Opis rozwoju budowy geologicznej

na podstawie przekroju geologicznego

przez osady czwartorzędowe;

wysoczyznę morenową.

Iga Pikul, 2EOŚ3

Przekrój geologiczny postał na bazie informacji z 11 otworów wiertniczych. Kolejne z nich rozciągają się na dane głębokości:

1. 91 m n.p.m,

2. 101 m n.p.m,

3. 85 m n.p.m,

4. 86 m n.p.m,

5. 91 m n.p.m,

6. 109 m n.p.m,

7. 109 m n.p.m,

8. 106 m n.p.m,

9. 120 m n.p.m,

10. 88 m n.p.m,

11. 89 m n.p.m.

Z góry należy zaznaczyć, iż przekrój geologiczny przez osady czwartorzędowe na podstawie wierceń nie jest nazbyt dokładną formą zobrazowania zalegania warstw, gdyż otwory wiertnicze dają informacje tylko z konkretnego miejsca, w którym odwiert został przeprowadzony. Forma przekroju zależy zatem od interpretacji własnej informacji z wierceń osoby sporządzającej przekrój.

Tuż przy dnach otworów wierceń 1,2,3,4,5 oraz 10 i 11, poniżej 120 m n.p.m. zalegają zuskokowane przedczwartorzędowe utwory kredowych margli. Skrzydło wiszące uskoku zalega na wysokości ok. 117 m n.p.m. a skrzydło zrzucone na wysokości ok. 95 m n.p.m. Powyżej znajdują się nadlegające warstwy neogeńskich iłów poznańskich. Margle i iły, jako najstarsze utwory wytworzyły się przed 2,59 mln lat temu. Obraz w profilu geologicznym oraz paleogeńska luka stratygraficzna świadczą o występowaniu w tym miejscu uskoku, a to z kolei o zachodzących ówcześnie ruchach tektonicznych fazy Laramijskiej lub Pirenejskiej tudzież Sawskiej. Powyżej znajduje się cienka warstwa piasków rzecznych bez materiału skandynawskiego o miąższości około 3 metrów. Na tej podstawie można wywnioskować, że w przeszłości geologicznej po tym terenie płynęła rzeka, a że zalegają tam na sporej szerokości (bo przechodzące przez 3, 4 i 5 otwór wiertniczy) piaski, czyli materiał drobnej frakcji psamitowej była to prawdopodobnie terasa środkowego biegu rzeki. Jako, że razem z piaskami nie osadzały się utwory skandynawskie możemy stwierdzić, że mamy do czynienia z wczesno czwartorzędowym interglacjałem. Poniżej 137 m n.p.m. mamy do czynienia głównie z głęboko zalegającymi lodowcowymi glinami zwałowymi. Wytworzyły się one podczas nasunięcia lądolodu skandynawskiego. Na wysokości ok. 120 m n.p.m. są one przełożone rozległymi soczewkami piasków rzecznych facji korytowej (otwór 2, 3, 4) oraz żwirów i piasków fluwioglacjalnych (6, 7, 8, 9 oraz 11 otwór). W dużej, piaskowej soczewce mamy do czynienia z zaleganiem dwoma mniejszymi, torfowymi. Przechodzącą przez otwór 2 o miąższości 2 metrów poddano analizie pyłkowej i stwierdzono w niej szczątki flory interglacjalnej (pyłki roślin i makroszczątki). W drugiej, przechodzącej przez otwór 3, o miąższości 1 m nie stwierdzono podobnych. Piaski przecinane przez otwór nr 4 są datowane na 390 ka OSL. Żwiry i piaski zaznaczają wyraźnie występowanie kemów, ozów oraz stożków sandrowych. W opisywanej wyżej warstwie glin zwałowych na wysokości ok. 137 m n.p.m. widoczne są wkładki innych osadów. Otwory 3 i 4 przecinają iły warwowe, a 8 i 9 zastoiskowe mułki jeziorne. Obydwie wkładki mają podobną miąższość ok. 5 metrów i są świadkami podobnego zjawiska tworzenia się jezior na przedpolu lądolodu. Miała wtedy też miejsce jego stagnacja, a wkrótce jego wycofanie i zmiana klimatu na ciepły – interglacjalny. Świadectwem tego jest względne zerodowanie terenu na podobnej wysokości ok. 137 m n.p.m. oraz pokrycie go przez średnio 5 metrową warstwę żwirów i piasków. W interglacjale również mamy do czynienia z procesami jeziornymi. Dowodem są rozlegle występujące mułki jeziorne zlokalizowane w 1, 2 i 3 otworze oraz niewielka niecka wypełniona kredą jeziorną przykrytą później nadlegającymi piaskami wieku 125 ka OSL. W warstwie piasków, przez otwór nr 5 przechodzi 3 metrowa soczewka torfu zawierającego pyłki roślin i makroszczątki. Osady te są otoczone i pokryte kolejnymi, grubymi na średnio 15 metrów warstwami glin zwałowych. Pomiędzy tą, a następną warstwą glin na brzegach profilu można zauważyć niewielkie pola lessów (otwór 1 i 2) oraz żwirów i torfu wieku 25,5 +- 1,2 ka ¹⁴C (otwór 10 i 11). Piaszczysta lessowa wkładka mówi nam, iż jest to osad maksymalnego zlodowacenia w strefie ekstra glacjalnej. Jako, że leży ona glinach zwałowych, jest osadem od nich młodszym. Lessy powstają w warunkach względnie suchego klimatu przez co można wydedukować prawostronny kierunek nasunięcia się lądolodu. Na wysokości 170 m n.p.m. znajduje się kolejna soczewka torfu datowana na 17 ka ¹⁴C otoczona żwirami i piaskami. Przez otwory 6, 7, 8 i 9 przechodzi wychodnia piasków. 6 otwór przewierca wzgórze zbudowane z eolicznego piasku pokrywowego i wydmowego. Nieco dalej, pomiędzy 7 a 8 otworem zaznaczona na przekroju jest rzeka (jej lustro na wysokości 170 m n.p.m.) otoczona przez widoczną w morfologii terenu terasą zbudowaną z niesionych piasków rzecznych. Obok, przez wiercenie nr 8 przechodzi metrowa warstwa namułów torfowych. Po lewej stronie profilu w urozmaiconym terenie zbudowanym z glin zwałowych znajduje się obniżenie, wypełnione kredami jeziornymi miąższości 2 metrów. W kredowej niecce znajduje się niewielkie zastoisko wodne. Warto też nadmienić, iż grzbiety wzniesień na skrajnych końcach przekroju pokryte są warstwami eolicznych piasków pokrywowych i wydmowych. Na powierzchni terenu pomiędzy wierceniami 3 i 4 znajduje się głaz morenowy wieku 18,1 ka ¹⁰Be, datowany metodą izotopu kosmogenicznego. Powierzchnia terenu jest też silnie urozmaicona, występują jezioro i rzeka co świadczy o tym, że aktualnie do czynienia mamy z interglacjałem a lodowiec się wycofał.

Podsumowując: na przewiercony teren lądolód skandynawski nasunął się 4 razy, za każdym razem pozostawiając grube warstwy glin zwałowych. Interglacjały reprezentowane są przez liczne warstwy piasków oraz żwirów.

1 | Strona