WYCHOWANIE I MYŚL PEDAGOGICZNA STAROŻYTNOŚCI NA PRZYKŁADZIE GRECJI I RZYMU.

1.       Wychowanie w Sparcie i Atenach

Sparta

1. Selekcjonowano dzieci - słabe skazywano na śmierć (państwo o charakterze militarnym).

2. Wychowano dzieci w instytucjach państwowych.

3. Dzieci do 7-go roku życia wychowywano w domach.

4. Od 7-30-go roku życia panował surowy reżim.

5. Od 7-18-go   roku życia - wychowywanie w placówkach państwowych typu koszarowego.

6. Od 18-20-go roku życia - przygotowywano do służby wojskowej, którą pełniło się do 30-go roku życia.

7. Po 30-tym roku życia - uznawani jako pełnoprawni obywatele.

8. Ideał - to wychowanie jednostek mocnych, zdyscyplinowanych, ofiarnych, zahartowanych w walce, odpornych na ból.

9. Nie dbano o wychowanie umysłowe, przyzwyczajano uczni    do krótkich odpowiedzi.

10. Ograniczano naukę do czytania, pisania, rachunków, opowiadań, pieśni

wojennych.

Ateny

1. Ateńczycy zajmowali się sprawami polityki, społecznymi i moralnymi.

2. Dbano o rozwój fizyczny i piękne ciało.

3 Duże znaczenie przypisywano wychowaniu muzycznemu

* dzieci od 7-14-go roku życia;

* do 7-go roku życia - wychowanie w domu przez nauczyciela (lutniści).

4. Znaczenie   również   miało   wychowanie   fizyczne   -   zręczne   ciało,   siła, wytrzymałość.

5. Wykształcenie umysłowe w gimnazjach.

6. Uwieńczeniem było 2-letnie przygotowanie wojskowe i obywatelskie zwane -

efebia.

2. Wychowanie i szkolnictwo w Rzymie (szkoły trywialne, gramatykalne i retoryczne)

- z początku ideał obywatela: dobry rolnik, gospodarz wiejski, dzielny żołnierz.

- **surowość i prostota ideału obywatelskiego miała swoje odbicie w sposobie wychowania młodzieży

- Dzieci do 7 roku życia wychowywały się pod opieką matki która ponosiła odpowiedzialność za wychowanie moralne swych dzieci.

-Chłopiec od 7 roku życia przechodził pod opiekę ojca, a Matka zajmowała się dalej córkami ucząc je gospodarstwa domowego, przędzenia, szycia, czasami muzyki.

Ojciec odpowiedzialny za wykształcenie syna przygotowywał go:

- do życia prywatnego (prowadzenie gospodarstwa rolnego, nadzorowania i kierowania prac niewolników)

- do życia publicznego (wzorowe wypełnianie swoich obowiązków wobec rodziny i służby, wobec przyjaciół i państwa)

- oraz do służby wojskowej (gry, zabawy i ćwiczenia na wolnym powietrzu, posługiwanie się bronią ; rzucanie dzidą i posługiwanie się tarczą , walka wręcz, jazda konna, pływanie oraz przyzwyczajanie do niewygód, do głodu i chłodu).

- Chłopiec zwykle od rodziców uczył się sztuki czytania; zwykle na podstawie prawa

XII tablic , które było zarazem fundamentem wychowania obywatelskiego i patriotycznego;

- nuaka pamięciowa.

- nauka ballad patriotycznych

Poźniej kiedy cesarstwo się powiększyło, dzieki wpływom hellenistycznym Rodzi się nowy ideał wychowawczy. Miejsce dobrego rolnika, obywatela i żołnierza zajmuje odpowiednio wykształcony urzędnik państwowy: znający biegle łacinę i grekę, posiadający umiejętność pięknego wypowiadania swoich myśli, znający dobrze prawo i historię państwa, a także wszystkie bieżące problemy życia publicznego, odznaczający się głęboką kulturą i osobistym wdziękiem, znajomością ludzkiej natury, zdrowym rozsądkiem i dobrą pamięcią , zamiłowaniem do spraw praktycznych, a przede wszystkim określonymi zaletami moralnymi.

SZKOŁY ELEMENTARNE – prowadzone przez prywatnych nauczycieli (zwykle greccy wyzwoleńcy) mieściły się na rynkach, na rozdrożach ( in trivis – stąd późniejsza nazwa szkoły trywialnej). Na program takich szkółek składała się nauka pisania, czytania i rachowania. Pierwotnym podręcznikiem był tekst „Praw XII Tablic”, których uczono na pamięć, z czasem wyparty przez łaciński przekład Odysei Homera. Do szkół elementarnych chodzili zarówno chłopcy jak i dziewczęta.

SZKOŁA GRAMATYKALNA – miała charakter szkoły średniej, szkoły drugiego stopnia pomiędzy szkołą elementarną a szkołą retoryczną. Obejmowała ona chłopców pomiędzy 12 a 15 rokiem życia. Na jej program składał się przede wszystkim język grecki i łaciński, gramatyka, literatura, sztuka recytatorska, geometria, arytmetyka, geografia, historia, muzyka.

SZKOŁA RETORYCZNA – obejmowała wyższy stopień wykształcenia, na którym młodzież opanowała literaturę prawa i przede wszystkim sztukę krasomówstwa (retorykę), a także zagadnienia filozoficzne i moralne oraz ćwiczenia praktyczne w oratorstwie sądowym i politycznym.

program, który obejmował siedem sztuk wyzwolonych

- trivium - gramatykę , retorykę i dialektykę oraz

- quadrivium- arytmetykę , geometrię , astronomię i muzykę

3. Myśl o wychowaniu Platona (analiza „Prawa” ks. VI „wychowanie i nadzór nad nim jest sprawą państwa”)

- Założył szkołę filozoficzną = Akademia Platońska
- Najlepiej jest uczyć pytając (dialektyka)
- Wychowaniem maja być objęte wszystkie dzieci ( chłopcy i dziewczęta )
-Celem wychowania odkrywanie i wydobywanie dobra, które jest w człowieku oraz wychowywanie jednostki potrzebnej społeczeństwu
-Dzieci wychowywano od najmłodszych lat np. żłobki
- Od 6-10 roku życia w jednej grupie razem uczą się dziewczynki i chłopcy, uczą się elementów rytmiki, ruch na świeżym powietrzu, elementy muzyki i nauk moralnych czy etycznych
-10 rok życia zaczyna się od czytania
-do 13 roku życia pisanie i kształcenie literackie
-od 15 roku życia wstępują do palestry
-od 18-20 roku efebia czyli służba wojskowa
-zdolniejsi kształcą się dalej , mniej zdolni pełnili zadania strażników lub kupców
-pierwsze 10 lat to nauki matematyczne ( 20-30 rok życia ), astronomia, muzyka , geometria
-dalej 5 lat studiów filozoficznych
-w wieku 35 lat szedł na 15 lat na praktykę do instytucji państwowych
-dalej robił polityczną karierę
- kara cielesna jako metoda wychowania, ale można ja stosować w szczególnych wypadkach
- poglądy te nie weszły w życie

4. Myśl pedagogiczna Arystotelesa (analiza wybranych fragmentów z dzieł „Polityka” i „etyka nikomachejska”

- Cel wychowania - ukształtowanie ludzi świadomych wspólnego interesu państwa, walczących o jego dobro.

Zalecał  by  wychowanie  było  publiczne  i   obowiązkowe   dla  wszystkich chłopców.

- Niewolników odsuwał od szkoły, uważał ich za „mówiące narzędzia".

- Nie uważał za konieczne zajmowanie się wychowaniem dziewcząt.

-Do 7-go roku życia - dzieci nie absorbowane żadną pracą umysłową.

- W okresie przedszkolnym dzieci powinny wychowywać się w rodzinie.

- Główne zajęcia to gry, zabawy, słuchanie bajek, wierszyków, muzyki i lekkie ćwiczenia fizyczne.

- Okres szkolny od 7-21-go roku życia :

* elementarny;

* średni.

Elementarny - to treści zdobywane przez ucznia w tradycji ateńskiej  u gramatysty i lutnisty.

-Do tradycyjnego programu nauczania dołączył Arystoteles rysunki - jako ważny środek wychowania estetycznego.

- Okres szkoły średniej przeznaczony na ćwiczenia fizyczne, matematykę, astronomię, literaturę, poezję, retorykę, etykę i politykę.

5. Poglądy pedagogiczne Marka Fabiusza Kwintyliana na podstawie wybranych fragmentów dzieła „Kształcenie mówcy”

Jego najważniejsze dzieło „Kształcenie mówcy” zawiera teorie wymowy i uwagi o wychowaniu oraz przedstawia ideał nauczyciela.  Wg Kwintyliana mowa powinna uczyć, bawić i motywować. Dobrym mówcą może być tylko człowiek moralny. Był on zwolennikiem wychowania w szkołach, gdyż człowiek to istota społeczna i jego wychowanie powinno się odbywać w grupie rówieśników. Obcowanie w grupie wyrabia, bowiem odwagę, ambicje i przyjaźń. Kwintylian potępiał kary cielesne, twierdził też, że nauczanie będzie skuteczne, gdy wykluczy się z niego przymus rygory i nagany – nauka powinna, bowiem sprawiać przyjemność i być zbliżona do zabawy . Wg niego dobry nauczyciel powinien posiadać głęboką wiedzę oraz takie cechy jak: cierpliwość, wytrwałość, sprawiedliwość i opanowanie. Powinien mieć ojcowskie podejście do uczniów i okazywać im życzliwość, pomoc i szacunek.