Społeczny wydz
więk filmów Jeana
Renoira1
1. Ogółem
Ś� Renoir zrealizował w 30. latach 15 filmów, różne poziomy artystyczne (raz na wozie a
raz pod)
Ś� Początkowo eksperymenty z dz
więkiem  asynchrony, dz
więk z pleneru,
podkreślenie roli piosenek
Ś� Cechy charakterystyczne  długie ujęcia, panoramy i głębia ostrości2
Ś� Zatrudniał także naturszczyków
2. Pierwsze filmy
c& Dano dziecku na przeczyszczenie (1931) - według farsy Georges a Feydeau, zagrali w
nim Michel Simon i Fernandel
c& Suka (1931)  adaptacja powieści Georges a de La FouchardiŁre a. Historia
poczciwego urzędnika zakochanego w oszukującej go i zdradzającej dziewczynie z
półświatka (Janie MarŁse). Udręczony Legrand (Michel Simon) zabija Lulu, a
odpowiedzialnością za zbrodnię obarcza jej alfonsa D�d�.
c& Noc na rozdrożu (1932) - pierwsza kinowa adaptacja powieści kryminalnej Georges a
Simenona, w której komisarza Maigret zagrał brat reżysera Pierre Renoir. Film
poniósł sromotną klęskę z powodu pogmatwanej fabuły i nieprzestrzegania reguł
kryminału; po latach doceniono urok jego nostalgicznej aury, którą tworzą zimowa
noc, mgła i deszcz. Zdaniem Jeana -Luca Godarda to
 jeden z najlepszych francuskich filmów policyjnych,
więcej, najlepszy francuski film przygodowy
c& Boudu z wód wyratowany (Boudu sauv� des eaux,
1932) - jest anarchistyczną opowieścią o kloszardzie,
który nie pozwala się ucywilizować mieszczańskiej
rodzinie i nie chce zrezygnować ze swej wolności.
Film powstał specjalnie dla wybitnego aktora Michela
Simon (1895 1975), którego niezwykła twarz
wydawała się Renoirowi  równie pasjonująca jak
maska w tragedii antycznej .
c& Chotard i spółka (Chotard et Cie, 1933) oraz Madame
Bovary (1933), adaptacja powieści Gustave a
Michael Simon (no piękne mieli te maski
antyczne)
1
UWAGA! Tekst Grażynki, więc zalecam solidne przysposobienie informacji - szczęśliwcowi wylosowanej
powyżej loterii życzę wszystkiego dobrego!
2
nie wiem dlaczego, przyjęło się, że jak mości profesura pisze  głębia ostrości to niby to coś wyjaśnia. Będąc
precyzyjnym to pstro wyjaśnia, bo głębia może być różna (płytka, średnia, daleka, etc.). Pewnie chodzi o
daleką, bo tak prawie wszyscy robili - było najłatwiej.
Flauberta, to nieudane przedsięwzięcia w stylu  sfilmowanego teatru .
c& Społecznie jak na razie chyba tylko tematyka marginesu społecznego + lewicujące
skłonności (kloszard)
3. Rozwój
f& Toni (1935) - Akcja filmu, oparta na prawdziwym wydarzeniu z kronik policyjnych, toczy się w
Prowansji, w miasteczku Martigues, gdzie w kamieniołomie pracują cudzoziemscy robotnicy:
Włosi, Hiszpanie, a także imigranci z Korsyki i Afryki.
o Napis wprowadzający:  Akcja rozgrywa się w kraju romańskim, gdzie natura,
zaprzeczając idei wieży Babel, potrafi sprawnie łączyć rasy . Aby w pełni rozumieć
sens tego napisu, trzeba pamiętać, że w maju 1934 roku związek zawodowy
filmowców zorganizował manifestację przeciwko zatrudnianiu cudzoziemców w
studiach francuskich, co wywołało sprzeciw Renoira.
o FABUA
A (za Grażyną): Włoch Antonio Canova, zwany
Tonim, przyjeżdża do Martigues i zamieszkuje w domu
Francuzki Marii, która zostaje jego kochanką. Toni
zakochuje się w Hiszpance Josefie, ale ona wychodzi za
mąż za Alberta, podłego paryżanina, który z
le ją
traktuje. Josefa zabija Alberta, Toni próbuje ukryć jego
zwłoki w lesie, ale przyłapuje go na tym żandarm, Toni
ucieka, zostaje zastrzelony na wiadukcie kolejowym
przez francuskiego mieszczucha niechętnego obcym i
łatwo pociągającego za spust strzelby. Z pociągu
wysiadają nowi robotnicy i udają się w kierunku
kamieniołomów. Ideologia filmu wybrzmiewa jakby
wbrew romansowym perturbacjom fabuły i wyraża solidarność ludzi pracy, ich siłę i
wspólnotę klasowych interesów.  Wierzyłem  i nadal wierzę  w klasę robotniczą ,
deklaruje Renoir w swej autobiografii
o Paradokumentalna forma, wszystkie sceny rozgrywają się w autentycznych plenerach
albo w realnych wnętrzach, większość aktorów to amatorzy eksponujący swe barwne
osobowości i rozmaitość akcentów. Renoir stosuje długie ujęcia i koliste panoramy,
dz
więk nagrywany z planu  autentyzm
f& Zbrodnia Pana Lange (1935)  pomysłodawcą Jean Castanier (malarz kataloński), scenariusz i
dialogi Jacques Prevert
o Fabuła (za G.): W małym bistro
na granicy francusko -belgijskiej
Valentine (Florelle) opowiada
zebranym tam robotnikom
historię towarzyszącego jej
młodego, delikatnego człowieka
Am�d�e Lange a (Ren� LefŁvre).
Pracował on jako rysownik komiksów w małym wydawnictwie należącym do pana
Batali (Jules Berry), defraudanta, kłamcy i uwodziciela, który doprowadził do
bankructwa swej firmy i uciekł, po czym zginął w katastrofi e kolejowej. Lange (l ange
 anioł) uratował wydawnictwo, przekształcając je w spółdzielnię robotniczą. Odniósł
sukces, lansując komiks Arizona Jim. Nieoczekiwanie zjawił się Batala, ocalały z
katastrofy, i chciał zagarnąć dochód spółki. Lange go zabił. Po wysłuchaniu opowieści
robotnicy zgromadzeni w bistro przeprowadzają Lange a i Valentine przez granicę,
ułatwiając im bezpieczną ucieczkę z Francji.
o widoczny jest wpływ ideologii Frontu Ludowego. Castanier i Pr�vert byli członkami
agitacyjnej grupy teatralnej Octobre, istniejącej od 1932 roku i wystawiającej
spektakle w fabrykach. Z tego zespołu wywodziła się także część aktorów
występujących w fi lmie. Renoir przeciwstawia w nim Batalę, zdeprawowanego
reprezentanta burżuazji, grupie konstruktywnych pracowników, którzy sami potrafi ą
zadbać o swą firmę. Zabójstwo dokonane przez Lange a nie jest więc morderstwem,
ale wymierzeniem sprawiedliwości. Tak to rozumieją robotnicy słuchający opowieści
Valentine i pomagają winnemu ujść przed karą.
f& 1936  trzy filmy: Życie należy do nas, Wycieczka na wieś, Ludzie z zaułka
o Życie należy do nas  na zamówienie Francuskiej Partii Komunistycznej (jednak
Renoir do niej nie należał),
ż� na początku pojawia się napis:  Zrealizowany zespołowo przez ekipę
techników, artystów i robotników  Renoir, jak twierdzi, tylko  czuwał z
daleka , wyreżyserował kilka scen i nie zajmował się montażem.
ż� FABUA
A (G.): Film składa się z kilkunastu dokumentalno - fabularyzowanych
epizodów: m.in. nauczyciel opowiada dzieciom o ekonomicznym rozwoju
Francji, w którym jego ubodzy uczniowie nie mogą uczestniczyć;
dokumentalne zdjęcia z pochodów francuskich faszystów w lutym 1934 roku
i masowych kontrmarszów zorganizowanych przez FPK w 1935;
przemówienia przywódców FPK pod portretami Marksa, Lenina i Stalina;
maszerujący robotnicy, wśród nich bohaterowie filmu, śpiewają
Międzynarodówkę. Życie należy do nas to film propagandowy, zręcznie
wykorzystujący doświadczenia sowieckich realizatorów z lat 20. Nie uzyskał
wizy cenzury i był wyświetlany tylko na pokazach specjalnych
o Wycieczka na wieś - według opowiadania Guy de Maupassanta
ż� Renoir nakręcił 40  minutowy film, który zmontowała jego przyjaciółka i stała
montażystka Marguerite Houle (używająca nazwiska Renoir). Oboje pojawili
się na ekranie, on w roli właściciela gospody, ona jako kelnerka.
ż� FABUA
A: Banalna z pozoru historia uwiedzenia niewinnej panienki (Sylvia
Bataille) na łonie natury przez cynicznego młodzieńca (Georges Darnoux)
emanuje humorem (komiczni członkowie mieszczańskiej rodziny Dufourów
na wiejskiej wycieczce), a zarazem smutkiem i goryczą  przygoda okazała się
traumatycznym doświadczeniem.
ż� Impresjonistyczne kadry w stylu obrazów sławnego ojca reżysera Auguste a
Renoira
ż� asystentem Renoira podczas realizacji Wycieczki na wieś był Luchino Visconti
o Ludzie z zaułka
ż� Film powstał na motywach sztuki Maksyma Gorkiego Na dnie, scenariusz
reżyser napisał wspólnie z Charles em Spaakiem, dziwacznie przekształcając
oryginał  akcja z Rosji do ówczesnej Francji, zamiast ponurego zakończenia
happy end.
ż� FABUA
A: Bohaterami Ludzi z zaułka są mieszkańcy noclegowni, nory z
brudnymi pryczami, pełnej ciemnych zakamarków i krzywych schodów,
wykolejeńcy, pijacy, przestępcy, którzy znalez
li się na społecznym dnie. Film
wspiera się na dwu protagonistach, złodzieju P�pelu (Jean Gabin) i Baronie
(Louis Jouvet), którzy poznają się, gdy P�pel przychodzi w nocy okraść
Barona, i zaprzyjaz
niają, gdy Baron po przehulaniu całego majątku ląduje w
noclegowni.
ż� Jakaś sławna scena ze ślimakiem pełzającym po ramieniu Barona
4. Arcydzieła i inne
" Towarzysze broni (1937)   arcydzieło  trzeba achać - scenariusz napisał reżyser
wspólnie z Charles em Spaakiem na podstawie wspomnień chorążego, potem generała,
Armanda Pinsarda105, asa lotnictwa myśliwskiego z czasów I wojny światowej, który
zmuszony do lądowania i internowany w niemieckim obozie jenieckim uciekł tunelem
wykopanym pod czterometrowym murem.
o Cztery części:
1) w czasie I wojny światowej niemiecki as lotnictwa major von Rauffenstein
(Erich von Stroheim) zestrzeliwuje francuski samolot, zaprasza obu jego
uratowanych pilotów, kapitana de Bo�eldieu (Pierre Fresnay) i porucznika
Mar�chala (Jean Gabin), na uroczysty obiad.
2) Francuzi zostają odesłani do obozu dla jeńców w Hallbach, gdzie wraz z innymi
oficerami kopią tunel mający im umożliwić ucieczkę, zostają jednak nagle
przeniesieni do innego obozu
3) de Bo�eldieu i Mar�chal trafi ają do górskiej fortecy w Wintersborn, którą
dowodzi major von Rauffenstein. De Bo�eldieu odwraca uwagę strażników, by
Mar�chal i porucznik Rosental (Marcel Dalio) mogli uciec, i zostaje zastrzelony
przez von Rauffensteina.
4) Mar�chal i Rosental utrudzeni pieszą ucieczką chronią się w domu Niemki Elsy
(Dita Parlo), której mąż zginął na froncie. Między nią i Mar�chalem rodzi się
miłość, Francuzi muszą jednak iść dalej. Udaje im się przekroczyć granicę
Szwajcarii.
o zdaniem Renoira złudzeniem jest, że ludzi dzielą granice  poziome , geografi czne
i narodowe; tak naprawdę różnicują ich granice  pionowe wyznaczane przez
klasy społeczne  urodzenie, wykształcenie, styl życia.
o Oryginalny tytuł  La Grande Illusion (ironiczna pointa filmu)
o Przedstawienie granic seksualnych, które łatwo likwiduje pożądanie. Mar�chal,
francuski jeniec -uciekinier, nieznający języka niemieckiego, bez kłopotu
nawiązuje miłosne
porozumienie z Elzą,
osamotnioną wdową
wojenną, której mąż
poległ na froncie, a ona
zakochuje się we wrogu.
Śliczny młodziutki żołnierz
Maison -Neuve (George
Forster) zostaje przebrany
za dziewczynę podczas
organizowanego w obozie
jenieckim przedstawienia.
Gdy pojawia się w sukni, peruce i makijażu, nieświadomy wrażenia, jakie
wywiera, zgromadzeni oficerowie, od długiego czasu odcięci od kobiet, zamierają
w znaczącej i pełnej napięcia ciszy.
o Odbiór bardzo zróżnicowany
" Marsylianka (1938) - Renoir nakręcił dla robotniczej spółdzielni Cin� -Libert�.
o FABUA
A: opowiada historię pieśni Marsylianka, napisanej (słowa i muzyka) w
1792 roku przez kapitana Claude a Rouget de Lisle na cześć rewolucyjnej Armii
Renu. Żołnierze, śpiewając ją po drodze, dotarli z Marsylii do Paryża, by wspomóc
Rewolucję Francuską; pieśń stała się potem francuskim hymnem narodowym.
Renoir nie pokazuje przywódców rewolucji, ale anonimowych żołnierzy, murarza,
rolnika, reprezentujących lud francuski. Przedstawia symboliczny akt rodzenia się
w walce narodu francuskiego zjednoczonego wspólną pieśnią
o Film wyznaczył koniec epoki  braterstwa ludu ; gdy wszedł na ekrany w lutym
1938 roku, Front Ludowy dogorywał.
" Bestia ludzka (1938) - nakręcona według powieści �mile a Zoli
o FABUA
A: przedstawia historię maszynisty Lantiera (Jean Gabin), człowieka
dobrego i łagodnego, naznaczonego jednak tragicznym piętnem dziedzicznej
choroby spowodowanej alkoholizmem ojca i dziadka. Przydarzają mu się
niekontrolowane ataki szału, w trakcie których zdolny jest do zabójstwa.
Wplątany w tragiczny romans z S�verine (Simone Simon), piękną femme fatale,
Lantier dokonuje zbrodni, a potem zabija siebie  bestię ludzką, stanowiącą w
jego mniemaniu zagrożenie dla innych
o Jakaś znakomita sekwencja wjazdu pociągu na stację w Hawrze
o Ukazuje klęskę bohaterów robotniczych w sferze życia prywatnego
" Reguły gry (1939) - Fabuła wywodzi się z Kaprysów Marianny, dramatu Alfreda de
Musset, ale także z klimatu sztuki Pierre a Beaumarchais Wesele Figara
o Rytm filmu wyznacza muzyka Wolfgang Amadeusza Mozarta, Fryderyka Chopina,
Richarda Straussa i Camille a Saint  Sa�nsa
o Film Przedstawia wypadki, jakie zaszły podczas jesiennego weekendu w
posiadłości należącej do  arystokraty pieniądza , markiza de La Chesnaye
wywodzącego się z żydowskiej rodziny Rosenthalów (Marcel Dalio).
o Dzieło odsłania prawdę o społecznym życiu Francuzów w tamtej epoce, pokazuje
społeczeństwo w stanie głębokiego rozkładu, niemal agonii
o Bohaterowie należą do dwu przeciwstawnych klas społecznych, panów i
służących, którzy tak samo zdradzają, kłamią i udają, powiązani wzajemnym
układem zależności i zobowiązań
o Renoir, wyglądający jak niezgrabny, poczciwy Mumin, zagrał rolę Octave a,
przyjaciela Jurieux, również zakochanego w Christine, który dostrzega dookolny
chaos, ale ponieważ także przynależy do tego sztucznego i okrutnego świata, nie
ma siły, by mu się przeciwstawić.
o Najbardziej znanym fragmentem filmu jest scena polowania, w którym naprawdę
giną zastrzelone zające i bażanty, umierając w męce na oczach widzów. Póz
niej
uznano tę scenę za profetyczną zapowiedz
przyszłości Europy po wrześniu 1939
roku
o Cenzura wstrzymała dalsze rozpowszechnianie Reguły gry jako filmu
 przygnębiającego, niezdrowego i niemoralnego . Choć po wojnie pokazywano ją
okazjonalnie, wywarła znaczny wpływ na teoretyków i reżyserów Nowej Fali.