gitara lekcje

 

Lekcja 1

O czym w lekcji?

 

Jak czytać diagramy akordów?

Naszą przygodę z gitarą zaczniemy od gry akordami.

Gra na gitarze polega bardzo często właśnie na graniu akordów, czyli kilku dźwięków np. tworzących podkład pod śpiew lub melodię graną na innym instrumencie.

 Jak to zrobić?

Należy przycisnąć palcami struny go gryfu w odpowiednich miejscach.

Gryf będę przedstawiał w następujący sposób:

 

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->

Przyjęło się w literaturze i programach dla gitarzystów przedstawiać gryf właśnie w powyższy sposób.

 

 

Struny

Struna nazwana E1 (najcieńsza) jest przedstawiana najwyżej na diagramach.

Gitarzysta trzymający instrument widzi to inaczej – struna E1 jest najniżej. Przyzwyczaisz się szybko do takiej notacji.

Litera E w nazwie struny oznacza, że jak uderzymy w pustą strunę, to usłyszymy dźwięk E.

Cyfra 1 oznacza, że uznajemy tę strunę jako pierwszą (licząc je po kolei)

Czyli H2, to struna druga i uderzona wyda dźwięk H itd….

 

Progi

Rzymskimi liczbami przyjęto się oznaczać numery progów (metalowych sztabek) na gryfie.

Rzymską liczbę I zapisuję nie pod progiem (pionową kreską), tylko pomiędzy początkiem gryfu, a I progiem (zobacz diagram poniżej)

Dlaczego?

Ponieważ jest to miejsce, w którym trzeba przycisnąć strunę, by oparła się ona właśnie o próg i wydała czysty dźwięk właściwy dla danej struny i danego progu.

 

Pierwsze akordy na gitarze

Poniższy diagram przedstawia akord a-moll.

 

                              a-moll

 

Widać, że struna pierwsza powinna wybrzmiewać pusta (oznaczyłem to pustą kropką po lewej stronie gryfu)

Druga struna powinna być przyciśnięta pierwszym palcem lewej ręki pomiędzy początkiem gryfu, a pierwszym progiem (dalej będę mówił przyciśnięta na pierwszym progu)

Trzecia struna – trzeci palec przyciska drugi próg

Czwarta struna – drugi palec, drugi próg

Piąta i szósta struna pozostają puste.

 

Uderz teraz akord – powinien zabrzmieć czysto

(przyjmuję założenie, że masz nastrojony instrument do dźwięków jak na pierwszym diagramie. Jeśli nie jest nastrojony, a nie wiesz jak to zrobić, to poproś o pomoc kogoś doświadczonego. Ja powiem Ci więcej o strojeniu gitary w jednej z kolejnych lekcji. Możesz też nabyć tuner – urządzenie do strojenia. Ja zdecydowanie polecam tunero-metronom firmy BOSS http://implebot.pl/link/A6333/1/3699635/511bf5)

Struny nie powinny „brzęczeć”, „dzwonić o progi” lub nie powinny pozostawać wytłumione.

 

Chcę, nauczyć Cię dziś bicia gitarowego jak w tym pliku:

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/przyklad2-sama_gitara.mp3

Jest to przykład oparty na harmonii utworu Arahja grupy Kult.

(rytmicznie powinno się użyć innego bicia, ale do tego jeszcze wrócimy w kolejnych lekcjach ;))

 

Cechą tego przykładu jest prostota zmieniania chwytów pomiędzy poszczególnymi akordami.

Pozostałe chwyty jakie będą Ci potrzebne do zagrania tego przykładu, to d-moll, E-dur i A-dur7

 

                              d-moll

 

W tym diagramie zwracam Twoją uwagę na znak przekreślenia przy szóstej strunie.

Oznacza on, że należy w ten sposób uderzyć struny gitary, by ta jedna struna nie wybrzmiewała.

 

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->

                              E-dur

 

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->

                             A-dur7

 

 



Bicie (rytm) 4/4

 Bicie jakiego się teraz nauczysz przedstawiłem na na poniższym diagramie.

Jak to zrobić?

Chwyć lewą ręką pierwszy akord, a prawą ręką wykonasz za chwilę tzw. "bicie" (czyli rytmiczne uderzenia w struny)

Strzałki w dół na tym diagramie oznaczają uderzenie od góry do dołu (od struny E6 do E1)

Uderzenie to robi się najczęściej trzema palcami (wskazującym, środkowym i serdecznym) podgiętymi lekko do środka dłoni.

Strzałki w górę na tym diagramie oznaczają uderzenie od dołu do góry (od struny E1 do E6)

Uderzenie to wykonaj używając kciuka odgiętego lekko na zewnątrz dłoni.

Ważne, byś wszystkie struny uderzał mniej więcej z równą siłą.

Wszystkie palce powinny być dosyć swobodne.  Powinny lekko sprężynować - czyli delkatnie usztywnione ...

...ale nie sztywne!!!

Uderzaj w struny na wysokości otworu znajdującego się w pudle rezonasowym.

W tym miejscu uderzając uzyskach wyraźne, pełne, głośne brzmienie gitary.

<!--[endif]-->

 W diagramie z biciem znajdują się cyfry i spójniki "i" prezentujące tempo.

Już od pierwszych lekcji licz sobie tempo: "raz i dwa i trzy i cztery i"

Idealnie, byś grał z metronomem, na którym ustawiasz sobie tempo dostosowane do Twoich obecnych możliwości.

Jeśli nie posiadasz jeszcze dobrego metronomu (lub wspomnianego przeze mnie tunero-metronomu), to tymczasowo możesz użyć metronomu programowego. Jest tego sporo w sieci.

Znalazłem coś takiego na stronie http://www.jamcenter.com/metronomepop.html.

Jest to metronom nie wymagający instalowania na komputerze, a jedynie dostępu do sieci.

Ustaw tempo 112 BPS (trochę wolniejsze niż w moim przykładzie) lub 120 BPS (trochę szybsze niż w moi m przykładzie. Niestety nie da się ustawić pośrednich wartości  Możesz, a nawet powinneś zacząć od tempa wolniejszego przy pierwszych próbach.

Zauważ, że uderzenia masz robić tylko na "raz ... dwa i....... i cztery i"

Jednak ręką powinieneć ruszać w górę i w dół nawet wtedy, gdy nie robisz uderzeń.

W dół na "raz... dwa... trzy...cztery..."

W górę na "... i ...i ...i ...i"

Czyli chodzi o to, by realizując bicie ręka cały czas płyninie poruszała się ruchem jak w wahadle - góra- dół, góra-dół....

Posłuchaj teraz bicia razem z rytmem perkusji:

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja1-przyklad.mp3

 

  Dobra rada!

Bądź zdyscyplinowany.

Już od pierwszych ćwiczeń kontroluj tempo.

Graj z perkusją lub metronomem.

Zagraj bicie jak w przykładzie.

Zamiast metronomu możesz użyć rytmu perkusji z przykładu powyżej.

Pobierz ode mnie plik z tego miejsca:

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/przyklad2-perc_bossa.mp3

 

Praktyczne ćwiczenie

Gdy już wyćwiczysz bicie na pojedynczych akordach, zacznij grać całe ćwiczenie.

Kolejne akordy graj w następuj ącej kolejności:

d-moll  |  d-moll  |  a-moll  |  a-moll  |  E-dur  |  E-dur  |  a-moll  |  A-dur7 :||

W powyższym zapisie (stosowanym często w opracowaniach) pionowe kreski rozdzielają poszczególne takty.

Jeden takt, to jeden przebieg poznanego powyżej bicia.

Czyli gramy 2 takty d-moll,

następnie 2 takty a-moll,

później 2 takty E-dur

...1 takt a-moll

i na końcu 1 takt A-dur7

Znak muzyczny  :||  na końcu mówi nam o tym, że należy wszystko zagrać jeszcze raz od począku.

Ty graj to wiele razy "w pętli"

 

Uwaga! W zapisie akordów często pomija się słowo dur pisząc nazwę akordu wielką literą, a słowo moll pisząc nazwę akordu małą literą.

(dur lub moll określa charakter akordu. Wyjaśnię Ci to w lekcji teoretycznej)

Np.   zapis A,  oznacza akord A-dur,

       a zapis a, oznacza akord a-moll

Czyli powyższy przykład wystarczy zapisać w taki sposób:

d  |  d  |  a  |  a  |  E  |  E  |  a  |  A7 :||



Lekcja 1 - teoria

O czym w lekcji?

   Skala chromatyczna

Skala chromatyczna to taka, w której występują wszystkie określone dźwięki muzyki europejskiej

 Najmniejsza odległość pomiędzy nazwanymi dźwiękami, to pół tonu (półton)

Czyli można też powiedzieć, że skala chromatyczna to taka, w której każdy kolejny dźwięk oddalony jest od poprzedniego o pół tonu.

Na gitarze kolejne półtony gramy na kolejnych progach.

Przykład:

Skala chromatyczna od dźwięku A, to:

A   B   H   C  Cis  D  Dis  E  F  Fis  G  Gis  A

 Na gitarze możemy zagrać ją np. naciskając kolejne progi na 5 strunie.

[pusta struna] - wiesz już z praktycznej części lekcji 1, że pustą strunę piątą (5) stroi się właśnie do dźwięku A (stąd nosi ona nazwę A5)

(formalnie gitarę stroi się do dźwięku A w innym miejscu gitary (A kamertonowe 440 Hz), ale na ten temat powiem Ci więcej w lekcji o strojeniu gitary)

[I próg] - Idąc dalej, czyli naciskając strunę na pierwszym progu piątej struny uzyskujemy dźwięk B…

[II próg] - Na drugim progu piątej struny dźwięk H

[III próg] - Trzeci próg, to dźwięk C…

[IV próg] - Czwarty próg, to dźwięk Cis…

itd.

<!--[if !vml]-->

 

<!--[endif]-->

 

Skala molowa

 

Na wybranych (najczęściej siedmiu) dźwiękach skali chromatycznej zbudowane są inne skale.

 

I tak np. skala a-moll zawiera dźwięki:

A   H   C   D   E   F   G   A

...to skala a-moll naturalna.

Dziś jednak chcę Ci powiedzieć o akordach z przykładu do pierwszej lekcji, a akordy (podkład - harmonię utworu) buduje się w oparciu o skalę moll harmoniczną.

 

Różni się ona od melodycznej tylko siódmym składnikiem.

A   H   C   D   E   F   Gis   A

 

 

Gdy dźwięki skali molowej harmonicznej przyrównamy do skali chromatycznej, wtedy zobaczymy, że różne dźwięki skali a-moll nie są oddalone od siebie o taką samą odległość (np. dźwięk A od H o 2 półtony, czyli cały ton, a dźwięk H od C o jeden półton)

To charakteryzuje daną skalę (związany jest z tym „klimat” jaki skala buduje)

A   B   H   C  Cis  D  Dis  E  F  Fis  G  Gis  A       (skala chromatyczna)

A        H   C        D        E  F           Gis   A      (skala molowa harmoniczna)

      2      1     2        2    1      3         1         (odległość miedzy składnikami w półtonach)

 

 Teraz pytanie do mnie:

Dlaczego proponuję Ci zapoznanie się ze skalami?

Odp. Ponieważ w oparciu o skalę zbudowane jest praktycznie wszystko w muzyce:

Melodia, akordy – czyli harmonia, improwizacje – czyli solówki.

W dzisiejszej lekcji zajmiemy się małym fragmentem - budową akordów (na razie w nieco uproszczonej wersji)

Akordy – triada harmoniczna

3 podstawowe i najważniejsze akordy w tonacji nazywamy triadą harmoniczną.

Wiele utworów oparte jest jedynie na triadzie harmonicznej

Triada harmoniczna, to akordy zbudowane na I, IV i V stopniu skali.

A    H    C    D    E    F    Gis    A 

I                 IV    V

 

Teraz pytanie:

Czym jest akord?

Akord jest złożeniem kilku współbrzmiących dźwięków. Trzech (trójdźwięk), czterech (czterodźwięk) lub pięciu (pięciodźwięk)

Z jakich dźwięków składa się akord?

Na początek na potrzeby dzisiejszej lekcji przyjmiemy uproszczone, ale prawdziwe rozumowanie, że jest to co drugi dźwięk skali.

 

Tonika (akord toniczny)

Jeżeli chcę zbudować akord w oparciu o pierwszy stopień skali (dźwięk A), to pierwszym składnikiem (dźwiękiem) jest A, później H pomijam, C biorę do akordu, D pomijam, E biorę do akordu.

Czyli mam akord a-moll złożony z dźwięków A C E

Teraz wróćmy do diagramu akordu a-moll z lekcji praktycznej i zbadajmy, że rzeczywiście gramy tylko dźwięki A C E

Struna E1 pozostaje pusta i bardzo dobrze, ponieważ jest to składnik akordu a-moll

Struna  H2 nie może pozostać pusta, ponieważ dźwięk H nie należy do akordu a-moll (A C E). W diagramie widzimy, że powinniśmy nacisnąć pierwszy próg. Jak popatrzysz na skalę harmoniczną, to zauważysz, że kolejnym dźwiękiem, po H jest C. Dlatego pierwszy próg nam pasuje, ponieważ C jest składnikiem akordu a-moll

Struna G3 nie może być pusta, bo dźwięk G nie występuje w akordzie a-moll (A C E). Pierwszy próg by nam nie pasował, bo po G w skali harmonicznej jest Gis. Dopiero kolejny dźwięk (na drugim progu), to A, które jest z akordu

Struna D4 też nie może pozostać pusta, więc szukamy dźwięku na tej strunie, który pasuje do akordu. Dis na I progu nie pasuje, ale pasuje E na II progu.

Struna A5  może pozostać pusta, bo dźwięk a należy do akordu a-moll (A C E)

Struna E6 również może pozostać pusta (jest to dźwięk z akordu)

 

Subdominanta

Akord zbudowany na IV stopniu (dźwięku D) w skali a-moll będzie zawierał następujące dźwięki:

D F A  (pominęliśmy E i Gis ze skali)

Jest to akord d-moll

 

Dominanta (akord dominujący)

Akord zbudowany na V stopniu (dźwięku E) w skali a-moll będzie zawierał następujące dźwięki:

E Gis H  (pominęliśmy F i A ze skali)

Jest to akord E-dur

Uwaga! Skąd wiemy czy dany akord jest durowy, czy molowy wyjaśnię w jednej z kolejnych lekcji.

 

 

Ważna cecha triady harmonicznej

Jak przyjrzymy się dźwiękom, z których zbudowane są 3 akordy triady, to zauważymy, że zawierają on wszystkie dźwięki ze skali.

Mówi się, że:  triada harmoniczna w pełni reprezentuje skalę

 A    H    C    D    EE    F    Gis    A    - skala a-moll harmoniczna

 A          C           E                         - akord a-moll (tonika)

                    D           F            A    – akord d-moll (subdominanta)

        H                E           Gis          - akord E-dur (dominanta

 Z powyższego zestawienia widać, że jeden dźwięk - E znajduje się zarówno w akordzie tonicznym jak i dominantowym. To bardzo "przyjemny" dźwięk, na którym w przyszłości będziesz mógł silnie bazować np. w improwizacjach ;-)

 

Podsumowanie:

Triada harmoniczna w a-moll wygląda następująco:

I    stopień, dźwięk A – akord zbudowany na skali, to a-moll (tonika) - dźwięki A C E

IV  stopień, dźwięk D – akord zbudowany na skali, to d-moll (subdominanta) - dźwięki D F A

V   stopień, dźwięk  E – akord zbudowany na skali, to E-dur (dominanta) - dźwięki E Gis H

 

Tyle teorii na dziś.

Teraz możesz zadać sobie pytanie:

Jak wykorzystam tę wiedzę w przyszłości?

Odpowiedzi można mnożyć.

Przykład może być taki: Gdy będziesz dopasowywał akordy do utworu opracowując go w konkretnej tonacji - a-moll, wtedy zacznij od jednego z akordów triady (a-moll, d-moll lub E-dur) – z dużym prawdopodobieństwem dopasujesz.

Jeśli jednak nie, to „kombinuj” z akordami zbudowanymi na pozostałych dźwiękach skali a-moll naturalnej H, C, F lub G (h-zmn, C-dur, F-dur, G-dur)

Więcej o tych akordach  w następnych lekcjach.

Nie próbuj raczej grać akordu Es-dur, czy dis-moll, ponieważ widać, że będą to akordy spoza skali (są oczywiście jakieś bardzo rzadkie wyjątki :) )

 

W kolejnej teoretycznej lekcji dowiesz się o triadzie harmonicznej w tonacji durowej, transpozycji (zmianie tonacji) i tercjowej budowie akordów.

 

Wprowadzenie:  "O harmonii do lekcji 2"

 

Dzisiejszy przykład oparty jest o harmonię znanego i lubianego utworu „Piwo” zespołu Zdrowa Woda.

Posłuchaj najpierw tego co chcę uzyskać u Ciebie „na wyjściu”

Przykład 1:

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja2-przyklad-Piwo.mp3

 

Tak jak w poprzedniej lekcji, dzisiejszy przykład zawiera jedynie akordy triady harmonicznej (trzy najważniejsze akordy dla danej tonacji), jednak tym razem opartej na skali A-dur (a nie a-moll) Skoro jest to inna skala, to akordy będą miały inny charakter (durowy)

Na temat szczegółów przeczytasz w lekcji teoretycznej.

 

Za kilka lekcji wrócimy do tego przykładu. Urozmaicimy go harmonicznie i rytmicznie, gdy będziemy uczyć się rytmu blues’a na gitarze.

 

Diagramy akordów dla triady A-dur

 

Tonika

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->

                     A-dur

Subdominanta

 

                      D-dur

 

Tak jak w pierwszej lekcji dla akordu d-moll, tak i tu dla D-dur zwracam Twoją uwagę, że struna E6 jest przekreślona – nie uderzaj jej!

 

Dominanta                                                                                             

                     E-dur

 

Ten akord już znasz. E-dur występuje również w triadzie opartej na skali z pierwszej lekcji (a-moll harmoniczna)

 

Bicie na ¾

Poniżej na diagramie przedstawiłem bicie jakiego się dziś nauczysz. Jest to prosty przykład bicia, który będziemy modyfikować w kolejnych lekcjach.

 

Zobacz, że wszędzie uderzenia są równo w ćwierćnutach.

Czyli uderzaj równo:

- na „raz”  w dół (uderzaj razem palcami: wskazującym, środkowym i serdecznym)

- na „dwa” w górę (uderzaj paznokciem kciuka. Prawie pionowo do góry)

- na „trzy” w dół (również trzema palcami razem)

Rzecz, która stawia na początku pewne wyzwanie to fakt, że ostatnie uderzenie w biciu (czyli na „trzy”) i następujące po nim uderzenie na „raz” w kolejnym takcie są uderzeniami w dół. Czyli ręka w tym biciu nie porusza się już tak równomiernie „góra-dół” jak w biciu 4/4 z poprzedniej lekcji

 

Odsłuchaj teraz przykładu z samą gitarą

Przykład 2:

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja2_gitara.mp3

 

I graj według zapisanego poniżej przeze mnie układu taktów do rytmu perkusji:

Przykład 3

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja2_perkusja-slow_blues_tempo68.mp3

 

Przykład zastosowania - "Piwo" 

Zapraszam Cię Czesławie do ćwiczenia.

 

  A    | D    | A      | E       |

  A    | D    | A  E  | A  E :||    

 

Formalnie rzecz ujmując utwór ten jest w metrum 12/8 lub 4/4 z podziałem w triolach ósemkowych. Wrócę do tego w przyszłości w jednej z lekcji teoretycznych.

Teraz nie bądźmy formalistami : ) i traktujmy go jako utwór na 3/4 w szybkim tempie.

A co praktycznie masz robić?

Praktycznie zagraj w każdym takcie bicie cztery razy.

W pierwszym takcie 4 x A-dur

W drugim 4 x D-dur

…itd. grając dla danego taktu właściwy akord - aż do szóstego taktu włącznie.

W siódmym takcie zagraj 2 x A-dur i 2 x E-dur

Tak samo w takcie ósmym - 2 x A-dur i 2 x E-dur.

 

Ilustracja muzyczna – „Piwo” w wykonaniu „Zdrowej Wody”

Zobacz jak prezentuje utwór Zdrowa Woda na swoim profilu na YouTube:

http://www.youtube.com/watch?v=f0Dd4AR2ALQ

Ćwiczenia praktyczne do poprzedniej lekcji

Jestem przekonany, że bardzo dobrze opanowałaś/-eś bicie 4/4 z pierwszej lekcji.

Poćwicz to więc na bazie wybranych utworów.

Kilka moich podpowiedzi – (utworów, które można śmiało zagrać tym biciem) możesz pobrać stąd:

http://implebot.pl/link/A36875/1/3699635/8de7cd

 

W pliku znajdziesz akordy do utworów:

- „Dzieci” grypy Elektryczne gitary

- „Cisza” grupy Universe

- „Już nie ma dzikich plaż” Ireny Santor

 W utworach tych już nie ograniczamy się do akordów triady harmonicznej, a więc trochę wybiegam.

Załączyłem Ci jednak wszystkie potrzebne diagramy, więc wyrażam przekonanie, że sobie z łatwością poradzisz.

 ----------------

Skala durowa


Do pierwszej lekcji wybrałem utwór w tonacji a-moll.
W drugiej lekcji wybrałem utwór w tonacji A-dur.
Chodziło mi o to, by pokazać wyraźną różnicę pomiędzy skalą molową (minor) i skalą durową (major) gdy obydwie oparte są na tym samym dźwięku
Triada harmoniczna w tonacji durowej składa się podobnie jak w tonacji molowej z akordów zbudowanych na I, IV i V stopniu skali.
W lekcji praktycznej w utworze „Piwo” graliśmy właśnie te akordy.
Najpierw rozpiszmy skalę durową od dźwięku A.
No tak… rozpiszmy…
…ale co to może znaczyć??? :)
Zacznę od takiego tam wszystkim znanego
do-re-mi-fa-sol-la-si-do
Znane?
Już dzieci w przedszkolu uczą się, że jest to skala C-dur :))

Będziemy bardziej precyzyjni, gdy zamiast „do” użyjemy nazwy dźwięku C… zamiast „re” dźwięku D… itd.
Dźwięki skali C-dur to:
C D E F G A H C
Co tak naprawdę decyduje o tym, że jak ktoś nam zagra, zaśpiewa… zanuci gamę C-dur, to wiemy, że jest to C-dur?
Już odpowiadam.
Po pierwsze ZDECYDOWANA większość ludzi nie ma słuchu absolutnego, a co za tym idzie wcale nie słyszą, że jest to konkretnie "C"-dur, tylko że jest to ogólnie skala durowa.
Ale skąd wiemy, że to skala durowa?
Słyszymy to. Słyszymy „melodię” skali dur.
To odległości (fachowo interwały) między dźwiękami tej skali nadają jej melodię.
Zobaczmy więc jakie są te odległości.  By to sprawdzić przyrównajmy gamę (skalę) C-dur do skali chromatycznej (zawierającej wszystkie dźwięki)

C Cis D Dis E F Fis G Gis A B H C  (skala chromatyczna)
C     D     E F     G     A   H C  (skala durowa)
   2     2   1   2     2    2  1   (odległość miedzy składnikami w półtonach)

To teraz wróćmy do rozpisania skali A-dur
Napiszmy sobie skalę chromatyczną od A i wpiszmy pierwszy dźwięk skali A-dur, czyli dźwięk A
 

A B H C Cis D Dis E F Fis G Gis A   (skala chromatyczna)
 
A
 

Co dalej?
W C-dur kolejny składnik był oddalony od pierwszego dźwięku o 2 półtony.
To jest właśnie charakterystyczne dla skali durowej. Więc tu też bierzemy dźwięk oddalony o 2 półtony

A B H C Cis D Dis E F Fis G Gis A  (skala chromatyczna)
A   H
  2                                (odległość miedzy składnikami w półtonach)
 
Dalej sądzę, że wszystko jasne… W C-dur kolejnym dźwiękiem było E oddalone od drugiego składnika (D) o kolejne 2 półtony. Czyli w budowanej przez nas skali od drugiego składnika - dźwięku H - 2 półtony, to dźwięk Cis… od Cis - trzeciego składnika, kolejny oddalony ma być o 1 półton, czyli będziemy mieli dźwięk D…

Dalej znowu 2 półtony, czyli dźwięk E. itd.
 
W efekcie otrzymujemy skalę durową od A, czyli A-dur.
 
A B H C Cis D Dis E F Fis G Gis A  (skala chromatyczna)
A   H   Cis D     E   Fis   Gis A  (skala durowa)
  2   2    1   2    2     2    1   (odległość miedzy składnikami w półtonach)
 

Przeanalizuj jeszcze raz to co przed chwilą zrobiliśmy. Tym razem na rysunku:


Skoro mamy już określone z jakich dźwięków składa się skala A-dur, to teraz możemy określić triadę harmoniczną.
 

Triada harmoniczna dla skali dur

Tonika

Tonika, czyli akord oparty na I stopniu skali.
Przypominam, że w poprzedniej lekcji braliśmy co drugi stopień skali.
Budujemy akord A:
Pierwszy dźwięk A, teraz H pomijamy, do akordu bierzemy Cis. Pomijamy D i bierzemy do akordu E.
 
Jako ćwiczenie przeanalizuj według poznanych informacji, że diagram dla akordu A  jaki podałem Ci w lekcji praktycznej powoduje faktycznie wybrzmiewanie tych trzech dźwięków: A Cis E. Jest to akord durowy. …a skąd to wiemy? Wyjaśnimy sobie to jeszcze w tej lekcji.
 

Subdominanta

IV stopień skali, to D. Następnie E pomijamy, Fis bierzemy, pomijamy Gis i A bierzemy do akordu.
Uzyskany akord składający się z dźwięków D Fis A, to akord D-dur

Dominanta

V stopień skali A-dur, to dźwięk E. Przeanalizuj sobie, że akord zbudowany od V stopnia będzie zawierał dźwięki E Gis i H.
 

Skala dur reprezentowana triadą harmoniczna

Pamiętasz, że mówiłem Ci w pierwszej lekcji, że triada harmoniczna w pełni reprezentuje skalę?
Nie będę tego wprost pokazywał, jak w poprzedniej lekcji, tylko przebadamy to teraz razem.
Najpierw ładnie wypiszmy przeanalizowaną przed chwilą triadę harmoniczną.
 

Triada harmoniczna w A-dur:

I    stopień, dźwięk A – akord zbudowany na skali, to A-dur (tonika – A Cis E)
IV  stopień, dźwięk D – akord zbudowany na skali, to D-dur (subdominanta – D Fis A)
V   stopień, dźwięk  E – akord zbudowany na skali, to E-dur (dominanta – E Gis H)
 
Teraz zobaczmy, które dźwięki ze skali chromatycznej pojawiły się w akordach triady:
A (jest w akordzie A-dur i D-dur).    B nie występuje w żadnym akordzie.
H (mamy w akordzie E-dur).            C nie występuje w żadnym akordzie.
Cis (jest w akordzie A-dur)
D (jest w akordzie D-dur)                 Dis nie ma
E (jest w E-dur i A-dur)                    F nie występuje
Fis (w akordzie D-dur)                     G nie występuje
Gis (w akordzie E-dur)

Teraz jak popatrzysz jeszcze raz na dźwięki (pogrubione powyżej), które wystąpiły przynajmniej w jednym akordzie triady, to zobaczysz, że rzeczywiście „zbudowała” się nam skala A-dur.

Wiem, wiem… Poświęciłem dużo czasu temu, by wyraźnie udowodnić jeszcze raz stwierdzenie:

„triada harmoniczna w pełni reprezentuje skalę”

Ten czas zaowocuje jednak W Twojej karierze muzycznej. Zapewniam Cię!!!
 

Na marginesie

Już wiele razy słyszałem nawet od technicznie dobrze grających muzyków:
„na pentatonice umiem zagrać solo, ale to już mi się nudzi… Chciałbym zagrać na większej ilości dźwięków, ale w pełnej skali durowej lub molowej się gubię. Jakoś mi to nie podchodzi”
(Można rzec wniosek: i tak źle… i tak niedobrze)
Można sobie również zadać pytanie: „Jak nie podchodzi, skoro już w triadzie można skorzystać z wszystkich dźwięków, to w zasadzie MUSI podchodzić?” :)
…no trochę przesadzam. Nie jest to takie banalne :-P



Transpozycja (zmiana tonacji)

"Transpozycja, to przeniesienie utworu muzycznego lub jego części o ustalony interwał w górę lub w dół"
Tak mniej więcej mówi definicja Wikipedii.

No dobra, tyle definicja, ale:
    * Po pierwsze co to jest interwał?
    * Po drugie transpozycja - „…po co? (tak praktycznie)”
    * Po trzecie transpozycja - „…jak na gitarze?”

 
 
"Interwał, to odległość między dwoma dźwiękami"
 

Czyli w transpozycji chodzi o to, by obniżyć lub podwyższyć wszystkie dźwięki o taką samą liczbę półtonów. Zauważ, że w zasadzie my w tej lekcji dokonaliśmy już transpozycji skali C-dur do A-dur. Czyli każdy dźwięk z C-dur obniżyliśmy o 3 półtony w dół. Jeśli będziemy chcieli nazwać taki interwał (trzech półtonów), to nosi on nazwę tercji. Po co dokonaliśmy transpozycji? W tym wypadku chodziło mi o przeniesienie czegoś, co znasz (gama C-dur) do czegoś, co mogę porównać z materiałem z poprzedniej lekcji. Czyli skalę dur od C (C-dur) przenieśliśmy do skali dur od A (A-dur) w celu porównania jej ze skalą molową od A (A-moll)

Transpozycja – Po co? (tak praktycznie)

Po co w rzeczywistych przypadkach stosuje się transpozycje? Podam Ci dwa chyba najczęściej spotykane powody:

 

Może być więcej powodów, dla których będziesz chciał dokonać transpozycji. Sam je poznasz prędzej czy później .
Powyżej dokonaliśmy faktycznej transpozycji w zapisie dźwięków skali durowej z C do A.
Istnieją metody dokonania transpozycji bez zmiany zapisu.
W łatwy sposób zrobią to klawiszowcy wybierając odpowiednią funkcję w menu instrumentu np. +2 (półtony) lub -3 (półtony)
My gitarzyści też mamy swoje sposoby J
Poniżej o tych sposobach:
    * kapodaster – podwyższanie tonacji
    * przestrojenie gitary – zazwyczaj obniżenie lub nieznaczne podwyższenie tonacji

Kapodaster

W naturalny sposób można dokonać transpozycji na gitarze stosując urządzenie o nazwie kadaster.

Być może w części praktycznej lekcji drugiej sięgnąłeś do zaproponowanych ćwiczeń bicia z pierwszej lekcji. Jeśli tak, to wiesz że zaproponowałem użycie kapodastra.

Zobacz (na rysunku), że łapiąc układ akordu G-dur, ale z kapodastrem na 3 progu uzyskujesz akord B-dur. Podobnie będzie z innymi akordami. Np. a-moll „zmienia się” w c-moll, a D-dur, to teraz F-dur. Grasz układ jak dla tonacji G-dur, a wszystko „samo” Ci się transponuje do B-dur Kapodaster może nam pomóc jeśli chcemy dokonać szybkiej transpozycji w górę o kilka półtonów.   Pewnie teraz w Twojej głowie rodzi się pytanie: "A czy w dół się tak da?" - Owszem!!! Przestrój gitarę.  


Przestrojenie gitary
Przy automatycznym transponowaniu w dół w z pomocą może nam przyjść wspomniane już przeze mnie w pierwszej lekcji urządzenie – tuner.

Uwaga!

Do zmiany stroju gitary o kilka półtonów potrzebny nam będzie tuner chromatyczny.
Piszę o tym, bo istnieją na rynku tunery, które mogą dostrajać jedynie dźwięki właściwe dla pustych strun tradycyjnie strojonej gitary (E1 H2 G3 D4 A5 E6)

 



O ile można przestrajać gitarę?
Im grubsze struny tym więcej.
W praktyce nie stosuje się raczej obniżania stroju gitary o więcej niż o 3 półtony (czyli do des-moll. Będzie to zmiana o interwał tercji małej)

Jeśli nie chcesz się pomylić przy przestrajaniu gitary, to skorzystaj z diagramów poniżej.

Ciekawostka
Wiele zespołów stosuje przestrajanie gitar o pół tonu w górę lub w dół dla uzyskania mniej „osłuchanego” brzmienia.

Akordy – trójdźwięki

Dziś zajmę się budową najpopularniejszych i najczęściej używanych akordów w większości gatunków muzycznych.
Te akordy, to trójdźwięki.
Znasz już z cała pewnością (choćby z moich diagramów) akordy dur i moll.
Dzisiaj powiem Ci jeszcze o dwóch trochę innych typach trójdźwięków.
 
Tercjowa budowa akordów
Generalna zasada przy analizie jest następująca:
Akordy buduje się z interwałów tercji
 
Już wiesz, że interwał, to odległość między dwoma dźwiękami.
Tematyce interwałów poświęcę przynajmniej jedną odrębną lekcję teoretyczną.
Ale już dziś o interwałach kilka słów:
 


To co napisałem powyżej o interwałach, to prawidłowy, ale trochę uproszczony model.
No bo zobacz jak sprawa się ma dla interwału tercji w poznanych skalach a-moll i A-dur:
Z definicji napisanej powyżej: Tercja –odległość pomiędzy pierwszym i trzecim dźwiękiem skali.
Czyli w skali a-moll to odległość od A do C - 3 półtony
a w skali A-dur to odległość od A do Cis -4 półtony

No to jak to jest 3, czy 4 półtony, to tercja???
No właśnie, tu już uproszczony model nam nie wystarczy.

Teorię rozbudowuję więc na razie jedynie dla tercji:
    * tercja mała – to odległość 3 półtonów
      np. odległość A i C (czyli pierwszy i trzeci składnik skali molowej)
    * tercja wielka – to odległość 4 półtonów
      np. odległość pomiędzy A i Cis (czyli pierwszy i trzeci składnik skali durowej)

Teraz już możemy wrócić do meritum – tercjowej budowy akordów
 
Akord moll
(oznaczamy małą literą np. a = a-moll = A-moll)

Skoro akordy buduje się z tercji, to przebadajmy akord molowy a-moll
Składa się on z dźwięków A C E (pierwszy, trzeci i piąty składnik skali a-moll)
Policzmy odległość patrząc na skalę chromatyczną:



Od A do B – jeden
Od B do H – dwa
Od H do C – trzy
Czyli od A do C mamy tercję małą
Teraz już sam policz, że od drugiego składnika jakim jest C do trzeciego składnika jakim jest E mamy odległość 4 półtonów.

Wniosek:
Akord molowy zbudowany jest z tercji  małej i tercji wielkiej

Ćwiczenie dla Ciebie
- Przebadaj, że akord D jest rzeczywiście w skali a-moll akordem molowym.

Akord dur
(oznaczamy wielką literą np. A = a-dur = A-dur)

Akord C-dur składa się z dźwięków C E G (pierwszy, trzeci i piąty składnik skali C-dur)

 

Jak widzisz odwrotnie niż w akordzie molowym.
Akord durowy zbudowany jest z tercji wielkiej i tercji małej

Ćwiczenie dla Ciebie


--------

Pozostało nam jeszcze dwie możliwości zbudowania akordów przez inne połączenie dwóch tercji – tercja mała i tercja mała (3+3) oraz tercja wielka i tercja wielka (4+4)
 

Te akordy spotkasz raczej rzadko w początkowej fazie nauki. Praktycznie stosuje się je częściej jako krótko wybrzmiewające łączniki pomiędzy innymi akordami. Rzadziej jako dłużej wybrzmiewające akordy.

Akord zmniejszony
(oznaczamy jako Xzm, Xdim lub rzadziej Xmoll5-)

Akord zmniejszony zbudowany jest z tercji małej i tercji małej.

Ćwiczenie dla Ciebie
- Przebadaj, że akord H jest akordem zmniejszonym w skali C-dur

 Uwaga!!! Nie stosuj zapisu  Xmoll-5  (czyli znak „-„ przed „5”), bo nie oznacza to akordu zmniejszonego. (dojdziemy do tego)

Akord zwiększony
(oznaczamy jako Xzw, X+ lub X5+)

Akord zwiększony zbudowany jest z tercji wielkiej i tercji wielkiej.

Ćwiczenie dla Ciebie
- Przebadaj, że akord E w skali a-moll (harmonicznej) może być nie tylko durowy (jest wtedy wyraźną dominatą) ale też może być właśnie zwiększony!!!



Dla dociekliwych

Na zakończenie lekcji skomentuje pewne uproszczenia, jakiego używałem w dotychczasowych lekcjach.
Mówiłem o dwóch skalach nazywając je dur i moll.
Formalnie jednak to, co nazywałem skalą durową, to jest skala jońska, a to co nazywałem skalą molową (naturalną), to skala eolska.

Na potrzeby tego kursu możemy zostać przy nazewnictwie skala durowa i skala molowa.  Wchodząc w szczegóły innego kursu, czyli grając solówki gitarowe nie moglibyśmy stosować tak dużego uproszczenia.
Jest jeszcze ogromna ilość skal mających charakter molowy i durowy.
Skalę określamy jako skalę o charakterze durowym, gdy trzeci jej składnik to tercja wielka.
Analogicznie skalę określamy jako tę o charakterze molowym, gdy trzeci jej składnik, to tercja mała.
Chcesz wiedzieć więcej?
Pogooglaj np. użyciem hasła „skale modalne”

Modyfikacja bicia 3/4

W dzisiejszej lekcji chcę byś zmodyfikował swoje bicie na 3/4 jakiego nauczyłeś się w lekcji drugiej.

Modyfikacja będzie niewielka, a już za chwilę zobaczysz jak ciekawy efekt uzyskach po jej wprowadzeniu!!!

Ja bicie to nazywam "na 3/4", chociaż faktyczny rytm w jakim je wykorzystasz może być bardzo różny np. na 6/8, 12/8 lub 4/4 w podziale triolowym.
Myślę, że w tej chwili nie ma to większego znaczenia.
Ważne, że nadal można liczyć na trzy - "raz, dwa, trzy, raz, dwa, trzy"

Zobacz schemat bicia po modyfikacji na rysunku.



Zauważ, że całe bicie ma przebieg 2x rytm 3/4.
Modyfikacja dotyczy jedynie pierwszego przebiegu.

Jak widzisz liczba i kierunek uderzeń w struny nie uległy zmianie.
Nadal uderzamy "dół, góra, dół"

Jedyna zmiana jest taka, że drugie uderzenie jest nie na "dwa" tylko minimalnie później - na "i" po tym "dwa" (czyli jest bliżej uderzenia na "trzy") .
Czyli jeśli pomiędzy "raz... dwa... trzy..." wrzucilibyśmy wszędzie "i"

licząc "raz i dwa i trzy i", to uderzamy na:

"raz ...i trzy"

Czyli można to też zapisać "raz i dwa i trzy i" (pogrubione, to uderzenia)

W drugim przebiegu uderzenie są jak w poprzedniej lekcji - równo na "raz, dwa, trzy"

Najlepiej posłuchaj i zagraj w ten sam sposób:

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_bicie_3-4_modyfikacja_tempo_60.mp3
Gram tu dwa proste akordy, które już znasz - A-dur i E-dur.
Dokładnie przykład wygląda tak:
A | A | A | A | E | E | E | E :||

Na początku proponuję, byś zagrał razem z przykładem nagranym przeze mnie, a później przerzucił się na granie z rytmem perkusji lub metronomem.

Zacznij od rytmu perkusji w tempie 60:
http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_slow_shuffle_tempo_60.mp3

Później  (gdy Twoja ręka będzie już nabierała swobody) zwiększaj tempo grając w kolejnych prędkościach:
- tempo 70 - http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_slow_shuffle_tempo_70.mp3
Gdy zaczniesz się mylić w tempie 70, wtedy wróć do ćwiczeń z tempem 60.
Gdy nabierzesz swobody (ale nie wcześniej), przejdź do kolejnego tempa.
- tempo 80 - http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_slow_shuffle_tempo_80.mp3
Znowu... Dopiero gdy tempo 80 będzie szło swobodnie idź do kolejnej prędkości.
- tempo 90 - http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_slow_shuffle_tempo_90.mp3
- i wreszcie tempo 100 - http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_slow_shuffle_tempo_100.mp3
Zobacz jak mniej więcej efekt osiągniesz gdy trochę poćwiczysz:
http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_bicie_3-4_modyfikacja_tempo_100.mp3



 

 

Dobra rada!

Graj precyzyjnie w rytmie

 

Najlepsze wyniki w szybkim graniu osiągniesz zwiększaj tempo danego dnia

tylko do momentu gdy zaczniesz się mylić.
Cofnij wtedy tempo minimalnie i ćwicz.
To jest Twoje optymalne tempo na dziś.

 



Akordy z poprzeczką barré


W dzisiejszych przykładach praktycznych pojawiają się już akordy, które zagrasz z użyciem poprzeczki barré.
A co to jest poprzeczka barré?
- To palec ułożony na gryfie w ten sposób, że przyciska więcej niż jedną strunę.

Diagramy akordów barré w zasadzie możesz budować wykorzystując wiedzę teoretyczną z pierwszej i drugiej lekcji.
Zacznę może od akordu b-moll.
Diagram dla tego akordu będzie wyglądał tak:

Zauważ, że palce 2, 3 i 4 ułożone są w taki sam chwyt, jaki znasz z akordu a-moll z pierwszej lekcji z tym, że wszystkie są przesunięte o jeden próg dalej.

Palec pierwszy ułożony wzdłuż I-go progu w akordzie b-moll pełni tę samą funkcję, co wybrzmiewające puste struny w akordzie a-moll.
Można powiedzieć, że jest to transpozycja akordu.
Teorię na ten temat poznałeś w 2-giej lekcji (teoretycznej)

Znając skalę chromatyczną i jeden układ akordu molowego, już możemy znaleźć każdy inny akord molowy wykorzystując chwyt z poprzeczką barré.

Gdy przypomnisz sobie skalę chromatyczną, to zobaczysz jakie to proste.
Łapiąc chwyt jak w powyżej przedstawionym akordzie b-moll, ale przesuwając go na inne progi uzyskasz następujące akordy:

a   b   h   c   cis   d   dis   e   f   fis   g   gis   a    

    I  II  III  IV    V   VI   VII VIII  IX   X    XI  XII

Rzymska liczka poniżej nazwy akordu molowego oznacza tu próg, na którym chwytasz poprzeczkę barré.

Nam w dzisiejszej lekcji będzie potrzebny akord h-moll.
Złapiesz go więc w ten sposób:


O takim chwycie mówi się, że jest akordem h-moll w 2-giej pozycji

Ćwiczenie

Jako ćwiczenie dla Ciebie pozostawiam następujące pytanie:
W jakiej pozycji należy zagrać powyżej omawiany chwyt, by był to akord d-moll?
(odpowiedź znajdziesz w diagramach akordów do tej lekcji :))

 

A teraz rodzi się pytanie:
"Jak łapać chwyty barowe, by struny nie brzęczały?"
Chyba nie ma dnia, by ktoś z uczestników kursu nie przysłał mi podobnego pytania...
I pewnie myślisz, że skoro tak wiele osób zadaje to pytanie, to mam gotową odpowiedź :)))
Niestety tak nie jest.

Pytanie jest zadawane przez początkujących na praktycznie wszystkich forach gitarowych.

Też kiedyś zadawałem sobie to pytanie.

Ja nie znam odpowiedzi i takowej nie widziałem w żadnym ze wspomnianych miejsc w sieci Internet czy literaturze.

 

Anegdota z morałem :)

- Jak się dostać do filharmonii – pyta przechodnia gość, trzymający w ręku bilet na koncert

- Trzeba dużo ćwiczyć! – odpowiada przechodzień

 

 

Prawda jest taka, że każdy z nas ma trochę inaczej zbudowane palce i odpowiedź dla każdego jest trochę inna. Trzeba sobie to samemu wypracować i skorzystać z mądrości przedstawionej w anegdocie powyżej.

 

Nie będę jednak taki i coś Ci jednak doradzę:

 

Nowe akordy

W dzisiejszych przykładach jest dużo nowych akordów. Wybiegamy już poza triadę harmoniczną...

Dlatego wszystkie diagramy do chwytów zebrałem w jednym miejscu i możesz je sobie pobrać i wydrukować z tego miejsca:

http://implebot.pl/link/A37372/1/3699635/982620

Ćwiczenia praktyczne


Jako ćwiczenia praktyczne do utrwalenia poznanego dziś bicia proponuję Ci dwa utwory.
Jeden bardzo wolny, a drugi dosyć szybki.

Zacznijmy od wolnego. Utwór, który w oryginalnej wersji nie zawiera partii gitary z takim biciem, ale gdybyś chciał go np. zaśpiewać przy akompaniamencie gitary akustycznej, to takie bicie będzie bardzo dobrym rozwiązaniem.
"Zabiorę Cię właśnie tam" zespołu Kancelarya.

Kawałek przypomniany ostanio przez sympatycznego Darka z serialu "39 i pół"
Po ilustarcję muzyczną odsyłam ...Cię właśnie tam :) czyli na oficjalna stronę serialu http://39ipol.plejada.pl/33,6351,1,0,zabiore_cie,wideo_detal.html

Utwór w oryginalnym wykonaniu grany jest w tonacji E-dur.
Zapis akordów wygląda tak:

zw.   E | H  | cis| A   | (grane 4 razy)

ref.  A | E  | H  | cis |      

              A | E  | H  | H   |

A z biciem nagrałem Ci to do odłsuchania w tym pliku


http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_zabiore_cie_wlasnie_tam_E-dur.mp3

Jeżeli akordy barowe idą Ci jeszcze średnio lub chcesz to zaśpiewać w innej tonacji, to przeniosłem to dla Ciebie (dokonałem transpozycji) do tonacji G-dur.
W tonacji G-dur możesz zagrać wszystkie chwyty bez używania poprzeczki barré:

zw.  G | D | e | C | (grane 4 razy)

ref. C | G | D | e |

     C | G | D | D |


W tonacji G-dur również nagrałem Ci to z biciem - posłuchaj:

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_zabiore_cie_wlasnie_tam_G-dur.mp3

 

Rytm perkusji do ćwiczenia dla Ciebie możesz pobrać z tego miejsca:

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_slow_shuffle_tempo_50.mp3


Ćwiczenie dla Ciebie
Jako ćwiczenie w zmienianiu tonacji (transpozycji) proponuję Ci przeniesienie utworu do tonacji C-dur. Zrób to sam (daj sobie tyle czasu ile potrzebujesz) i porównaj z rozwiązaniem.
Rozwiązanie znajdziesz w pliku z akordami do lekcji.

Teraz przechodzimy do drugiego utworu będącego ćwiczeniem praktycznym.
Będzie to znany i lubiany na całym świecie utwór szanty:

"Hiszpańskie dziewczyny" ("Spanish ladies")

Zapis akordów:
zwrotka
 e  | e  | C7+ | h  |

 e  | e  | C7+ | D  |

 C  | D  | G   | e  |

 C7+| C7+| h7  | e  |

 

refren
 e  | e  | G   | D  |

 e  | e  | G   | D  |

 C  | D  | G   | D  |

 C  | C  | h7  | e   |


Z poznanym dziś biciem posłuchaj tutaj:

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_hiszpanskie_dziewczyny.mp3


Ja proponuję Ci grać ten utwór z tym:

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_gospel3_tempo230.mp3

lub tym rytmem:

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja3_6-8_Pop_tempo_115.mp3

Zobacz też ilustracje muzyczne w internecie
Moja pierwsza propozycja pochodzi z oficjalnego profilu YouTube znanego szantowca Krzysztofa Malinowskiego
http://implebot.pl/link/A37372/2/3699635/0ee3e2

Proponuje Ci również sprawdzenie na portalu wrzuta.pl - jest naprawdę sporo wykonań.
Chyba najbardziej zbliżone bicie gitarowe do poznanego dziś jest w tym wykonaniu:
http://implebot.pl/link/A37372/3/3699635/cfd16c


----------------

Skale pokrewne

W lekcji pierwszej i drugiej rozpatrywaliśmy utwory w skalach molowych lub durowych.
Często utwory nie są jednoznacznie oparte na skalach i akordach ze skali wyłącznie molowej lub wyłącznie durowej.
Tak też jest z utworem "Hiszpańskie dziewczyny" z ostatniej lekcji praktycznej.
Niektóre fragmenty mają stonowany spokojny (molowy), a inny żywszy,  radośniejszy (durowy) charakter.

Nie oznacza wcale, że przy graniu melodii używa się innych dźwięków.
Nie jest tak, że gramy czasem w e-moll, a czasem w E-dur, czyli używamy innych dźwięków w jednym i drugim fragmencie. To by oznaczało wykorzystanie skal jednoimiennych*.

*Skale jednoimienne
Taka zależność w utworze gdzie jeden fragment utworu grana jest w skali moll, a inny fragment w skali dur zbudowanej od tego samego dźwięku nazywa się używaniem skal jednoimiennych (lub inaczej równoimiennych)
Wspominałem o tym "na marginesie" w ostatniej lekcji przedstawiając zależność pomiędzy częścią śpiewaną a solówką gitary w utworze "Niech żyje bal" z rep. Maryli Rodowicz.

Podobny przykład stosowania skal jednoimiennych możesz zaobserwować w jednym z najpopularniejszych utworów na gitarę klasyczną "Romance de Amor" (pozycja obowiązkowa każdego gitarzysty ;))

W skalach pokrewnych, które są naszym dzisiejszym tematem dźwięki są takie same, tylko energia skierowana trochę inaczej (cokolwiek znaczy na tym etapie nauki mówienie o energii :))
W przykładzie harmonii do utworu "Hiszpańskie dziewczyny" pewne fragmenty są wyraźnie grane w tonacji e-moll, a inne w tonacji G-dur.
Dla potrzeby omawiania tematu skal pokrewnych posłużę się skalami C-dur i a-moll.

(Całą teorię możesz później transponować do skal G-dur i e-moll)

Popatrz poniżej na dźwięki skal C-dur i a-moll.


Te dwie skale składają się z tych samych dźwięków.
To właśnie o takich dwóch skalach mówimy, że są skalami pokrewnymi.

Skala molowa A-moll składa się z takich samych dźwięków jak skala durowa C-dur, ale zbudowana jest od innego dźwięku - VI stopnia skali durowej.

Czterodźwięki w skali dur

W poprzedniej lekcji poznałeś akordy zbudowane z 3 dźwięków (akordy moll, dur, zmniejszony i zwiększony)
Często by wprowadzić bardziej zróżnicowany klimat utworu stosuje się akordy zbudowane z większej ilości składników.
Dzisiaj zajmiemy się budową czterodźwięków.
Dokładniej mówiąc będą to te "najbardziej właściwe" czterodźwięki. Pisząc "najbardziej właściwe" czterodźwięki mam na myśli takie, które w swej budowie wykorzystują tercjową budowę akordów.

Jak buduje się takie akordy?
Najczęściej mamy do czynienia z akordami molowymi lub durowymi.
W takim wypadku dokładamy do już istniejącego akordu kolejna tercję.

Zbudujmy teraz czterodźwięki w oparciu o skale o jakich dzisiaj mówimy - C-dur i a-moll.

Czterodźwięki - Akordy septymowe

Myślę, że po przestudiowaniu teorii z poprzedniej lekcji już wiesz dużo. Powiem więc, że do trójdźwięku zbudowanego na skali C-dur dokładamy kolejny składnik.
Ostatni składnik w akordzie C-dur, to dźwięk G. Pomijamy więc dźwięk A i bierzemy do akordu dźwięk H.
Pomiędzy dźwiękiem G i H mamy odległość czterech półtonów, a więc kolejną tercję. Jest to tercja wielka.



Teraz trzeba jakoś nazwać taki czterodźwięk.
Policzmy więc, którym składnikiem skali jest dołożony dźwięk H. Nazwy akordów bierze się właśnie z tego liczenia. Ważne jedynie by wiedzieć jak to interpretować (co grać?)

Policzmy od C do H:

C-1, D-2, E-3, F-4, G-5, A-6, H-7
Jak widzisz H jest siódmym składnik skali - czyli licząc odległość pomiędzy pierwszym dźwiękiem skali czyli C i tym dołożonym dźwiękiem H mamy odległość siedmiu dźwięków. Nosi od nazwę: septyma.
Dlatego taki czterodźwięk nazywamy akordem septymowym

Zanim jednak powiem Ci jak dokładnie go oznaczyć symbolem, przejdźmy na chwilę do analizy czterodźwięku opartego na kolejnym dźwięku skali C-dur, czyli D.
Trójdźwięk, to dźwięki D F A i jak sądzę potrafisz już stwierdzić, że jest to trójdźwięk molowy.
Dołączmy teraz kolejną tercję licząc od ostatniego dźwięku, czyli od A.



Jak widzisz z powyższego diagramu, jest to dźwięk C.
Podobnie jak wcześniej dla akordu C-dur, tak i teraz policzmy odległość dźwięków. Od podstawowego (pierwszego) dźwięku akordu d-moll - D do dołożonego właśnie dźwięku C jest znowu siedem dźwięków.

Teraz przyjrzyjmy się dokładnie tym dwóm septymom (z akordu C-dur i d-moll)
Policz półtony w obydwu przypadkach.
Zauważ, że w C-dur od C do H jest 11 półtonów, a w d-moll od D do C jest 10 półtonów.
Jedno i drugie jest septymą, ale podobnie jak w przypadku tercji istnieje 2 typy tego interwału.
Septyma mała - to odległość 10 półtonów.
Septyma wielka - to odległość 11 półtonów.

Z tą wiedza możemy przejść do wprowadzenia symboli.

Akord septymowy (z septymą małą) oznacza się jako: X7
Akord majorowy septymowy (z septymą wielką) oznacza się jako: X7+, Xmaj7, Xdur7 lub X <!--[if !ppt]--> <!--[endif]-->∆
(gdzie X oznacza oczywiście nazwę akordu np. C)
I tu bardzo duża UWAGA!
Zobacz, że np. G7, to będzie akord z septymą małą (czyli tutaj dźwiękiem F),
a Gdur7 lub częściej po angielsku Gmaj7, to akord z septyma wielką (czyli tutaj dźwiękiem Fis)
Ta "durowość" wpisywana jest właśnie po to, by podkreślić, że septyma jest "wyciągnięta" ze skali durowej.


Czterodźwięki w skali dur

Teraz zobacz podsumowanie w tabeli akordów w tonacji C-dur


Trzy uwagi do powyższej tabeli.
Uwaga pierwsza:
w nawiasach podałem dodatkowo inne skróty niż do tej pory używałem


Uwaga druga:
Jeśli patrząc na tę tabelę uważasz, że czegoś nie rozumiesz... że nie ogarniasz tego, to...
...kurde!!! Znaczy, że kiepsko wytłumaczyłem. Nie jest dobrze. Bardzo się stałem :-(
...no a może nie starałeś się zrozumieć???
Zapewniam Cię, to wszystko jest bardzo logiczne...
Napisz mi koniecznie co wydaje Ci się nie do końca jasne w opisie. Wyjaśnię to inaczej i poprawię to również dla kolejnych czytających.

Uwaga trzecia:
W nazywaniu trójdźwięku zbudowanego na 7 stopniu użyłem nazwy "akord zmniejszony".
Jednak nazywając już czterodźwięk użyłem nazwy h7/5-, czyli należy to przeczytać h moll z septymą małą i ze zmniejszoną kwintą.
Wydaje się, że moglibyśmy użyć nazwy hzm7. Jednak nie można, bo byłoby to niejednoznaczne.
Dlaczego niejednoznaczne?
Przypomnę Ci po raz kolejny nadrzędną zasadę przy nazywaniu akordów.
"Logikę akordów określamy tak, jakby zawsze zbudowane były z tercji"
A skoro tak, to zobacz.
Nasz akord hzm składa się z dźwięków H D F.
Teraz pewne przyzwyczajenie u muzyka czytającego nazwę akordu "zmn" mogłoby mu zasugerować, że skoro zmniejszony, to zbudowany z tercji małych.
No tak, ale kolejna tercja mała od ostatniego dźwięku, to byłby dźwięk Gis, tercja wielka, to dźwięk A.
My wzięliśmy dźwięk A, bo ten jest w skali C-dur. Dlatego właśnie nie stosuje się nazwy hzm7, tylko h7/5-.
Często spotykana i w praktyce również stosowana nazwa dla tego akordu, to "półzmniejszony". Oznaczany symbolem <!--[if !ppt]--> <!--[endif]--> hØ.

Generalnie chodzi o to, by muzyk widzący symbol akordu miał jasność o co chodziło twórcy muzyki lub aranżacji.

Już się domyślam, że zrodziło Ci się pytanie: "Czy gra się akord będący czterodźwiękiem zbudowany z samych tercji małych?"
- A owszem!!! I to bardzo często (oczywiście nie tak często jak moll czy dur)
Dlatego ten akord ma swoją specjalną nazwę: akord zerowy

 

Akord "zerowy"

W zasadzie z powyżej przedstawionego przeze mnie opisu wiesz już jak taki akord jest zbudowany.  Zbudowany jest z czterech dźwięków oddalonych od siebie o kolejne tercje małe.
Dla akordu opartego o dźwięk H będą to dźwięki H D F Gis.
Gdy sam dla siebie będziesz chciał nazwać jakoś dźwięk Gis w tym akordzie, to wyliczysz sobie z pewnością, że jest to seksta (Gis jest oddalona o sześć dźwięków od H). Logicznie należy ją jednak traktować ją jak septymę - nosi wtedy rzadko używaną nazwę septymy zmniejszonej.
Ja chcę Ci zwrócić uwagę na pewną CUDOWNĄ właściwość akordu zerowego.
Popatrz na diagram (akord h0 zbudowany na II stopniu skali a-moll harmonicznej):


Okazuje się, że gdyby chcieć dołożyć jeszcze jedną tercję małą do tego akordu, to ponownie trafiamy  dokładnie w pierwszy dźwięk akordu...
...czyli zamyka nam się koło :)
Teraz spójrzmy na to inaczej. A gdybym budował czterodźwięk od dźwięku D, który był w h0 drugim składnikiem, to będę miał dźwięki:

D F GiS H.
Przecież to te same dźwięki!!!
Super, bo tak rzeczywiście jest.

 

Dobra rada!

h0 = d0 = f0 = gis0
Każdy składnik akordu zerowego może być jego nazwą

Zapamiętaj tę właściwość - to wiele ułatwia.



Czterodźwięki w skali moll

Sporo Ci wyjaśniłem bazując na skali dur, więc dla skali moll podam Ci jedynie tabele pokazujące to, co wynika z dźwięków.
Zauważ jedynie, że dla skali moll mamy dwie tabele, bo i mówiliśmy do tej pory o dwóch skalach molowych: naturalnej i harmonicznej.
Molowa naturalna składa się z dokładnie z tych samych dźwięków. Dlatego wszystkie akordy będę takie same. Tabela jest więc formalnością :)






Z analizy akordów dla pokrewnych skal C-dur i amoll widać, że jeżeli utwór nie jest jednoznacznie w tonacji molowej lub durowej, (czyli będzie grany w tonacjach pokrewnych), to i tak wiemy jakich akordów możemy się spodziewać np. C będzie zawsze durowe, a A zawsze molowe.

Generalnie tworząc opracowanie najbardziej powinniśmy uważać z dwoma akordami - E i H.
Z E jest prosto, bo jest on molowy (e-moll), gdy jesteśmy w durowej części melodii (bliżej skali C-dur) a jest on durowy (E-dur), gdy jesteśmy w molowej części melodii (bliżej skali a-moll)
 
Z H już jest trochę więcej możliwości.

Z teorii wiemy, że może być zmniejszony (h0), lub półzmniejszony (hØ) .

<!--[endif]-->

W praktyce jest trochę inaczej. I często jest on po prostu albo molowy albo durowy w większości gatunków muzycznych. Spodziewaj się, że spotkasz go w wersjach "zmniejszony" lub "półzmniejszony" w jazz'ie i klimatycznych utworach pop'owych, R&B itp.

--------------------------------------------------

Właśnie skończyłeś czytać trzecią lekcję o teorii.

Dużo tego???

Zapewniam Cię - wiesz już naprawdę bardzo dużo!

Jeszcze jedna lekcja teoretyczna i przerwiemy trochę wprowadzanie wiedzy.

W następnej lekcji opowiem Ci jeszcze o ciekawie brzmiących i coraz częściej stosowanych  tzw. akordach suspendowych (Xsus2 i Xsus4) oraz o akordzie sekstowym (X6) (silnie związanym z dziś poruszonym pojęciem skal pokrewnych)

Piątą lekcję poświęcimy na ćwiczenie zdobytej wiedzy.

Wiem, że będzie to dla Ciebie okazja do tego, by jeszcze raz przeczytać fragmenty wcześniejszych lekcji teoretycznych i zobaczyć jak wiele dobrego możesz wyciągnąć dla siebie z tej teorii.

Zapewniam Cię, że z tą wiedzą i z doświadczeniem, które sam sobie wyrobisz nie będziesz zadawał dziwnych pytań w internecie typu: Czy ktoś może mi podesłać opracowane akordy do "wlazł kotek na płotek"? :))


Uwaga nad uwagami ;)
Pamiętaj, że to tylko teoria... działa bardzo często - powiedzmy w 90% przypadków. ...no ale nie zawsze. Więc śmiało eksperymentuj.
W którychś z kolejnych lekcji pokażę Ci, że np. akord f w tonacji C-dur może być czasem molowy (czyli jednak f-moll nie F-dur), septyma dla toniki jest czasem mała (czyli jednak C7 nie C7+). Wyjaśnię Ci też dlaczego w przykładzie do pierwszej lekcji w tonacji a-moll pojawia się akord A7

Gdyby traktowali zbyt dosłownie teorię wielcy tego świata, to nie powstałyby takie standardy jak wspominany już przeze mnie "The House Of The Rising Sun" The Animals lub najczęściej coverovany kawałek wszech czasów "Yesterday" zespołu The Beatles.

Struny

Jeszcze jedna rzecz nie związana ani z teorią, ani praktyką.

Wiele osób pyta mnie o sprzęt. Ten, czy tamten? Tańszy, czy droższy?

Odpowiadam zazwyczaj, że to sprawa indywidualna...

...ale z drugiej strony myślę sobie... skąd osoba zaczynająca grać ma wiedzieć co brać pod uwagę :)

Po każdej lekcji napiszę co nieco o sprzęcie.

Zacznę od strun do gitary klasycznej.

Dla mnie ważne jest, by struny basowe były trwałe, nie strzępiły się i nie śniedziały, a struny wiolinowe nie rozstrajały się przy silnym naciąganiu jakim poddawane są szczególnie w niektórych technikach gry solowej.

Po różnych doświadczeniach ja od kilku lat używam znanych i naprawdę dobrych strun firmy D'Addario.

Posrebrzanie strun basowych w tym komplecie nie ściera się jak w innych jakich używałem, a co za tym idzie długo zachowują nie tylko brzmienie, ale i wygląd.

Wysoka jakość za rozsądną cenę - D'Addario: http://implebot.pl/link/A37720/1/3699635/083d96




Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Gitara lekcje pl Lekcja 2 (teoria) tercjowa budowa akordów (darmowy kurs gry na gitarze on line)
Gitara lekcje pl Lekcja 3 Modyfikacja bicia na 3 4 (darmowy kurs gry na gitarze on line)
Zagraj jeszcze ciekawiej! Gitara lekcje pl Lekcja 4 (teoria) akordy sus, add, omit(kurs on line)
Gitara lekcje
Scorpions zagraj jak oni! Gitara lekcje pl Lekcja 4 pasaż 4 4 rock, pop, ballada (darmowy kurs)
Dziś Ty tu rządzisz Gitara lekcje pl Lekcja 5 teoria Modyfikacja harmonii (kurs gitarowy)
Gitara lekcje pl Lekcja 2 Bicie na 3 4 (darmowy kurs gry na gitarze on line)
Gitara lekcje pl Lekcja 1 Bicie na 44 (darmowy kurs gry na gitarze on line)
Metallica; Chodź, przytul, przebacz! Gitara lekcje pl Lekcja 5 pasaż 6 8 (darmowy kurs)
Dżem palcami czy kostką Gitara lekcje pl Lekcja 9 modyfikacja bicia na 4 4 (darmowy kurs)
Gitara lekcje pl Lekcja 1 (teoria) triada harmoniczna (darmowy kurs gry na gitarze on line)
Cohen, Bregović, Kayah Gitara lekcje pl Lekcja 6 rytm 2 4 na gitarze (darmowy kurs)
Gitara lekcje pl Lekcja 3 (teoria) akordy septymowe (darmowy kurs gry na gitarze on line)
Matematyka 2 Lekcje powtórzeniowe w gimnazjum
Lekcja 5 Czas Past Simple, lekcje
Lekcja 27 Third Conditional, lekcje
18. Energia potencjalna, Fizyka - Lekcje
Pomysl na lekcje poruszanie sie Nieznany
PL lekcje net4 Wavin

więcej podobnych podstron