Na przełomie XVII i XVIII wieku powstały wątpliwości, czy Mojżesz jest autorem
Pięcioksięgu. Pięcioksiąg nie jest dziełem historycznym, składa się z Księgi Rodzaju,
Wyjścia, Kapłańskiej, Liczb i Powtórzonego Prawa.
Mojżesz patronuje całości dzieła, autorów było wielu  w Starym Testamencie żadna księga
nie pochodzi od jednej osoby. Pięcioksiąg był pisany przez kilkaset lat, ostateczną formę
osiągnął ok. 400 lat a. Ch. n. Pewne zmiany następowały i póz
niej. Wydawcy Biblii
Jerozolimskiej [ostatnie wydanie 2003] datują koniec zmian na rok 350 a. Ch. n. Inni bibliści
wolą nie datować wcześniej niż na IV w.
Tradycje w Pismie Świętym.
Tradycja kapłańska jest najmłoddsza  w okresie wygnania babilońskiego lub bezpośrednio
po nim kapłani zaczęli porządkować Pięcioksiąg.
Przy datowaniu bierze się pod uwagę tekst literacki, mający formę pisaną. Nie wiemy
dokładnie, kiedy spisano Pięcioksiąg  nawet gdy tekst już istniał, tradycje ustne pozostawały
żywe i wpływały na zapisany tekst.
Tradycja jahwistyczna [posługująca się imieniem Boga Jahwe] jest najstarsza na piśmie.
Druga co do starości jest tradycja elohistyczna [hebr. elohim oznacza Boga]. obu tradycji
właści wie nie można rozróżnic. Użycie imienia Pana nie rozstrzyga, lepiej mówić tradycja
deuteromonologiczna.
Termin Księga Powtórzonego Prawa jest pomyłką w tłumaczeniu. Była to kopia starego
prawa, lecz nazwano ją drugim prawem. Księga zawiera bunt Izraela, karę zesłaną przez
Boga, nawrócenie ludu po czym sekwencja powtarza się od początku. Księga jest próbą
usprawiedliwienia Boga w Jego poczynaniach wobec narodu wybranego.
Wszystkie daty w Biblii są przybliżone  I list św. Pawła do Tesaloniczan datujemy na 50 lub
51 r. p. Ch. n.
W ST najstarsze są genealogie, zbiory praw i stare pieśni żydowskie. Powstały na samym
początku, powtarzane były ustnie i wcielone do ostatecznej wersji tekstu.
Najstarszy Dekalog był bardzo prosty [Wj 20 i nast.], w Pwp występuje z minimalnymi
narzutami, zawierającymi obietnicę nagrody [?]
Różnica może wynikać ze specyfiki języka hebrajskiego. Ma on formę perfectum czyli czas
przeszły dokonany oraz imperfectum, która może być czasem teraz
niejszym, przyszłym,
przeszłym niedokonanym [rzadko], a także trybem warunkowym lub rozkazującym. Ta sama
forma znaczy  nie zabijaj i  nie będziesz zabijał . Polska forma  nie będziesz zabijał
również zawiera w sobie nakaz.
wydaje się nam, że tradycja ustna jest niepewna i podana na zniekształcenia. Wbrew pozorom
przekaz tekstowy nie jest wolny od deformacji.
W III w. a. Ch. n. została ufundowana biblioteka w Aleksandrii. Fundatorami byli Ptolemeusz
I i Ptolemeusz II. Mieli oni ambicję zgromadzenia wszystkich tekstów greckojęzycznych.
Zebrano dużą ilość rękopisów Homera i stwierdzono duże różnice w ich treści. Powstała
konieczność opracowania zunifikowanej wersji tekstu.
Żydzi mieli opory przed spisywaniem tekstów, uważali że tekst zapisany ulega
zniekształceniu. Wydaje się, że jesteśmy bardziej pewni tego, z czym jesteśmy bardziej obyci.
Żydzi przywykli do tradycji ustnej nie ufali tekstom. Większość tekstów greckich i całość
hebrajskich nie była spisana aż do czasów Chrystusa.
Platon na przełomie V i IV w. martwił się rozpowszechnieniem książek, sądząc, że ludzie
będą czytać i przestaną myśleć. W dodatku miał rację...
Rozwój Biblii w formie spisanej możemy ogólnie prześledzić. Zapisany tekst daje bazę do
wyciągania wniosków, np. tekst ze śladami języka aramejskiego możemy uznać za póz
ny.
Aramejski był językiem, którym mówiła ludność Palestyny po powrocie z niewoli
babilońskiej.
Do niedawna bibliści sądzili, że wiedzą wszystko, jednak teraz już im przeszło. Dzielą
tradycję na najstarszą, deuteronomoniczną oraz kapłańską. Kapłańska jest uważana za
najnowszą i zdecydowała o ostatecznym kształcie Pięcioksięgu.
Pięcioksiąg stanowi jedność, przekazywany ustnie przez kilkaset lat, zapisany nadal
ewoluował. Najlepiej widać to na łączeniu poszczególnych gatunków literackich. Jedność
literacka jest dla nas najważniejsza, dla Żydów najważniejsza była jedność teologiczna. Dla
nas te połączenia wydają się dziwne. Pięcioksiąg nie jest encyklopedią, kodeksem praw ani
zbiorem opowieści ludowych.- stanowi on unikalny przykład gatunku literackiego łączącego
w sobie prawo i elementy narracyjne. Jest to Jedno Prawo i Jedna Historia narodu wybranego
i prowadzonego przez Boga. Relacja Boga z jego ludem i ludzkością świadczy o sensie i
wewnętrznej jedności tekstu.
Skąd wzięła się nazwa Księgi Rodzaju? Tytuł powinien brzmieć  Księga Początku .
Hebrajski oryginał tytuuje się od pierwszych słów  na początku . Zmiana nazwy
spowodowałaby jednak problem ze skrótem.
Św. A
ukasz napisał dzieło o charakterze historycznym, wzorując się na historiografii greckiej.
Tukidydes pisał tak, by być jak najbliżej tego, co mogło być powiedziane. dotyczy to
zwłaszcza mów wygłaszanych przez polityków, które rekonstruował, nie opierając się na
relacjach. Czytając jego relację przytaczającą mowę Peryklesa na pogrzebie pierwszych ofiar
wojny peloponeskiej nie wiemy, ile powiedział Perykles a ile przypisuje mu Tukidydes.
Historia narodziła się jako jeden z działów literatury pięknej.
Dawniej za księgę historyczną uznawano księgę Judyty. Była ona akceptowana przez Kościół
katolicki oraz prawosławny, odrzucali ją zaś faryzeusze oraz Luter [nie tylko ją]. Akcja toczy
się w momencie zagrożenia Jerozolimy przez Asyryjczyków pod wodzą Nabuchodonozora II.
Problem w tym że Niniwa upadła w 621 r. a. Ch. n. a Nabuchodonozor zaatakował [wg
Biblii] po tym terminie. Atak rzeczywiście nastąpił, jednak przed upadkiem Niniwy.
Opowieść ta nie ma na celu przekazanie prawdy historycznej, lecz jest czymś w typie
powieści historycznych Kraszewskiego i Sienkiewicza. Sienkiewicz pisał ku pokrzepieniu
serc, jak nie pisze żaden historyk, cechujący się obiektywnością.
Słowo  rodzaj znaczyło kiedyś  rodzić , w przekładzie Wujka ks. Rodzaju znaczy  jak się
wszystko rodziło . Rozdziały 1-11 to nie historia świata ani kosmogonia, choć mówią o
początkach świata. Powstały z bardzo starej tradycji kapłańskiej, która nadaje kształt reszcie.
Nawet dla Żydów rozdziały te nie miały charakteru historycznego. Jest to wielki wstęp do
dziejów człowieka i narodu wybranego. Odpowiada na podstawowe pytania, dotyczące sensu
życia i cierpienia, wymiaru odpowiedzialności za dobro i zło. Na pewno nie są dokładnymi
sprawozdaniami z przebiegu wydarzeń.
Historia zaczyna się dopiero od powołania Abrahama [ Rdz 12,1]. Wstęp pełni tę samą
funkcję co dzisiejsze wstępy, tylko my byśmy obecnie uzyli języka teologiczno-
filozoficznego  Żydzi nie mieli takiego języka i musieli mówić obrazami, przejętymi z
Bliskiego Wschodu.
W początkowych rozdziałach [Rdz 1 - 11] znajdują się 3 genealogie, stanowiące względny
sposób liczenia czasu za pomocą liczenia pokoleń. Pojawiające się imiona nie zawsze są
historyczne, ale są to imiona ludzkie  można je uznać za początek historiografii, gdyż
występują ludzie, a nie bezosobowe fakty i pojęcia.
Patriarchowie żyją nadspodziewanie długo [zob. Rdz 5], najkrócej, bo 365 lat żył Henoch.
Liczba ta jest równa liczbie dni w roku, inne liczby też mają jakieś znaczenie, lecz nie wiemy
jakie. Żaden z patriarchów nie żył 1000 lat, zresztą daleko im do długowieczności władców
sumeryjskich żyjących po 10.000 lat każdy. Te genealogie stanowią początek historii, choć
uznanej za bardzo niepewną już w czasach biblijnych.
Nasze podejście do historii nosi na sobie ślady rozwoju historiografii w XIX w. pod kątem
dbałości o szczegóły, z których każdy musi mieć jakiś sens. Nadmierna jednak troska o
szczegóły prowadzi na manowce.
 Obiektywna historiografia to mit stworzony przez historyków XIX w. a to dlatego, że
historiografię piszą ludzie, z natury nieobiektywni, a w dodatku korzystają z równie
nieobiektywnych, bo także przez ludzi wytworzonych z
ródeł. Ręka historyka zmienia
interpretację faktów  Aleksander Wielki był uznany za prekursora nowoczesnej kolonizacji,
odmienny pogląd widział w nim protoplastę Hitlera.
Starożytni nie znali  historii  znali prawdę, która jest niezawodna, tzn. można się na niej
oprzeć budując własne życie [ emet]. Opowiadanie o człowieku na pustyni [mitologia ludów
pierwotnych], który nie był w stanie sam przeżyć może pomóc w interpretacji Biblii i mitów
w ogóle  na pytanie, czy opowiadanie jest prawdziwe, członkowie plemienia odpowiadają,
że to nieważne, opowiadanie ma pouczać, a nie przekazywać wiedzę o faktach.. Księga
Rodzaju nie jest naukowym wykładem o powstaniu życia  to nie interesowało Żydów  tak
samo jak liczba zwierząt, które Noe zabrał do Arki  chodzi o to, że zwierzęta by nie
przetrwały bez pomocy człowieka i vice versa.