SPOSOBY NABYCIA I UTRATY PRAWA PODMIOTOWEGO

I. Uwagi wstępne

• nabycie pochodne i pierwotne;

• nabycie pod tytułem szczególnym i ogólnym;

• nabycie translatywne i konstytutywne.

• poza tymi podziałami jest problematyka utraty prawa pod­miotowego;

II. Nabycie pochodne i pierwotne

Nabycie pochodne

• skuteczność nabycia zależy od tego, czy przenoszącemu przysługiwało przenoszone prawo → nemo in alium plus iuris transferre potest quam ipse habet, choć prawo przewiduje wyjątki, głównie ze względu na dobrą wiarę, co potwierdził SN;

• podstawowa rola w stosunkach cywilnoprawnych, gdyż obejmuje umowne postacie przenoszenia praw oraz ich dziedziczenie;

Nabycie pierwotne

• nabycie to nie jest więc uzależnione od tego, że uprzednio prawo to przysługiwało określonemu podmiotowi;

• różnie konstruowane w prawie:

  • poprzez przesłankę, że prawo to wcześniej nie istniało, np. zawłaszczenie rzeczy niczyjej;

  • poprzez przesłankę, prawo wcześniej istniało, ale przeniesienie nie następuje w formie zbycia, tzn. następuje bez woli poprzednika, na mocy ustawy, np. zasiedzenie, wywłaszczenie, nacjonalizacja;

• nabycie to prowadzi do nabycia prawa bez obciążeń chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej, takich przepisów jest wiele, co doprowadziło w kilku przypadkach do ich wykładni funkcjonalnej, np. SN orzekł, że zasiedzenie nie powoduje wygaśnięcia ograniczonych praw rzeczowych ciążących na nieruchomości;

III. Następstwo pod tytułem szczególnym i ogólnym

• dot. tylko nabycia pochodnego, tylko wtedy powstaje stosunek następstwa prawnego (sukcesja);

Następstwo pod tytułem szczególnym (sukcesja singularna)

nabycie indywidualnie oznaczonego prawa lub praw podmioto­wych, więc skuteczność takiego nabycia rozważa się odrębnie w odniesieniu do każdego z przenoszonych praw i na podstawie reguł doty­czących danego typu prawa, np. sprzedaż kolekcji obrazów = sprzedaż X ilości obrazów;