Rachunkowość jest to system odzwierciedlania w mierniku pieniężnym sytuacji majątkowej i finansowej jednostek gospodarczych oraz kompletnego ujmowania zachodzących w nich zjawisk i procesów gospodarczych, w uporządkowany sposób za pomocą specyficznych metod, form, rozwiązań organizacyjnych i technicznych. Podstawową funkcją jest funkcja informacyjna. Funkcje szczegółowe: f. sprawozdawcza, f.dowodowa, f.optymalizacji, f.kontrolna, f.analityczna. Informacje ekonomiczne – pod których pojęciem rozumie się treść obrazującą zjawiska gospodarcze lub wpływającą na nie, która po przejściu przez kolejne etapy procesu informacyjnego zostaje przedstawiona w takiej postaci, aby po przekazaniu odbiorcy była przydatna w podejmowaniu decyzji.Na jej treść składają się zarówno wiadomości identyfikujące (tekstowe), jak i kwantyfikujące (liczbowe) charakteryzujące zjawiska i zdarzenia gospodarcze. Proces informacyjny etapy: 1.gromadzenie danych (obserwacja, pomiar i wycena, dokumentacja)2.przetworzenie danych(ewidencja, rozliczenie, kalkulacja, weryfikacja zapisów) 3.prezentacja uzyskanych wyników (sprawozdawczość, analiza, planowanie) Rachunkowość części: 1.Księgowości, 2.Taksacji, 3.Rachunku kosztów, 4.Sprawozdawczości finansowej Rachunkowość, jako system charakteryzują następujące cechy: 1.wyrażanie wszystkich operacji gospodarczych w mierniku pieniężnym, 2.dokonywanie zapisów księgowych wyłącznie na podstawie dokumentów źródłowych, 3.stosowanie do zapisów bieżących specyficznych urządzeń księgowych (kont), 4.stosowanie zasady podwójnego zapisu – „Każda operacja gospodarcza jest księgowana w kwocie na jaką opiewa na przeciwnych stronach co najmniej dwóch różnych kont”, 5.zachowanie ciągłości ewidencji księgowej, 6.wzmocnienie kontroli wewnętrznej . Normami prawnymi regulującymi prowadzenie rachunkowości są obecnie: 1.Ustawa z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości z późniejszymi zmianami (j.t. Dz. U. z 2003 r. nr 139, poz. 1324), 2.Ustawa z dnia 13 października 1994 roku o biegłych rewidentach i ich samorządzie (Dz. U. nr 121 poz. 592). Aktywa - kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Składniki majątkowe 2 grupy: 1.aktywa trwałe, o okresie zaangażowania w działalności gospodarczej ponad 12 miesięcy, 2.aktywa obrotowe, pozostające w ciągłym obrocie, o krótszym niż rok okresie dyspozycyjności w stosunku do jednostki gospodarczej. Aktywami trwałymi są te aktywa, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok. Są to składniki majątku o znacznym stopniu unieruchomienia, które wymagają długiego okresu finansowania,są to: wartości niematerialne i prawne, rzeczowe aktywa trwałe, należności i inwestycje długoterminowe, rozliczenia miedzyokresowe długotrwałe.Rzeczowymi aktywami trwałymi są: środki trwałe,środki trwałe w budowie, zaliczki na środki trwałe w budowie. Do środków trwałych zalicza się rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.W szczególności zalicza się do nich: 1.nieruchomości,2. maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,3.ulepszenia w obcych środkach trwałych,4.inwentarz żywy. Pojęcie środków trwałych w budowie obejmuje zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego. Zakończenie tych czynności powoduje zaliczenie składnika majątku do środków trwałych . Składniki majątku, które będą w posiadaniu jednostki przez okres dłuższy niż rok, a które nabyte zostały w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu ich wartości, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, nazywamy inwestycjami długoterminowymi. Aktywa obrotowe stanowią tę część aktywów jednostki, które są przeznaczone do zbycia lub zużycia (aktywa rzeczowe) lub są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia (aktywa finansowe i należności) w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Do tej grupy aktywów zaliczane są również aktywa obrotowe przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu właściwego dla danej działalności, normalnego cyklu operacyjnego, nawet jeżeli trwa on dłużej niż 1 rok. Środki obrotowe to: zapasy, należności i inwestycje krótkoterminowe, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Należności długoterminowe to należne jednostce gospodarczej sumy pieniężne. Dotyczą one sprzedaży, za którą zapłata nastąpi po okresie dłuższym niż jeden rok. Należności krótkoterminowe należne jednostce gospodarczej sumy pieniężne, które dotyczą sprzedaży, za którą zapłata nastąpi w ciągu 12 miesięcy .Materiałami (surowcami) są rzeczowe składniki majątku, które w procesie produkcji lub przy świadczeniu usług stają się główną substancją gotowego wyrobu.Zalicza się tu również materiały stanowiące część składową (montażową) wyrobu lub ściśle z wyrobem złączone (np. opakowania – puszki, butelki) oraz opakowania wysyłkowe wielokrotnego użytku (np. transportery, palety), jeżeli opakowania te nie są środkami trwałymi, a także, nie będące materiałami podstawowymi, które są zużywane w związku z działalnością gospodarczą i bezpośrednio oddają wyrobowi swoje właściwości (np. farby). Do pozycji tej zalicza się również materiały będące źródłem energii (np. paliwa) oraz służące ogólnym celom działalności gospodarczej. Produkcją nie zakończoną jest produkcja w toku oraz półwyroby (półfabrykaty), to jest niegotowe jeszcze produkty własnej produkcji, a także wykonywane roboty, usługi przed ich ukończeniem. Wyrobami gotowymi są wyroby własnej produkcji, których proces przerobu został całkowicie zakończony, wykonane usługi, prace naukowo-badawcze, prace projektowe, geodezyjno-kartograficzne, zakończone roboty, w tym także roboty budowlane. Towarami są wytworzone przez inne podmioty wyroby gotowe, nabywane w celu przeznaczenia do dalszej odsprzedaży w niezmienionej postaci. Aktywa finansowe, a więc aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki, także wynikające z kontraktów prawa do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawa do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach, które pozostają w posiadaniu jednostki w okresie krótszym niż 12 miesięcy od dnia kończącego rok obrachunkowy zaliczamy do inwestycji krótkoterminowych. Źródła pochodzenia majątku :źródłem finansowania środków gospodarczych jakimi dysponuje jednostka gospodarcza są kapitały. Wynikająca z istoty przedsiębiorstwa odrębność ekonomiczna wyraża się wyłącznym dysponowaniem przez właścicieli określonymi zasobami majątkowymi i finansowymi. Stąd też kapitały informują o zaangażowaniu środków pieniężnych i rzeczowych w składników majątku, a jednocześnie stanowią prawo własności dla tego majątku.Kapitał (fundusz) własny jest tworzony przez jednostki gospodarcze zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa na cały okres ich funkcjonowania.Kapitału (funduszu) własnego nie należy jednak identyfikować z określonymi składnikami majątkowymi. Jest to pojęcie abstrakcyjne, które oznacza równowartość, nie oznaczonego pod względem składu rzeczowego, majątku jednostki gospodarczej. Wynika stąd, że każdy kapitał (fundusz) powinien mieć pokrycie w składnikach majątkowych, ale nie można utożsamiać go z żadnym z tych składników. W skład kapitału (funduszu) własnego wchodzą: 1.Kapitał (fundusz) powierzony jest to kapitał wnoszony przez właściciela, który tym sposobem nabywa prawo do uczestniczenia w podziale zysku oraz do zwrotu kapitału w przypadku likwidacji podmiotu. Stosowane dla niego nazwy są zróżnicowane ze względu na formy własności i formy prawne jednostek gospodarczych.2.Kapitał (fundusz) zapasowy – tworzony ustawowo lub na podstawie zapisów w umowie (statucie),3.Kapitał (fundusz) rezerwowy – w spółkach akcyjnych jest on również tworzony obligatoryjnie. Wartość kapitału (funduszu) własnego może podlegać zmianom związanym z rozwojem lub ograniczeniem działalności. Głównym źródłem wzrostu jego wartości jest akumulacja kapitału wynikająca z kapitalizacji części lub całości zysku netto. Podwyższanie kapitału własnego ma na celu: 1.rozszerzenie działalności lub modernizację produkcji, 2.zmianę struktury kapitału dla zwiększenia płynności finansowej lub zmniejszenia obciążeń odsetkowych, 3.wzrost wiarygodności i możliwości gwarancyjnych jednostki w przypadku ubiegania się o kapitał obcy, itp. Źródłem pochodzenia wszystkich środków gospodarczych, które nie znajdują pokrycia w kapitałach (funduszach) własnych są kapitały obce. Są to kapitały będące własnością wierzycieli, którzy oddają je do dyspozycji podmioty, na ściśle określony czas, w zamian za odsetki Kapitały obce występują najczęściej w postaci zobowiązań, rozumianych jako obowiązek do wykonania świadczenia pieniężnego o wiarygodnie ustalonej wartości. Zobowiązaniami długoterminowymi nazywamy takie, których termin spłaty przypada po upływie 12 miesięcy od dnia bilansowego. Należą do nich: 1długoterminowe obligacje i inne papiery wartościowe, 2długoterminowe pożyczki i kredyty bankowe, 3pozostałe zobowiązania długoterminowe. Do zobowiązań krótkoterminowych, o terminie spłaty krótszym niż rok, zalicza się: 1zobowiązania z tytułu zaciągniętych pożyczek, kredytów i emisji dłużnych papierów wartościowych; 2zobowiązania z tytułu dostaw i usług (jako wynik zapłaty z opóźnieniem – kredyt kupiecki); 3zobowiązania z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń; 4zobowiązania z tytułu wynagrodzeń; 5pozostałe zobowiązania krótkoterminowe. Fundusze specjalne powstają w wyniku zaliczenia ich równowartości do kosztów działalności lub zysku z przeznaczeniem na określone cele, np. fundusz załogi tworzony na wypłaty premii i nagród, zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, który przeznaczany jest na finansowanie usług i świadczeń socjalnych. Szczególnym rodzajem zobowiązania jest rezerwa na przyszłe zobowiązania. Tworzy się ją, mimo braku dokładnej informacji o kwocie, liczbie osób, wobec których zobowiązanie zaistnieje i terminie jego wymagalności, w szczególności na straty z transakcji gospodarczych w toku oraz dla pokrycia zobowiązań spowodowanych restrukturyzacją. Ustawa o rachunkowości wprowadza również rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego, rezerwę z tytułu świadczeń emerytalnych oraz pozostałe rezerwy. Bilans jest wartościowym zestawieniem zasobów rzeczowych w postaci składników majątku oraz zasobów finansowych określających źródła finansowania tych składników. Stanowi on (wraz z rachunkiem zysków i strat oraz informacją dodatkową) jeden ze elementów składanego przez jednostki gospodarcze sprawozdania finansowego, które sporządza się na dzień określony w art. 12 ust. 2 ustawy o rachunkowości. W ujęciu bilansowym składniki majątku określane są mianem aktywów, a źródła finansowania pasywów.Ponieważ kapitały (fundusze) stanowią równowartość posiadanych przez jednostkę środków gospodarczych ….. „równowaga bilansowa” Przychody są to należne jednostce lub wpłacone na jej rzecz środki pieniężne lub ich odpowiedniki za wykonane przez jednostkę w toku jej działalności świadczenia, jak np. sprzedaż wyrobów lub towarów. Przychody powodują wzrost aktywów lub spadek zobowiązań, a w efekcie zwiększają wynik finansowy z działalności. Koszty są to wyrażone w pieniądzu zużyte w pewnym okresie w toku działalności gospodarczej rzeczowe składniki majątku (środki trwałe, materiały), usługi obce oraz włożoną pracę ludzką, pod warunkiem, że zaangażowane składniki przynoszą efekty w postaci wytworzonych wyrobów lub świadczonych usług. Do kosztów należą też pozycje niezwiązane ze zużyciem zasobów, lecz traktowane jak koszty na mocy obowiązujących przepisów prawa (np. podatki obciążające koszty, ubezpieczenia majątku, ubezpieczenia społeczne), które określane są mianem “nakładów czysto pieniężnych”. Zużycie czynników produkcji może dotyczyć: 1.kosztów wytworzenie produktów (koszty tworzące wartość – ściśle związane z procesem technologicznym) 2.koszty bieżącej działalności (nie tworzą wartości – nie związane z procesem technologicznym, np. związane z utrzymaniem jednostki, czy sprzedażą wyrobów (załadunek, transport, reklama) Koszty produktów, jako tworzące wartość będą wykazywane po stronie aktywów bilansu w pozycjach: “wyroby gotowe” i “produkcja niezakończona”. Koszty działalności będą natomiast pozycjami wpływającymi na wynik – koszty wynikowe. Konto podstawowe urządzenie księgowe o specyficznej budowie i ściśle określonych zasadach funkcjonowania. Służy rejestracji w wyrażeniu wartościowym, a niekiedy ilościowym, stanu początkowego, zmian zachodzących na skutek operacji gospodarczych oraz stanu końcowego.Elementy konta: nazwa kontra i strony konta. Uproszczony schemat konta księgowego. Wn(Dt)___nazwakonta___Ma(Ct)

Zapisy księgowe
Po str Wn	Po str Ma
-obciążenie konta -zapisanie w ciężar konta -księgowanie po str Wn(Dt) -debetowanie konta	-uznanie konta -zapisanie w dobro konta -księgowanie po str Ma(Ct) -kredytowanie konta

Udokumentowane i podlegające ewidencji księgowej zdarzenia gospodarcze określa się mianem operacji gospodarczych(bilansowe, wynikowe). Każda operacja bilansowa wywiera wpływ na co najmniej dwa składniki bilansu, które ulegają zmianie o kwotę operacji. Nie może to jednak spowodować zachwiania równowagi bilansowej (∑A = ∑B) 4 typy operacji gospodarczych:
I typ – zmiany zachodzą wyłącznie w aktywach
II typ – zmiany dotyczą tylko składników pasywów
III typ – zamiany powodują zwiększenie zarówno jakiegoś składnika aktywów, jak i pasywów o kwotę operacji,
IV typ – zamiany powodują zmniejszenie zarówno jakiegoś składnika aktywów, jak i pasywów o kwotę operacji.
Zdarzeniem gospodarczym określa się natomiast zmiany zachodzące jednostce gospodarczej (w tym dotyczące środków gospodarczych lub źródeł ich pochodzenia) wskutek prowadzonej działalności gospodarczej. Otwarcie kont:
1. zatytułowanie konta (podaniu jaki rodzaj aktywów, pasywów, przychodów lub kosztów) będzie na nim ujmowany,2. oznaczenie przedmiotu ewidencji na koncie symbolem wynikającym z zakładowego planu kont,3.wpisanie stanu początkowego z bilansu (tzw. bilans otwarcia), lub na wpisaniu pierwszej operacji gospodarczej. Księgowanie operacji gospodarczych nie może powodować naruszenia równowagi bilansowej.

W związku z tym w ewidencji księgowej stosuje się zasadę podwójnego zapisu, zgodnie z którą każda operacja gospodarcza musi być ujęta:
1. na co najmniej dwóch kontach
2. po dwóch przeciwnych stronach
3. w identycznej wysokości FUNKCJONOWANIE KONT AKTYWNYCH Saldo debetowe jest przenoszone na stronę Dt bilansu i stanowi bilans zamknięcia.

Wn(Dt) Konto aktywne Ma(Ct)
Sp. Saldo początkowe(debetowe) (+)Zwiększenia (obroty debetowe)	(-) Zmniejszenia(obroty kredytowe)
Obroty debetowe łącznie z Sp	Obroty kredytowe Saldo końcowe (debetowe)
Obroty konta	Obroty konta

FUNKCJONOWANIE KONT PASYWNYCH Saldo kredytowe jest przenoszone na stronę Ct bilansu i stanowi bilans zamknięcia

Wn(Dt) Konto pasywne Ma(Ct)
( - ) Zmniejszenia (obroty debetowe)	Saldo początkowe (kredytowe) (+) Zwiększenia (obroty kredytowe)
Obroty debetowe Saldo końcowe (kredytowe)	Obroty kredytowe łącznie z Sp
Obroty konta	Obroty konta

Wn(Dt ) Kon aktyw-pasyw Ma(Ct)
Saldo początkowe (debetowe) (+) Obroty debetowe zwiększające (aktywne)	Saldo początkowe (kredytowe) ( - ) Obroty kredytowe zmniejszające (aktywne)
( - ) Obroty debetowe zmniejszające (pasywne)	(+) Obroty kredytowe (pasywne)
Obroty debetowe z Sp Saldo końcowe (kredytowe)	Obroty kredytowe z Sp Saldo końcowe debetowe
Obroty konta	Obroty konta

FUNKCJONOWANIE KONT WYNIKOWYCH

Oprócz kont bilansowych, których zadaniem jest ustalenie na dany moment stanu (pozostałości) określonego składnika majątkowego lub źródła jego finansowania (ich salda końcowe są wykazywane w bilansie) – jednostki posługują się kontami niebilansowymi. Zadaniem kont niebilansowych jest wskazanie, jak przebiega w danym okresie działalność i jakie dała ona wyniki finansowe. W związku z tym, że przebieg działalności jest rejestrowany i kontrolowany w określonych przedziałach czasowych – konta służące rejestracji przychodów i kosztów działalności nie wykazują sald początkowych i końcowych, lecz wyłącznie dane, dotyczące przebiegu określonego rodzaju działalności w ciągu okresu sprawozdawczego. Konta te otwiera się z początkiem okresu sprawozdawczego i zamyka z końcem. Rezultatem porównania kosztów i przychodów jest wynik finansowy. Wszelkie operacje gospodarcze związane z kategoriami: kosztów/strat nadzwyczajnych, przychodów/zysków nadzwyczajnych i wyniku finansowego noszą nazwę operacji wynikowych, a konta służące do ich ewidencji noszą nazwę kont wynikowych.

Księgowania operacji wynikowych podlegają zasadzie podwójnego zapisu. Zasady zapisów na kontach wynikowych:1. Otwarcie kont wynikowych,2. Bieżące operacje wynikowe zwiększają obroty kont kosztów i strat nadzwyczajnych po stronie Wn (jak konta aktywne), a kont przychodów i zysków nadzwyczajnych po stronie Ma (jak konta pasywne),3. Okresowo przenosi się obroty kont kosztów i przychodów na konto “Wynik finansowy”, co pozwala ustalić wynik finansowy i jednocześnie stanowi zamknięcie kont wynikowych. FUNKCJONOWANIE KONT WYNIKOWYCH

Wn Przychody/zyski nadzw. Ma
Pomniejszenie przychodów/zysków nadzwyczajnych Okresowe przeniesienie przychodów/ zysków nadzwyczajnych	Powstanie przychodów/zysków nadzwyczajnych

Wn Wynik finansowy Ma
Okresowe przeniesienie kosztów/strat nadzwyczajnych	Okresowe przeniesienie przychodów/zysków nadzwyczajnych
Zysk ostateczny	Strata ostateczna

DZIELENIE I ŁĄCZENIE KONT Liczba kont służących do księgowego ujęcia operacji gospodarczych nie może być stała, co wynika z faktu, że w niektórych przypadkach ewidencja danego składnika aktywów, pasywów lub przychodów, czy kosztów nie zapewnia dostatecznie szczegółowych informacji o stanie i zmianach zachodzących w rejestrowanych wielkościach. Zasady działania konta połączonego:1.obrót strony debet konta połączonego powinien być równy sumie obrotów debet kont łączonych, natomiast obrót strony kredyt – sumie obrotów stron kredyt tych kont, 2.saldo konta połączonego powinno być równe sumie sald kont łączonych i powinno mieć taki sam charakter (Dt lub Ct). W zależności od zakresu informacji jakie chce się uzyskać dzięki podziałowi, konta można podzielić poziomo lub pionowo. Podzielność pionowa polega na wyodrębnieniu z treści konta określonych zagadnień należących do zakresu tematycznego konta, lecz wymagających osobnej prezentacji. Podzielność pionowa może się też łączyć z wydzieleniem grupy określonych operacji w związku ze zmianą szczegółowości konta. Podzielność pozioma polega na wyodrębnieniu szczegółowych elementów wchodzących w skład danego konta, przy czym zakres tematyczny operacji gospodarczych wpływających na dany czynnik lub zjawisko pozostaje bez zmian. W tym przypadku podział dotyczy struktury konta. Zasada podzielności poziomej znalazła zastosowanie w odniesieniu do klasyfikacji kont z zależności od stopnia ich szczegółowości oraz sposobu dokonywania zapisówWyróżnia się zatem:1. konta syntetyczne,2. konta analityczne. Konta syntetyczne są urządzeniami służącymi do księgowej ewidencji operacji gospodarczych w sposób zapewniający zbilansowanie danych liczbowych ujętych na wszystkich kontach syntetycznych prowadzonych w danej jednostce.Do zapisów na kontach syntetycznych stosuje się zasadę podwójnego zapisu. W celu lepszego poznania zagadnień ujmowanych na kontach syntetycznych, dokonuje się ich podziału (w drodze podziału poziomego), wyodrębniając przyporządkowane im zbiory kont analitycznych.Konta te służą do uszczegółowienia zapisów kont syntetycznych. Konta analityczne funkcjonują na zasadzie pojedynczego zapisu, który jest powtórzeniem księgowania na koncie syntetycznym, po tej samej stronie, ale bez korespondencji z innymi kontami.Kwota operacji na koncie syntetycznym zostaje rozdzielona na między konta analityczne odpowiednio do ich zaangażowania w danej operacji.

Pełny cykl rachunkowości w jednostce gospodarczej obejmuje wystawianie dowodów księgowych, prowadzenie ksiąg rachunkowych, uzgadnianie danych ewidencyjnych ze stanami rzeczywistymi w drodze inwentaryzacji oraz sporządzanie sprawozdań zawierających opracowane informacje. Dla określenia faktycznego stanu poszczególnych składników aktywów i pasywów jednostki gospodarczej, weryfikacji stanów księgowych oraz, w razie wystąpienia niezgodności, dla urealnienia zapisów księgowych przeprowadza się co pewien czas inwentaryzację. Celem inwentaryzacji jest stworzenie podstaw do uzgodnienia stanów wykazywanych w księgach handlowych ze stanami rzeczywistymi.
Inwentaryzacja obejmuje ogół czynności, zmierzających do określenia faktycznego stanu poszczególnych składników aktywów i pasywów jednostki gospodarczej. Na tej podstawie dokonuje się weryfikacji stanów księgowych, doprowadzając, w razie wystąpienia rozbieżności, do ich zgodności z rzeczywistością.
Jest to jeden z warunków prawidłowości ksiąg rachunkowych. Ustawa o rachunkowości łączy sposób przeprowadzenia inwentaryzacji ze specyfiką objętych nią składników. Zasadniczą rolę odgrywają tu:
1. spis z natury,
2. uzgodnienie sald,
3. porównanie danych z ksiąg z dokumentacją. Dokumentacja księgowa jest zbiorem dokumentów (dowodów), w których znajduje się pisemne odzwierciedlenie faktu wystąpienia operacji gospodarczych (ich powstanie, przebieg lub skutek) oraz zawierających dyspozycję przeprowadzenia zapisów księgowych niewyrażających bezpośrednio operacji gospodarczych. W księgach rachunkowych można dokonać zapisu tylko wtedy, gdy jednostka posiada bezsporny, pisemny dowód zaistnienia operacji gospodarczej (zasada udokumentowania). Każdy dokument księgowy powinien spełniać następujące funkcje:
1. dowodową,2. księgową,
3. informacyjną, 4. kontrolną. Podstawą zapisów operacji gospodarczych w księgach są:
1. dowody księgowe źródłowe:
a) zewnętrzne obce,
b) zewnętrzne własne,
c) wewnętrzne,
2. dokumenty księgowe sporządzane przez jednostkę jako dowody:
a) zbiorcze,
b) zastępcze,
c) korygujące,
d)rozliczeniowe. Dokumentacja księgowa musi odpowiadać wymogom określonym w Ustawie o rachunkowości, zgodnie z którą za prawidłowy uznaje się dokument (dowód księgowy), który: 1. stwierdza fakt dokonania operacji gospodarczej zgodnie z jej rzeczywistym przebiegiem, a jego treść jest kompletna i zrozumiała i nie zawiera błędów rachunkowych; poza ujętymi w ustawie wyjątkami, powinien też być on sporządzony w języku polskim i w walucie polskiej, 2. (art. 21 ust 1) Dowód księgowy powinien zawierać co najmniej:
1) określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego,
2) określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej,
3) opis operacji oraz jej wartość,
4) datę dokonania operacji oraz datę sporządzenia dowodu, 5) podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów,
6) stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez dekretację, wraz z podpisem osoby odpowiedzialnej za tą dekretację.
 Za wymagania związane z poprawnością sporządzenia uznaje się natomiast:
1) obowiązek wystawienia dowodu w sposób czytelny i trwały
2) w przypadku wystąpienia błędów niedopuszczalne jest wycieranie, zamazywanie lub dokonywanie przeróbek. Uwaga!
Nie wolno dokonywać poprawek w przypadku dowodów objętych zakazem na mocy odrębnych przepisów (np. dowody kasowe) oraz obcych zewnętrznych i własnych zewnętrznych. Ich poprawa może nastąpić tylko za pomocą noty korygującej. Każdy dowód księgowy przed zaksięgowaniem powinien być skontrolowany pod względem:
1. merytorycznym,2. formalnym,
3. Rachunkowym. Fakt dokonania kontroli dokumentu powinien być potwierdzony podpisem osób upoważnionych z podaniem daty kontroli.
Dokumenty nie poddane kontroli, względnie dokumenty, na których nie potwierdzono faktu przeprowadzenia kontroli, nie mogą być księgowane, gdyż nie ma pewności, co do ich kompletności, prawdziwości i poprawności. Dekretacja – stwierdzenie charakteru operacji i odpowiadającemu jej sposobu zaksięgowania na stronie Dt i Ct kont syntetycznych oraz określenie w jakim miesiącu powinno to nastąpić. POPRAWIANIE BŁĘDÓW KSIĘGOWYCH Błędy w dokumentach księgowych mogą polegać na błędach w treści dokumentów księgowych, błędach rachunkowych lub wyznaczeniu niewłaściwej korespondencji kont.
Błędne zapisy w urządzeniach księgowych polegają na zaksięgowaniu dokumentu na niewłaściwych stronach konta, zaksięgowaniu operacji gospodarczej w niewłaściwej sumie, opuszczeniu zapisu księgowego, dwukrotnym ujęciu w urządzeniach ewidencyjnych tej samej operacji gospodarczej, błędnym sumowaniu obrotów itp. Niezależnie od sposobu wykrycia błędów w urządzeniach księgowych nie mogą być wycierane, wyskrobywane, czy usuwane za pomocą innych środków. Mogą być one poprawione poprzez:
1. przekreślenie niewłaściwego zapisu z zachowaniem jego czytelności oraz dokonanie zapisu prawidłowego i złożenie podpisu przez osobę poprawiającą błąd oraz zamieszczenie daty dokonania sprostowania,
2. przeprowadzenie zapisu korygującego Zapisy korygujące są dokonywane za pomocą specjalnego zapisu księgowego zwanego stornem. Można go zastosować do następujących wypadków błędnego księgowania:
1. operację zaksięgowano na dwóch niewłaściwych kontach,
2. operację zaksięgowano na właściwych kontach lecz w niewłaściwej sumie,
3. operację zaksięgowano na jednym koncie właściwym i jednym niewłaściwym. Z punktu widzenia techniki dokonywania zapisów korygujących wyróżnia się:1. storno czarne,2. storno czerwone. ZASADY WYCENY W RACHUNKOWOŚCI W literaturze ekonomicznej spotyka się wiele koncepcji i metod wyceny. Najczęściej wymienia się cenę lub koszt:1.historyczny,2.odtworzen,3.realizacji,4. Bieżący. Zgodnie z ustawą o rachunkowości poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie (wytworzenie) ceny (koszty), z zachowaniem zasady ostrożności. Cena nabycia, o której mowa w ust. 1, to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów, a w szczególności przyjętego nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny — jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu. Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny. Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, części kosztów pośrednich zalicza się zmienne pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
Za normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych uznaje się przeciętną, zgodną z oczekiwaniami w typowych warunkach, wielkość produkcji za daną liczbę okresów lub sezonów, przy uwzględnieniu planowych remontów. Do kosztów wytworzenia nie zalicza się:
­ -kosztów ogólnego zarządu, czyli kosztów działalności jednostki jako całości,
- kosztów sprzedaży towarów, produktów i innych składników majątku, w tym kosztów utrzymania placówek handlowych
- pozostałych kosztów operacyjnych,
- kosztów finansowych,
- nieuzasadnionych części kosztów pośrednich produkcji, np. kosztów stałych nie wykorzystanej zdolności produkcyjnej, kosztów strat materiałów, braków produkcyjnych. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie kosztu wytworzenia produktu, jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży netto takiego samego lub podobnego produktu, pomniejszonej o przeciętnie osiągany przy sprzedaży produktów zysk brutto ze sprzedaży, a w przypadku produktu w toku — także z uwzględnieniem stopnia jego przetworzenia. Za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami. Wartość godziwą instrumentów finansowych znajdujących się w obrocie na aktywnym rynku stanowi cena rynkowa pomniejszona o koszty związane z przeprowadzeniem transakcji, gdyby ich wysokość była znacząca. Cenę rynkową aktywów finansowych posiadanych przez jednostkę oraz zobowiązań finansowych, które jednostka zamierza zaciągnąć, stanowi zgłoszona na rynku bieżąca oferta kupna, natomiast cenę rynkową aktywów finansowych, które jednostka zamierza nabyć, oraz zaciągniętych zobowiązań finansowych stanowi zgłoszona na rynek bieżąca oferta sprzedaży. Wyprowadza się z ewidencji księgowej:
1. środki trwałe i wartości niematerialne i prawne w wartości w jakich zostały one wprowadzone do ewidencji, pomniejszonej o dokonane odpisy z tytułu ich zużycia, 2. zapasy po cenach rozchodu, które mogą być ustalone:
a) jako ceny przeciętne,
b) wg zasady FIFO (pierwsze przyszło – pierwsze wyszło),
c) wg zasady LIFO (ostatnie przyszło – pierwsze wyszło.