Przeznaczenie, cena, wydajność

Prezentujemy pierwszy w cyklu poradnik dla kupującego. Jako pierwsze na celownik trafiają karty graficzne. Postaramy się odpowiedzieć na szereg pytań-wątpliwości, które pojawiają się w trakcie zakupu i mamy nadzieje że po lekturze z pewnością będzie Tobie łatwiej. Czy dużo łatwiej?

Komponentem mającym duży wpływ na wydajność komputera jest karta graficzna. Jej głównym zadaniem jest nie tylko wyświetlanie obrazu na ekranie monitora, ale także generowanie wirtualnych światów w środowisku przestrzennym (3D) oraz sprzętowe wspomaganie wideo w formatach MPEG2 (DVD), oraz MPEG4-HD (Blue-Ray).

Decyzję o zakupie danego modelu karty graficznej można podejmować według trzech głównych kryteriów:

• wydajność ("moc" procesora grafiki),

• przeznaczenie,

• opłacalność (cena)

Podział kart ze względu na przeznaczenie opiera się pośrednio także na kryterium wydajności. Dobierając produkt pod takim kątem, warto sobie zadać pytanie do czego będziemy daną kartę wykorzystywać i czy warto będzie dopłacać do produktów, które w typowych zadaniach (do których z reguły wykorzystujemy komputer np: aplikacje biurowe, surfowanie po internecie, odtwarzanie filmów DVD/BR/DivX), reprezentują niemalże identyczny poziom.

Według tego kryterium, czyli w zależności od zakładanego przeznaczenia, dosyć łatwo możemy wydzielić optymalne konstrukcje skierowane do specyficznych zadań:

• biuro - gdzie wystarczająco dobrze sprawdzą się rozwiązania zintegrowane, 
  - np. intel GMA, VIA Unichrome, SiS Mirage; głównie ze względu na koszty
   

• multimedia - stosunkowo wydajne rozwiązania zintegrowane, 
  - oparte o chipsety AMD 780G/790GX – Radeon HD3200/HD3300, 
  - chipsety nvidii – GeForce 8200/9300; 
  - niskobudżetowe dyskretne karty graficzne Radeon HD3450/4350 czy GeForce 8400/9400
   

• rozrywka, gry - tzw. „mainstream” obydwu głównych producentów 
  – wszelkie mocniejsze wersje kart Radeon oraz GeForce
   

• profesjonalne - wspierające pracę półprofesjonalnych bądź profesjonalnych studiów graficznych, 
  - np. serie ATi FireGL/FirePro czy nVIDIA Quadro

Taki podstawowy podział daje nam częściowo odpowiedź na pytanie, które z tych rozwiązań spełni nasze oczekiwania i w co nie warto będzie lokować swoich oszczędności - ze względu na znacznie wyższą cenę.

Aby ułatwić wybór kart wg tego podziału, co dwa, trzy miesiące w postaci artykułu TOP-10 kart graficznych, wydzielamy kilka segmentów oraz konkretnych modeli, które w danym przedziale charakteryzują się największą opłacalnością. Warto więc, co jakiś czas, zajrzeć do zawartych tam wskazówek.

Kolejny podział dotyczący prezentowanej wydajności, opiera się już o testy mierzące prędkość renderowania scen 3D, a więc tym co nas najbardziej interesuje – o wydajność w grach.

Najprościej i najszybciej można będzie podzielić karty przy pomocy programów badających ich wydajność „syntetyczną”. Na tym polu doskonale sprawdzą się aplikacje Futuremark'a, a więc 3dmark'06 oraz 3dmark Vantage. Niestety, jako że mamy do czynienia z aplikacjami syntetycznymi, to kryterium także nie będzie pozbawione wad. 
Przykład – niektóre, budżetowe karty obsługujące API DirectX10. Pomimo iż będą zdolne do zwrócenia wyniku pod wymagającym Vantage'm (Windows Vista / DirectX10), nie koniecznie będą szybsze od starszych modeli wspierających „jedynie” DirectX9c. Wyjaśnienie – starsze karty, niezależnie od swojej wydajności, nie są w stanie odpalić tego benchmarka, ze względu na brak wspomnianego wsparcia dla DX10.

Warto więc także przyjrzeć się oferowanej wydajności pod kątem zwracania wyników z programu w wersji '06. Podział w dalszym ciągu będzie jednak bardzo powierzchowny. Założone przeznaczenie, bazujące na prezentowanej wydajności, zakłada przecież wykorzystanie kart w popularnych grach. Przed zakupem sprawdźmy zatem co dana karta w realnych tytułach ma nam do zaoferowania i pod takim kątem dokonujmy wyboru.

Zarówno w naszym serwisie, jak i w całej sieci można znaleźć niemal niezliczoną ilość testów kart graficznych. Jeżeli tylko możemy i czas nam na to pozwala, opierajmy się na takich pomiarach. W perspektywie zaoszczędzi to nie tylko przypadkowych rozczarowań, ale również pomoże wybrać optymalny produkt, odpowiadający naszym potrzebom.

Do biura i multimedialna

 

Segment budżetowy: karta graficzna do zadań biurowych

Karty graficzne z najniższego segmentu, to najtańsze, często określane mianem „biurowych”. Podstawową funkcją takich kart jest jedynie wyświetlanie grafiki na ekranie monitora, oferując do codziennej pracy wystarczającą wydajność (strony www, aplikacje biurowe, aplikacje do nauki, itp)

Karty z tego segmentu to z reguły rozwiązania zintegrowane. Integracja rdzenia graficznego polega na umieszczeniu go w chipsecie płyty głównej. To pozwala znacznie obniżyć koszt komputera. Komputer biurowy nie wymaga zewnętrznej karty graficznej. Jej rolę przejmuje tu odpowiednia płyta główna.

przykładowe płyty ze zintegrowaną grafiką

Gigabyte GA-M61PME-S2P GeForce 6100	Asus P5KPL-CM Intel GMA 3100	Gigabyte GA-EG31M-S2 Intel GMA 3100
Gigabyte GA-MA74GM-S2H Radeon 2100	Asus P5N73-AM GeForce 7050	Gigabyte GA-73PVM-S2 GeForce 7100
Asus P5N-EM  GeForce 7100 z HDMI	Gigabyte GA-EG41MF-S2H Intel GMA 4500 z HDMI

Inwestując w konstrukcję dedykowaną do pracy biurowej decydujemy się na rozwiązanie tanie, oszczędne i ciche, ale jednocześnie nie posiadające wystarczającej wydajności do uruchomienia bardziej złożonych gier 3D.

 

Segment budżetowy: multimedialna karta graficzna

To rozwiązania, które są w stanie poradzić sobie z płynnym odtwarzaniem materiału wideo wysokiej rozdzielczości (HD). Takie karty zaoferuje nam zarówno firma Intel (seria GMA-X), nVIDIA (seria GeForce 8200/9300) oraz ATi/AMD (seria Radeon HD3200/3300).

przykładowe płyty ze zintegrowaną grafiką

Asus P5Q-EM Intel GMA X4500HD	Gigabyte GA-EG45M-DS2H Intel GMA X45000HD	Asus M3N78-VM  GeForce 8200
Asus M3N-H/HDMI GeForce 8300	Asus M4A78-E Radeon HD 3300	Asus P5N7A-VM  GeForce 9300

Te karty to także konstrukcje zintegrowane, posiadające w odróżnieniu od tańszych „grafik biurowych” mocniejsze rdzenie graficzne. Możemy oprócz aplikacji biurowych wykorzystać je do pracy przy przetwarzaniu wideo (instalując płytę główną z taką zintegrowaną grafiką np. w komputerze typu Media Center), czy zagrać w mniej wymagające gry (niski poziom detali,  niska rozdzielczość).

 

Karty z tego segmentu to także urządzenia dodatkowe, a więc wpinane w odpowiednie złącze na płycie głównej. Dzisiejszy standard to szyna PCI-Express x16. Na płycie głównej jest to najdłuższe ze złącz.

Przykładowe karty dodatkowe z tego segmentu to Radeony HD3450 / 4350 oraz GeForce 8400 / 9400. 
Warto zwrócić uwagę na budowę karty, ponieważ w  niektórych bardzo małych zestawach Media Center będziemy w stanie umieścić jedynie takie, które posiadają budowę niskoprofilową (low profile). W komputerach typu desktop wykorzystuje się karty o pełnym profilu.

przykładowe karty o niskim profilu

GeForce 8400 GS Asus 256MB HDTV & DVI	Radeon 3450 Asus 256MB HDMI & DVI	Radeon 4350 Gigabyte 512MB HDMI & DVI OC
Radeon 4550 Asus 512MB DVI & HDMI

Karta przeznaczona do multimediów powinna mieć  złącze HDMI. Pozwoli to nam podpiąć znacznie większe spektrum wyświetlaczy włącznie z plazmą i telewizorami HDTV.

Karty przeznaczone do zestawów Media Center, dzięki mniejszej złożoności rdzenia graficznego, mogą zadowolić się pasywnym chłodzeniem (radiator bez wentylatora). Aby niepotrzebnie nie podnosić hałasu komputera, zwróćmy uwagę czy karta dysponujepasywnym chłodzeniem.

przykładowe karty graficzne z pasywnym chłodzeniem

GeForce 8400 GS Gainward 512MB HDMI SilentFX	Radeon 3450 Asus 256MB	GeForce 9400 GT Palit 512MB HDMI
Radeon 4550 Gigabyte 512MB	Radeon 3650 Asus Silent Magic 512MB

 Dla początkującego gracza i dla Gracza

 

Segment średni: karta graficzna dla początkującego gracza

Optymalnym rozwiązaniem w przypadku pecetowego gamingu jest system Windows Vista (wkrótce Windows 7) obsługujący najnowsze standardy API DirectX 10 oraz 10.1.

Karta z segmentu średniego powinna spełniać wymagania gier, aby można było zagrać w nowe gry z zadowalającą płynnością. Średni segment rynku grafik to jednak pewien kompromis. Nie uda nam się na nich zagrać w wysokich detalach przy rozdzielczości HD. Karty tego typu powinny wystarczać do przyjemnej zabawy przy średnich lub wysokich detalach w rozdzielczościach typowych dla monitorów 17” i 19”, a więc 1024x768 oraz1280x1024.

W tym segmencie to rozwiązania wyposażone w przynajmniej 512MB pamięci typu GDDR3. Mogą to być zarówno Radeony HD3850 / HD4670, jak i GeForce'y serii 9600.

przykładowe modele kart

Radeon 4670 Gigabyte 512MB	Radeon 4670 Asus  512MB	Radeon 4670 HIS 512MB IceQ Turbo
GeForce 9600 GSO Asus 384MB	GeForce 9600 GT Gigabyte 512MB  Zalman	GeForce 9600 GT Asus 512MB
GeForce 9600 GT Palit 512MB Sonic	GeForce 9600 GT Gainward 512MB GoldenSample

Wybór układu graficznego to tylko jeden z dylematów na jakie można napotkać. Kolejnym może być zdecydowanie się na konkretną markę karty, które różnią się jakością wykonania, budową systemu chłodzenia, czy dołączonym wyposażeniem.

Jeżeli zależy nam na ciszy, sięgajmy po konstrukcje o chłodzeniu pasywnym (w tym segmencie także znajdziemy takie karty).

przykładowe karty graficzne z pasywnym chłodzeniem

GeForce 9600 GT Gigabyte 512MB  Multi Core Cooling

GeForce 9600 GT Asus Silent 512MB

GeForce 9600 GT Gigabyte 512MB Silent Cell

Wybierając konstrukcję z chłodzeniem aktywnym (moduł chłodzenia z wentylatorem) upewnijmy się aby w obydwu trybach pracy (2D/3D), była ona stosunkowo cicha.  Warto zwrócić uwagę nie tylko na generowanie hałasu przez zastosowane chłodzenie, ale również temperatury podczas pracy.

 

Segment mainstream: optymalna karta graficzna dla gracza

Te karty pozwalają na naprawdę dobrą zabawę w grach 3D, oferując dobrą wydajność za rozsądne pieniądze. Karty z tego segmentu są również najchętniej wybieranymi dla domowego centrum rozrywki. Przykładowymi kartami które można tu polecić będą GeForce'y 9800GT lub GeForce GTS 250 (czyli to samo co 9800GTX+, tylko z nową nalepką) oraz Radeony HD4830 / 4850.

przykładowe modele kart

GeForce 9800 GT Asus 512MB	GeForce 9800 GT Gigabyte 512MB OC Zalman	GeForce 9800 GT Asus TOP 512MB Glaciator Fan
GeForce 9800 GT Gainward 512MB	GeForce GTS 250 Gainward 512MB	GeForce GTS 250 Asus 512MB Dark Kinght Cooler
Radeon 4830 HIS 512MB	Radeon 4850 Asus 512MB Glaciator Fan	Radeon 4850 Gigabyte 512MB Zalman
Radeon 4850 Asus TOP 512MB	Radeon 4850 Gainward 512MB GoldenSample	Radeon 4850 HIS  512MB

Na kartach z tego przedziału zagramy już przy wysokim poziomie detali w rozdzielczości nawet 1650x1080, a więc na monitorach o przekątnych 20 i 22”. Optymalna wydajność tych kart polega na dobrze zbalansowanym współczynniku cena – wydajność oraz właściwej płynności w grach obsługujących API DirectX10.

Są także zestawy dwóch kart łączonych ze sobą na odpowiedniej do tego celu płycie głównej. Płyta taka powinna posiadać przynajmniej dwa złącza PCI-E x16 oraz chipset obsługujący komunikację pomiędzy kartami. W przypadku kart nvidii taki tryb pracy nazywany jest SLi (Scalable Link Interconnect), w przypadku ATi - CrossFire.

Dla wymagającego gracza i dla entuzjasty

 

Segment wysoki: karta graficzna dla wymagającego gracza

Aby wykorzystać nominalną rozdzielczość monitora lub telewizora HD (1920x1200) należy wybrać bardzo wydajną kartę.

Polecamy dużą ilość zamontowanej pamięci. W przypadku kart nVidii będzie to przynajmniej896MB, a w przypadku ATi – 1GB. W zależności od wymagań możemy zdecydować się na karty tańsze z mniejszą ilością jednostek wykonawczych oraz o obniżonym taktowaniu (np. GeForce GTX260 czy Radeon HD4870), lub też konstrukcje droższe o znacznie wyższej wydajności – np. GeForce GTX275/285 lub Radeon HD4890.

przykładowe modele kart

GeForce GTX 260 EVGA 896MB	GeForce GTX 260 (Core216) Gigabyte OC 896MB	GeForce GTX 260 Asus 896MB (55nm)
Radeon 4870 Gigabyte 512GB	Radeon 4870 Asus  512MB	Radeon 4870 Gainward 512MB GoldenSample
GeForce GTX 275 Gigabyte 896MB	GeForce GTX 275 Asus 896MB	GeForce GTX 275 EVGA 896MB Superclocked
Radeon 4890 Gigabyte  1GB	Radeon 4890 Asus  1GB	Radeon 4890 HIS 1GB

W rozdzielczości HD kartom tym nie oprze się dziś żadna nowoczesna gra, choć oczywiście zdarzają się wyjątki (np: bardzo wymagający silnik Cryteka). Jeżeli więc chcemy aby gry takie jak Crysis, Crysis Warhead czy Far Cry 2, działały bardzo żwawo w API DirectX10, pozostają nam do wyboru konstrukcje dwu- procesorowe, które określa się mianem kart dla entuzjastów.

 

Segment najwyższy: karta graficzna dla entuzjasty

To najdroższe rozwiązania dostępne na rynku. Dwuukładowe konstrukcje GeForce GTX295 z pamięcią GDDR3 o pojemności 1792MB oraz Radeon HD4870X2 z modułami GDDR5 o łącznej pojemności 2GB.

przykładowe modele kart

GeForce GTX 295 Gigabyte 1792MB	GeForce GTX 295 Asus 1792MB	GeForce GTX 295 Gainward 1792MB
Radeon 4870 X2 Gigabyte 2GB	Radeon 4870 X2 Asus 2GB	Radeon 4870 X2 Gainward GoesLikeHell

Oprócz wersji referencyjnych na rynku występują także konstrukcje skierowane do bardziej zaawansowanych użytkowników, przystosowane do chłodzenia cieczą. Karty te sprawdzą się znakomicie w rozdzielczościach 1920x1200 i wyższych.

przykładowe modele kart przystosowane do chłodzenia wodą

GeForce GTX 295 EVGA 1792MB HydroCopper with Backplate	Radeon 4870 X2 Sapphire ATOMIC 2GB  FullBox chłodzenie wodne

W przypadku bardzo wymagających gier i rozdzielczości 2560x1600, warto zastanowić się nad spięciem dwóch jednakowych kart w tryb multi-GPU (a więc SLi, bądź CrossFire - w zależności od producenta chipu). Ze względu na koszty takiej multi- procesorowej platformy, nie będą to rozwiązania skierowane do przeciętnego użytkownika, a jedynie dla świadomych korzyści entuzjastów, którzy wiedzą doskonale jak  takie urządzenia można będzie optymalnie wykorzystać.

Najczęstsze dylematy i wątpliwości przy zakupie karty

 

1.    Panel LCD a sprawa jakości obrazu – jak to jest?

W większości przypadków istnieje zależność pomiędzy wydajnością karty, a nominalną rozdzielczością panelu LCD. Dobierając kartę do danego typu monitora, zwróćmy uwagę na wydajność interesującej nas karty w rozdzielczości „natywnej” monitora. Unikniemy w ten sposób drobnej, ale jednak zauważalnej utraty jakości (ostrości) w generowanej grafice 3D – skalowanie obrazu przez panel.

Przykład: jeśli dysponujemy monitorem LCD o rozdzielczości 1680x1050, powinniśmy wybrać kartę graficzna, która oferuję dobrą wydajność w tej rozdzielczości. Przeskalowanie obrazu w dół np: do 1280x1024, często powoduje stratę w jakości obrazu.

 

2.    Marka i model karty – czy jest to istotne?

W sprzedaży znajdziemy bardzo dużo różnorodnych produktów, które pomimo tego samego układu będą różnić się częstotliwościami taktowania, pojemnością pamięci RAM, systemem chłodzenia, czy podatnością i możliwościami do dalszego podkręcania (tzw. overclocking).

Marka producenta ma dziś znaczenie, ale w pierwszej kolejności zwracajmy więc uwagę na typ układu jaki znajduje się na interesującej nas karcie, a następnie na ilość oraz rodzaj zamontowanej pamięci.

 

3.    Typ i rodzaj pamięci na karcie – czy ma to znacznie?

Przed zakupem warto sprawdzić jakimi kostkami pamięci dysponuje karta - DDR2, GDDR3, GDDR5, oraz jaką szerokość ma szyna danych do pamięci – 128-bit, 256-bit, 512-bit

Dobrym źródłem przydatnym do porównań będzie nasz komparator - Zestawienie GPU. Dzięki zawartej tu bazie danych łatwo można ocenić jak dalece parametry danego produktu odbiegają od modelu referencyjnego, w którym taktowania oraz typ i rodzaj pamięci zostały dobrane dla danego układu w sposób optymalny.

Wydajność pamięci na karcie graficznej zależy od szerokości szyny danych, taktowania, jak i jej opóźnień. Wpływa to bezpośrednio na parametr zwany przepustowością. Generalna zasada jest taka, że im wyższy numerek przy oznaczeniu typu kostek (np. GDDR3, GDDR5), tym kości dysponują wyższą przepustowością.

 

4.    DirectX10 – jak go wykorzystać

Niemal wszystkie sprzedawane karty graficzne są w stanie obsłużyć funkcje wchodzące w skład bibliotek multimedialnych DirectX (DX) w wersji 10-tej. Pierwsza odsłona tych bibliotek zadebiutowała wraz z pojawieniem się na rynku systemu Windows Vista. Kolejna (10.1) po wydaniu zbioru poprawek Service Pack 1. Korzystając z Windows XP możliwości tych kart są ograniczone do środowiska DirectX9c, co bezpośrednio przekłada się na mniej efektowne środowisko 3D, ale też na wyższą wydajność w tym trybie.

Karty obsługujące wyższą specyfikację DX posiadają zgodność z bibliotekami o niższym oznaczeniu (np. DX8.1, DX9c). Należy jednak uważać na najsłabsze karty z segmentów budżetowych albowiem ich wydajność i tak nie pozwoli na uaktywnienie bardziej zaawansowanych efektów dostępnych spod API DX10 – brak płynności w generowaniu grafiki. W przypadku takich kart, zgodność ze specyfikacją DX10 ma znaczenie jedynie marketingowe.

 

5.    Karta zintegrowana a mniejsza ilość pamięci w systemie

Często zdarza się że po złożeniu komputera opartego o zintegrowaną grafikę w systemie znika nam część pamięci operacyjnej RAM. Np. zamiast 2GB (2048MB) pamięci, dostępne dla aplikacji pozostaje 1792MB. 
Karty zintegrowane w większości przypadków nie posiadają własnej pamięci graficznej, a jedynie „pożyczają” tę pamięć od płyty głównej. Przydzielaniem specjalnej przestrzeni na potrzeby grafiki zajmuje się BIOS płyty. W ustawienia te możemy więc ingerować przydzielając taką wartość na jakiej nam akurat zależy. Ogólnie przyjętą zasadą jest, aby ustawienie to, w stosunku do pojemności pamięci operacyjnej, wynosiło 1 do 8. Mając więc 2GB pamięci zainstalowanej na płycie, na potrzeby karty przeznaczmy 256MB; mając 1GB przeznaczmy 128MB, itd.

Istnieją jednak „integry” które posiadają własną dedykowaną pamięć (w zależności od płyty) – np. Radeon HD3300 posiadający własny SidePort o pojemności 32, 64 bądź 128MB.

 

6.    Rodzaje złącz kart graficznych

Dzisiejsze karty podłącza się do płyty poprzez szeregowe złącze PCI-Expresswykorzystujące 16 linii komunikacyjnych (x16). Obecnie panującym standardem jest PCI-E w wersji 2.0. Dysponując jednak starszą kartą ze złączem PCI-E 1.0 (np. GeForce 8800GTX), bez problemu osadzimy ją na płycie która posiada nowocześniejszy standard 2.0 – obydwa typy złącz są ze sobą zgodne mechanicznie oraz elektrycznie.

Powyższy przykład dotyczy także sytuacji odwrotnej, a więc karty w standardzie PCI-E 2.0 oraz płyty ze złączem v1.0. Różnica przepustowości portów w tych standardach, tylko w niewielkim stopniu przekłada się na wydajność karty graficznej. Dla mocniejszych konstrukcji (segmenty wysoki w górę), szybsza i nowocześniejsza szyna wydaje się już nieodzowna.

Bardzo stare dziś płyty korzystające z graficznego portu AGP nie będą w stanie obsłużyć nowoczesnych kart (fizycznie inne złącze), dlatego przed zakupem danej karty upewnijmy się czy posiadany komputer dysponuje odpowiednim złączem w standardzie PCI-Express.

Najistotniejsze pojęcia związane z kartami graficznymi

Oto najistotniejsze pojęcia związane z kartami graficznymi, które warto przejrzeć przed zakupem sprzętu:

Karty PCI (czasami z języka angielskiego nazywane 'dyskretnymi') – to wszelkie karty „zewnętrzne”, nie integrowane na płycie głównej, posiadające stosowne złącze za pomocą którego podepniemy je do płyt głównych. Nazwa "karty dyskretne" pochodzi od określenia pojedynczych elementów elektronicznych montowanych na płycie PCB (takich jak kondensatory, rezystory, tranzystory, cewki, czy diody).


Karty zintegrowane – karty integrowane w chipsecie centralnym płyty głównej. Dzisiejsze popularne „integry” cechują się z reguły niewielką wydajnością 3D, posiadając przy tym wystarczający potencjał do wyświetlania obrazu 2D, włącznie z obsługą wymagających trybów wideo. Najpopularniejsze obecnie karty zintegrowane oferuje intel (seria GMA X), nvidia - GeForce 8200/8300, a  także ATi/AMD 780G/790GX, które wyposażono w całkiem niezłe jak na chipset NB Radeony HD3200/3300.


PCB (Printed Circuit Board) – płytka karty stosowana jako podstawa do montażu i połączeń elementów elektronicznych. Wykorzystywane w kartach i płytach głównych PCB, to stosunkowo skomplikowane płytki wielowarstwowe, których koszt produkcji zależy pośrednio od ilości tych warstw. Najnowsze akceleratory posiadają PCB złożone z kilku do kilkunastu warstw sygnałowych. Obecnie do montażu podzespołów elektronicznych stosuje się metodę SMT (Surface Mount Technology), a więc tzw. montaż powierzchniowy.


GPU (Graphics Processing Unit) – to potoczna nazwa procesora graficznego, będącego sercem każdej karty. Pojęcie GPU pojawiło się wraz z premierą układów GeForce wspierających obliczenia T&L (Transform & Lightning), odciążając tym samym w znacznym stopniu procesor centralny od większości wymaganych do wyrenderowania sceny obliczeń.
W odróżnieniu od układów sprzed kilku lat (stosunkowo sztywna architektura potokowa), dzisiejsze GPU posiadają już bardziej programowalną architekturę, których elastyczność zastosowań zaczyna zagrażać jednostkom centralnym CPU (możliwość przetwarzania wątkowego – Compute Mode).


API (Application Programming Interface) – inaczej interfejs programowania aplikacji, umożliwiający komunikację sterownika urządzenia z systemem operacyjnym. Najpopularniejsze biblioteki API używane do komunikacji aplikacji ze sterownikami kart graficznych to DirectX oraz OpenGL.


DirectX – najpopularniejsze biblioteki stosowane w systemach operacyjnych Windows, wymagane przez dzisiejsze gry oraz aplikacje multimedialne. Najczęściej wykorzystywane składowe tego API, to Direct3D (grafika 3D), DirectDraw (grafika 2D), DirectShow (wideo), DirectSound/Music (dźwięk), DirectInput (urządzenia wskazujące i klawiatury) oraz DirectPlay (sieć). Panującymi obecnie standardami są biblioteki: DirectX 10/10.1 (możliwe do wykorzystania jedynie na Windows Vista i przyszłym Windows 7), oraz DirectX9c w systemie Windows XP.


OpenGL (Open Graphics Library) – otwarte API (odpowiednik Direct3D microsoftu) wykorzystywane w grach oraz aplikacjach inżynierskich, w których pracuje się na bryłach przestrzennych. Interfejs ten, w odróżnieniu od DirectX nie jest tak popularny, ale też nie posiada ograniczeń używania z jedynym systemem operacyjnym. Niegdyś obok porzuconego już autorskiego GLide'a firmy 3dfx Interactive, chętniej wykorzystywane w popularnych grach.


SM (Shader Model) - obsługiwany przez kartę zestaw instrukcji możliwych do wykonania na shaderach. Obecne na rynku karty, zgodne są z modelem SM 4.0 (nVidia), lub SM 4.1(ATi/S3). Zbiór tych instrukcji określa także odpowiednią zgodność z API DirectX. W przypadku SM4.0 będzie to zgodność z DirectX 10, a w przypadku SM4.1 – z DirectX 10.1.

Najważniejsze cechy układu graficznego

ROP (Raster Operation Processor) -  jednostki renderujące ROP, przekształcające wygenerowany obraz 3D do postaci zdolnego do wyświetlenia przez monitor obrazu dwuwymiarowego (2D).


RBE (Render Back Ends) – jednostki występujące w najnowszych kartach ATi serii HD, wykonujące te same zadania co ROP, posiadające jednak nieco inną budowę oraz większą elastyczność w stosunku do rozwiązań znanych z poprzednich serii kart, głównie w zakresie programowalności przez sterowniki (np. filtry AA).


TMU (Texture Mapping Unit) – jednostki zajmujące się przekształcaniem oraz nakładaniem tekstur na wygenerowaną wcześniej siatkę złożoną z poligonów. Dzisiejsze układy posiadają znacznie usprawnioną architekturę, w której skład wchodzą osobne jednostki odpowiedzialne za adresowanie tekstur - TA (Texture Adressing [Unit]), oraz ich filtrację - TF (Texture Filtering [Unit]).


Vertex i Pixel Shader – Popularnie nazywane jednostkami cieniowania wierzchołków (vertexes) i pikseli (pixels). Są to programowalne jednostki, zajmujące się mieszaniem kolorów sąsiednich pikseli (pixel shader) oraz operacji na uprzednio utworzonych przez jednostkę geometryczną wierzchołkach (tzw. cieniowanie). W rozwiązaniach z którymi mamy obecnie styczność na rynku, obydwie jednostki zostały „zunifikowane” i włączone do bardziej elastycznej architektury Unified Shaders.


US (Unified Shaders) – architektura nowoczesnych układów graficznych oparta o zunifikowane shadery (Shader Model 4.0 lub wyżej). W jej skład wchodzą pixel, vertex oraz geometry shader.


SP (Stream Processors) – procesory strumieniowe, należące do architektury Unified Shaders. W dzisiejszych układach występują pod postacią bloków bądź klastrów pojedynczych jednostek procesorowych, zdolnych nie tylko do przetwarzania grafiki, ale również przetwarzania równoległego (parallel computing), do tej pory możliwego do wykonania jedynie przez procesor centralny.


RAMDAC (Random Access Memory Digital to Analog Converter) – jednostka występująca we wszystkich kartach graficznych, odpowiedzialna za konwersję sygnału cyfrowego do postaci analogowej (konwerter D/A). Dzisiejsze karty posiadają już nawet dwa RAMDAC'i, dzięki czemu są w stanie obsłużyć dwa niezależne tory sygnału analogowego. Możliwości każdego „ramdaka” będą ograniczane przez ilość pamięci umieszczonej na karcie (tzw frambuffer – bufor ramki). Obecnie, niemal każda dostępna karta posiada wystarczającą ilość pamięci, aby wygenerować analogowy obraz w bardzo wysokiej rozdzielczości przy odświeżaniu jakim obarczone są monitory o największych przekątnych.


pamięć podręczna cache (L1/L2) – podobnie jak procesory, nowoczesne GPU posiadają w swojej strukturze sporą ilość pamięci podręcznej (tzw. cache) usprawniającej wymianę i podtrzymywanie aktualnie potrzebnych danych przez konkretne jednostki. Powoduje to znaczne skrócenie czasu oczekiwania na ich pobieranie z pamięci lokalnej karty, oraz mniejsze „korki” na liniach komunikacyjnych wewnątrz układu.


TDP (Thermal Design Power) – parametr określający, oszacowaną na podstawie wcześniejszych badań i pomiarów laboratoryjnych, maksymalną ilość energii jaką jest w stanie pobrać procesor GPU, wraz ze stratami w postaci generowanego przez taki układ ciepła. Oszacowane TDP wpływa nie tylko na dobór odpowiedniego dla danego modelu systemu chłodzenia (moduły radiatora wraz z wentylatorem), ale także wymusza zastosowanie odpowiedniej staranności przy projektowaniu i wdrażaniu sekcji zasilającej taki układ (wydolność, stabilność, pośrednio także możliwości O/C).


UVD (Universal/Unified Video Decoder) – jednostka sprzętowego wspomagania i przekształcania strumieni wideo występująca w kartach Radeon serii HD (za wyjątkiem kart z układem R600 - HD2900). Nowa rodzina HD4000 wprowadziła usprawnioną logikę UVD w wersji 2.0, z lepszym wsparciem dla wideo kodowanego w standardach H.264 / VC-1, umożliwiając jednoczesne wspomaganie dwóch niezależnych źródeł (tzw. Dual Stream) na specjalnie przygotowanych płytach BlueRay (oprócz dwóch niezależnych wyświetlaczy, kolejny strumień możemy „dopalać” także w okienku materiału już sprzętowo wspomaganego – wykorzystanie np. na potrzeby funkcji P-I-P (Picture-In-Picture).


PureVideo – technologia przetwarzania obrazu wideo firmy nvidia. Nowa odsłona PureVideo HD znacznie usprawnia płynność i jakość obrazu przy zmniejszeniu zużycia procesora centralnego do niezbędnego minimum. Najnowsze karty z serii GeForce 8/9 czy GTX wspierają sprzętowo takie popularne formaty jak H.264/AVC, WMV HD/VC1 (BlueRay, HDDVD), oraz już niemal obowiązkowe MPEG2 (DVD) – a więc odwrotną dyskretną transformatę kosinusową (iDCT) i kompensację ruchu (Motion Compensation).


Avivo – to konkurencyjne multimedialne rozwiązanie ATi/AMD bazujące na wsparciu specjalizowanej jednostki UVD (Avivo HD). Dzięki zastosowaniu oddzielnej logiki wspierającej wideo wysokiej rozdzielczości, układy Radeon z serii HD2400-2600/ HD3000 oraz HD4000 cechuje wysoka jakość obrazu finalnego, oraz znaczne odciążenie CPU od obliczeń związanych z obróbką materiału HD.


PhysX – możliwy do wykorzystania w aplikacjach oraz grach model fizyki, wspierany przez procesor CPU, karty GeForce od serii 8 po GTX200, a także przejęte przez nvidię dedykowane (nierozwijane już) karty firmy Ageia.


Havok (Havok Game Dynamics) – konkurencyjny silnik fizyki, wykorzystywany w wielu grach oraz aplikacjach 3D. Nowe układy ATi Radeon z serii HD3000/4000, mają wspierać sprzętowo właśnie ten model kolizji map. Obecnie przy obliczeniach, silnik Havoka wciąż posiłkuje się jedynie procesorem centralnym.

Rodzaje złącz i wyjść

AGP (Accelerated Graphics Port)  – wyparta już z rynku 32-bitowa magistrala systemowa, łącząca kartę graficzną z mostkiem północnym (NB). Tą samą nazwą określane jest także popularne złącze, przez długi czas występujące na płytach głównych oraz kartach graficznych. Ostatnia specyfikacja portu AGP x8 (v3.0) taktowana była 66MHz zegarem, charakteryzując się przepływnością na poziomie 2GB/s.


PCI Express – w przypadku tej magistrali, nie mamy do czynienia z typowym portem graficznym, ale bardziej uniwersalnym rozwiązaniem, mającym zastąpić ograniczoną przepustowością szynę PCI. PCI Express to magistrala szeregowa, pozwalająca na przesył do 2,5GT/s (gigatransferów na sekundę) w przypadku wersji złącza 1.0/1.1, oraz do 5GT/s w przypadku złącza w wersji 2.0. Charakterystyka szeregowej magistrali PCI Express pozwala wykorzystywać pojedyncze linie komunikacyjne (lanes) osobno (x1), bądź w parach (x2 / x4 / x8 /x16 / x32). Ze względu na duże wymagania portu graficznego (przesył danych), karty graficzne korzystają aż z 16 linii PCI Express; obecnie w standardzie 2.0.

Porównanie kart ze złączem AGP x4/x8 (góra) oraz PCI Express x16 (dół)

D-sub – podstawowy, 15-pinowy port analogowy, dostępny w kartach graficznych od początku istnienia tego typu urządzeń. Stosowany oczywiście do podłączenia monitorów CRT (popularnych wyświetlaczy kineskopowych), a opcjonalnie również LCD (gdy nie ma możliwości użycia kabla DVI).

analogowe złącze D-sub wymagane do podpięcia monitora CRT

S-video – analogowe wyjście telewizyjne, popularnie nazywane także TV-outem. Przy czym sama nazwa S-video określa standard złącza (ośmio pinowe okrągłe gniazdko). Część kart wyposażonych w zewnętrzny układ służący do „grabbingu” obrazu, potrafi przetwarzać do postaci cyfrowej obraz ze źródeł analogowych (np. kamer czy magnetowidów). Takie gniazdo będzie oznaczone jako TV-IN/OUT (wejście/wyjście).

najbardziej rozpowszechniony na dzisiejszych kartach zestaw wyjść sygnałowych 2x DVI + S-video (TVout)

DVI – najczęściej spotykane w dzisiejszych kartach graficznych porty cyfrowo – analogowe (DVI-I), lub tylko cyfrowe (DVI-D) służące do podłączenia monitorów LCD (kablem DVI), bądź poprzez przejściówkę DVI do D-Sub także analogowych CRT. Opcja złącza DVI-D występuje najczęściej w monitorach, DVI-I znajduje natomiast zastosowanie w kartach graficznych – przede wszystkim ze względu na kompatybilność ze starszymi wyświetlaczami analogowymi. Nowe konstrukcje kart posiadają zestaw wyjść pozbawiony analogowego D-sub'a. Jeżeli zatem wciąż wykorzystujemy poczciwego CRT'ka, nie obędzie się bez wymaganej przejściówki DVI do D-Sub. Ten element stanowi dziś obowiązkowy dodatek wyposażenia niemal każdej sprzedawanej karty.

 

HDMI – multimedialne złącze stosowane nie tylko w kartach graficznych, ale również w nowoczesnych szerokokątnych monitorach (full HD, HD ready), telewizorach typu plasma oraz LCD. Jego popularność polega głównie na bezśrubkowym montażu, oraz szerokim wykorzystaniu w wielu urządzeniach codziennego użytku - nie mam tu oczywiście na myśli urządzeń AGD ;). Złącze podobnie jak DVI, z którym jest także kompatybilne elektrycznie, obsługuje zabezpieczenia „antypirackie” HDCP (High-bandwidth Digital Content Protection), uniemożliwiające m.in. kopiowanie zawartości dysków w formacie Blue Ray – kodowanie materiału audio/video specjalnym algorytmem  (przynajmniej w teorii).

wtyczka w standardzie HDMI, w odróżnieniu od DisplayPort'u posiada dwa wcięcia na krawędziach

gniazdo spdif – dodatkowe dwupinowe gniazdko dostępne w wielu nowych produktach wyposażonych w układy nvidia. Złącze służy do podłączenia cyfrowego, wielokanałowego dźwięku bezpośrednio z karty dźwiękowej do portu HDMI, dzięki czemu będziemy w stanie przesłać do wyświetlacza HD obraz oraz wielokanałowy dźwięk jednym kablem.


DiplayPort – cyfrowy port coraz częściej spotykany na kartach graficznych, fizjonomią do złudzenia przypominający popularne HDMI. W odróżnieniu od HDMI jednak, który powstał głównie z myślą o zastosowaniach multimedialnych, jest to port typowo graficzny. Maksymalna przepustowość magistrali DiplayPort'u wynosi 10,8Gb/s i jest wyższa od HDMI o 0,6Gb/s. W miarę większego rozpowszechnienia się tego standardu, tego typu złącza będą coraz częściej umieszczane zarówno na kartach graficznych jak i w monitorach HD. Co ważne licencja na stosowanie portów DP jest otwarta. Oznacza to, że w odróżnieniu od HDMI, nie pobierane są żadne opłaty licencyjne. Technika szyfrowania materiału HD (obraz i dźwięk) zgodna jest także w wersją HDCP v1.3 i w przypadku Display Portu często określana mianem DPCP.

DisplayPort – wtyczka z charakterystycznym pojedynczym wcięciem oraz „nagie” gniazdko w tym standardzie

ATi FirePro V5700 – przykładowe rozmieszczenie DisplayPort'ów

Technologie łączenia dwóch kart

SLi (Scalable Link Interface) – technologia współbieżności dwóch, trzech lub czterech układów graficznych nvidia. Nazwą tą określa się także specjalne złącze krawędziowe umieszczone na płycie PCB karty, służące do mostkowania ze sobą dwóch lub trzech „dżiforsów” (Tri-SLi). Dzięki takiemu rozwiązaniu, w łatwy sposób podniesiemy osiągi PC-ta w grach, pod warunkiem posiadania płyty głównej wyposażonej w dwa lub trzy gniazda PCI-E 16x/8x. Wymagane płyty obsługujące wystarczającą ilość linii PCI-E, powinny opierać się o chipsety nvidia (od nForce4 SLi po nForce 790) lub intel X58.

SLi – najczęściej spotykana konfiguracja dwóch pracujących ze sobą kart (w tym przypadku GTX260)

CrossFire – Rozwiązanie współbieżności wielu układów graficznych konkurencyjnego ATi/AMD. Karty obsługujące CrossFire do optymalnej komunikacji między sobą również wykorzystują mostki łączące złącza krawędziowe obydwu płytek PCB. W tym przypadku wykorzystać możemy do czterech układów lub czterech kart (tzw CrossFireX). Chipsety oficjalnie wspierające nową, rozszerzoną wersję standardu (CrossFireX) to AMD 790X/790FX, a także intel iX38/iX48. Starsza wersja interfejsu pozwala na współpracę dwóch kart na chipsetach m.in. AMD 580X oraz intel i955X/i975X.

CrossFire – opcja dwóch współpracujących kart graficznych Radeon (na zdjęciu HD4670)

Wydajność s.1

Jako, że przy okazji testów kart graficznych prezentuje się oddzielnie realną wydajność danego modelu w konkretnych tytułach, tym razem skupimy się na określeniu wydajności przekrojowej. Choć taki sposób prezentacji nie będzie do końca oddawał rzeczywistości w każdej grze, pozwoli początkującym lub mniej zaawansowanym użytkownikom łatwiej uszeregować karty względem siebie w nieco bardziej przystępny sposób.

Na początek test z programu 3dmark'06 i alternatywna prezentacja wyników w postaci różnic procentowych. Odniesieniem 100% wydajności (w tym przypadku jest to karta którą chcielibyśmy wymienić na mocniejszy model), będzie popularny do niedawna GeForce 8600GT.

Powyższy wykres odnosi się do najchętniej przytaczanego testu oświetlenia HDR (Shader Model 3.0), a więc syntetycznej wydajności w środowisku DirectX9c. Test ten, jak wiele tego rodzaju syntetyków może być jednak nieco mylący, albowiem opiera się głównie na obliczeniach jednostek PS/US, nie zaciągając do zbyt intensywnej pracy takich newralgicznych punktów układu jak chociażby teksturowanie. 
Co prawda efekt takich obliczeń jest stosunkowo prawidłowy (rozgraniczenie segmentowe kart), jednak pozostawia nieco do życzenia jeżeli chodzi o karty które w teorii prezentują zbliżony poziom. Trudno przecież uwierzyć, aby w grach pisanych pod API DirectX, Radeon HD2600XT posiadał lepsze możliwości od kart starszej generacji, takich jak chociażby Radeon X1950Pro / GeForce 7950GT, nie wspominając również o nowym Radeonie HD4650.

Wydajność s.2

3dmark nie ułatwia nam jak widać dokładniejszej oceny. Przejdźmy zatem do oszacowania średniej wydajności dzisiejszych kart, zmierzonej w najpopularniejszych tytułach. Trzeba tu jednak zaznaczyć, iż taki podział również pozostawi nieco do życzenia (możliwość niedoszacowania kilku starszych modeli), jednak w momencie składania tych wykresów także i to brałem pod uwagę (starsze sterowniki, platforma testowa).

Zestawienie tego typu nie przypadnie zapewne do gustu użytkownikom bardziej zaawansowanym, ale też po prawdzie, nie jest ono do nich skierowane.

Testy podzieliłem tu na trzy główne, najczęściej obecnie wykorzystywane rozdzielczości, gdzie punktem odniesienia (100%) były kolejno: GeForce 8600GT, GeForce 9600GT oraz GeForce 8800/9800GT.

 

Wykresy interpretujemy w ten sam sposób, jak w przypadku pomiarów których wynik podaje się w klatkach na sekundę (tzw. średni fps). Dla odmiany prezentowane tu różnice, względem przyjętego z góry modelu karty (tzw. bazowej), wyrażone są w procentach.

Warto zauważyć iż w przypadku najmocniejszych kart, obliczone różnice będą mieć nieco mniejsze znaczenie, aniżeli w przypadku tych z dołu tabeli – generowanie wyższego framerate'u, a co za tym idzie efektywnie podobna grywalność. Samo określenie wzajemnych relacji wydajności jednak nie wystarcza, dlatego na koniec przyjrzymy się przekrojowej opłacalności.

Wracając do interpretacji wyników można przyjąć, iż karta która posiada do 10% wyższą wydajność, choć ogólnie rzecz ujmując będzie nieco szybsza, to jak nie trudno się domyśleć (zastosowane uśrednienie), w niektórych, wybranych tytułach może prezentować stosunkowo porównywalny a nawet i nieco lepszy poziom.

Wniosek – raczej nie warto kupować karty, która od obecnie posiadanej będzie szybsza o zaledwie 10%. Odczuwalne wartości, wg. przyjętego tu kryterium to przynajmniej 20, a najlepiej 25-30%. W przypadku kart starszych generacji, oraz słabszych wersji dzisiejszych „grafik” (tzw. budżetówek), różnica wydajności  pomiędzy nimi, a niewiele droższymi kartami niższej średniej półki (Radeon HD4670 / GeForce 9600) osiąga nawet powyżej 100%!

Jak łatwo sobie obliczyć, najtańsze karty które dziś „chwalą” się obsługą najnowszych standardów generowania obrazu, są praktycznie nieopłacalne jeżeli chodzi o komputerowy „gaming”. Co więcej, karty z najwyższej półki (a więc absolutny rynkowy top), także prezentują się na tym polu dosyć mizernie. Tutaj mamy jednak do czynienia z czynnikiem który jest chyba bardzo oczywisty – wysoką ceną.

Opłacalość

Jak już wspomniałem, prezentowana wydajność jest tylko jedną ze stron medalu. Drugą, decydującą w głównej mierze o atrakcyjności danej karty będzie jej cena. Wzajemne zależności tych dwóch czynników, wykreują nam w mniej lub bardziej czytelny sposób, często przytaczany stosunek wydajność/cena.

Karty z najwyższej półki prezentują najmniejszą opłacalność, na którą w głównej mierze wpływ ma ich wysoka cena – z reguły proporcjonalnie nie adekwatna do prezentowanej wydajności. Może to być jednak nieco mylące, albowiem w bardzo wysokich rozdzielczościach 1920x1200 i powyżej, karty te będą prezentować się znacznie lepiej aniżeli te ze średniego segmentu cenowego. Obliczona opłacalność będzie więc także bardzo umowna.

Prosty przykład:
Karta w interesujących nas ustawieniach generuje średnio 40 kl/s. Mając do czynienie ze średnią wydajnością w przyjętym okresie wykonywanego pomiaru, zdarzają się również częste spadki (w co bardziej wymagających lokacjach), nawet do kilkunastu kl/s.

40 fps może nie spełnić w niektórych grach naszych oczekiwań. Mówiąc krótko, grać się będzie mało komfortowo. Kolejna karta z zestawienia, mocniejsza od poprzednika o 30%, będzie już generować o 12kl/s więcej. Spadki framerate'u będą także niższe o przynajmniej kilka klatek/s. Pomimo, że opłacalność takiego rozwiązania jest znacznie słabsza, karta sprawdzi się zdecydowanie lepiej tam gdzie wymagana jest na prawdę wysoka wydajność. W tym przypadku koszty odgrywają więc już znacznie mniejszą rolę.

  Rzuca się w oczy pierwsza dziesiątka najbardziej opłacalnych na dziś kart graficznych. Znajduje się tu aż 7 kart wykorzystujących układy ATi/AMD, w tym 4 nowe rozwiązania z rodziny Radeon HD4000 (przede wszystkim HD4850/HD4830/HD4670). Dosyć dobrą opłacalność prezentują także GeForce'y serii 9600 oraz 9800. Kompromisową zaś – Radeony HD4870 oraz seria GTX260 nvidii.

Najmniejszą – wciąż  topowe na dziś HD4870X2 oraz GTX280/285. Od tego segmentu odstaje obecnie bardzo droga dwuprocesorówka od nVidii (GeForce GTX295). Przy dzisiejszych cenach (kurs dolara względem rodzimej waluty), opłacalność zakupu tej karty wydaje się więc bardzo wątpliwa, nawet wtedy, kiedy głównym czynnikiem przyciągającym do niej użytkownika będzie nietuzinkowa wydajność.

Podsumowując, karty z segmentu niższego średniego (9600 / HD4670), oraz średniego (9800 / HD4830/ HD4850), prezentują na dziś dzień najlepszy stosunek wydajności do ceny. Taka sytuacja nie powinna jednak nikogo dziwić. Główna batalia pomiędzy producentami ma miejsce właśnie w tych dwóch segmentach rynku.

Podsumowanie i mała przestroga

Kupując kartę graficzną na początek zorientujmy się jakim portem dysponuje posiadana płyta główna. Jeżeli jest to AGP, mamy dwa wyjścia – karty poprzednich generacji z tzw. drugiej ręki, dedykowane pod to złącze; lub też do czego Was namawiam – nieco „głębsza” modernizacja.

Wątpliwości inwestycji w stare złącze są oczywiste – od dłuższego czasu platformy  tego typu nie są już rozwijane, a ceny kart wyposażonych w złącza AGP znacznie wyższe od swoich „expresowych” odpowiedników. Obecnie dostępne na to złącze karty (dodajmy na rynku wtórnym), zdecydowanie nie należą do demonów wydajności, a biorąc pod uwagę ich możliwości, nie należą także do tanich.

Przed inwestycją w ten stary, „wymarły” już standard, warto więc dokładnie przeliczyć czy opłaca nam się jeszcze inwestować w „reanimację” takiego komputera, czy też zakupić nowocześniejszą płytę wyposażoną w port PCI Express x16, wraz z grafiką która nie dość że będzie wydajniejsza, to również znacznie tańsza i bardziej przyszłościowa.

Z kartami przeznaczonymi do pracy na magistrali PCI Express wiąże się także mała „nieścisłość” specyfikacyjna. Wszystkie nowe, dostępne dziś modele oraz niemal wszystkie płyty główne posiadają złącze PCI-E zgodne ze standardem 2.0.

Starsze rozwiązania bazujące na GeForce 6 / 7 oraz początkowo seria 8, jak również Radeony od X300-X800 po HD2000 posiadają złącza zgodne ze specyfikacją 1.0/1.1. W tym przypadku nie ma żadnych większych przeciwwskazań w stosowaniu zamiennie kart w standardzie 2.0 z płytą 1.1, jak i na odwrót – porty są ze sobą zgodne zarówno fizycznie jak i elektrycznie. 
Różnica przekładająca się na wydajność obydwu standardów, przy zastosowaniu kart z dzisiejszych najpopularniejszych segmentów, zawiera się góra w kilku %, dużo więc na tym nie stracimy.

 

W przypadku kupowania karty pod kątem gier, kierujmy się prostą zasadą – kupujmy najmocniejszą kartę na jaką nas w danej chwili stać (chodzi o układ, nie producenta), dobierając jednocześnie jej wydajność do natywnej rozdzielczości posiadanego monitora.

Zachowajmy jednak pewien umiar w sytuacji, kiedy dysponujemy słabszym procesorem. W przypadku CPU poprzedniej generacji taktowanych zegarem od 2 do 2,6GHz optymalny wybór może stanowić GeForce 9600GT lub Radeon HD3870, ale to też w zależności od przekątnej matrycy naszego monitora. Im wyższa przekątna, tym swobodna gra w rozdzielczości natywnej, wymaga mocniejszej karty. 
Takie procesory można więc łączyć i z kartami pokroju Radeon HD4850 czy GeForce 9800GTX+, choć do końca ich mocy raczej nie wykorzystamy.

Najwydajniejsze serie kart, dodajmy zupełnie wystarczające do dzisiejszych gier, pokrojuGeForce GTX260, czy Radeon HD4870 powinno się „wspomagać” procesorem o taktowaniu przynajmniej 3 lub więcej GHz.

Produkty przeznaczone dla entuzjastów, takie jak GeForce GTX280 oraz Radeon HD4870X2 nie obrażą się za to na podkręcone do przynajmniej 4GHz dwu- lub czterordzeniowe CPU intela z architekturą Core, czy też dobrze podkręcające się Phenomy II na jądrach Deneb i Heka.

Na koniec mała przestroga. Nie wybierajmy kart jedynie na podstawie wyższego numerka w oznaczeniu (najbardziej „drastyczny” przykład: GeForce 8800GTX vs. 9600GSO), bądź też większej pojemności pamięci, aniżeli będziemy w stanie wykorzystać. To jedne z wielu najczęściej popełnianych błędów podczas kupna karty graficznej.

Pamiętajmy, uśmiechające się do nas z kolorowych pudełek cyferki, nie zawsze oznaczają teoretycznie wyższą wydajność. Producenci ostatnio dosyć nagminnie kuszą klientów umieszczaniem niebotycznie pojemnych modułów ram w produktach typowo budżetowych, w których taka pojemność nie będzie miała okazji nigdy zostać wykorzystana. Zwracajmy zatem uwagę na to co kupujemy i przed decyzją przeglądnijmy dokładnie testy w sieci, czy prasie branżowej, a w razie dalszych wątpliwości zwróćmy swą uwagę w kierunku forów dyskusyjnych, gdzie bardziej doświadczeni użytkownicy wspomogą nas swoją cenną poradą.