Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej

Rząd utworzony w nocy z 6 na 7 listopada 1918 w Lublinie z inicjatywy piłsudczykowskiego Konwentu Organizacji A, zrzeszającego partie socjalistyczne i lewicowe byłego Królestwa Polskiego i Galicji, z udziałem Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Demokratycznych. Stanowisko premiera i ministra spraw zagranicznych objął socjalista I. Daszyński,

Poszczególne ministerstwa:

• S. Thugutt (sprawy wewnętrzne),

• J. Moraczewski (komunikacja),

• G. Dubiel (oświata),

• J. Poniatowski (rolnictwo),

• B. Ziemięcki (przemysł),

• T. Arciszewski (praca i opieka społeczna),

• M. Malinowski (roboty publiczne),

• M. Downarowicz (skarb i kooperatywa)

Komendantem wojsk polskich mianowano E. Rydza-Śmigłego (J. Piłsudski przebywał w więzieniu niemieckim).

W ogłoszonym 7 listopada 1918 Manifeście proklamował:

• utworzenie Polskiej Republiki Ludowej i zapowiadał zwołanie jeszcze przed końcem roku Sejmu Ustawodawczego, w

• prowadzał równouprawnienie wszystkich obywateli bez różnicy narodowości i wyznania oraz przyznawał wolność słowa, zgromadzeń, zrzeszeń i prawo do strajku

• Ustalał 8-godzinny wymiar czasu pracy w przemyśle, rzemiośle i handlu,

• Deklarował natychmiastowe przystąpienie do reorganizacji organów samorządu terytorialnego i utworzenie milicji ludowej.

TRL zobowiązywał się wnieść do Sejmu Ustawodawczego projekty reform dotyczących:

• przymusowego wywłaszczenia i zniesienia wielkiej i średniej własności rolnej,

• przeprowadzenia reformy rolnej, upaństwowienia kopalń, niektórych działów przemysłu i komunikacji,

• udziału robotników w administrowaniu prywatnymi przedsiębiorstwami,

• wprowadzenia prawa o ubezpieczeniach i ochronie pracy oraz powszechnego, obowiązkowego i bezpłatnego świeckiego nauczania w szkołach.

Ponadto TRL domagał się opuszczenia ziem polskich przez wojska niemieckie, zwolnienia więźniów z Piłsudskim na czele i powrotu robotników polskich z Niemiec. Wyrażał wolę rozwiązania wszystkich sporów terytorialnych z sąsiadami na zasadzie wspólnych negocjacji. TRL rozwiązał się 14 listopada 1918 na żądanie Piłsudskiego.

Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej RP 22.11.1918r.

Naczelnik państwa, w szerokim znaczeniu nazwa nadawana głowie państwa bez względu na obowiązujący typ ustroju społeczno-politycznego. Tak więc naczelnikiem państwa można nazwać zarówno króla, jak i prezydenta republiki.
W tradycji polskiej tytuł naczelnika państwa związany jest z osobą J. Piłsudskiego. 22 listopada 1918 objął on funkcję tymczasowego naczelnika państwa, mianowany dekretem o najwyższej władzy reprezentacyjnej Rzeczpospolitej Polskiej. Potwierdzenie na stanowisku naczelnika państwa Piłsudski uzyskał w tzw. małej konstytucji, uchwalonej przez Sejm Ustawodawczy 20 lutego 1919. Funkcję naczelnika państwa Piłsudski pełnił do 11 grudnia 1922, kiedy przekazał władzę pierwszemu prezydentowi II Rzeczpospolitej G. Narutowiczowi.

Uchwała Sejmu Ustawodawczego z dnia 20 lutego 1919 roku w sprawie powierzenia Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa

Mała Konstytucja wprowadzała w Polsce system rządów komitetowych - najwyższą władzę w państwie stanowił Sejm Ustawodawczy, którego wolę wykonywać miał Naczelnik Państwa oraz Rada Ministrów, jako swoisty komitet pozbawiony własnych, niezależnych od parlamentu uprawnień.

Prawa i ograniczenia Naczelnika Państwa

• Naczelnik Państwa na podstawie "porozumienia z Sejmem" powoływał rząd.

• Naczelnik Państwa i rząd byli odpowiedzialni przed Sejmem.

• Naczelnik Państwa został pozbawiony inicjatywy ustawodawczej.

• Naczelnik Państwa nie posiadał prawa do rozwiązywania parlamentu.

• Akty prawne wydawane przez Naczelnika Państwa wymagały kontrasygnaty właściwego ministra.

Ordynacja wyborcza 28.11.1918

Ordynacja opierała się na pięcioprzymiotnikowym prawie wyborczym. Wybory były powszechne, tajne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne. Prawa głosu nie posiadały także osoby pozbawione go wyrokiem sądu, jak również osoby niewłasnowolne, czyli niezdolne do czynności prawnych np. chore psychicznie. Prawo wybieralności (czyli bierne prawo wyborcze) posiadali wszyscy którzy mogli głosować oraz żołnierze służby czynnej. Kandydat mógł startować w kilku okręgach jednocześnie, jednak niedozwolone było startowanie z kilku list w jednym okręgu. Urzędnikom administracji państwowej, skarbowej i sądowej, poza tymi zatrudnionymi w administracji centralnej, nie wolno było kandydować w okręgu na który rozciągała się ich działalność służbowa. Zapis ten miał zapobiegać ew. nadużyciom z ich strony. Jeżeli wystawiono tylko jedną listę, lub liczba kandydatów na kilku listach nie przekraczała ilości mandatów w danym okręgu, wybory nie były przeprowadzane, a kandydaci zasiadał automatycznie w parlamencie.