Dr Żmudzka

Układ wydalniczy

Niewydolność nerek.

Objawy:

• wielomocz

  • głównie przy przewlekłej niewydolności nerek

  • w wyniku zniszczeń nerki nie są w stanie prawidłowo zagęszczać moczu

• skąpomocz i bezmocz

  • przy ostrej niewydolności nerek (może być ona wynikiem zaostrzenia się przewlekłego stanu albo stanem pierwotnym, np. w wyniku zatrucia)

  • nerki wcale nie filtrują

• nieprzyjemny zapach z jamy ustnej, nadżerki na błonach śluzowych j. ustnej

• wymioty

• sucha, matowa sierść, często z łupieżem

• chudnięcie

• w późniejszych stadiach też objawy neurologiczne

Wielomocz.

Zawsze wiąże się z polidypsją i ocenia się go na podstawie ilości wypijanej dziennie wody- powyżej 100 ml/ kg m.c. to ewidentna poliuria, ok 80 ml/kg m.c. powinno budzić podejrzenia.

Przyczyny wielomoczu:

• moczówka prosta (niedobór ADH)

• cukrzyca

• zespół Cushinga (nadczynność kory nadnerczy różnego tła)

• moczówka prosta psychogenna (często z powodu stresu, którego przyczyną jest b. silny ból)

• ropomacicze

• zespół Addisona (niedoczynność kory nadnerczy)

• hiperkalcemia (chłoniak, gruczolakorak odbytu, gruczolakorak gruczołu mlekowego)

• nadczynność tarczycy (koty!) [u psów zazwyczaj występuje niedoczynność]

• akromegalia

• choroby wątroby

• leki: l. sterydowe, l. moczopędne, aminoglikozydy (i inne leki nefrotoksyczne, które upośledzają zagęszczanie moczu) oraz l. p-grzybicze (ketokonazol!) i p-drgawkowe (luminal i pochodne!), które powodują wielomocz uszkadzając wątrobę

• zmiana karmy na suchą i zbyt słone jedzenie

Skąpomocz i bezmocz

Przyczyny:

a) ostra niewydolność nerek

b) całkowita niedrożność cewki moczowej:

• kamica

• nowotwór

• spastyczny skurcz zwieracza (przy zwyrodnieniach kręgosłupa, częstych u ON)

• przerost prostaty (ale niejako przy okazji, bo głównym objawem u zwierząt- w przeciwieństwie do ludzi- jest utrudnione oddawanie kału, nie moczu!)

c)pęknięcie pęcherza moczowego

Częstomocz i stranguria

• Występują przy zapaleniu pęcherza (tu częstomocz, nie wielomocz!) i cewki moczowej (zapalenie cewki moczowej odpowiedzialne za ból)

• Objawy strangurii:

• nie chce się wysiusiać, zmienia miejsce przy siusianiu (dla właściciela może to wyglądać podobnie też przy niemożności załatwienia się przez zaparcie lub ból kręgosłupa)

• kot może się kręcić przy oddawaniu moczu aż wychodzi z kuwety i siusia w inne miejsce

• wokalizacja przy oddawaniu moczu

Nietrzymanie moczu

• Najczęściej przez niewydolność zwieracza.

  • Typowy pacjent to stara, kastrowana suka, choć zdarza się też u młodych, na skutek wczesnej kastracji. Niedobór estrogenów.

  • Również u kastrowanych psów, przy czym występuje reakcja na testosteron.

• Porażenie wiotkie pęcherza moczowego (przez zwyrodnienie kręgosłupa)

• Ektopowe moczowody

  • uchodzą do szyi pęcherza, do cewki moczowej, czasami do macicy, pochwy)

  • urografia potwierdza rozpoznanie

Niestabilność pęcherza moczowego

Niekontrolowane oddawanie małych ilości moczu, charakterystyczne dla młodych, wesołych piesków (zwł. suczek). Często samo mija z wiekiem. Dr Żmudzka mówi, że nie jest nazywane to nietrzymaniem moczu.

Domieszki w moczu

(Najważniejsze to hematuria, proteinuria i glikozuria).

• Hematuria

  • zawartość pełnej krwi w moczu,

  • przy uszkodzeniu ścian naczyń krwionośnych

• Krwiomocz rzekomy

  • hemoglobinuria

  • mioglobinuria

    • hemoglobina i mioglobina są filtrowane przez błony podstawne kłębuszków

    • Hb może się też brać z rozpadu krwinek, które przedostały się do dróg wyprowadzających. Wtedy w moczu obecne są cienie erytrocytów.

• Proteinuria

  • 2 przyczyny:

    • kłębuszkowe zapalenie nerek (kłębuszki 'przepuszczają' białko)

    • zapalenie dróg wyprowadzających (wysięk, nabłonki etc)

  • ilość białka we krwi nie ma znaczenia dla pojawienia się go w moczu

  • możemy diagnozować przyczynę proteinurii badając osad moczu

    • nieaktywny [duża ilość wałeczków] wskazuje na kłębuszkowe pochodzenie proteinurii

    • aktywny [dużo leukocytów, erytrocytów, nabłonków] towarzyszy stanom zapalnym

    • jeżeli stan mieszany to rozstrzygający jest stosunek białka do kreatyniny w moczu [kreatynina bierze się w moczu wyłącznie z filtracji więc jeśli białko zostało przefiltrowane przez klębuszki to jego ilość powinna być współmierna do kreatyniny]. Powyżej 0,5 u psa i 0,4 u kota wskazuje na kłębuszkowe pochodzenie białkomoczu.

• Glikozuria

• powodowana jest przez przekroczenie progu nerkowego

  • próg nerkowy glukozy- wartość glukozy, powyżej której glukoza nie jest resorbowana (glukoza zawsze przechodzi do moczu, ale powinna zostać zresorbowana z powrotem do krwi). Próg nerkowy glukozy dla psa wynosi 180 (norma to 120), a dla kota 290 (chociaż może być niższy- zależny od poziomu glukozy we krwi)

• jeśli glikozuria towarzyszy normoglikemii to wiemy, że problem leży w nerkach

• zmiany zabarwienia moczu mogą być powodowane też przez niektóre leki i np. buraczki ;)

Kłębuszkowe zapalenie nerek

• częściej występuje u psów, u kotów raczej niewydolność nerek

• objawia się nieprawidłowym stosunkiem białka do kreatyniny w moczu (opisane wyżej)

• powodowane przez odkładanie się na błonach podstawnych kłębuszków kompleksów immunologicznych. Przyczyny odkładania się kompleksów:

  • na skutek infekcji pojawia się nadmiar antygenów- dla nas lepsze, bo możemy próbować leczyć infekcję

  • niestety większość to idiopatyczne kzn, związane z zaburzeniami immunologicznymi

Leczenie KZN:

• mimo zaburzeń ze strony układu immunologicznego nie podawać leków steroidowych bo one źle działają na nerki i w długotrwałych badaniach dowiedziono, że więcej szkody niż pożytku

• to samo tyczy się leków immunosupresyjnych (azatiopryna, cyklosporyna)

Ale konieczne jest zapobieganie proteinurii, bo jest ona nie tylko markerem zaburzeń, ale też sama obecność białka w moczu powoduje zaburzenia:

• na drodze mechanicznej przez tworzenie się wałeczków oraz

• komórki kanalików próbując pozbyć się białka z wnętrza kanalików wypełniają się lizosomami i w efekcie umierają

Leczenie proteinurii:

• przede wszystkim dieta niskobiałkowa!

• inhibitory konwertazy angiotensyny- przeciwdziałanie wysokiemu ciśnieniu

• aspiryna- w niskich dawkach, ok. 5 razy niższych niż dawka p-zapalna- zapobiega powstawaniu konglomeratów płytkowych

Przewlekła niewydolność nerek u kotów

• w zaburzeniu tym wzrasta poziom fosforu

• fosfor uszkadza nefrony oraz

• zaburzenie stosunku P/ Ca wywołuje wtórną nerkową nadczynność przytarczyc

  • stosunek P do Ca zwiększa się, przytarczycom 'wydaje się', że to Ca jest za mało, a ponieważ mogą sterować tylko poziomem Ca poprzez parathormon, to mobilizują uwalnianie Ca z kości. Odwapnienie kości.

• Dlatego konieczna jest dieta typu 'renal' (urinal jest p-ciw kamicy), czyli niskofosforowa!

Amyloidoza

• Konglomerat białkowy biorący udział w procesach odpornościowych, w wyniku zaburzeń może odkładać się w różnych narządach powodując wystąpienie różnorakich objawów- mogą być również objawy wieloukładowe.

• Predysponowane rasy to shar pei, koty abisyńskie i somalijskie.

• Niestety nie ma leczenia.

Badanie kliniczne w kierunku zaburzeń układu wydalniczego.

1. Badanie ogólne:

   • choroby dróg wyprowadzających nie powodują objawów ogólnych (ewentualnie objawy dużej bolesności jeśli takowa jest)

   • mocznica:

   - suchość błon śluzowych

   - bladość błon śluzowych, bo:

1. niedobór erytropoetyny produkowanej w nerkach (ona stymuluje produkcję erytrocytów przez szpik)

2. wysoki poziom mocznika obniża żywotność erytrocytów obecnych już w naczyniach

- nadżerki

- jeśli mocznicy towarzyszy kwasica metaboliczna to wzrost tętna i oddechów

1. Badanie szczegółowe- omacywanie

• u kota można omacać całe nerki- wielkość, konsystencję, kształt, tkliwość, powierzchnię

• u psa tylko można stwierdzić, czy jest bolesność okolicy

Zmiany, które można wyczuć u kotów podczas omacywania:

• wielotorbielowatość nerek

  • persy i koty egzotyczne

  • nerka jak owoc morwy (duża i cała w pęcherzykach)

• niewydolność nerek [najczęstsza choroba nerek u kotów]

  • pomniejszona, twarda o pomarszczonej powierzchni (przez śródmiąższowe zapalenie nerek)- tzw. marska nerka

  • do wyczucia zwł. przy zaawansowanej niewydolności

• wodonercze

  • nerka przypomina balon

  • przez niedrożność moczowodów

Można też wymacać deformacje spowodowane przez rozrost nowotworowy czasami- najczęstszym nowotworem nerek u kotów jest chłoniak.