Analiza - Kościół i klasztor cysterski w Koprzywnicy

Rozpoznanie bryły	Wybudowany w latach 1185 – 1207 r, pod kierownictwem Simona (inskrypcja z imieniem znajduje się na jednym ze zwrotników) z fundacji Michała Bogorii. Przykład architektury romańskiej, zakon cystersów. W wyniku licznych remontów dostrzegamy wpływ innych stylów na jego obecny wygląd. Całość wykonana z kamiennych ciosów. Wymiary: długość: 45 m szerokość 22 m
Plan	Kościół	Klasztor
	Przykład trójnawowej bazyliki, zrealizowany na planie krzyża łacińskiego. Na planie wyróżniamy: transept, prostokątne prezbiterium z prostokątnymi kaplicami dobudowane w późniejszym czasie: kaplicę na planie sześciokąta, kruchtę (przedsionek kościoła, poprzedzający wejście główne) na planie prostokąta zakrystię (w części północnej, plan prostokąta). Wyróżniamy cztery przęsła, całość sklepiona krzyżowo - żebrowe.	Na planie klasztoru wyróżniamy: kapitularz (pomieszczenie, służące do spotkań zakonników) wsparty przez dwa filary, sklepienie krzyżowo – żebrowe; refektarz (klasztorna sala jadalna) na przedłużeniu kapitularza, trój przęsłowy, sklepienie również krzyżowo – żebrowe; krużganki, wschodnie – wzdłuż kapitularza i refektarza i zachodni; wirydarz (park klasztorny).
Bryła	Całość składa się z z prostych figur, głównie prostopadłościanów, cechuje ją brak addycyjności brył, absyd. Poszczególne budowle sklepione dwuspadowym dachem, w późniejszych okresach, dachy zostały przebudowane. W miejscu skrzyżowania naw, dostrzegamy barokową wieżę. Dostrzegamy gzyms kostkowy. Okna: małe, podzielone lizenami (odpowiednio do przęseł wewnątrz). Przy północnym ramieniu transeptu – portal uskokowy z płaskim tympanonem. Elewacja zach. miała 3 portale, po przebudowach w baroku zmieniono je na jeden wystający poza budynek. Wschodnia część elewacji jest dwukondygnacyjna (najniżej okna podzielone lizenami, wyżej gzyms, a nad nim, najwyżej – rozeta) Pierwotnie sprawiała wrażenie ciężkiej, lecz na przestrzeni wieków, poprzez remonty i przebudowy zyskała więcej lekkości i przestała być tak przysadzista.
Dekoracje	Kościół początkowo miał ubogi wygląd, czym charakteryzowały się zakony cysterskie, jednak w późniejszych epokach dodano liczne dekoracje. Zwrotnik sklepienia w północnej kaplicy transeptu przestawia Błogosławiącą Rękę Boga, tam też umieszczona jest inskrypcja z imieniem SYMON, którego uznajemy za twórce klasztoru. Żebra sklepienia przedłużają się wzdłuż filarów, tworząc także ozdobne głowice. Między nawami dostrzegamy arkady, zamknięte półkolistymi łukami. W fasadzie zachodniej odkryto dwa portale, w jednym z nich dostrzegamy dwa drzewa (drzewo życia i śmierci) z krzyżem pośrodku. W prezbiterium oraz na ścianach północnej nawy znajdują się gotyckie polichromie. Nawę południową zdobi nagrobek Niedźwieckich w stylu renesansowym. Barokowe ołtarze przedstawiają sceny z życia Bernarda z Clairvaux. W ołtarzach pod chórem obrazy św. Bernarda i św. Benedykta. W ołtarzu głównym znajduję się obraz przedstawiający WNPM, autorstwa Bartłomieja Strobla z 1646r.
Wnioski końcowe	Pierwowzorem dla kościoła w Koprzywnicy (oraz innych Polskich klasztorów cystersów takich jak te w Jędrzejowie, Sulejowie i Wąchocku) jest bez wątpienia klasztor w Morimond. Początkowo kościół ten, jak i wszystkie zakony cysterskie charakteryzuje się niesamowitą skromnością, brakiem dekoracji, jednak w wyniku licznych przebudowań w późniejszych epokach zatracił swój pierwotny charakter. Mimo wprowadzonych zmian wciąż jednak dostrzegamy w nim nawiązanie do średniowiecznej ideologi ascetów. Przeważa tu zdecydowanie prostota i minimalizm, wydaje się wręcz być surowy i niedokończony gdy porównujemy go chociażby do barokowych realizacji. A to wszystko za sprawą Bernarda z Clairvaux, który krytykował rzeźbę i dekoracje w kościołach. Możemy więc zaryzykować stwierdzenie, iż kościół w Koprzywnicy stanowi doskonały przykład architektury cystersów (pomijając zmiany wprowadzone w późniejszych epokach).