5.4. Istota rozwiązań i ograniczenia Zastosowań systemów informatycznych klasy MRP i ERP

Zintegrowane systemy informatyczne oferowane aktualnie w formie pakie­tów do wspomagania zarządzania przedsiębiorstwami należą do klasy MRP II (Manufacturing Resource Planning - Planowanie zasobów produkcyjnych) lub ERP (Enterprise Resource Planning - Zintegrowane zarządzanie zasobami przed­siębiorstwa).

Omawiane grupy systemów oferowane w formie pakietów softwarowych, mają ujednoliconą strukturę funkcjonalną, dostępne wielowariantowe technologie eksploatacji i przystosowanie do uniwersalnego definiowania zadań systemu, de­terminowanego następującymi czynnikami:

• dynamiką, wyznaczaną przepływem idei i zasad gospodarowania w warunkach rynkowych,

• obsługą ścisłych powiązań i współpracą międzynarodowych organizacji gospodarczych,

• stosowaniem tych samych lub zbliżonych technologii informatycznych (bazy danych, języków 4GL, internetu),

• konkurencją producentów oprogramowania aplikacyjnego,

• powszechnym stosowaniem formuły zleceń jako środka agregacji informacji planistyczno-rozliczeniowej,

• wykorzystywaniem technologii systemów otwartych, interfejsu rozumianego jako standard połączeń z otoczeniem, zasad ochrony dostępu do systemu i in­tegralności bazy danych,

• wprowadzeniem powszechnie uznawanych standardów określających funkcjonalne i strukturalne własności tego typu pakietów, np. APICS¹.

Istotnym elementem standaryzującym strukturę i elementy składowe syste­mu jest model referencyjny, specyfikujący moduły systemu realizujące zlecane własności, co zaprezentowano na rysunku 5.4.1. Pojęcie modelu referencyjnego umożliwia użytkownikom precyzyjne wskazywanie swoich wymagań, a twórcom systemu oraz specjalistom od zastosowań pozwala życzenia te realizować.

Prezentowany na rysunku 5.4.1 model uwzględnia podstawowe funkcje zarządzania przedsiębiorstwem produkcyjnym, tj. planowanie i kontrolę realizacji produkcji oraz obsługę obrotu towarowego, sterowanie zapasami i obsługę dystrybucji [41, 45].

Objaśnienia przyjętych oznaczeń:

Główne strumienie danych w systemie

Główne strumienie zasobów

FPI

DRP

PUR

INV

RRP

DEM

BP

SOP

BP

MRP

Planowanie produkcji

RCCP

BOM

MRP

MPS

CRP

PPC

Planowanie
i sterowanie

produkcji

SYM

Planowanie

działal-

ności

Obrót

towarowy

Zarzą-

dzanie

danymi

produk-

cyjnymi

Sterowanie

zapasami

Lp.	Symbol	Nazwa modułu - funkcji	Lp.	Symbol	Nazwa modułu - funkcji
1	BP	Planowanie działalności - przedsięwzięć	11	PMT	Pomiar wyników (MC)
2	BOM	Specyfikacje produktów, procesów, środowiska	12	PUR	Zakupy materiałowe i kooperacja bierna
3	CRP	Planowanie zdolności produkcyjnej	13	RCCP	Bilansowanie zdolności produkcyjnej
4	DEM	Zarządzanie popytem	14	RRP	Planowanie zasobów produkcyjnych
5	DRP	Planowanie dystrybucji	15	SFC	Zarządzanie warsztatem produkcyjnym
6	FPI	Interfejs do modułów finansowych	16	SOP	Planowanie sprzedaży
7	I/OC	Zarządzanie stanowiskiem roboczym	17	SRS	Podsystem harmonogramów spływu
8	INV	Transakcje strumienia materiałowego	18	SYM	Symulacja
9	MPS	Główny harmonogram produkcji	19	TP&C	Gospodarowanie pomocami warsztatowymi
10	MRP	Planowanie potrzeb materiałowych	20

Rys.5.4.1. Model referencyjny współczesnych zintegrowanych wielodziedzinowych systemów informatycznych zarządzania produkcją klasy MRP II.
Źródło: [41, s.194]

W ramach obsługi produkcji wyróżnione są trzy podstawowe grupy procesów realizowanych we współczesnych systemach informacyjnych, tj. planowanie działalności oraz przedsięwzięć gospodarczych określane też jako planowanie biznesowe, planowanie produkcji obejmujące planowanie asortymentu, ilości i terminów oraz planowanie i sterowanie realizacją produkcji.

Planowanie działalności dotyczy podstawowych kierunków działania organizacji w okresach 25-letnich, w tym podstawowych relacji pomiędzy wynika­mi działalności a nakładami zawartymi w planie działalności. Jest on podstawą do formułowania planów pochodnych, tj.: sprzedaży, produkcji, kooperacji, zdol­ności produkcyjnej, remontów, postępu technicznego, inwestycji, zaopatrze­nia, zatrudnienia i płac, kosztów oraz planu finansowego.

W zakres funkcji tego systemu wchodzą również procesy prognozowania oraz planowania sprzedaży w określonych układach agregacji danych.

Planowanie produkcji dotyczy zwykle okresów rocznych, kwartalnych, mie­sięcznych i tygodniowych, umożliwiając obliczanie różnych konsekwencji przy­jęcia określonej wielkości zadań planowanych. W module tym występuje baza da­nych normatywnych umożliwiająca obliczanie zapotrzebowań na materiały, robociznę oraz obciążenie stanowisk. Najważniejsze w tej grupie funkcji są mo­duły składające się na zamkniętą pętlę sterowania, tj. operatywne planowanie produkcji wyrobów (MPS), planowanie potrzeb materiałowych (MRP) oraz pla­nowanie wymaganej zdolności produkcyjnej (CRP). Opracowany plan produkcji tworzony jest na podstawie planu sprzedaży, który może być precyzowany w różnych grupach wyrobów z uwzględnieniem bieżących żądań zmian i korekt.

Plan jest rozwijany według kolejnych poziomów struktur wyrobów (na składniki) według terminów wymagalności i obliczane są potrzeby netto na pod­stawie faktycznych i przewidywanych zapasów (INV). Potrzeby obejmują skład­niki, które powinny zostać wyprodukowane oraz surowce i materiały pochodzące z zakupu (PUR). Moduł (CRP) bada i ustala bilans wymaganej zdolności produkcyjnej, przekazując wyniki do modułu (MRP), o możliwości wyko­nania lub niewykonania analizowanego planu. Jeżeli plan jest wykonalny, to pod­lega „za­terminowaniu” do poziomu detalooperacji w module zarządzania warsztatem (SFC). W przeciwnym razie ponawiamy iteracje, wprowadzając korekty prowa­dzące do uzyskania zbilansowania zasobów.

Omawiane procedury planistyczne umożliwiają realizację procesu zwalnia­nia, korygowania i nadzorowania wykonania zleceń warsztatowych, w okresach tygodniowych, dobowych, zmianowych bądź krótszych. W modelu występują sprzężenia wymuszające cykliczne lub incydentalne odnawianie planu rea­lizowane do wyróżnianej części planu względnie całości. Szczególną rolę w tych systemach pełni moduł PMT, sterujący pracą systemu informatycznego, dążąc do możliwie efektywnego odwzorowania systemu rzeczywistego.

Model referencyjny przedstawiony na rysunku 5.4.1, uwzględniający zalecenia APICS, dotyczy planowania i kontroli realizacji działalności podstawowej przedsiębiorstwa produkcyjnego z pewnymi elementami obsługi zaopatrzenia, sterowania zapasami i dystrybucją. Oferowane aktualnie pakiety zintegrowanych systemów klasy MRP II są rozbudowane o pozostałe obszary systemów dziedzinowych jako ERP lub MRP II+. Dodatkowe systemy dziedzinowe oferowane w pakietach są następujące:

• zarządzanie zakupami,

• sterowanie zapasami magazynowymi,

• działalność ofertowa,

• obsługa sprzedaży,

• wspomaganie marketingu,

• zarządzanie serwisem,

• obsługa leasingu,

• zarządzanie dystrybucją,

• ewidencja i rozliczanie majątku, kadry, płace,

• finanse i księgowość, w tym: księga główna, rejestry należności i zobowiązań, kontrola walut i kredytu, planowanie płatności, prognozowanie, sprawozdawczość finansowa, konsolidacja danych firmy użytkownika z danymi innych firm,

• księgowość zarządcza, budżetowanie, zarządzanie strumieniami gotówki, ra­chunek kosztów, pomiar efektywności,

• moduły informowania kierownictwa i wspomagania decyzji,

• moduły techniczne zawierające EDI (Electronic Data Interchange - Elektroniczna wymiana danych), ochrona danych, integracja multimedialna, przeglądarki baz danych, generatory raportów, funkcje administratora systemu.

Większość dostępnych na rynku pakietów systemów klasy MRP/ERP oferuje zakres funkcji i narzędzi programowych pozwalających osiągnąć ww. cele. Na­leży mieć świadomość, że tak skomplikowany produkt zaawansowanych technologii informacyjnych wymaga zastosowania zaawansowanych środków techniki komputerowej, strukturalnego okablowania gwarantującego sprawną obsłu­gę przetwarzania dla wszystkich użytkowników, co wymaga poniesienia wysokich nakładów. Nakłady te obejmują sieć z kosztownymi koncentratorami CISCO lub 3Com., serwery oraz stacje robocze zależne od liczby użytkowników, zakup licencji baz danych i oprogramowania instalowanego na serwerze i stacjach ro­bo­czych, koszty szkolenia oraz prac adaptacyjno-wdrożeniowych systemu. Powyższa specyfikacja elementów kosztów zastosowania pakietów zintegrowanych wymaga uświadomienia, iż zakończenie sukcesem tego typu przedsięwzięć możliwe jest tylko wówczas, gdy ich zastosowanie pozwala przełamać istniejące bariery dobrze prosperującego biznesu firmy. Przyjęcie hipotezy, że wdrażanie systemu zintegrowanego może być efektywnym środkiem służącym restrukturyzacji podupadającej finansowo firmy, należy uznać jako przedsięwzię­cie nie tylko ryzykowne, ale zbyt lekkomyślne.

1^ APICS - American Production and Inventory Control Society (Amerykańskie Stowarzyszenie Sterowania Produkcją i Zleceniami).