Polska szkoła plakatu to określenie powstałe w latach 60 (2)

Polska szkoła plakatu to określenie powstałe w latach 60. XX w., używane wobec grupy wybitnych polskich artystów-plakacistów, którzy zdobyli międzynarodowy rozgłos. Zajmowali się oni wykonywaniem plakatów o tematyce kulturalnej (film, przedstawienia teatralne, wystawy, przedstawienia cyrkowe). Znaczącymi przedstawicielami polskiej szkoły plakatu byli m.in. Jan Młodożeniec, Franciszek Starowieyski, Waldemar Świerzy, Mieczysław Górowski i Tamara Łempicka.

Tamara Łempicka urodziła się w Moskwie, lecz nie chętnie mówiła o swym miejscu urodzenia, podając na miejsce Moskwy Warszawę, ponieważ wychowywała się w tym właśnie mieście u siostry swojej matki.

Czasy artystki to epoka dekadentyzmu. Styl życia artystki daleki był od ogólnie przyjętych norm obyczajowych. Liczne romanse Łempickiej z kobietami i mężczyznami, wcale zresztą nieskrywane, nie były zdaje się czymś dla współczesnych niezwyczajnym. Ponoć włóczyła się nocami po podrzędnych knajpach i uprawiała miłość z marynarzami.

Jej sztuka przez lata była zapomniana. Dopiero na fali mody na art déco pod koniec lat osiemdziesiątych jej obrazy pojawiły się na rynku. Wróciła pamięć o artystce dekadenckiej "baronowej z pędzlem". Reprodukcje jej prac znalazły się w katalogach największych agencji zdjęciowych, a mówienie o niej i zachwycanie się jej twórczością stało się znów tak modne i powszechne jak w latach największej pomyślności artystki.

Swe prace sygnowała Tamara De Lempicka, malowała prawie zawsze na desce nierzadko do nakładania farby używając szpachli.

Z całokształtu jej prac należy wymienić kilka najsłynniejszych - sugestywny w oddaniu dwóch ciał modeli podwójny akt "Adam i Ewa" zawiera wszystkie cechy rozpoznawcze twórczości Łempickiej. "Niedokończony mężczyzna" to portret Tadeusza Łempickiego, pierwszego męża artystki. Tytuł nadała mu sama artystka niewątpliwie po odejściu męża postanowiła go bowiem nie kończyć. Fantastycznie oddany frak i kapelusz męża, kapelusz, całość utrzymana w ciemnej tonacji tworzą niesamowity efekt, jakby model ledwo mieścił się w ramach. Najsłynniejszy jej obraz, niewątpliwie najczęściej reprodukowany "Autoportret w zielonym Bugatti" powstał na zamówienie niemieckiego żurnalu mody "Die Dame". Zamówiono go po tym jak olśniła wydawcę tego magazynu, gdy ubrana w kostium odpowiadający kolorowi jej żółtego kabrioletu Renault podjechała pod hotel w Monte Carlo.

Jan Młodożeniec to jeden z najwybitniejszych twórców polskiej szkoły plakatu. Autor ponad 400 plakatów, okładek książkowych, ilustracji, rysunków. Wybitny projektant graficzny i malarz. przede wszystkim grafikiem użytkowym i już podczas studiów realizował liczne zamówienia dla wydawnictw. Po ukończeniu studiów zajął się plakatem, który stał się dla niego główną formą wypowiedzi artystycznej. Do najważniejszych w jego twórczości należały plakaty filmowe (m.in. DAWNO TEMU W AMERYCE, OJCIEC CHRZESTNY, WIELKI GATSBY), teatralne (m.in. do sztuk Czechowa, Fredry, Wyspiańskiego) i reklamowe. Pierwszy plakat pochodził z 1951 roku i był obrazem do historycznego filmu PRAGA 1848. Od połowy lat 50. Młodożeniec stał się jednym z najbardziej cenionych twórców plakatu i grafiki książkowej. Należał do artystów kształtujących oblicze tzw. polskiej szkoły plakatu. Był artystą bardzo charakterystycznym, miał własny, indywidualny styl. Sam nazwał rodzaj plakatu, jakim się zajmował "plakatem osobowościowym". W ramach tej postawy wykonywał ręcznie liternictwo wierząc, że tak wykonana litera jest mocniej zwarta z ideą kompozycji. Litera i typografia odgrywały ważną rolę w jego twórczości. Przez użycie różnych krojów pisma i najprostszych ozdobników litery Młodożeniec tworzył ażurowe formy słów o wyraźnie lirycznej ekspresji. W wielu plakatach słowo traktowane jest prze niego jako materiał graficzny. Przenikanie się słów i obrazów, tajniki liternictwa, istotna rola czcionki w kompozycji, to wszystko odnajdujemy niemal w każdym plakacie czy rysunku Jana Młodożeńca.

Artysta lubił kolor sam w sobie. Ciągle eksperymentował, poszukiwał. Zafascynowany nowym odcieniem potrafił niestrudzenie, o różnych porach dnia, obserwować wybrany motyw. Jego plakaty są niezwykle barwne i wspaniale zharmonizowane. Odznaczają się niepodważalną logiką kompozycji, trafnością grubej, zdecydowanej kreski zamykającej płaskie plamy intensywnego i czystego koloru.

Był niezwykle pracowity, często tworzył kilkanaście wariantów tej samej kompozycji. Jego rozpoznawalny natychmiast "charakter pisma" to gruba, pozornie nieporadna, choć zdecydowana kreska, nieco dziecięca stylizacja rysunku, żywa paleta barw i ciepłe poczucie humoru. Plakaty Młodożeńca odznaczają się spokojną, wyważoną kompozycją składającą się z wyraźnie oddzielonych, barwnych pól oraz wewnętrznym monumentalizmem form graficznych. Artysta dbał o czytelność każdego znaku, w dążeniu do uogólnienia treści niesionych przez plakat osiągał daleko posuniętą syntezę rysunku. Z jego prac emanuje liryczna ekspresja z odrobiną ludowej prostoty i naiwności. Twórczość Młodożeńca silnie tkwiła w rodzimej kulturze, a jednocześnie artysta posługiwał się językiem na wskroś nowoczesnym, inspirowanym różnymi trendami sztuki współczesnej.

Waldemar Świerzy to również jeden z plakacistów polskiej szkoły tworzący od pierwszej połowy XX wieku. Jednak to nie tylko plakacista, również zajmował się ilustrowaniem książek i grafiką. Projektował też okładki do płyt, kalendarze i znaczki pocztowe. Świerzy jest autorem imponującej, o ile nie rekordowej, ilości plakatów, stworzył ich do chwili obecnej ponad półtora tysiąca. O popularności jego prac świadczy fakt, że plakat do MAZOWSZA (1954) został powielony w milionie egzemplarzy. Artysta projektuje głównie plakaty o tematyce kulturalnej (teatralne, filmowe, cyrkowe i muzyczne), ale w jego dorobku nie brakuje także prac o wymowie społecznej czy propagujących sport.
Tuż po ukończeniu studiów Świerzy doskonalił swoje umiejętności warsztatowe i poszukiwał własnego stylu. W jego ówczesnych pracach rozwiązania graficzne dominowały nad malarskimi, a punktem wyjścia dla budowania znaku w plakacie była już wtedy postać ludzka. Jego plakaty z początku lat pięćdziesiątych charakteryzowały się uproszczeniem formy i nowatorskimi rozwiązaniami typograficznymi. Z wczesnego okresu twórczości artysty należy wspomnieć przede wszystkim o plakacie do filmu
CZERWONA OBERŻA (1955) przedstawiającym groteskowo wydłużoną do formy znaku, komiczną twarz Fernandela. Był on już zapowiedzią późniejszego cyklu portretowego Świerzego, który od lat 70. zacznie dominować w jego dorobku. Plakat z Fernandelem, a także dwa inne z tego okresu, do filmów BULWAR ZACHODZĄCEGO SŁOŃCA oraz ULICA HAŃBY należą dziś do klasyki światowego plakatu.

Kolejny plakacista polskiej szkoły lat 60. i 70. to Franciszek Starowieyski. Przez szereg lat tworzył na przemian w pracowniach w Warszawie i w Paryżu. Zrealizował około 300 plakatów. Jest to „artysta obdarzony barokową wyobraźnią". Z niezwykłą wprost biegłością łączy w sztuce zmysłowe formy z intelektualnym przesłaniem, szokując często nieoczekiwanymi efektami i surrealistycznymi wizjami. Jego twórczość o wyrafinowanej ornamentacji wypełniona jest charakterystyczną metaforyką i własnym systemem znaków wywiedzionych z najbliższej artyście, barokowej estetyki. Malarstwo Starowieyskiego cechuje fascynacja zmysłowym ciałem kobiecym o "rubensowskich" kształtach oraz refleksja nad przemijaniem i śmiercią. W jego obrazach świat realny łączy się z tworami "niepohamowanej" wręcz wyobraźni artysty, a cała twórczość, przesycona groteską i humorem, ostentacyjnie nawiązuje do starych XVII-wiecznych mistrzów.

Artysta zadziwia rysunkową formą o kaligraficznej precyzji kreski, za pomocą której buduje osobliwe wizje o surrealistycznej poetyce, łącząc na zasadzie groteski i metaforycznych znaczeń zupełnie odrębne, obce sobie motywy. Jego upodobanie do kaligrafii, rozmiłowanie w fantastyce, skłonności do makabry i zainteresowanie anatomią, jak również rodzaj światłocienia, modelunku czy dynamika kompozycji wyrasta korzeniami z tradycji XVII wieku. Starowieyski zdobył popularność już w latach 60. serią plakatów teatralnych i filmowych.

W październiku 1956 wykonał pracę zatytułowaną PŁACZĄCY GOŁĄBEK POKOJU, która była gestem solidarności z powstaniem węgierskim

Mieczysław Górowski to jeden z współczesnych plakacistów urodzony w 1941 roku, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W roku 1966 rozpoczął twórczość w dziedzinie plakatu, biorąc aktywny udział w wielu konkursach. Uzyskiwane nagrody utwierdziły go w przekonaniu, że być może dokonał słusznego wyboru. Do chwili obecnej zrealizował ponad 400 plakatów.

Górowski specjalizuje się w projektowaniu plakatów, które Janusz Krupiński w najnowszym albumie "Mieczysław Górowski - Plakaty 1968-2003" interpretuje według czterech grupy kompozycyjnych: są plakaty portretowe, z aluzjami politycznymi, z dziurami i kombinatoryczne. Zatem jeden i ten sam plakat może równocześnie posiadać kilka spośród tych cech, a nawet i wszystkie jednocześnie. Jednak jak dalej podaje autor książki kryteria tego podziału nie są jasne, ponieważ plakaty portretowe i aluzje polityczne wyróżnia (artysta) ze względu na treść, a dziury i kombinatorykę ze względu na formę.

Jego portret to plakat poziomy, wyróżnić w nim można stałą wielkość głowy, dzięki temu zestawione portrety tworzą żywy szereg, a żadna z głów nie zostaje wyróżniona. Projektuje on plakat z myślą o całościach, których ma być on elementem.




Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron