KONSPEKT LEKCJI

Beata Urbańska

Język polski

Czas trwania lekcji – 45 min.

Szkoła ponadgimnazjalna

kl. III b

Temat lekcji: Bohaterowie powieści oraz ich biologiczna motywacja postępowania

Cele lekcji:

1. Ogólne

• przedstawienie podziału społeczeństwa wsi

• znajomość pojęć związanych z ziemią

• ukazanie podziału bohaterów

3. Szczegółowe

Uczeń po 45 min. lekcyjnej potrafi:

• wskazanie wpływu ziemi na życie chłopów

• zdefiniować takie pojęcia jak: serwituty, wycug

• formułować własną wypowiedź na temat postępowania bohaterów

• umiejętnie posługiwać się cytatami w celu potwierdzenia postawionych tez

• przedstawić relacje pomiędzy bohaterami powieści

Metody nauczania:

• podająca

• burza mózgów

Formy pracy:

• indywidualna

• zbiorowa

Pomoce i środki dydaktyczne:

• Podręcznik do literatury „Przeszłość to dziś”, cz.2, Ewa Paczoska

• „Chłopi” Reymonta

PRZEBIEG LEKCJI

Czynności nauczyciela	Czynności ucznia
CZĘŚĆ WSTĘPNA
1.Sprawdzenie frekwencji uczniów. 2.Podanie tematu lekcji: Bohaterowie powieści oraz ich biologiczna motywacja postępowania.	Uczniowie zapisują temat lekcji do zeszytów.
CZĘŚĆ ZASADNICZA
1.Nauczyciel odsłania tablicę, na której wcześniej narysował „piramidę hierarchii społecznej wsi Lipce”: 2. Nauczyciel prowadzi rozmowę z klasą na temat podziału społeczeństwa Lipiec. Zwraca uwagę na najbogatszych i najbiedniejszych. Prosi uczniów, by się zastanowili dlaczego bogaci są na szczycie piramidy a najbiedniejsi „na dole”. Pytania pomocnicze: - Podział ludności jest ze względu na? -Kto posiada najwięcej ziemi? -Kto ziemi nie posiadał? -Skoro podział społeczeństwa występował ze względu na ilość posiadanej ziemi, to jak przedstawia wiały się relacje pomiędzy bohaterami powieści? -Dlaczego powstał spór między Maciejem a Antkiem? Nauczyciel prosi uczniów o zanotowanie w zeszytach znaczenia słowa wycug. WYCUG- wygnanie z domu rodziców przez ich dzieci 3.Rozmowa na temat relacji pomiędzy bohaterami „Chłopach”. Kto z kim się ożenił, dzieci itp. Nauczyciel przy pomocy klasy przedstawia graf stosunków pomiędzy bohaterami. 4. Rozmowa na temat podziału bohaterów. Czym różnią się bohaterowie prócz statusu w społeczeństwie? Są zapewne przydzieleni do pewnych grup ale czy wszyscy są tacy sami? Uzasadnijcie swoją odpowiedz. 5.Nauczyciel dyktuje uczniom notatkę dotyczącą podziału bohaterów Lipiec: 1)b. zbiorowi: cała społeczność lipiecka Czym się charakteryzują? Gdzie się integrują? Podczas jakich zajęć? 2)b. indywidualni: Jagna, Boryna, Antek, Jagustynka Co ich wyróżnia z społeczności lipieckiej? 6.Nauczyciel prosi uczniów o zapisanie wad i zalet chłopów w zeszytach. 7.Nauczyciel pomaga uczniom określić cechy głównych bohaterów powieści: Macieja Boryny, Hanki, Jagny, Antka. Cechy charakteru, osobowości mają być poparte cytatami z książki. 8. Rozmowa na temat motywów pojawiających się powieści.	Uczniowie mają za zadanie wpisać odpowiednią grupę społeczną do każdego segmentu piramidy. Podają także postacie z powieści, która należą do każdej z grup. Bogaci: ksiądz, wójt, kleryk Jaś Zamożni: Maciej Boryna z rodziną Średnio zamożni: rodzina Jagny, rodzina Hanki, kowal z rodziną Najbiedniejsi: komornicy i wyrobnicy, Kuba, Agata, Jagustynka Uczniowie przerysowują piramidę do zeszytów. Uzasadniają powody segregacji bohaterów do określonych grup społecznych. Podział występuje ze względu na status w społeczeństwie jaki wyznacza posiadana ziemia, jej ilość a co za tym idzie także i ubiór, pochodzenie, mądrość, zawód, piastowany urząd. Maciej Boryna, który jest niepisanym przywódcą na wsi. Najbiedniejsza warstwa społeczeństwa, do której zaliczamy komorników i wyrobników, czyli ludzi pracujących i żyjących na cudzym. Bohaterowie spierali się o ziemię, ponieważ decydowała ona o poziomie życia chłopów, o samodzielności materialnej, o autorytecie i znaczeniu we wsi. Ziemia także decydowała o hierarchii społecznej we wsi ( w kościele - blisko ołtarza siadali bogaci chłopi a przy wyjściu stali najbiedniejsi; w karczmie, na weselu). Często decydowała o zamążpójściu, np. małżeństwo Jagny z Maciejem Boryną. Przyczyną sporu między ojcem a synem była ziemia. Starsi ludzie we wsi byli powszechnie uważani za niepotrzebnych. Gdy przepisali ziemię na swe dzieci zwykle byli wyganiani z domu, nikt nie litował się nad nimi. Los ich był dla wszystkich zupełnie obojętny. Dominikowa ( wdowa ) ↓ ↓ ↓ Szynek Jerzy Jagna+ Maciej Boryna ♥ ↓ ↓ Hanka +Antek Magda + kowal Cała społeczność lipiecka tworzy jedną silną grupę na czele której stoi Maciej Boryna. Wszyscy muszą podporządkować się ustalonym prawom, obyczajom. Muszą współpracować ze sobą, by mieć w sobie poparcie w trudnych chwilach życia. Ci którzy się nie przystosują do zasad zostają automatycznie wyeliminowani z grupy. Są poza jej obrębem. To jednostki indywidualne, do których możemy zaliczyć Borynę, Antka, Jagnę, Agatę. Uczniowie zapisują notatkę. Bohaterowie zbiorowi integrują się podczas: Nabożeństw w kościele Prac Zabaw Wymarszu na las Wygnania Jagny ze wsi Niezróżnicowani osobowo. Noszą te same cechy, mają te same zajęcia, zmartwienia, troski, problemy, uciechy. Żyją tak samo, niczym się nie wyróżniają z gromady. Każdy z nich wiedzie inne życie niż reszta ludzi ze wsi. W swoim postępowaniu kierują się własnymi poglądami a nie zasadami stosowanymi przez ogół społeczeństwa. Jagna prowadzi się nieprzyzwoicie, jest niemoralna, uważa, że nie musi ścinać włosów po ślubie z Boryną. Uważa się za kogoś lepszego. Jagustynka z kolei została niemal całkowicie wykluczona z życia na wsi. Pracowała na swoje utrzymanie wiosną i latem a podczas pozostałych pór roku żebrała w mieście. Antek zdradzał swoją żonę z Jagną. Boryna natomiast jako indywidualista wiódł lepsze życie niż inni ludzie ze wsi. Wszyscy zastanawiają się co można zaliczyć do wad i zalet chłopów. Wady- konflikty z dworem i między chłopami Zalety – praca zbiorowa (sianokosy, żniwa, wykopki, orka, wycinanie kapusty, kiszenie kapusty, darcie pierza, siew jesienny) -Pomocni w pracy -Obyczaje związane z pracą -Dbałość o swoje interesy( potrafią jednoczyć się w sytuacji zagrożenia – walka o las ) -solidarni Uczniowie zapisują do zeszytu każdą z postaci a następnie przystępują do określania cech każdej z nich. MACIEJ BORYNA Kocha ziemię Najbogatszy gospodarz Zakochany w Jagnie Pracowity Mężny Nieufny Niepisany przywódca Samodzielny Właściciel 32 morgów ziemi Odważny Stanowczy ANTEK Syn Boryny Zakochany w Jagnie Buntowniczy Stanowczy Spór z ojcem o ziemię Zabija Borowego Skłonny do poświęceń Więzienie ( przemiana ) Uparty Pracowity Zawzięty JAGNA Konkurentka Hanki Niewierna (Antek, kleryk Jaś, wójt ) Niemoralna „odmieniec” w naturze gromady Wyodrębniona z gromady Młoda Namiętna Kontrowersyjna Powód konfliktów we wsi Posiada zdolności artystyczne Nie panuje nad swymi namiętnościami Popęd płciowy wpływa na jej romanse ( biologizm ) HANKA Mądra gospodyni To postać dynamiczna -początkowo: spokojna, cicha, wystraszona; -później: samodzielna, zaradna, energiczna Rywalka Jagny Matka trójki dzieci Związana z ukochaną ziemią Zaradna Pracowita Kochająca matka i żona Motywy literackie w „Chłopach” Przemijania Miłości Zdrady Rodziny Konfliktu pokoleń czasu
CZĘŚC KOŃCOWA
1.Podsumowanie tematu lekcji w postaci pytań nauczyciela ( dotyczących podziału społeczeństwa, roli ziemi we wsi, podziału bohaterów, oraz krótkiej charakterystyki głównych bohaterów ). 2.Podanie pracy domowej: Napisz charakterystykę porównawczą Macieja Boryny i Antka.	Wybrani uczniowie podsumowują opracowany materiał na lekcji. Uczniowie zapisują temat pracy domowej do zeszytów.

Konspekt lekcji opracowała:

Beata Urbańska