LES GLOSES  najstarsze zabytki języka francuskiego; rodzaj słowników, komentarzy do tekstu.
*� glossarium - list of words with their definitions and/or other annotations
*� glossa *łac.+ - obsolete or foreign word that requires explanation ), from Ancient
Greek ł���ą (glossa, tongue ).
We Francji były dwa rodzaje les gloses:
*� romaosko  łacioskie
*� łaciosko  germaoskie
Francja dzieliła się na dwie strefy językowe:
a) na południu  langue d'o�l [podgrupa dialektów romaoskich, występujących
w północnej Francji na Wyspach Normandzkich oraz w Walonii (Belgia)]:
�� francuski,
�� angevin,
�� burginiooski,
�� szampaoski,
�� franc-comtois,
�� gallo,
�� lotaryoski,
�� normandzki
-� auregnais,
�� guern�siais,
�� jŁrriais,
�� sercquiais,
�� pikardyjski,
�� poitevin-saintongeais,
�� walooski.
b) na północy  langue d'oc (język oksytaoski (occitan / lenga d'�c, okcytaoski),
w Polsce częściej nazywany językiem prowansalskim, należy do grupy romaoskiej
języków indoeuropejskich. Język oksytaoski jest blisko spokrewniony z językiem
katalooskim, z którym tworzy diasystem oksytanoromaoski. Często i bezpodstawnie
bywa uznawany za dialekt języka francuskiego i nazywany patois.
�� gaskooski (zawierający w sobie także bearn�s i aran�s) na zachodzie,
�� langwedocki i prowansalski na południu,
�� limuzyoski, owerniacki i vivaroaupenc na północy.
Okres świetności lenga d'�c przypada na wieki XII i XIII, kiedy to był głównym
językiem liryki średniowiecznej, językiem trubadurów.
made by koperek�
Dawny język francuski nazywany był LINGUA ROMANA RUSTICA (francuska łacina wiejska).
Składał się częściowo z łaciny ludowej, języka galów i języka germaoskiego. W tekstach można
spotkad francuskie wyrazy zlatynizowane, np.
�� rauba  robe;
�� soniare  curare (fr. take care);
Les glosses de Rechen�u to komentarze do wuglaty w języku romaoskim.
Do dzisiaj zachowały się tylko dwa rękopisy, oba wykonane na polecenie Karola Wielkiego.
Jeden z nich zawiera 1200 haseł, drugi 84 hasła.
TEXT (fr.) --> TEXTUM (łac.) - dzieło doskonałe i nieskooczone; pojęcie stosowane jedynie
w odniesieniu do Biblii.
Mnisi średniowieczni przepisywali teksty antyczne. Zachowało się niewiele AUTOGRAFÓW,
czyli tekstów pisanych własnoręcznie przez autora lub pod jego nadzorem. Kopiści natomiast
poczyniali sobie z pismami całkiem swobodnie, dlatego egzemplarze, które mamy dzisiaj
do dyspozycji, wcale nie muszą byd wierne oryginałowi.
Les glosses de Cassel zawierają 265 haseł. Odnosiły się do życia codziennego, napisane
w języku romaoskim, tłumaczonym na germaoski.
Pierwszym tekstem, napisanym w języku francuskim były Przysięgi Strasbourskie (fr. Serments
de Strasbourg, łac. Sacramenta Argentariae) - złożona w Strasburgu, 14 lutego 842 r. przez
Ludwika Niemieckiego i Karola A
ysego przeciw ich starszemu bratu, cesarzowi Lotarowi. Tekst
przysięgi strasburskiej jest najstarszym zachowanym świadectwem języków francuskiego i
niemieckiego. Ostatecznie pokój z Lotarem zawarto w Verdun w 843 roku, a dziedzictwo Karola
Wielkiego zostało podzielone na trzy części.
NITHARD (ok. 790-845) wnuk Karola Wielkiego z nieprawego łoża (matka - Berta, ojciec - Angilbert
opat St. Riquer), autor dzieła Historiarum libri quattuor opisującego historię paostwa Franków lat
814-843, był świadkiem tego wydarzenia i zaznaczył, że przysięgę złożono w dwóch językach
które historycy określili jako starofrancuski i starogórnoniemiecki.
Znaczenie historyczne przysięgi strasburskiej jest mniejsze niż traktatu z Verdun (843),
który kooczy wrogośd trzech braci i zakreśla kształt Europy na następne wieki.
Przysięgi Strasbourskie nie są jednak tekstem literackim. Pierwszymi tego typu dziełami są:
�� Sequence de St. Eulalie, przypuszczalnie napisana pomiędzy 881 i 882. Jest to
29 linijkowa adaptacja hymnu Prudencjusza ze zbioru Peristephanon Liber (utwór III);
�� Le Sermon sur Jonas (kazanie o Jonaszu) napisane tzw. notami tyrooskimi
(posługujący się wieloma skrótami system szybkiego pisania, który pojawił się
w ostatnich latach republiki rzymskiej. Jak pisze Swetoniusz w  Żywotach sławnych
mężów , opracował je Tullius Tiro (Tyron), sekretarz Marka Tulliusza Cycerona
(106-43 przed Chr.). By móc wiernie notowad mowy swego pryncypała Tyron wymyślił
rodzaj współczesnej stenografii. Specjalne skróty zastosowane przez Tyrona nazwano
made by koperek�
notami tyrooskimi. Istnieje również wersja przypisująca wynalezienie systemu
szybkiego pisania  a tym samym i skrótów  poecie Enniusowi. System Tyrona zyskał
wielką popularnośd, posługiwali się nim pisarze zapisujący mowy urzędników
występujących na zebraniach ludowych i w senacie, mowy, w których poruszano
kwestie prawne i które niejednokrotnie same stawały się podstawą dla nowych praw.
Pisarzy owych, z racji posługiwania się przez nich notami tyrooskimi zwano
notariuszami).
W 813r. wydano zarządzenie, według którego wszystkie kazania miały byd głoszone w lingua
romana rustica.
made by koperek�