Atmosfera ziemska

• Powłoka gazowa otaczająca Ziemię składa się z mieszaniny gazów zwanych

powietrzem

• Masa atmosfery ziemskiej wynosi 5,15 1018 kg

• Powłoka w warstwie do 5 km

Powietrze stanowi:

• Ośrodek w którym przebiegają podstawowe procesy Życiowe organizmów-procesy

utleniania, spalania, procesy energetyczne, fotosynteza

• Podstawowy surowiec syntez chemicznych np. wytwarzanie amoniaku

• Ośrodek przenoszący ciepło lub masę w procesach ogrzewania, suszenia, nawilżania,

chłodzenia

• Substrat procesów energetycznych wykorzystujących proces spalania paliw kopalnych

Atmosfera jest najmniejszym zbiornikiem geologicznym Ziemi

Względne rozmiary zbiorników Ziemi (jedn. 1024 g)

• Hydrosfera – 2,4

• Atmosfera – 0,005

• Skorupa – 24

• Płaszcz – 4000

• Jądro – 1900

Cechy atmosfery:

• Skład masowy podobny na całej powierzchni Ziemi; intensywne przemieszczanie,

zjawiska atmosferyczne

• Dolna część – troposfera – dobre przemieszczanie w wyniku konwekcji

• Powietrze jest wyjątkowo podatne na zanieczyszczenia

• Wzrost temperatury , ze wzrostem wysokości ....?

Powietrze:

• Argon 0,93 %

• Neon 0,002 %

• Tlen 20,95 %

• Azot 78,08 %

Powietrze zawiera również:

• Radon i jego izotopy

• Jod

• Amoniak

• Pyły z gleb, mikroorganizmy

• Subst powstające w wyniku działalności gospodarczej i bytowej człowieka

• Pyły i gazy z pożarów lasów, erupcji wulkanicznych

• Aerozole oceaniczne

Główne źródła skażenia powietrza

• Źródła stacjonarne (zakłady przemysłowe i energetyczne)

• źródła mobilne (motoryzacja, transport morski, lotnictwo)

• Źródła naturalne (wegetacja, wulkany, efekty bagienne, burze piaskowe)

Indykatory zanieczyszczeń:

• Mchy są najlepszym indykatorem stanu atmosfery

• Mchy rosną tylko wtedy gdy powietrze zawiera mało zanieczyszczeń

Długoletnie oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza deformuje i uszkadza płuca i dewastuje

dezorganizuje funkcjonowanie innych organów

Warstwy atmosfery:

• Troposfera 10 mil – zawiera 75% atmosfery

• Stratosfera 20 mil – zawiera 24% atmosfery; występuje tu warstwa ozonowa

• Mezosfera 20 mil – część atmosfery zimna, niska koncentracja składników gazowych,

spalanie meteorytów

• Termosfera 350 mil - duże fluktuacje temp.

• Egzosfera 39 600 mil

Klimat to:

• Całokształt warunków pogodowych charakterystycznych dla danego obszaru,

kształtowany pod wpływem położenia geograficznego i właściwości fizycznych tego

obszaru, określany na podstawie wieloletnich obserwacji

• O cechach klimatu decyduje promieniowanie, obieg wody, cyrkulacje atmosferyczne i coraz częściej czynniki antropologiczne

Pogoda to:

• Stan atmosfery ziemskiej w danym miejscu i czasie określony przez zespół

elementów i zjawiska meteorologicznych, takich jak ciśnienie, temp., wilgotność,

opady, nasłonecznienie, mgły, wiatry

Troposfera:

• Najniższa warstwa atmosfery (0-40 km nad poziom morza)

• Miejsce w którym zachodzą wszystkie zjawiska pogodowe; troposfera tworzy 75%

powietrza

• Obecność aerozoli tworzonych z cieczy i ciał stałych

• Ochłodzenie 6,5 C przy wysokości 1 km

Strefy międzywarstwowe:

• Występują miedzy czterema warstwami zasadniczymi

• Każda strefa wyróżnia się specyficzną temperaturą

• Mamy tych stref: tropopauza, .....?

Stratosfera:

• 17- 48 km od powierzchni ziemi

Inwersja termiczna:

• występuje, gdy warstwa chłodnego powietrza zetknie się od dołu w warstwą ciepłego

gazu

• ten efekt często występuje w miastach położonych na dnie doliny

• ten efekt trwa z reguły kilka godzin, ale może trwać nawet kilka dni

Tworzenie chmur:

• wilgoć

• kondensacyjne zarodki (rozmiar, oceaniczne warunki, wulkany, pożary lasów i

deszcze)

• źródła antropogeniczne (pyły unoszone wiatrem, zanieczyszczone powietrze)

Broun Air Smog

• mieszanina pierwotnych i wtórnych zanieczyszczeń powietrza powstających przy

udziale promieniowania słonecznego

• składniki smogu reagować mogą z ozonem tworząc tlenki azotu w atmosferze

• NO2 może w reakcjach następczych tworzyć PAN-s poliakrylonitryle

4 najważniejsze zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach:

• Dym papierosowy

• Formaldehyd

• Azbest

• Radioaktywny radon 222(gaz)

Zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach domowych:

• Często bardziej uciążliwe i szkodliwe

• Typowe zanieczyszczenie „indor” to azbest, rozpuszczalniki, tlenki azotu, siarki, dym

papierosowy, dym kominkowy, roztocza, sierść zwierząt, radon

Formaldehyd jest bezbarwną cieczą bądź gazem o specyficznym „sanitarnym” zapachu.

Wydziela się z mebli, nowych wykładzin podłogowych, wykładzin syntetycznych, spaw,

klejów, podłóg wykonanych z tworzyw sztucznych

Nawet niskie stężenia wywołują podrażnienie dróg oddechowych

Azbest –źródło pokrycia dachowe (stare), uszkodzone izolacje cieplne, materiały

ognioodporne, ochrona akustyczna

Efekty zdrowotne: brak bezpośrednich symptomów, zwiększone ryzyko chorób

nowotworowych płuc, dróg oddechowych

Tlenek węgla CO – powstaje w wyniku niepełnego spalania paliw kopalnych, węgla, olej:

gazu ziemnego, a także drewna.

Syntom IAP – człowiek narażony na ten sam czynnik przez dłuższy czas :

• Chroniczne problemy z oddychaniem

• Zawroty głowy

• Wysypki

• Bóle głowy, migreny

• Chroniczne bóle gardła

• Zapalenie zatok nosowych

• Podrażnienie spojówek

Nowotwór płuc znacznie częściej występuje w środowiskach wielkomiejskich, a najrzadziej

na terenach wiejskich. Ponad 75% palenie tytoniu, ok. 7% emisja radonu 222

Astma

Smog i cząsteczki pyłu wywołują ataki kaszlu u ludzi chorych na astmę. Przez lata panował

pogląd, Że zanieczyszczenie powietrza nie jest przyczyną zachorowań na astmę zdrowych

ludzi. Współczesne badania zmieniają ten pogląd.

Radon

• Radon 222 jest bezbarwnym, bezwonnym gazem powstającym w wyniku rozkładu

promieniotwórczego uranu 238

• Uran 238 – jest składnikiem minerałów grupy granitów; radon powstający w wyniku

jego rozkładu przenika przez warstwę minerałów i gruntu przedostaje się do

pomieszczeń i tam się gromadzi

Skutki działania radonu

Jak redukować zanieczyszczenie wewnątrz budynków:

• Pole działania technologii budowlanych oraz klimatyzacyjnych

• Całkowite wyeliminowanie azbestu

• Nowe systemy ogrzewania np. pompy cieplne

• Bez emisyjne materiały meblarskie

• Bezpieczne produkty chemiczne w wykończeniach powierzchni

• Separacja pomieszczeń garażowych i gospodarczych od części mieszkalnych

• Stosowanie odkurzaczy typu „skruber”

Wpływ na zdrowie ludzi powietrza pomieszczeniowego jest wielokrotnie większy niż

powietrza zewnętrznego

Mamy do czynienia z tzw. Efektem chronicznym

EPA/US wydaje rocznie ok. 500 mln USD na programy chroniące „outdoor air” a tylko 13

mln na programy ukierunkowane na bezpieczne powietrze w pomieszczeniach

W krajach rozwiniętych czas pobytu w pomieszczeniach ocenia się na 80-90%

Ustawodawstwo chroniące powietrze

• Ustawa o ochronie środowiska

• Rozp. Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych stężeń substancji

zanieczyszczających powietrze