć się z austriakami, walczyć o niepodległość Polski, szeroką autonomię państwa austriackiego, a jeśli nie uda się odzyskać niezależności polski, to utworzą państwo Austro-Węgry-Polsko
-koncepcja Nurt Lewicy rewolucyjnej-Feliks Dzierżyński i Róża Luksemburg. Partia, która propagowała tę koncepcję to SDKPiL.

-z nocy 5-6.08.1914-Piłsudski wymaszerował z oddziałami strzeleckimi spod Krakowskich orleanów na zabór rosyjski(niepowodzenie), Kampania Kadrowa zachęca do powstania.
-12.08.1914-docierają do Kielc i wracają pod Kraków
-16.08.1914-w Krakowie Polacy tworzą Naczelny Komitet Narodowy, na czele którego stoi Juliusz Leo. Cel: utworzenie Legionów Polskich u boku armii austriackiej
-  .08.1914-państwa zabiegają o to, aby polacy wstępowali do ich armii

ODEZWA DO POLAKÓW
Rosja-Mikołaj Mikołajewicz:
-zachęta do wzięcia czynnego udziału w wojnie
-bez wzmianki odzyskania niepodległości Polski
-car pod panowaniem wszystkich ziem polskich

Austro-Węgier
-bez wzmianki o niepodległości Polski

-listopad 1914-Warszawa, Polacy tworzą Komitet Narodowy, na czele stoi: Roman Dmowski
  -Legion Puławski zlikwidowany w 1915r.

LEGIONY POLSKIE-u boku armii austriackiej z polskim dowództwem, składają je 3 Brygady:
  -1 Brygada-Józef Piłsudski
  -2 Brygada-Józef Haller
  -3 Brygada-generał Szeptycki

Ignacy Daszyński, Ignacy Jan Paderewski, Henryk Sienkiewicz-politycy, działacze niepodległościowi głównie w Europie-Szwajcaria oraz USA organizowali wiece-informacja o sytuacji bieżącej na ziemiach polskich, zbierali pieniądze na Legiony Polskie

-20mln-mieszkańców na ziemiach Polskich
-6mln-rozwiani po świecie Polacy

-1916-cesarze niemiec i austro-węgier wydają dokument AKT PIĄTEGO LISTOPADA:
 -wzywa się polaków aby wstępowali do armii niemiec i austro-węgier
 -mówią o zakresie suwerenności ziem polskich

-1917-Piłsudski ogłasza kryzys przysięgowy, który polega na tym aby brygady niemiec i austro-węgier nie składały przysięgi
-legioniści uwięzieni w Beniaminowie i Szczypiornie, a sam Piłsudski osadzony w Twierdzy w Magdenburgu
-Członkowie Ententy 1917-styczeń, prezydent USA Willson stwierdza, że po wojnie powinna odrodzić się niepodległa Polska
-Francja zezwala na działalność Komitetu Narodowego Polski utworzonego w 1917 roku w Paryżu, na czele: Roman Dmowski

-KNP-oficjalne przedstawicielstwo na emigracji
-KOŁO POLSKIE-w Wiedniu

-Rosja-traktaty rozbiorowe są nie ważne, Polska może się odrodzić

-08.01.1918-orędzie 14 punktów wydane przez Willsona:
  -każdy naród ma prawo do suwerenności
  -spory rozwiązane drogą dypolomatyczną
  -nie dociekać się do wszczynania wojny
  -po wojnie powinna odrodzić się niepodległa Polska z dostępem do morza

-07.10.1918-Rada Regencyjna wydaje manifest do narodu Polskiego

I akt władz polskich, zapowiadający odbudowę niepodległej Polski

-6-7.11.1918- w Lublinie utworzono Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, na czele: Ignacy Daszyński. W skład rządu weszli politycy z PPS i PSL. Rząd Daszyńskiego wtdał manifest, który ogłosił przejęcie władzy na ziemiach polskich i zapowiada zwołanie sejmu ustawodawczego.
-10.11.1918-wraca Józef Piłsudski
-11.11.1918-rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu dowództwo nad tworzącym się województwem polskim.

W ciągu kilku dni Piłsudski przejmie też władzę cywilną.