Szlachta - wyższa warstwa społeczna, wywodząca się ze stanu rycerskiego w społeczeństwie feudalnym. Szlachta posiadała zespół przywilejów społecznych, z których najbardziej podstawowym był przywilej posiadania ziemi. Przynależność do szlachty łączyła się z obowiązkiem służby wojskowej.

Demokracja szlachecka – nowy system rządów, szlachta mogła odtąd głosować i decydować o sprawach kraju

Rada królewska – w jej skład wchodzili najważniejsi urzędnicy, a także reprezentanci duchowieństwa rzymskokatolickiego, pomagała władzy w rządzeniu państwem, z czasem przekształciła się w senat, za czasów Jagiellonów zgromadzenie to mogło współdecydować o polityce zagranicznej kraju, obsadzie stanowisk urzędniczych oraz małżeństwach w rodzinie królewskiej

Magnaci – najbardziej wpływowi ludzie w Królestwie Polskim, należały do nich majątki składające się z wielu folwarków, wsi i miast, magnaterii, zgodnie z obowiązującą zasadą równości, przysługiwały te same prawa, co pozostałej części szlachty

Szlachta średnia – zaliczano do niej właścicieli co najmniej jednej wsi, stanowiła najliczniejszą grupę stanu szlacheckiego, uzyskiwane przez nią dochody pozwalały na utrzymanie rodziny, wykształcenie dzieci oraz na uczestniczenie w życiu politycznym państwa

Szlachta zagrodowa – posiadała zazwyczaj jedynie część wsi, przedstawiciele tej grupy społecznej, podobnie jak chłopi, sami uprawiali ziemię, aby jednak podkreślić swój uprzywilejowany status podczas prac polowych nosili szablę

Gołota – nie miała majątków i z tego powodu w ograniczonym stopniu mogła pełnić urzędy oraz funkcje poselskie, utrzymała się ze służby wojskowej, czasami podejmowała pracę na roli lub w mieście oraz na dworach magnatów

Unia brzeska(1596) - nad Bugiem część duchownych prawosławnych zawarła unię z kościołem katolickim. Uznali oni wówczas zwierzchnictwo papieża, lecz zachowali odrębną liturgię. Z tego powodu nazywa się ich wyznawcami katolicyzmu w obrządku greckim czyli grekokatolikami lub unitami
Tolerancja religijna- postawa tolerancji dla osób które wyznają inną religię,dla poglądów religijnych innych osób, choćby wydawały się niewłaściwe, błędne lub niedorzeczne.
Konfederacja warszawska - w styczniu 1573r. w Warszawie podczas bezkrólewia po śmieci Zygmunta Augusta, szlachta obradująca na sejmie konwokacyjnym uchwaliła wówczas akt równouprawnienia szlachty bez względu na jej wyznanie. Porozumienie to miało zapewnić bezpieczeństwo w kraju, a także pozwolić na uniknięcie wojen religijnych. Gwarantowali również wieczysty pokój między katolikami a innowiercami mieszkającymi na ziemiach polskich. Umożliwiało niekatolickiej części szlachty sprawiedliwy dostęp do godności i urzędów państwowych.
Folwark pańszczyźniany- folwark pańszczyźniany było to gospodarstwo rolne lub rolno - hodowlane, gdzie przymusowo pracowali chłopi pańszczyźniani na rzecz swoich właścicieli wzamian za dzierżawę ziemi.
Koalicja - porozumienie państw zawarte w celu wspólnego prowadzenia wojny lub działań dyplomatycznych
Hołd pruski- jest to złożenie hołdu lennego przez Albrechta Hohenzollerna na Rynku Głównym w Krakowie. 8kwietnia 1525r Ostatecznie obaj władcy zawarli traktat, na mocy którego Prusy Książęce stały się polskim lennem. Dwa dni po podpisaniu ukladu , Albrecht Hohenzollern złożył polskiemu królowi przysięgę wierności. Wydarzenie to przeszło do historii jako hołd pruski. Zygmunt Stary.
Unia realna - 1 lipca 1569r. zaprzysiężono polsko-litewską unię relaną. Odtąd w obu państwach wspólne były nie tylko sejm, senat i władca , lecz także polityka zagraniczna i moneta. W ten sposób powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów. Litwa jednak, aby podkreślić swoją niezależność , zachowała własny skarb, armię i urzędy.
Unia lubelska- na mocy tego porozumienia do Królestwa polskiego trafiły Prusy Królewskie, oraz należące wcześniej do Litwy województwa- podlaskie, wołyńskie, kijowskie i bracławskie. Skutki: część polskiej szlachty zaczęła przenosić się na wschód i zakładać tam swoje gospodarstwa. Unia nie tylko nie osłabiła pozycji litewskich możnowładców, lecz także dodatkowo wzmocniła rolę magnatów koronnych.
Arrasy wawelskie- ozdobne tkaniny ścienne, które Zygmunt August zamówił w Brukseli do dekoracji wnętrz zamku królewskiego.
Attyki- osłaniały dachy balustrady.
Elementy charakterystyczne dla budowli renesansowych: zdobienia okienne, metalowe hełmy umieszczane na szczytach wież oraz wieńczące budowle i dachy balustrady zwane attykami
Unitarianie -odłam protestancki w Rzeczpospolitej, których w kraju nazywano także braćmi polskimi. Wielu z nich zgodnie z głoszonymi przekonaniami rozdawało swoje majątki, uwalniało z poddaństwa chłopów, a niektórzy odmawiali także udziału w wojnach. Starali się oni przekazywać swoje nauki nie tylko szlachcie lecz także przedstwicielom innych warstw społecznychi zakładali w tym celu wiejskie szkoły.Do najważniejszych ośrodków ariańskich w Polsce należały: Pińczów, Raków, Lublin i Lusławice
Kolegia - jezuickie szkoły średnie
Akademia- uczelnie wyższe
Interreks-w okresie królestwa w Rzymie – senator sprawujący władzę w trakcie wyboru nowego króla
Konfederacja-grupa utworzona przez partie, państwa lub miasta dla osiągnięcia określonych celów
Artykuły henrykowskie- jest to zbiór przepisów, który zapewniał nie tylko tolerancję religijną, lecz także zwoływanie co dwa dni sejmów walnych, wolną elekcję, kontrolę podatków przez sejm, a nawet prawo wypowiedzenia władcy posłuszeństwa
Piechota wybraniecka- jest to rodzaj oddziałów wojskowych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVI i XVIII wieku. Utworzona za panowania Stefana Batorego 3 marca 1578 roku w Koronie. Na Litwie w 1595 roku. Piechota ta składała się z chłopów. Byli uzbrojeni w szable, strzelbę oraz włócznię.
Demokracja szlachecka- nowy system rządów, w którym szlachta mogła odtąd głosować i decydować o sprawach kraju.
Sejmik ziemski- zjazd szlachty i duchowieństwa z określonego terytorium np.( z ziemi łukowskiej) w celu podjęcia decyzji dotyczących spraw lokalnych (np. budowy drogi) Wybierano także na nim posłów na sejm walny.
Sejm walny- wspólne obrady króla izby poselskiej (składającą się z posłów) i senatu ( składającego się z wyższych hierarchów duchownych i wyższych urzędników państwowych) w celu podjęcia ważnych decyzji dotyczących państwa( np. wojny , pokoju)

Przywilej koszycki (1374r), Ludwik Węgierski
-Ustawienie stałego podatku w wysokości 2 groszy z łana chłopskiego.
-Zobowiązanie się króla do nienadawania nowych podatków bez zgody rycerstwa.
-Pokrycie przez władcę kosztów służby rycerzy poza granicami kraju oraz wykupu ich z niewoli.
Powierzanie wszystkich urzędów w państwie wyłącznie Polakom.
Przywilej warcki (1423r), Władysław II Jagiełło
-przyznanie wojewodom prawa do wyznaczania cen maksymalnych na artykuły rzemieślnicze.
- prawa chłopów do opuszczania wsi.
Przywilej czerwiński (1422r) Władysław II Jagiełło
-zrzeczenie się przez władcę prawa do zajęcia majątku szlachcica bez wyroku niezależnego sądu.
-zakaz pełnienia przez tę samą osobę funkcji sędziego i starosty.
Przywilej jadlneńsko-krakowski (1430r,1433r) Władysław II Jagiełło
-zagwarantowanie, że król nie uwięzi żadnego szlachcica bez wyroku sądowego.
-przyznanie przedstawicielom stanu szlacheckiego wyłącznie prawa do sprawowania wyższych stanowisk kościelnych.
Przywilej cerekwicko-nieszawski (1454r) Kazimierz IV Jagiellończyk
-Potwierdzenie dotychczasowych praw przysługujących szlachcie.
-Zobowiązanie się monarchy do nieustanawiania nowych praw i niezwoływania pospolitego ruszenia bez zgody sejmików.
Przywilej piotrkowski (1496r) Jan I Olbracht
-Uniemożliwienie mieszczaństwu nabywania ziemi na prawie szlacheckim.
-Zakaz sprawowania urzędów i godności państwowych przez przedstawicieli stanu mieszczańskiego.
-Zwolnienie szlachty z opłat celnych za przewóz towarów.
Nihi novi (1505r) Aleksander Jagiellończyk
-Zagwarantowanie, że żadna nowa ustawa państwowa nie będzie uchwalona bez zgody szlachty.