Pytania Polityka Regionalna

1. Region- cele rozwoju i struktura kompetencji

Rozwój regionalny ma stronę wew i zew, które łącznie powinny stanowić zrównoważoną całość. Wewnętrzny, endogeniczny jest skumulowanym procesem rozwoju realizującym się w skalach lokalnych. Organizowany „od dołu” przez społeczność i kulturę lokalną, wewnętrzne potencjały regionu, małą przedsiębiorczość oraz inicjatywę i współpracę lokalną. To proces kreowania nowych wartości którymi są:

-materialne: nowe rodzaje działalności, firmy i instytucje, miejsca pracy, produkty, atrakcyjne lokalizacje i nieruchomości, wysoka jakość zabudowy i nowoczesna infrastruktura

-niematerialne: nowa wiedza, informacje, idee i koncepcje, technologie i innowacje, kwalifikacje i umiejętności, metody zarządzania itp.

Zewnętrzny, egzogeniczny rozwój regionu stanowi proces ekspansji jego rdzeniowych sektorów aktywności i produktów na otoczenie międzyregionalne i międzynarodowe. Skierowany jest na pozyskiwanie zew czynników rozwoju w postaci bezpośrednich inwestycji zagranicznych, transferu wiedzy i doświadczenia, innowacji i technologii, pozyskiwanie zew rynków oraz zew partnerów do współpracy i maksymalnego wykorzystania szans pojawiających się w otoczeniu.

2. Modele rozwoju regionu, bariery stosowania i ich skutki dla polityki regionalnej

Typ modelu		Przekroje analityczne
		Analiza przewagi konkurencyjnej	Analiza środowiska przedsiębiorczości
Modele teorii ekonomicznych	Model przydatności zasobów do konkurowania	- wartość - rzadkość - imitowalność - zaangażowanie	-zdobywanie przewagi konkurencyjnej na bazie tożsamości regionalnej
	Model składowych rozwoju regionu	- infrastruktura regionu - sektor MŚP - instytucje rozwoju regionu - kapitał społeczny	- poszukiwanie równowagi rynkowej i publicznej alokacji środków przeznaczonych na spójność społeczną, ekonomiczną i terytorialną.
Modele teorii organizacji i zarządzania	Model systemu uczącego się	- inteligencja - intelekt - sieć powiązań - przedsiębiorczość - ambicje	-przekształcenie wiedzy w efekty rozwojowe i utrwalenie przewagi konkurencyjnej

Bariery stosowania mentalnych modeli rozwoju regionalnego w analizie środowiska: przedsiębiorczości.

• bariera prakseologiczna

Istota bariery:

- praktyczne inicjowanie rozwoju regionu jest ograniczone

- propozycje kierunków rozwoju regionu wynikają z rozpoznawalnych braków dysfunkcji, problemów itp.

Sposób przezwyciężenia bariery:

Racjonalność rozwoju wynika z :

- rozpoznanej tożsamości regionu

- umiejętności tworzenia sieci dialogowych

- łączenia racjonalności intelektualnej, komunikacyjnej i dialogowej.

Znaczenie dla analizy środowiska przedsiębiorczości:

- środowisko przedsiębiorczości jest kształtowane poprzez model asocjacyjny odrzucający model planu strategicznego,

- stan środowiska jest sumą doświadczeń i kompetencji przedsiębiorczych,

- stan środowiska jest efektem intuicji społecznej.

• bariera epistemologiczna

Istota bariery:

- brak jednoznacznie określonych przyczyn rozwoju terytoriów,

- przekształcanie zjawisk i mechanizmów rozwoju lokalnego w zjawiska endogeniczne.

Sposób przezwyciężenia bariery:

Sprostanie wyzwaniom związanym z:

- otwartością ekonomiczną regionu,

- rolą rynku jako mechanizmu alokacji zasobów,

- rosnącą wielkością niezależnych podmiotów rozwoju regionalnego.

Znaczenie dla analizy środowiska przedsiębiorczości:

Środowisko przedsiębiorczości diagnozowane jest poprzez takie czynniki jak:

- akumulacja kapitału,

- akumulacja potencjału innowacyjnego,

- akumulacja kapitału ludzkiego.

• metodologiczna

Istota bariery:

- dominacja myślenia pozytywistycznego,

- upraszczanie złożoności rozwoju regionalnego,

- poszukiwanie teorii generalnych,

- pomijanie indywidualności i specyfiki rozwojowej regionów.

Sposób przezwyciężenia bariery:

- stosowanie praw organizacji społecznej dla wyjaśnienia istoty rozwoju.

Znaczenie dla analizy środowiska przedsiębiorczości:

- środowisko przedsiębiorczości jest analizowane jako zbiór relacji między podmiotami rozwoju regionalnego opisujących żywotność, złożoność, hierarchię autorytetu i konflikty,

- środowisko przedsiębiorczości jest postrzegane jako zjawisko aksjologiczne,

- aktorzy rozwoju regionalnego wymykają się kontroli ośrodków planistycznych,

- podstawą budowy środowiska przedsiębiorczości jest kultura zaufania.

3. Czynniki rozwoju regionalnego

Nowa klasyfikacja czynników rozwoju regionu budujących regionalne środowisko przedsiębiorczości:

Czynniki zasobowe: naturalne, kognitywne, symboliczne, psycho - społeczne

Czynniki instytucjonalne: inteligencja organizacyjna, kontemporalność (?)

Czynniki proceduralne: rządowe, administracyjne, informacyjne.

Czynniki kulturowe: kapitał społeczny

Czynniki zakorzeniania terytorium w jego otoczeniu: publiczna, rynkowa.

Środowisko przedsiębiorczości jest wynikiem synergii regionalnych czynników rozwoju pozwalających na efektywne wychwytywanie szans rozwojowych postrzeganych poprzez przedsiębiorców działających w sieciach powiązań.

4. Typologia i cechy regionalnych środowisk przedsiębiorczości

Środowisko przedsiębiorczości jest wynikiem synergii regionalnych czynników rozwoju pozwalających na efektywne wychwytywanie szans rozwojowych postrzeganych poprzez przedsiębiorców działających w sieciach powiązań.

Cechy:

- środowisko przedsiębiorczości jest analizowane jako zbiór relacji między podmiotami rozwoju regionalnego opisujących żywotność, złożoność, hierarchię autorytetu i konflikty

- środowisko przedsiębiorczości jest postrzegane jako zjawisko aksjologiczne

- aktorzy rozwoju regionalnego wymykają się kontroli ośrodków planistycznych

- podstawą jest kultura zaufania

5. Model poznawczy struktury miasta jako podstawa polityki regionalnej

6. Wymiary analizy strategicznej metropolizacji regionu

Strategiczne wymiary analizy procesu metropolizacji

W YMIAR SPOŁECZNY PRZESTRZENNY EKONOMICZNY POLITYCZNY

PODSTAWOWE KATEGORIE POZNAWCZE

społeczeństwo wiedzy, ryzyka mobilność i bliskość przedsiębiorczość i środowisko governance i uspołecznienie

Główne cechy procesu metropolizacji

Społeczeństwo wiedzy i ryzyka	Mobilność i bliskość	Przedsiębiorczość i środowisko	Governance i uspołecznienie
Fragmentacja społ. Segregacja społ. „metropolność” jako styl życia Indywidualizacja i indywiduacja	Fragmentacja przestrzeni Nieciągłość użytkowania przestrzeni Strukturalizacja (funkcjonalna specjalizacja terenów) Przestrzenne sieci metropolitalne	Sieci Tworzenie wiedzy Szanse gospodarcze Kulturowa interpretacja szans gosp. Formy wykorzystania wyinterpretowanych szans	„deficyt” instytucjonalizacji i struktur demokratycznych Aktorzy metropolizacji Przymus negocjacji Uspołecznienie przez sieci
Kapitał intelektualny	Kapitał infrastrukturalny	Kapitał relacyjny	Kapitał publiczny

7. Tendencje zmian urbanizacji wpływające na cele polityki regionalnej

Na cele polityki regionalnej wpływają mega trendy zmian oddziałujące na urbanistykę, są to:

- Emancja władzy publicznej

-Turystyka: kolej, przewodniki, czas wolny

- dualizm świata: świat analogowy i wirtualny jako światy równoległe

1. Teza Gibsona: nadmierne inwestowanie w cyberprzestrzeni

2. Teza McLuhana: powstawanie globalnej wioski. Miasta stają się miejscami do pokazywania nowych technologii, a nie miejscami pracy, zamieszkania

3. Cywilizacja wychodząca z cienia pracy

4. Obciążenie środowiskowe stały się niekontrolowane i nieprzewidywalne

5. Życie w cyberprzestrzeni oznacza fizyczną nieobecność w życiu społecznym

8. Struktura procesów uczenia się w przestrzeniach metropolitarnych

Struktura procesów uczenia się przyjmuje cztery wymiary: (analiza cech procesu uczenia się w środowisku metropolitarnym)

-Wymiar procesowy- trajektoria uczenia się, rozwijanie przez organizację (przedsiębiorstwa i instytucje) rutyn i procedur służących rozpoznawaniu i interpretowaniu szans gospodarczych

-Wymiar geograficzny- bliskość przestrzenna jako wartość interaktywności procesu uczenia się

-Wymiar społeczny i kulturalny- bliskość społeczna i kulturowa, zaufanie i wspólnota wartości jako warunek komunikowania wiedzy ukrytej

-Wymiar konkurencyjny- ograniczoność imitacji wiedzy ukrytej jako źródło budowania przewagi konkurencyjnej

U podstaw leży model konwersji wiedzy:

Kierunki konwersji ->	Wiedza ukryta	Wiedza jawna
Wiedza ukryta	Socjalizacja Konwersja wiedzy ukrytej w ukrytą Źródło: wspólnota bytowania	Eksternalizacja Konwersja wiedzy ukrytej w jawną Źródło: ekspresja i transakcyjne formy uogólnienia wiedzy w środowisku sieciowym
Wiedza jawna	Internalizacja Konwersja wiedzy jawnej w ukrytą Źródło: learning by doing wewnątrz organizacji	Kombinacja Konwersja wiedzy jawnej w jawną Źródło: konceptualizacja wiedzy w środowisku metropolitalnym

9. Orientacje i stawki strategiczne projektu metropolitarnego

Orientacje projektu metropolitalnego:

1. Pozycjonowanie metropolii- poprawne wyznaczenie pozycji metropolii we właściwej skali:

-wymiar europejski a terytorium kraju (z kim porównywać?)

- ramy regionalne (na ile rdzeń przejmuje odpowiedzialność)

- wymiar przygraniczny/przyrodniczy

-specyficzne cechy lokalne

2. Zwiększanie żywotności miasta w wymiarze społecznym i gospodarczym(ekonomicznym)

- możliwości i ograniczenia wynikające z kontekstu demograficznego

- lepsze warunki mieszkaniowe dla wszystkich mieszkańców okręgu

-poprawa w zakresie warunków, sił napędowych rozwoju gospodarczego

-wielkie urządzenia infrastrukturalne

3. Ochrona i waloryzacja otoczenia

- rolnictwo i powierzchnie rolne

-tkanka metropolitalna: przestrzenie naturalne, ramy rekreacyjne i krajobrazowe

- woda

-miasto: bardziej czyste, autonomiczne, bezpieczne

4. Poprawa dostępności i interaktywności środków transportu i komunikacji

Zasady ogólne

- odnowa miasta, opanowanie i ograniczenie wzrostu miejskiego(urbanistycznego) -> kontrola uran sprawl

- wzmocnienie solidarności wokół głównych osi miejskich

- oparcie się na różnorodności tkanki miejskiej i peryferyjnych biegunach miejskich

-ustrukturyzowanie przestrzeni wokół miejsc o silnym potencjale rozwojowym

- ułatwienie przemieszczania się osób i towarów

- ochrona strefy rolnej i przestrzeni „wrażliwych”

- transformacja image’u miasta poprzez waloryzację otoczenia oraz jakość miejską

10. Osie strategiczne metropolizacji

Wyróżnia się pięć osi strategicznych metropolizacji:

-internacjonalizacja (w przypadku Lille chodzi o waloryzację położenia w Europie i bliskość Brukseli)

- dostępność (rozwój wszelkich form transportu)

-jakość (radykalna poprawa warunków życia i image’u poprzez „rekwalifikacja” przestrzeni, odtwarzane („Re-kreację”) krajobrazu, i promowanie nowego image’u urbanistycznego i architektonicznego)

- rozwój (wzrost ekonomiczny i urbanistyczny jako żywotny warunek przyszłości mieszkańców)

- solidarność (spójność społeczna, koherencja systemu fiskalnego, zmiana „punktów ciężkości” w przestrzeni geograficznej jako warunki wewnętrznej strukturyzacji aglomeracji, równość przestrzenna –equite spatiale, warunkiem zaangażowania wszystkich.

R. Domański: „Ewolucyjna gospodarka przestrzenna” (s.38-70)

11. Przyczyny formowania się różnych typów aglomeracji

Czynniki, które nie mogą być ujęte w teorii równowagi konkurencyjnej, a które stanowią przyczyny formowania się różnych typów aglomeracji to:

- przychody wzrastające wraz ze skalą działalności gospodarczej-

- efekty zewnętrzne

- niedoskonała konkurencja

Gospodarka działająca w warunkach stałych przychodów i doskonałej konkurencji opisana przez Mills’a jest kwintesencją samowystarczalności. Obecnie coś takiego nie występuje w warunkach normalnych, zatem paradygmat stałych przychodów i doskonałej konkurencji nie może wyjaśnić pojawiania się i wzrostu aglomeracji. Aglomeracja jest często nazywana „efektem kuli śniegowej”, z którą rosnąca liczba podmiotów chce się łączyć, aby skorzystać z większej dywersyfikacji działalności i wyższej specjalizacji. Wyróżnia się efekty zewnętrzne: pieniężne i technologiczne, które tworzą się tylko w warunkach niedoskonałej konkurencji.

12. Produktywność sieci transportowej jako podstawa rozwoju aglomeracji (badania w Japonii)

Aglomeracja lub region może uzyskiwać duże korzyści z sieci transportowej łączącej je z innymi aglomeracjami i regionami. Korzyści te wraz z tradycyjnymi korzyściami aglomeracji przyczyniają się do ekonomicznego rozwoju regionów. Jednak w przeprowadzone badania w Japonii potwierdzają większą produktywność sieci transportowej. Wpływ sieci transportowej na rozwój aglomeracji jest duży. Sieć transportowa przyczynia się do zmniejszenia odległości czasowej, co przekłada się z kolei na wzrost produkcji przemysłowej (badania w Tokio). Sieć transportowa jest bardziej elastyczna niż gęstość zaludnienia. Ten sam procent polepszenia sieci transportowej przyniósłby większe korzyści dla gospodarki regionalnej, niż czynniki aglomeracyjne. Staje się ona bardziej produktywna w rozwoju regionalnym, niż tradycyjne czynniki aglomeracyjne.

13. Strefowanie funkcji rozwoju stref w dużych miastach (badania w Poznaniu)

Założenia Karty Ateńskiej narzucają rozgraniczanie terenów o odmiennych funkcjach , przede wszystkim terenów mieszkaniowych oraz przemysłowych i usługowych. Negatywnym następstwem zbyt ścisłego rozgraniczania funkcji w różnych strefach wielkich miast są m.in. masowe dojazdy do pracy i usług tworzące trudny do rozwiązania problem zatłoczenia komunikacyjnego. Pomału odchodzi się od koncepcji urbanistycznych zalecających oddzielenie terenów o odmiennych funkcjach, ze względu na nowoczesne technologie redukujące przemysłowe zanieczyszczenia oraz rozwój funkcji i miejsc pracy niewymagających koncentracji pracowników w budynkach należących do przedsiębiorstw. Uważa się, ze strukturę i efektywność wielkich miast współczesnych można poprawić poprzez łagodzenie dominacji pojedynczych funkcji w różnych strefach dużych miast. Im bardziej zróżnicowana jest struktura funkcji w poszczególnych dzielnicach metropolii, tym większe stwarza możliwości interakcji podmiotów, zbiorowego uczenia się i wzrostu efektywności gospodarki. Mechanizmy rynkowe, nowe technologie i organizacje gospodarcze korygują stopniowo istniejącą strukturę przestrzenną metropolii, nadają jej większą elastyczność i zwiększają zdolności adaptacyjne, dzięki czemu struktura ta wyzwala się ze sztywnych schematów urbanistycznych.

A. Jewtuchowicz: „Terytorium i współczesne dylematy jego rozwoju” (s. 101-138)

14. Dynamika zmian czynników konkurencji terytorialnej

Główne czynniki konkurencji terytorialnej wynikają z ofert lokalnych zasobów, które ciągle waloryzowane różnicują przestrzeń i wpływają na walory lokalizacyjne przedsiębiorstw. Zasoby mogą być ludzkie finansowe, fizyczne, technologiczne, informacyjne i organizacyjne. Zasoby te oraz aktywa stanowią dynamiczny zbiór, który podlega ciągłym przekształceniom, mogącym mieć różny kierunek. Dynamika terytorialna nie oznacza zawsze przekształcenia w sensie pozytywnym, tzn. dążącym do tworzenia zasobów specyficznych. Istnieje także ruch w przeciwnym kierunku, powodujący gospodarczy i społeczny kryzys obszarów, gdzie zasoby specyficzne przekształcają się w aktywa generyczne (np. stare regiony przemysłowe, które nie przewidziały ewolucji otoczenia i nie podjęły odpowiednich działań). Są różne drogi przekształcenia czynników konkurencji: graf s.116 (9). Dynamika zmian czynników konkurencji wynika ze zdolności w tworzeniu oferty nowych zasobów.

15. Projektowe ścieżki rozwoju terytorium

Terytoria zmieniają się i poddawane są wpływom długotrwałych tendencji. Ich historia świadczy o istnieniu następujących po sobie faz rozwoju, nowych sytuacji, do których muszą one się dostosowywać. Rozwój terytorium nie jest liniowy, ani postępujący, charakteryzuje się nieciągłością, kryzysami, sprzecznościami i niepewnością. Wyróżnia się trzy typy trajektorii rozwoju terytorium: aglomerację (skupienie), specjalizację i specyficzność. W zależności od typu ścieżki mogą zachodzić różne konfiguracje relacji terytorium-firma.

Proces tworzenia się skupisk (aglomeracje) opiera się na koncentracji przestrzennej różnorodnych działalności ekonomicznych. Terytorium rozwija się przez gromadzenie działalności produkcyjnych. Na tym etapie rozwoju terytorium mamy do czynienia z procesem uaktywnienia przez przedsiębiorstwa zasobów generycznych, przeważa przemysłowa logika rozwoju.

Proces tworzenia się specjalizacji terytorium może się rozpocząć wtedy, gdy posiada ono zorganizowaną mocną strukturę gospodarczą, w której przeważa jeden rodzaj działalności przemysłowej lub jeden produkt. W tej fazie rozwoju większego znaczenia nabierają technologiczne efekty zewnętrzne, które sprzyjają spójności systemu produkcyjnego.

Proces budowania specyficzności wymaga istnienia różnych metod regulacji, pozwalających na elastyczność w zakresie wykorzystywania lokalnych zasobów, działalności i kompetencji. Powstaje dynamika rozwoju złożona z interakcji aktywa-zasoby specyficzne, która jest charakterystyczna dla procesu budowania terytorium. Chodzi tu o zdolności kreatywne lokalnego systemu społeczno-ekonomicznego, który tworząc elastyczną kombinację sowich zasobów, posiada środki, umożliwiające wypracowanie wspólnej strategii, pozwalającej ukierunkować rozwój ekonomiczny terytorium.

16. Koncepcje terytoriów uczących się

Obecnie konkurencyjność jest coraz bardziej uwarunkowana zdolnością do tworzenia specyficznych i strategicznych zasobów- jakimi są nowe kompetencje, umiejętności, szczególne kwalifikacji, sposoby reakcji aktorów na szybko zachodzące zmiany w otoczeniu. Umiejętności i wiedza nie są nabyte raz na zawsze, muszą być stale rozwijane i przekształcane. Z tego powodu proces uczenia się regionów staje się coraz ważniejszy. Region „uczący się” znacznie różni się on regionu produkcji masowej. Korzyści samoutrzymujące się oparte są na tworzeniu wiedzy i stałym ulepszaniu. Z kolei produkcja oparta jest na wiedzy, następuje połączenie fazy innowacji i produkcji. Źródłem innowacji są sieci firm i systemy dostawców. Zasoby ludzkie stanowią pracownicy wykwalifikowani, następuje ciągłe podnoszenie walorów zasobów ludzkich i ustawiczne kształcenie. Infrastruktura fizyczna i komunikacja zorientowane są na potrzeby globalne, występuje elektroniczna wymiana danych. System regulacji przemysłowej charakteryzują: relacje oparte na wzajemnych zależnościach, organizacja w sieci, regulacja elastyczna. Związek „uczenie się-zmiana” zastępuje klasyczny związek „alokacja- równowaga”. Koncepcja regionów uczących się zakłada, że czynniki konkurencyjności przedsiębiorstw, które umożliwiają im funkcjonować na rynkach światowych, jak: innowacja, elastyczność, strategie sieci, przedsiębiorczość itp. powstają w warunkach rozwoju lokalnego. Pokazuje ona jak region może się włączyć w globalizację, uruchamiając różne procesy uczenia się na bazie konkretnego terytorium, które jest dynamicznym i zmieniającym się systemem. Regionom uczący się to kombinacja trzech procesów: uczenia się, innowacja, terytorializacja.

A. Klasik: „Strategie regionalne”

17. Składowe polityki strategicznej regionu

Głównym elementem polityki strategicznej regionu jest strategia regionu (cały jej repertuar), potem cele strategiczne oraz instrumenty ich osiągania. Cele strategiczne mają odpowiedzieć na pytania: co, ile i do kiedy chce osiągnąć przywództwo regionalne, strategie udzielają odpowiedzi na pytania: jak to zrobić, koncentrując się na strategicznych polach rozwoju konkurencji i współpracy. Natomiast instrumenty pozwalają na wprowadzenie strategii regionalnych w życie.

Elementy polityki strategicznej regionu to:

-scenariusze otoczenia i wizja regionu. Wyzwania i cele strategiczne. Cele ogólne i specyficzne, cele krótkie, średnio i długoterminowe

- strategie ogólne i strategie dziedzinowe, rozwojowe, konkurencyjne i kooperacyjne

- instrumenty twarde i miękkie, programy wsparcia, pobudzania i zasilania beneficjentów, zmiana strategiczna

18. System zarządzania strategicznego w regionie

Zarządzanie strategiczne regionem powinno objąć komplet funkcji związanych z formułowaniem i wdrażaniem strategii regionalnych. Daje się ono opisać za pomocą czterech podstawowych elementów:

- czynników i aktorów rozwoju regionalnego- czynniki zmiany strategicznej w regionie: zew i wew uwarunkowania, zew i wew czynniki sytuacyjne, tradycyjne i nowoczesne czynniki rozwoju, czynniki konkurencyjności, infrastruktura i potencjał endogeniczny, czynniki wspomagające i przeszkadzające wdrażaniu strategii. Podmioty i uczestnicy sceny regionalnej: samorządy terytorialne, administracja rządowa, unijna, biznes i instytucje otoczenia biznesu, środowiska profesjonalne, organizacje pozarządowe, koalicje i alianse.

-zasad zarządzania rozwojem regionu- zasady studiów prospektywnych i analizy strategicznej, programowania operacyjnego, partnerstwa i współdziałania, montażu finansowego, monitorowania i ewaluacji

-procedur formułowania i wdrażania strategii regionalnych- metoda scenariuszy, metody analizy strategicznej i konkurencyjnej, analiza klasterów, procedury konsultowania i poszukiwania konsensusu, procedury montażu finansowego, procedury monitoringu i oceny

- produktów procesu zarządzania regionem- kultura i tożsamość, wizja i cele, sytuacja i bilans strategiczny, strategie, programy i projekty, raporty i oceny, zmiana strategiczna

19. Struktura strategii rozwoju regionu

Na strukturę strategii rozwoju regionu składają się:

- opis obecnej o i przyszłej sytuacji regionu, w tym środków i rezultatów działań podjętych w poprzednim okresie

- opis generalnego celu i opcji strategicznej regionu wynikających z ogólnej analizy sytuacji strategicznej

- opis dziedzinowych priorytetów rozwoju, specyficznych celów strategicznych i kierunków działań wynikających z segmentowej analizy strategicznej

- indykatywną kompleksową tabelę finansową środków przeznaczonych na dziedzinowe priorytety rozwoju

1)diagnoza sytuacji regionu, bilans strategiczny regionu-> 2)pola strategiczne rozwoju regionu, wizja rozwoju regionu-> 3)generalne cele i opcje strategiczne, dziedzinowe priorytety, specyficzne cele i kierunki działań-> 4)indykatywna, kompleksowa tabela finansowa środków przeznaczonych na priorytety dziedzinowe-> 5)system monitorowania i ewaluacji strategii